آمادگی‌ عمومی و جهانی برای ظهور امام مهدی

متن این جستار آزمایشی است؛ امید می رود در آینده نه چندان دور آماده شود. برای اطلاع از جزئیات بیشتر به بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت مراجعه کنید.

اهمیت آمادگی عمومی برای ظهور

برای تحقّق یک انقلاب همه جانبه در سطح جهان تنها وجود یک رهبر شایستۀ انقلابی کافی نیست، بلکه آمادگی عمومی نیز لازم است^[۱]. نبود آمادگی جهانی برای پذیرش و اجرای اهداف ظهور آن حضرت، مهم‏ترین عامل در تأخیر ظهور امام مهدی(ع) به شمار می‌‏رود و کامیابی دیگر عوامل نیز به همین عامل اساسی باز می‏‌گردد؛ چراکه برخی از این عوامل به عوامل محیطی و طبیعی مربوط است که با گذر زمان در فرآیندی طبیعی پدید می‏‌آید و برخی دیگر نیز به تعامل و نقش‌‏آفرینی عامل انسانی در این فرآیند مربوط می‏‌شوند^[۲].

چیستی آمادگی جهانی

آمادگی جهانی به معنای بالا رفتن سطح آگاهی مردم و درک نیاز به پیشوایی عادل و عالم، به وجود آمدن امکانات و زمینه‏‌های مناسب برای تشکیل یک حکومت جهانی، به ستوه آمدن مردم از ظلم و بیدادگری و خواست جهانی و مردمی برای گسترش و احیای عدالت، معنویت و امنیت جهانی است^[۳]. به همین‏ جهت، پیدایش آمادگی عمومی در واقع به معنای احساس نیاز شدید جامعۀ انسانی به حکومت عدل جهانی مهدوی است^[۴]. البته پذیرش مردمی، زمانی قابل اعتماد بوده و رهبر می‌تواند به آن تکیه کند که اعلام آمادگی مردم واقعی و براساس نیاز و معرفت باشد نه از روی احساسات^[۵]. در توقیعی که به نام شیخ مفید معروف است از جانب امام مهدی (ع) نقل شده است: «اگر شیعیان ما که خداوند توفیق طاعتشان دهد در راه ایفای پیمانی که بر عهده دارند همدل شوند میمنت ملاقات ما به تأخیر نمی‌افتد»^[۶]؛ سنّت الهی بر این قرار گرفته تا مردم خود نخواهند و حرکت نکنند و آمادۀ مبارزه با ظلم و پذیرش دولت حق نباشند خدا نیز آن را نخواهد داد^[۷].

عدم اختصاص آمادگی به جوامع شیعی

باید توجه داشت امام مهدی(ع) فقط برای اصلاح زندگی شیعیان ظهور نمی‌کند، تا معتقد باشیم ظهور ایشان تنها نیازمند آمادگی شیعه است، بلکه خداوند آخرین راهنمای خود را برای ایجاد آخرین حکومت نجات‌بخش خواهد فرستاد^[۸]. در نتیجه هر چند این رویکرد باید ابتدا از جوامع شیعی آغاز شود و به جاهای دیگر گسترش یابد تا به تدریج به رویکرد عام جهانی تبدیل گردد؛ اما این به معنای اختصاص داشتن این مهم به جهان تشیع نیست؛ زیرا ضرورت آمادگی عمومی، ناشی از نیاز مشترکی است که همۀ انسان‏‌ها در آن شریکند و آن عبارت است از نیاز جامعۀ انسانی به عدالت و امنیت در همۀ ابعاد آن. این دغدغه و نیاز به قوم، مذهب و منطقۀ خاصی محدود نیست، هرچند بسیاری در تشخیص این گمشدۀ دیرین خود، ممکن است دچار غفلت یا اغفال باشند^[۹].

ارتباط آمادگی عمومی با زمینه‌سازی ظهور

از سوی دیگر، پذیرش عمومی و آمادگی عمومی و جهانی برای ورود به عصر ظهور، از عوامل تعیین ‏کننده در بحث زمینه‏‌سازی ظهور است^[۱۰]. زمینه‌سازی برای ظهور هرگز بدین معنا نیست که افراد با خواست خود و بدون توجه به مشیت الهی امر ظهور را جلو بیندازند و در آن تعجیل کنند، بلکه به معنای آماده کردن جامعه برای عصر ظهور است تا در هنگام ظهور دچار سرخوردگی نشوند^[۱۱].

انواع آمادگی عمومی برای ظهور

البته حداقل چند نوع آمادگی لازم است تا آن حضرت ظهور کند و طرح حکومت حق و عدل را ارائه کند^[۱۲]، آن آمادگی‌ها عبارتند از:

آمادگی فردی: بدین معنی که در افراد زمینه‌ای پیدا شود که مصلح را بپذیرند، با او همگام شوند و هم هدف گردند. حاضر باشند در راه هدف او که هدف همۀ انبیاء و مصلحان جهان است جان خود را فدا کنند^[۱۳].
آمادگی اجتماعی: هدف از آمادگی جمعی یعنی این طرز فکر همه‌گیر و پردامنه شود. شعاع نفوذش در همۀ دل‌ها گسترده گردد. همه حاضر گردند در زیر عَلَم توحید گرد هم آیند. جهان‌بینی مردم تغییر کند و بینش‌شان عوض شود^[۱۴].
آمادگی فکری: مراد از آمادگی فکری، رشد شعور و افزایش آگاهی‌های عمومی در جهت درک مصالح عمومی و قضاوت صحیح نسبت به تصمیمات عام جامعۀ بشری است. مردم باید به اندازه ای از رشد و آگاهی برسند که درک کنند ایده‌ها و ایسم‌های بشری و ساخته اندیشه و فکر محدود انسان‌ها، و حکومت‌هایی که بر پایه این ایدئولوژی‌ها به وجود می‌آیند نمی‌توانند بشر را از این گرداب تباهی نجات دهند؛ بلکه تنها در سایۀ حکومت و حاکمیت مرد آسمانی و پیشوای عادل الهی، انسان‌ها می‌توانند طعم زندگی خوب انسانی را به دست آورند^[۱۵]. از این‌رو یکی از مؤلفه‌های مهم آمادگی ظهور در سطح جهانی، مساعد بودن افکار عمومی برای طرح اندیشه حکومت واحد جهانی اسلام در عصر ظهور و وجود آمادگی روحی روانی برای پذیرش این طرح است^[۱۶].
آمادگی روحی و روانی: مردم جهان باید بقدر کافی تلخی وضع نابسامان و بی‏‌عدالتی‌ها را درک کنند. باید نارسایی و ضعف قوانین بشری را برای اجرای عدالت اجتماعی لمس کنند^[۱۷]. وقتی مردم از بی‌عدالتی‌ها و تبعیض‌ها خسته شوند و ببینند که آشکارا حقوق ضعیفان به وسیله صاحبان قدرت و ثروت پایمال می‌گردد و امکانات مادی در انحصار عده‌ای معدود است، عطش عدالت خواهی به اوج می‌رسد. زمانی که فساد اخلاقی در انواع مختلف رواج پیدا کند و افراد در انجام کارهای ضد اخلاقی بر یکدیگر سبقت بگیرند، اشتیاق به ظهور پیشوایی که حاکمیت او، امنیّت و سلامتی اخلاقی و روانی را به بشریت هدیه خواهد کرد، فراوان می‌شود^[۱۸].
آمادگی فرهنگی‏: گردآوری تمام مردم جهان در زیر یک پرچم، کوتاه ساختن دست زورمندان و قلدران در همه جا، گستردن تعلیم و تربیت در آخرین حدّ امکان در همۀ سطوح، تفهیم کامل این مسأله که اختلاف زبان و نژاد و منطقه جغرافیایی و مانند آنها، دلیل بر این نیست که مردم جهان نتوانند همانند برادران، در یک خانواده زندگی کنند^[۱۹].
آمادگی صنعتی: فراهم ساختن یک اقتصاد سالم و کافی برای همه انسان‌ها، نیاز به رشد فرهنگی و بالا رفتن سطح دانش بشری از یک سو و تکامل وسائل صنعتی از سوی دیگر دارد؛ وسائلی که بتواند پیوند سریع و نزدیک و دائمی میان تمام نقاط جهان بر قرار سازد که آن هم بدون گذشت زمان ممکن نیست. از پاره‌‏ای از روایات که شکل زندگی مردم جهان را در عصر قیام‏ مهدی(ع) ترسیم می‏‌کند، استفاده می‏‌شود پیشرفت تکنولوژی و صنعت مخصوصاً صنایع حمل و نقل و ارتباطی در آن عصر چنان خواهد بود که قارّه‏‌های بزرگ جهان عملًا به صورت چند شهر نزدیک به هم در می‏‌آیند ومشکل زمان و مکان به کلّی حل خواهد شد^[۲۰].