زمان ظهور امام مهدی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
(←مقدمه) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
| پرسش مرتبط = امام مهدی (پرسش) | | پرسش مرتبط = امام مهدی (پرسش) | ||
}} | }} | ||
== | == تکذیب وقت‌گذاران برای ظهور == | ||
یکی از موضوعات مهم در مباحث [[مهدویت]]، "[[وقت ظهور]]" است؛ به گونه‌ای که حتی سال‌ها پیش از [[ولادت حضرت مهدی]]{{ع}}، درباره آن، از [[معصومان]]{{ع}} پرسش می‌شد. آنان نیز مسائل مربوط به آن حضرت به‌ویژه [[زمان ظهور]] ایشان را از رازهای [[الهی]] دانسته و وقت گذاران را [[تکذیب]] می‌کردند. به وقتگذاری برای این [[وعده الهی]] اصطلاح [[توقیت ظهور]] اطلاق می‌گردد. [[عبدالرحمن بن کثیر]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[نقل]] می‌کند که: "[[خدمت]] [[امام صادق]]{{ع}} نشسته بودم که مهزم وارد شد و عرض کرد: قربانت، به من خبر دهید: این امری که در انتظارش هستیم کی رخ می‌دهد؟ فرمود: ای مهزم! [[دروغ]] گفتند [[وقت‌گذاران]] و هلاک شدند شتاب‌کنندگان و [[نجات]] یافتند تسلیم‌شوندگان"<ref>{{متن حدیث|كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} إِذْ دَخَلَ عَلَيْهِ مِهْزَمٌ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَخْبِرْنِي عَنْ هَذَا الْأَمْرِ الَّذِي نَنْتَظِرُ مَتَى هُوَ فَقَالَ يَا مِهْزَمُ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ وَ هَلَكَ الْمُسْتَعْجِلُونَ وَ نَجَا الْمُسَلِّمُونَ}}؛ الکافی، ج۱، ص۳۶۸.</ref>. [[ابابصیر]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] می‌کند که از [[حضرت]] درباره [[حضرت قائم]]{{ع}} پرسیدم. حضرت در پاسخ فرمود: "[[وقت‌گذاران]] [[دروغ]] می‌گویند ما [[اهل بیت]] زمانی را معین نمی‌کنیم"<ref>{{متن حدیث|كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ، إِنَّا أَهْلُ بَيْتٍ لَانُوَقِّتُ}}؛ الکافی، ج۱، ص۳۶۸.</ref>. [[فضیل]] از [[امام باقر]] {{ع}} پرسید: آیا برای [[ظهور]]، وقت معین شده است؟ [[امام]] سه بار فرمود: {{متن حدیث|كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ}}<ref>همان، ص ۱۰۳.</ref>؛ کسانی که وقت تعیین می‌کنند، [[دروغ]] می‌گویند. نیز آمده است: کمیت از آن حضرت پرسید: چه وقت [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} [[ظهور]] می‌کند؟ [[امام]] فرمود: از [[پیامبر]] {{صل}} نیز همین مطلب پرسیده شد. حضرت فرمود: مثل [[ظهور مهدی]] {{ع}} هم‌چون [[برپایی قیامت]] است (کسی جز [[خداوند]] از وقت آن [[آگاه]] نیست) [[مهدی]] نمی‌آید، مگر ناگهانی<ref>[[منتخب الاثر (کتاب)|منتخب الاثر]]، ص ۱۲۴ و ۲۲۴.</ref>. | یکی از موضوعات مهم در مباحث [[مهدویت]]، "[[وقت ظهور]]" است؛ به گونه‌ای که حتی سال‌ها پیش از [[ولادت حضرت مهدی]]{{ع}}، درباره آن، از [[معصومان]]{{ع}} پرسش می‌شد. آنان نیز مسائل مربوط به آن حضرت به‌ویژه [[زمان ظهور]] ایشان را از رازهای [[الهی]] دانسته و وقت گذاران را [[تکذیب]] می‌کردند. به وقتگذاری برای این [[وعده الهی]] اصطلاح [[توقیت ظهور]] اطلاق می‌گردد. [[عبدالرحمن بن کثیر]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[نقل]] می‌کند که: "[[خدمت]] [[امام صادق]]{{ع}} نشسته بودم که مهزم وارد شد و عرض کرد: قربانت، به من خبر دهید: این امری که در انتظارش هستیم کی رخ می‌دهد؟ فرمود: ای مهزم! [[دروغ]] گفتند [[وقت‌گذاران]] و هلاک شدند شتاب‌کنندگان و [[نجات]] یافتند تسلیم‌شوندگان"<ref>{{متن حدیث|كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} إِذْ دَخَلَ عَلَيْهِ مِهْزَمٌ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَخْبِرْنِي عَنْ هَذَا الْأَمْرِ الَّذِي نَنْتَظِرُ مَتَى هُوَ فَقَالَ يَا مِهْزَمُ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ وَ هَلَكَ الْمُسْتَعْجِلُونَ وَ نَجَا الْمُسَلِّمُونَ}}؛ الکافی، ج۱، ص۳۶۸.</ref>. [[ابابصیر]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] می‌کند که از [[حضرت]] درباره [[حضرت قائم]]{{ع}} پرسیدم. حضرت در پاسخ فرمود: "[[وقت‌گذاران]] [[دروغ]] می‌گویند ما [[اهل بیت]] زمانی را معین نمی‌کنیم"<ref>{{متن حدیث|كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ، إِنَّا أَهْلُ بَيْتٍ لَانُوَقِّتُ}}؛ الکافی، ج۱، ص۳۶۸.</ref>. [[فضیل]] از [[امام باقر]] {{ع}} پرسید: آیا برای [[ظهور]]، وقت معین شده است؟ [[امام]] سه بار فرمود: {{متن حدیث|كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ}}<ref>همان، ص ۱۰۳.</ref>؛ کسانی که وقت تعیین می‌کنند، [[دروغ]] می‌گویند. نیز آمده است: کمیت از آن حضرت پرسید: چه وقت [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} [[ظهور]] می‌کند؟ [[امام]] فرمود: از [[پیامبر]] {{صل}} نیز همین مطلب پرسیده شد. حضرت فرمود: مثل [[ظهور مهدی]] {{ع}} هم‌چون [[برپایی قیامت]] است (کسی جز [[خداوند]] از وقت آن [[آگاه]] نیست) [[مهدی]] نمی‌آید، مگر ناگهانی<ref>[[منتخب الاثر (کتاب)|منتخب الاثر]]، ص ۱۲۴ و ۲۲۴.</ref>. | ||
عدم [[تعیین وقت ظهور]] و تأکید بر پوشاندن آن، هرگز به معنای [[لزوم]] [[آگاه]] نشدن [[انسان کامل]] از [[زمان ظهور]] نیست، بلکه [[انسان کامل]] به [[اذن الهی]] بر همه عوالم امکانی احاطه دارد، از نتایج [[علم]] [[ازلی]] [[آگاه]] است و [[زمان ظهور]] نیز، از این مهم مستثنا نیست، ولی [[مصلحت]] نامشخص بودن [[وقت ظهور]] برای [[جامعه بشری]]، اقتضای [[کتمان]] این [[راز]] را می‌کرده است، همان‌گونه که [[امام صادق]]{{ع}} به [[ابی‌بصیر]] نفرمود که ما از [[وقت ظهور]] [[آگاه]] نیستیم، بلکه فرمودند: "ما وقتی را معیّن نمی‌کنیم"<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۲۲۱-۲۲۳؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۳ ، ص۱۵۸-۱۶۲؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۳۷۹.</ref>. | عدم [[تعیین وقت ظهور]] و تأکید بر پوشاندن آن، هرگز به معنای [[لزوم]] [[آگاه]] نشدن [[انسان کامل]] از [[زمان ظهور]] نیست، بلکه [[انسان کامل]] به [[اذن الهی]] بر همه عوالم امکانی احاطه دارد، از نتایج [[علم]] [[ازلی]] [[آگاه]] است و [[زمان ظهور]] نیز، از این مهم مستثنا نیست، ولی [[مصلحت]] نامشخص بودن [[وقت ظهور]] برای [[جامعه بشری]]، اقتضای [[کتمان]] این [[راز]] را می‌کرده است، همان‌گونه که [[امام صادق]]{{ع}} به [[ابی‌بصیر]] نفرمود که ما از [[وقت ظهور]] [[آگاه]] نیستیم، بلکه فرمودند: "ما وقتی را معیّن نمی‌کنیم"<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۲۲۱-۲۲۳؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۳ ، ص۱۵۸-۱۶۲؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۳۷۹.</ref>. | ||
== زمان ظهور == | |||
با گذری کوتاه در سخنان [[ائمه اطهار]]{{ع}} درباره [[وقت ظهور]]، به مطالب ذیل بر خواهیم خورد: | با گذری کوتاه در سخنان [[ائمه اطهار]]{{ع}} درباره [[وقت ظهور]]، به مطالب ذیل بر خواهیم خورد: | ||
:'''۱.''' آشکار کردن [[زمان ظهور]]، فقط از آن خداوند عزوجل است. در [[روایت]] مشهوری آمده است: وقتی [[دعبل]] شاعر بلند آوازه [[شیعی]] در محضر [[امام رضا]]{{ع}} در ضمن قصیده‌ای، سخن از [[ظهور]] و [[قیام حضرت مهدی]]{{ع}} بر زبان جاری ساخت، آن حضرت در حالی که سرشک از دیدگانش جاری بود، رو به [[دعبل]] کرد و فرمود: ای [[خزاعی]]! همانا [[روح القدس]] بر زبانت، این دو بیت را جاری ساخت. آیا می‌دانی این [[امام]] کیست و چه زمانی [[قیام]] می‌کند؟ آن گاه خود آن حضرت به [[معرفی امام مهدی]]{{ع}} پرداخت. سپس درباره زمان ظهورش چنین فرمود: اما اینکه "چه زمانی [[ظهور]] خواهد کرد"، این خبر دادن از وقت است. پدرم از پدرش و ایشان از پدرانش از [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} [[نقل]] کرده‌اند که وقتی از آن حضرت سؤال شد: ای [[رسول خدا]]! چه زمانی [[قائم]] از ذریه شما [[ظهور]] می‌کند؟ فرمود: "جز او [هیچ کس] آن را به موقع خود آشکار نمی‌گرداند. [این حادثه] بر [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] گران است، جز ناگهان به شما نمی‌رسد"<ref>{{متن حدیث|مَثَلُهُ مَثَلُ الساعَةِ}}{{متن قرآن|اَلتي لاَ يُجَلِّيهَا لِوَقْتِهَا إِلاَّ هُوَ ثَقُلَتْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ لاَ تَأْتِيكُمْ إِلاَّ بَغْتَةً}} (اعراف، آیه ۱۸۷)، صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج ۲، ص ۲۶۶؛ همو، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۳۷۲.</ref>. | :'''۱.''' آشکار کردن [[زمان ظهور]]، فقط از آن خداوند عزوجل است. در [[روایت]] مشهوری آمده است: وقتی [[دعبل]] شاعر بلند آوازه [[شیعی]] در محضر [[امام رضا]]{{ع}} در ضمن قصیده‌ای، سخن از [[ظهور]] و [[قیام حضرت مهدی]]{{ع}} بر زبان جاری ساخت، آن حضرت در حالی که سرشک از دیدگانش جاری بود، رو به [[دعبل]] کرد و فرمود: ای [[خزاعی]]! همانا [[روح القدس]] بر زبانت، این دو بیت را جاری ساخت. آیا می‌دانی این [[امام]] کیست و چه زمانی [[قیام]] می‌کند؟ آن گاه خود آن حضرت به [[معرفی امام مهدی]]{{ع}} پرداخت. سپس درباره زمان ظهورش چنین فرمود: اما اینکه "چه زمانی [[ظهور]] خواهد کرد"، این خبر دادن از وقت است. پدرم از پدرش و ایشان از پدرانش از [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} [[نقل]] کرده‌اند که وقتی از آن حضرت سؤال شد: ای [[رسول خدا]]! چه زمانی [[قائم]] از ذریه شما [[ظهور]] می‌کند؟ فرمود: "جز او [هیچ کس] آن را به موقع خود آشکار نمی‌گرداند. [این حادثه] بر [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] گران است، جز ناگهان به شما نمی‌رسد"<ref>{{متن حدیث|مَثَلُهُ مَثَلُ الساعَةِ}}{{متن قرآن|اَلتي لاَ يُجَلِّيهَا لِوَقْتِهَا إِلاَّ هُوَ ثَقُلَتْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ لاَ تَأْتِيكُمْ إِلاَّ بَغْتَةً}} (اعراف، آیه ۱۸۷)، صدوق، عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج ۲، ص ۲۶۶؛ همو، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۳۷۲.</ref>. | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۷: | ||
پنهان بودن [[زمان ظهور]]، همانند زمان [[قیامت]] و [[رستاخیز]] است که یک نوع [[آزادی]] عمل برای همگان پیدا می‌شود. از سوی دیگر چون زمان آن به طور دقیق معلوم نیست و در هر زمان محتمل است، نتیجه‌اش حالت آماده باش دائم است. درباره [[قیام حضرت مهدی]]{{ع}} نیز اگر [[تاریخ]] تعیین می‌شد و [[زمان ظهور]] دور بود، همه در [[غفلت]] و غرور و بی‌خبری فرو می‌رفتند و اگر زمانش نزدیک بود، ممکن بود [[آزادی]] عمل را از دست بدهند و اعمالشان جنبه اضطراری پیدا کند. همان گونه که آشکار کردن زمان رستاخیز بزرگ، فقط در [[اختیار]] [[خداوند]] است، اعلان [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} نیز در دست [[خداوند]] است. [[خداوند]] در ادامه [[آیه]] یاد شده، [[آگاهی]] به [[قیامت]] را در [[علم]] [[خداوند]] دانسته است: {{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ كَأَنَّكَ حَفِيٌّ عَنْهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ اللَّهِ}}<ref>«[باز] از تو می‌پرسند، گویا تو از [زمان وقوع] آن [[آگاهی]]، بگو: "[[علم]] آن، تنها نزد خداست.»، اعراف، آیه ۱۸۸.</ref>؛ بر این اساس اینکه عده‌ای به خود جرئت می‌دهند و به راحتی [[زمان ظهور]] را تعیین می کنند، جای بسی تأمل است! وقتی چنین پرسشی از [[حضرت مهدی]]{{ع}} نیز مطرح شد، ضمن توقیعی پاسخ فرمود: "اما [[ظهور فرج]] همانا در [[اختیار]] [[خداوند متعال]] است و وقت گذاران [[دروغ]] گفتند"<ref>{{متن حدیث|وَ أَما ظُهُورُ الْفَرَجِ فَإِنهُ إِلَی اللهِ وَ کَذَبَ الْوَقاتُون}}، طوسی، کتاب الغیبه، ص ۲۹۱.</ref>. آن حضرت در آخرین [[توقیع]] به [[سفیر چهارم]] خود، [[ظهور]] را فقط در [[اراده]] و [[اختیار]] [[خداوند]] دانسته، می‌فرماید: "... ظهوری نخواهد بود؛ مگر آن گاه که [[خداوند]] اجازه فرماید"<ref>{{متن حدیث|... وَ لَا ظُهُورِ إِلَّا بَعْدَ إِذْنِ اللَّهُ }}، صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۵۱۶، ح۴۴؛ قطب الدین راوندی، الخرایج والجرایح، ج ۳، ص ۱۱۲۸؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص ۳۹۵.</ref>. پس زمان آغاز [[ظهور]]، یکی از [[اسرار الهی]] است و [[اندیشه]] و [[فکر]] [[بشر]] از رسیدن به آن، سخت کوتاه و [[ناتوان]] است. | پنهان بودن [[زمان ظهور]]، همانند زمان [[قیامت]] و [[رستاخیز]] است که یک نوع [[آزادی]] عمل برای همگان پیدا می‌شود. از سوی دیگر چون زمان آن به طور دقیق معلوم نیست و در هر زمان محتمل است، نتیجه‌اش حالت آماده باش دائم است. درباره [[قیام حضرت مهدی]]{{ع}} نیز اگر [[تاریخ]] تعیین می‌شد و [[زمان ظهور]] دور بود، همه در [[غفلت]] و غرور و بی‌خبری فرو می‌رفتند و اگر زمانش نزدیک بود، ممکن بود [[آزادی]] عمل را از دست بدهند و اعمالشان جنبه اضطراری پیدا کند. همان گونه که آشکار کردن زمان رستاخیز بزرگ، فقط در [[اختیار]] [[خداوند]] است، اعلان [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} نیز در دست [[خداوند]] است. [[خداوند]] در ادامه [[آیه]] یاد شده، [[آگاهی]] به [[قیامت]] را در [[علم]] [[خداوند]] دانسته است: {{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ كَأَنَّكَ حَفِيٌّ عَنْهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ اللَّهِ}}<ref>«[باز] از تو می‌پرسند، گویا تو از [زمان وقوع] آن [[آگاهی]]، بگو: "[[علم]] آن، تنها نزد خداست.»، اعراف، آیه ۱۸۸.</ref>؛ بر این اساس اینکه عده‌ای به خود جرئت می‌دهند و به راحتی [[زمان ظهور]] را تعیین می کنند، جای بسی تأمل است! وقتی چنین پرسشی از [[حضرت مهدی]]{{ع}} نیز مطرح شد، ضمن توقیعی پاسخ فرمود: "اما [[ظهور فرج]] همانا در [[اختیار]] [[خداوند متعال]] است و وقت گذاران [[دروغ]] گفتند"<ref>{{متن حدیث|وَ أَما ظُهُورُ الْفَرَجِ فَإِنهُ إِلَی اللهِ وَ کَذَبَ الْوَقاتُون}}، طوسی، کتاب الغیبه، ص ۲۹۱.</ref>. آن حضرت در آخرین [[توقیع]] به [[سفیر چهارم]] خود، [[ظهور]] را فقط در [[اراده]] و [[اختیار]] [[خداوند]] دانسته، می‌فرماید: "... ظهوری نخواهد بود؛ مگر آن گاه که [[خداوند]] اجازه فرماید"<ref>{{متن حدیث|... وَ لَا ظُهُورِ إِلَّا بَعْدَ إِذْنِ اللَّهُ }}، صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۵۱۶، ح۴۴؛ قطب الدین راوندی، الخرایج والجرایح، ج ۳، ص ۱۱۲۸؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص ۳۹۵.</ref>. پس زمان آغاز [[ظهور]]، یکی از [[اسرار الهی]] است و [[اندیشه]] و [[فکر]] [[بشر]] از رسیدن به آن، سخت کوتاه و [[ناتوان]] است. | ||
:'''۲.''' [[روایات]] فراوانی [[ظهور]] را ناگهانی دانسته<ref>برخلاف پندار کسانی که ظهور را با غیبت مقایسه کرده، گفته‌اند: چون غیبت صغری مقدمه غیبت کبری بود، پس دورانی به عنوان ظهور اصغر در پیش داریم.</ref> و احادیثی، [[اصلاح]] امر [[فرج]] را در یک شب ذکر کرده است. [[امام علی]]{{ع}} [[نقل]] کرده که [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: "[[مهدی]] از ما [[اهل بیت]] است که [[خداوند]] امر [[فرج]] او را در یک شب [[اصلاح]] می‌فرماید"<ref>{{متن حدیث|اَلْمَهْدِی مِنا اَهْلَ الْبَیْتِ یُصْلِحُ الله لَهُ اَمْرَهُ فِی لَیْلَهٍ}}، نعمانی، الغیبه، ص۱۶۳؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۱۵۲.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} نیز پس از بیان [[غیبت حضرت مهدی]]{{ع}}، فرمود: "او همانند شهابی شعله ور در [[تاریکی]] شب، آشکار خواهد شد"<ref>{{متن حدیث|ثُم یَبْدُو کَالشهَابِ الْوَقادِ فِی ظُلْمَهِ اللیْل}}، طوسی، کتاب الغیبه، ص۱۵۹؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۳۲۴.</ref>. [[امام حسن]]{{ع}} می‌فرماید: "همانا مَثَل او، مانند [[قیامت]] است که ناگهانی می‌آید"<ref>{{متن حدیث|إِنَّمَا مَثَلُهُ كَمَثَلِ السَّاعَةِ {{متن قرآن|ثَقُلَتْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَا تَأْتِيكُمْ إِلَّا بَغْتَةً}}}}؛ الإنصاف فی النص علی الأئمة، ص۱۵۳.</ref>. | :'''۲.''' [[روایات]] فراوانی [[ظهور]] را ناگهانی دانسته<ref>برخلاف پندار کسانی که ظهور را با غیبت مقایسه کرده، گفته‌اند: چون غیبت صغری مقدمه غیبت کبری بود، پس دورانی به عنوان ظهور اصغر در پیش داریم.</ref> و احادیثی، [[اصلاح]] امر [[فرج]] را در یک شب ذکر کرده است. [[امام علی]]{{ع}} [[نقل]] کرده که [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: "[[مهدی]] از ما [[اهل بیت]] است که [[خداوند]] امر [[فرج]] او را در یک شب [[اصلاح]] می‌فرماید"<ref>{{متن حدیث|اَلْمَهْدِی مِنا اَهْلَ الْبَیْتِ یُصْلِحُ الله لَهُ اَمْرَهُ فِی لَیْلَهٍ}}، نعمانی، الغیبه، ص۱۶۳؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۱۵۲.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} نیز پس از بیان [[غیبت حضرت مهدی]]{{ع}}، فرمود: "او همانند شهابی شعله ور در [[تاریکی]] شب، آشکار خواهد شد"<ref>{{متن حدیث|ثُم یَبْدُو کَالشهَابِ الْوَقادِ فِی ظُلْمَهِ اللیْل}}، طوسی، کتاب الغیبه، ص۱۵۹؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۳۲۴.</ref>. [[امام حسن]]{{ع}} می‌فرماید: "همانا مَثَل او، مانند [[قیامت]] است که ناگهانی می‌آید"<ref>{{متن حدیث|إِنَّمَا مَثَلُهُ كَمَثَلِ السَّاعَةِ {{متن قرآن|ثَقُلَتْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَا تَأْتِيكُمْ إِلَّا بَغْتَةً}}}}؛ الإنصاف فی النص علی الأئمة، ص۱۵۳.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۳ ، ص۱۵۸-۱۶۲.</ref> | ||
== [[آگاه]] شدن [[امام مهدی]]{{ع}} از [[زمان ظهور]] == | |||
آگاه شدن [[حضرت مهدی]]{{ع}} از وقت ظهور، براساس [[الهام]] خواهد بود. بدون [[شک]]، [[معصومان]]{{ع}} مورد [[الهام]] [[خداوند]] قرار می‌گیرند. البته [[وحی]]، به صورت رسمی با [[رحلت پیامبر اکرم]]{{صل}} پایان گرفت؛ ولی در موارد فراوانی به [[اهل بیت]]{{ع}} الهاماتی شده و خواهد شد. برخی [[روایات]] چگونگی آگاه شدن [[حضرت مهدی]]{{ع}} از [[زمان ظهور]] را از راه [[الهام]] ذکر کرده است. [[مفضل بن عمر]] گوید: [[امام صادق]]{{ع}} درباره [[آیه]] {{متن قرآن|فَإِذَا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ}}، فرمود: "همانا [[امام]] پیروز و پنهان از ما [[خاندان]] است و چون خدای عز ذکره [[اراده]] کند که امر او را ظاهر سازد، در دلش نکته‌ای می‌گذارد. سپس ظاهر می‌شود و به امر [[خدای تبارک و تعالی]] [[قیام]] می‌کند"<ref>{{متن حدیث|إِن مِنا إِمَاماً مُظَفراً مُسْتَتِراً فَإِذَا أَرَادَ اللهُ عَز ذِکْرُهُ إِظْهَارَ أَمْرِهِ نَکَتَ فِی قَلْبِهِ نُکْتَهً فَظَهَرَ فَقَامَ بِأَمْرِ اللهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی}}، محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۴۳، ح۳۰؛ نعمانی، الغیبه، ص۱۸۷، ح۴۰؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۱۶۴؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۴۹، ح۴۲؛ محمد بن عمر کشی، رجال الکشی، ص۱۹۲.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۳ ، ص۱۵۸-۱۶۲.</ref> | |||
== نتیجه گیری == | |||
با گذری کوتاه در سخنان [[ائمه]]{{عم}} درباره [[وقت ظهور]]، به مطالب ذیل بر خواهیم خورد: | با گذری کوتاه در سخنان [[ائمه]]{{عم}} درباره [[وقت ظهور]]، به مطالب ذیل بر خواهیم خورد: | ||
# [[آگاهی]] به زمان دقیق [[ظهور]]، فقط از آن [[خداوند]] سبحانه و تعالی است. | # [[آگاهی]] به زمان دقیق [[ظهور]]، فقط از آن [[خداوند]] سبحانه و تعالی است. | ||
نسخهٔ ۲۳ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۵۱
این مدخل زیرشاخهٔ بحث ظهور امام مهدی است. زمان ظهور امام مهدی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: زمان ظهور امام مهدی در حدیث - پرسش‌های مرتبطتکذیب وقت‌گذاران برای ظهور
یکی از موضوعات مهم در مباحث مهدویت، "وقت ظهور" است؛ به گونه‌ای که حتی سال‌ها پیش از ولادت حضرت مهدی(ع)، درباره آن، از معصومان(ع) پرسش می‌شد. آنان نیز مسائل مربوط به آن حضرت به‌ویژه زمان ظهور ایشان را از رازهای الهی دانسته و وقت گذاران را تکذیب می‌کردند. به وقتگذاری برای این وعده الهی اصطلاح توقیت ظهور اطلاق می‌گردد. عبدالرحمن بن کثیر از امام صادق(ع) نقل می‌کند که: "خدمت امام صادق(ع) نشسته بودم که مهزم وارد شد و عرض کرد: قربانت، به من خبر دهید: این امری که در انتظارش هستیم کی رخ می‌دهد؟ فرمود: ای مهزم! دروغ گفتند وقت‌گذاران و هلاک شدند شتاب‌کنندگان و نجات یافتند تسلیم‌شوندگان"[۱]. ابابصیر از امام صادق(ع) روایت می‌کند که از حضرت درباره حضرت قائم(ع) پرسیدم. حضرت در پاسخ فرمود: "وقت‌گذاران دروغ می‌گویند ما اهل بیت زمانی را معین نمی‌کنیم"[۲]. فضیل از امام باقر (ع) پرسید: آیا برای ظهور، وقت معین شده است؟ امام سه بار فرمود: «كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ»[۳]؛ کسانی که وقت تعیین می‌کنند، دروغ می‌گویند. نیز آمده است: کمیت از آن حضرت پرسید: چه وقت حضرت مهدی (ع) ظهور می‌کند؟ امام فرمود: از پیامبر (ص) نیز همین مطلب پرسیده شد. حضرت فرمود: مثل ظهور مهدی (ع) هم‌چون برپایی قیامت است (کسی جز خداوند از وقت آن آگاه نیست) مهدی نمی‌آید، مگر ناگهانی[۴].
عدم تعیین وقت ظهور و تأکید بر پوشاندن آن، هرگز به معنای لزوم آگاه نشدن انسان کامل از زمان ظهور نیست، بلکه انسان کامل به اذن الهی بر همه عوالم امکانی احاطه دارد، از نتایج علم ازلی آگاه است و زمان ظهور نیز، از این مهم مستثنا نیست، ولی مصلحت نامشخص بودن وقت ظهور برای جامعه بشری، اقتضای کتمان این راز را می‌کرده است، همان‌گونه که امام صادق(ع) به ابی‌بصیر نفرمود که ما از وقت ظهور آگاه نیستیم، بلکه فرمودند: "ما وقتی را معیّن نمی‌کنیم"[۵].
زمان ظهور
با گذری کوتاه در سخنان ائمه اطهار(ع) درباره وقت ظهور، به مطالب ذیل بر خواهیم خورد:
- ۱. آشکار کردن زمان ظهور، فقط از آن خداوند عزوجل است. در روایت مشهوری آمده است: وقتی دعبل شاعر بلند آوازه شیعی در محضر امام رضا(ع) در ضمن قصیده‌ای، سخن از ظهور و قیام حضرت مهدی(ع) بر زبان جاری ساخت، آن حضرت در حالی که سرشک از دیدگانش جاری بود، رو به دعبل کرد و فرمود: ای خزاعی! همانا روح القدس بر زبانت، این دو بیت را جاری ساخت. آیا می‌دانی این امام کیست و چه زمانی قیام می‌کند؟ آن گاه خود آن حضرت به معرفی امام مهدی(ع) پرداخت. سپس درباره زمان ظهورش چنین فرمود: اما اینکه "چه زمانی ظهور خواهد کرد"، این خبر دادن از وقت است. پدرم از پدرش و ایشان از پدرانش از رسول گرامی اسلام(ص) نقل کرده‌اند که وقتی از آن حضرت سؤال شد: ای رسول خدا! چه زمانی قائم از ذریه شما ظهور می‌کند؟ فرمود: "جز او [هیچ کس] آن را به موقع خود آشکار نمی‌گرداند. [این حادثه] بر آسمان‌ها و زمین گران است، جز ناگهان به شما نمی‌رسد"[۶].
پنهان بودن زمان ظهور، همانند زمان قیامت و رستاخیز است که یک نوع آزادی عمل برای همگان پیدا می‌شود. از سوی دیگر چون زمان آن به طور دقیق معلوم نیست و در هر زمان محتمل است، نتیجه‌اش حالت آماده باش دائم است. درباره قیام حضرت مهدی(ع) نیز اگر تاریخ تعیین می‌شد و زمان ظهور دور بود، همه در غفلت و غرور و بی‌خبری فرو می‌رفتند و اگر زمانش نزدیک بود، ممکن بود آزادی عمل را از دست بدهند و اعمالشان جنبه اضطراری پیدا کند. همان گونه که آشکار کردن زمان رستاخیز بزرگ، فقط در اختیار خداوند است، اعلان زمان ظهور حضرت مهدی(ع) نیز در دست خداوند است. خداوند در ادامه آیه یاد شده، آگاهی به قیامت را در علم خداوند دانسته است: ﴿يَسْأَلُونَكَ كَأَنَّكَ حَفِيٌّ عَنْهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ اللَّهِ﴾[۷]؛ بر این اساس اینکه عده‌ای به خود جرئت می‌دهند و به راحتی زمان ظهور را تعیین می کنند، جای بسی تأمل است! وقتی چنین پرسشی از حضرت مهدی(ع) نیز مطرح شد، ضمن توقیعی پاسخ فرمود: "اما ظهور فرج همانا در اختیار خداوند متعال است و وقت گذاران دروغ گفتند"[۸]. آن حضرت در آخرین توقیع به سفیر چهارم خود، ظهور را فقط در اراده و اختیار خداوند دانسته، می‌فرماید: "... ظهوری نخواهد بود؛ مگر آن گاه که خداوند اجازه فرماید"[۹]. پس زمان آغاز ظهور، یکی از اسرار الهی است و اندیشه و فکر بشر از رسیدن به آن، سخت کوتاه و ناتوان است.
- ۲. روایات فراوانی ظهور را ناگهانی دانسته[۱۰] و احادیثی، اصلاح امر فرج را در یک شب ذکر کرده است. امام علی(ع) نقل کرده که پیامبر(ص) فرمود: "مهدی از ما اهل بیت است که خداوند امر فرج او را در یک شب اصلاح می‌فرماید"[۱۱]. امام باقر(ع) نیز پس از بیان غیبت حضرت مهدی(ع)، فرمود: "او همانند شهابی شعله ور در تاریکی شب، آشکار خواهد شد"[۱۲]. امام حسن(ع) می‌فرماید: "همانا مَثَل او، مانند قیامت است که ناگهانی می‌آید"[۱۳].[۱۴]
آگاه شدن امام مهدی(ع) از زمان ظهور
آگاه شدن حضرت مهدی(ع) از وقت ظهور، براساس الهام خواهد بود. بدون شک، معصومان(ع) مورد الهام خداوند قرار می‌گیرند. البته وحی، به صورت رسمی با رحلت پیامبر اکرم(ص) پایان گرفت؛ ولی در موارد فراوانی به اهل بیت(ع) الهاماتی شده و خواهد شد. برخی روایات چگونگی آگاه شدن حضرت مهدی(ع) از زمان ظهور را از راه الهام ذکر کرده است. مفضل بن عمر گوید: امام صادق(ع) درباره آیه ﴿فَإِذَا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ﴾، فرمود: "همانا امام پیروز و پنهان از ما خاندان است و چون خدای عز ذکره اراده کند که امر او را ظاهر سازد، در دلش نکته‌ای می‌گذارد. سپس ظاهر می‌شود و به امر خدای تبارک و تعالی قیام می‌کند"[۱۵].[۱۶]
نتیجه گیری
با گذری کوتاه در سخنان ائمه(ع) درباره وقت ظهور، به مطالب ذیل بر خواهیم خورد:
- آگاهی به زمان دقیق ظهور، فقط از آن خداوند سبحانه و تعالی است.
- معصومان(ع) همواره مردم را از تعیین وقت درباره ظهور حضرت مهدی(ع) برحذر داشته، وقت‌گذاران را تکذیب کرده‌اند.
- روایات فراوانی ظهور را ناگهانی دانسته و احادیثی اصلاح امر فرج را یک شبه ذکر کرده است.
- اگرچه پنهان بودن زمان ظهور از رازهای الهی است و حکمت الهی اقتضا کرده این وقت نزد مردم نامعلوم و پوشیده باشد، در بعضی روایات به پارهای از حکمتهای آن اشاره شده و تا اندازهای محدوده زمانی آن معین شده است.
- با نگاهی به کلام معصومان(ع) می‌توان چگونگی آگاه شدن حضرت مهدی(ع) از هنگام ظهور را به راحتی به دست آورد[۱۷].
پرسش‌های مستقیم
جستارهای وابسته
- آخر الزمان
- آدینه (جمعه)
- آستانه عسکریین
- آستانه قیامت
- آفتاب پشت ابر (خورشید پشت ابر)
- آینده پژوهی
- آیین جدید دین در عصر ظهور
- اَبدال
- ابوالادیان
- ابوصالح
- ابوالقاسم (امام مهدی)
- اثناعشریه
- احمد (امام مهدی)
- احمد بن اسحاق قمی
- احمد بن هلال کرخی
- احمدیه (قادیانیه)
- اخیار
- ادله رجعت
- اسماعیلیه
- أشراط الساعه
- اصحاب قائم (یاران امام مهدی)(ع)
- اصحاب کهف
- اقامت‌گاه امام مهدی در عصر ظهور (مسجد سهله)
- القاب امام مهدی (ع)
- امامت امام مهدی (ع)
- امامت و مهدویت
- امام حسن عسکری
- امام زمان (صاحب الزمان)
- امام شناسی (مرگ جاهلی)
- امام مهدی از ولادت تا ظهور
- امامیه
- امدادهای غیبی
- امکان رجعت (رجعت)
- امنیت (حکومت جهانی)
- انتظار فرج
- انتقام
- انجمن حجتیه
- انطاکیه
- اوتاد
- اهل سنت و امام مهدی موعود
- اهل سنّت و ولادت امام مهدی (ع)
- اهل کتاب در عصر ظهور
- ایام الله
- ایستادن هنگام شنیدن لقب قائم
- باب (علی محمد شیرازی)
- بابیه (باب)
- باران های پیاپی
- باقریه
- البرهان فی علامات امام مهدی آخر الزمان
- بعثت امام مهدی
- بلالی (محمد بن علی بن بلال)
- بلالیه
- بهائیت
- البیان فی اخبار صاحب الزمان
- بیت الحمد
- بیت المقدس
- بیدا (خسف به بیدا)
- بیعت امام مهدی
- بیعت نامه امام مهدی
- البیعه لله
- پایان تاریخ (آخرالزمان)
- پدر امام مهدی (امام حسن عسکری)
- پدر امام مهدی و اهل سنّت
- پرچم امام مهدی
- پرچم های سیاه
- پیراهن امام مهدی
- تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم
- تاریخ عصر غیبت
- تاریخ غیبت کبرا
- تشرف (ملاقات با امام مهدی
- تکذیب وقت گزاران وقت ظهور
- تَناثُرُ النُّجُوم
- توقیع
- جبرئیل
- جده
- جزیره خضرا
- جزیره خضرا در ترازوی نقد
- جعفر کذاب
- جمعه
- جنگ افزارهای امام مهدی (سلاح امام مهدی)
- حجت
- حجر الاسود
- حدیث غدیر
- حدیث لوح حضرت زهرا (لوح حضرت زهرا)
- حدیث معراج
- حِرْز امام مهدی
- حرمت نام بردن امام مهدی
- حسن شریعی
- حسین بن روح نوبختی
- حسین بن منصور حلاج
- حکومت جهانی
- حکومت صالحان
- حکومت مستضعفان
- حکیمه خاتون
- حیرت
- خاتم الاوصیاء
- خراسانی (خروج خراسانی)
- خردسال ترین پیشوای معصوم (امامت امام مهدی)
- خروج خراسانی
- خروج دابة الاَرض
- خروج دجال
- خروج سفیانی
- خروج سید حسنی
- خروج شعیب بن صالح
- خروج شیصبانی
- خروج عوف سلمی
- خروج امام مهدی (قیام امام مهدی)
- خروج یأجوج (یأجوج و مأجوج)
- خروج یمانی
- خسف به بیداء
- خسوف و کسوف غیرعادی
- خضر
- خلافت موعود
- خورشید پشت ابر
- خطبه قیام
- خورشید مغرب
- خیمه
- دابه الارض (خروج دابه الارض)
- دادگستر جهان
- دانشمندان عامه و امام مهدی موعود
- دجال (خروج دجال)
- در انتظار ققنوس
- در فجر ساحل
- دست بر سر گذاشتن
- دعای افتتاح
- دعای عهد
- دعای ندبه
- دعای سمات
- دوازده امامی (اثناعشریه)
- دولت کریمه (حکومت جهانی)
- دین در آخرالزمان (آخرالزمان)
- دین عصر ظهور
- ذی طوی
- رایات سود (پرچم های سیاه)
- رحلت امام مهدی (فرجام امام مهدی)
- رجعت
- رجعت کنندگان
- رکن و مقام
- رؤیت امام مهدی (ملاقات امام مهدی)
- زبور داود
- زمینه سازان ظهور
- زنان آخرالزمان (آخرالزمان)
- زنان و قیام امام مهدی (یاران امام مهدی)
- زندگی آخرالزمان (آخرالزمان)
- زیارت آل یس
- زیارت ناحیه مقدسه
- زیارت رجبیه
- زیدیه
- سازمان وکالت
- سامرا
- سرداب سامرا
- سلاح امام مهدی
- سفیانی (خروج سفیانی)
- سید حسنی (خروج سید حسنی)
- سیره حکومتی امام مهدی
- سیصد و سیزده
- شاهدان ولادت امام مهدی
- شرایط ظهور
- شرید
- شریعیه
- شعبان
- شعیب بن صالح (خروج شعیب)
- شلمغانیه
- شمائل امام مهدی
- شمشیر امام مهدی (سلاح امام مهدی)
- شهادت امام مهدی (فرجام امام مهدی)
- شیخیه
- شیطان (کشته شدن شیطان)
- شیصبانی (خروج شیصبانی)
- شیعه
- صاحب الامر
- صاحب الدار
- صاحب الزمان
- صاحب السیف
- صاحب الغیبه
- صاید بن صید (خروج دجال)
- صقیل (مادر امام مهدی)
- صیحه آسمانی (ندای آسمانی)
- طالقان
- طرید
- طلوع خورشید از مغرب
- طویل العمر
- طی الارض
- طیبه
- ظهور
- عاشورا
- عبرتایی (احمد بن هلال)
- عثمان بن سعید عمری
- عدد یاران امام مهدی (سیصد و سیزده)
- عدل و قسط (حکومت جهانی)
- العرف الوردی فی اخبار الامام مهدی
- عسکریه
- عصائب
- عصر زندگی
- عقد الدرر فی اخبار المنتظر
- علایم ظهور (نشانه های ظهور)
- علائم قیامت (اشراط الساعه)
- علی بن محمد سمری
- غار انطاکیه (انطاکیه)
- غایب (امام غایب)
- غریم
- غلام
- غیبت (پنهان شدن)
- الغیبه
- غیبت صغرا
- غیبت کبرا
- فترت
- فرید
- فرجام امام مهدی
- فرجام شناسی (آینده پژوهی)
- فضیلت انتظار فرج (انتظار فرج)
- فضیلت منتظران (منتظر)
- فلسفه رجعت (رجعت)
- فلسفه غیبت صغرا (غیبت صغرا)
- فلسفه غیبت (غیبت امام مهدی)
- فواید امام غایب
- فوتوریسم
- قائم
- قادیانیه
- قتل نفس زَکیّه
- قم
- قیامت صغرا (رجعت)
- قیام های پیش از ظهور
- کتاب الغیبه للحجه
- کشته شدن شیطان
- کمال الدین و تمام النعمه
- کوفه
- کنیه امام مهدی (ابوالقاسم)
- کوه رَضْوی
- کیسانیه
- لباس امام مهدی (پیراهن امام مهدی)
- لوح حضرت زهرا
- مادر امام مهدی
- متمهدی (مدعیان مهدویت)
- مثلث برمودا (جزیره خضرا)
- محدَّث
- محل بیعت امام مهدی (رکن و مقام)
- محل ظهور امام مهدی (مسجد الحرام)
- محل قتل نفس زکیه (رکن و مقام)
- محمد
- محمد بن عثمان بن سعید عمری
- محمد بن علی بن هلال
- محمد بن علی شلمغانی
- محمد بن نصیر نمیری
- محمدیه
- مدعیان بابیت
- مدعیان مهدویت
- مرجع تقلید
- مردان آخرالزمان (آخرالزمان)
- مرکز حکومت امام مهدی (مسجد کوفه)
- مرگ جاهلی
- مرگ سرخ
- مرگ سفید
- مستضعف
- مسجد جمکران
- مسجد الحرام
- مسجد سهله
- مسجد صاحب الزمان (مسجد جمکران)
- مسجد کوفه
- مصلای جمعه و جماعات در عصر ظهور (مسجد کوفه)
- مضطر
- معجم احادیث الامام المهدی
- معمرین
- مغیریه
- مقتدای مسیح
- مکیال المکارم فی فواید الدعاء للقائم
- ملاحم و فتن
- ملاقات با امام مهدی
- ملیکه (مادر امام مهدی)
- منتخب الاثر
- منتظِر
- منتَظَر
- منتقم
- منصور
- موتور
- موسویه
- موعود مسیحیت
- موعود یهود
- مهدی
- مهدی سودانی
- مهدی موعود
- مهدویت
- ممهدون (زمینه سازان ظهور)
- مهدویت پژوهی (آینده پژوهی)
- امام مهدی شخصی و امام مهدی نوعی
- مهدیه
- میراث دار پیامبران
- ناحیه مقدسه
- نام های حضرت محمد (احمد)
- ناووسیه
- نجبا
- ندای آسمانی
- نرگس (مادر امام مهدی)
- نزول عیسی
- نشانه های آخرالزمان (آخرالزمان
- نشانه های ظهور
- نفس زکیه
- نماز امام زمان
- نواب خاص
- نیابت خاص
- نیابت عام
- نیمه شعبان
- وقاتون (وقت ظهور)
- وقت ظهور
- وقت معلوم
- وکلای امام مهدی
- ولادت امام مهدی
- ولایت فقیه
- ولی فقیه
- همسر و فرزند امام مهدی
- هیبت امام مهدی
- یأجوج و مأجوج
- یاران امام مهدی
- یالثارات الحسین
منابع
پانویس
- ↑ «كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع) إِذْ دَخَلَ عَلَيْهِ مِهْزَمٌ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَخْبِرْنِي عَنْ هَذَا الْأَمْرِ الَّذِي نَنْتَظِرُ مَتَى هُوَ فَقَالَ يَا مِهْزَمُ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ وَ هَلَكَ الْمُسْتَعْجِلُونَ وَ نَجَا الْمُسَلِّمُونَ»؛ الکافی، ج۱، ص۳۶۸.
- ↑ «كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ، إِنَّا أَهْلُ بَيْتٍ لَانُوَقِّتُ»؛ الکافی، ج۱، ص۳۶۸.
- ↑ همان، ص ۱۰۳.
- ↑ منتخب الاثر، ص ۱۲۴ و ۲۲۴.
- ↑ مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص۲۲۱-۲۲۳؛ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۳ ، ص۱۵۸-۱۶۲؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۳۷۹.
- ↑ «مَثَلُهُ مَثَلُ الساعَةِ»﴿اَلتي لاَ يُجَلِّيهَا لِوَقْتِهَا إِلاَّ هُوَ ثَقُلَتْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ لاَ تَأْتِيكُمْ إِلاَّ بَغْتَةً﴾ (اعراف، آیه ۱۸۷)، صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ج ۲، ص ۲۶۶؛ همو، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۳۷۲.
- ↑ «[باز] از تو می‌پرسند، گویا تو از [زمان وقوع] آن آگاهی، بگو: "علم آن، تنها نزد خداست.»، اعراف، آیه ۱۸۸.
- ↑ «وَ أَما ظُهُورُ الْفَرَجِ فَإِنهُ إِلَی اللهِ وَ کَذَبَ الْوَقاتُون»، طوسی، کتاب الغیبه، ص ۲۹۱.
- ↑ «... وَ لَا ظُهُورِ إِلَّا بَعْدَ إِذْنِ اللَّهُ »، صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۵۱۶، ح۴۴؛ قطب الدین راوندی، الخرایج والجرایح، ج ۳، ص ۱۱۲۸؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص ۳۹۵.
- ↑ برخلاف پندار کسانی که ظهور را با غیبت مقایسه کرده، گفته‌اند: چون غیبت صغری مقدمه غیبت کبری بود، پس دورانی به عنوان ظهور اصغر در پیش داریم.
- ↑ «اَلْمَهْدِی مِنا اَهْلَ الْبَیْتِ یُصْلِحُ الله لَهُ اَمْرَهُ فِی لَیْلَهٍ»، نعمانی، الغیبه، ص۱۶۳؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۱۵۲.
- ↑ «ثُم یَبْدُو کَالشهَابِ الْوَقادِ فِی ظُلْمَهِ اللیْل»، طوسی، کتاب الغیبه، ص۱۵۹؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۳۲۴.
- ↑ «إِنَّمَا مَثَلُهُ كَمَثَلِ السَّاعَةِ ﴿ثَقُلَتْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَا تَأْتِيكُمْ إِلَّا بَغْتَةً﴾»؛ الإنصاف فی النص علی الأئمة، ص۱۵۳.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۳ ، ص۱۵۸-۱۶۲.
- ↑ «إِن مِنا إِمَاماً مُظَفراً مُسْتَتِراً فَإِذَا أَرَادَ اللهُ عَز ذِکْرُهُ إِظْهَارَ أَمْرِهِ نَکَتَ فِی قَلْبِهِ نُکْتَهً فَظَهَرَ فَقَامَ بِأَمْرِ اللهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی»، محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۴۳، ح۳۰؛ نعمانی، الغیبه، ص۱۸۷، ح۴۰؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۱۶۴؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۴۹، ح۴۲؛ محمد بن عمر کشی، رجال الکشی، ص۱۹۲.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۳ ، ص۱۵۸-۱۶۲.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص ۴۶۱ - ۴۶۴.