شمایل امام مهدی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۷ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۱۷:۱۱

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام مهدی(ع) است. "امام مهدی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

امام مهدی در قرآن | امام مهدی در حدیث | امام مهدی در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

شمایل امام مهدی در موعودنامه

صفات و مشخصات حضرت مهدی (ع) که در احادیث و روایات آمده بسیار است. مرحوم مجلسی در کتاب "غیبت" شیخ طوسی از امام باقر (ع) نقل می‌کند که امیر المؤمنین (ع) در منبر فرمود: "مردی از دودمان من، در آخر الزمان ظهور می‌کند که رنگش سفید مایل به سرخی و شکمش عریض، ران‌هایش پهن، استخوان شانه‌هایش درشت و در پشت وی دو خال است: یکی به رنگ پوست بدنش و دیگری شبیه خال پیامبر (ص) است. دو نام دارد: یکی مخفی و دیگری ظاهر، نامی که مخفی است "احمد" و نامی که ظاهر است "محمّد" می‌باشد..."^[۱].
روزی امیر المؤمنین (ع) نگاهی به امام حسین (ع) کرد و فرمود: این پسر من آقاست، چنان‌که پیغمبر نیز او را آقا نامید، خداوند از دودمان او مردی همنام پیغمبر (ص) به وجود آورد که در خوی و سیرت مانند خود آن حضرت است... پیشانی‌اش باز، بینی‌اش کشیده، میان برآمده، شکمش فربه، ران‌هایش پرگوشت و در ران راستش خالی است و میان دندان‌های ثنایایش باز است..."^[۲]. در کتاب فصول المهمّه آمده است: مهدی موعود جوانی متوسط‍‌ القامه، نیکورو و خوش‌موی است. موی سرش بر روی دوش‌هایش ریخته است. بینی‌اش باریک و پیشانی‌اش باز است..."^[۳].
از جمله خصایص حضرت آن است که گذشت زمان باعث پیری او نمی‌شود، لذا وقتی ظهور می‌کند با آن‌که سن مبارک او سال‌ها از هزار گذشته، به صورت مردی چهل ساله ظاهر می‌شود^[۴]. به‌هرحال اوصافی و خصوصیاتی که برای آن حضرت بیان شده، مشخصاتی است که جز بر آن شخص خاص (امام دوازدهم، یگانه فرزند امام حسن عسکری (ع)) بر احدی قابل انطباق نیست، لذا بطلان دعاوی مدّعیان مهدویت با توجه به این نشانه‌ها آشکار است^[۵].

شمایل امام مهدی در فرهنگنامه مهدویت

مجموع روایات پیامبر اکرم(ص) و امامان(ع)، که شمایل و اوصاف حضرت مهدی(ع)‏ را بیان کرده است می‏‌توان به سه دسته تقسیم کرد:

روایاتی که شمایل آن حضرت را پس از ولادت و دوران کودکی توصیف کرده است.
حکایاتی که ملاقات‏ کنندگان با آن حضرت در طول دوران غیبت، ذکر کرده‏‌اند.
احادیثی که به نقل از معصومان(ع)، شمایل و ویژگی‌‏های جسمانی آن حضرت را هنگام ظهور و حکومت او بیان کرده است.

شمایل مهدی پس از ولادت و دوران کودکی

ضوء بن علی از مردی از اهل فارس، حکایتی نقل و در ضمن آن، برخی از اوصاف حضرت را در نوزادی بیان کرده است: ... پسر‌بچه‌‏ای سفید و زیباروی بود ... مویی از بالای سینه او تا ناف، به رنگ سبز- نه سیاه- روییده بود...^[۶]
یعقوب منقوش گوید: خدمت امام حسن عسکری(ع) وارد شدم. داخل حیاط بر سکویی نشسته بود. سمت راستش اتاقی قرار داشت و بر آن پرده‌‏ای آویخته بود. گفتم: ای سید من! صاحب امر امامت، بعد از شما کیست؟ فرمود: این پرده را بالا بزن. آن را بالا زدم؛ پسر‌بچّه‌‏ای به قامت پنج وجب که به نظر می‏‌آمد هشت الی ده ‏سال داشت، بیرون آمد؛ با پیشانی درخشان، روی سفید، دو چشم براق، دو کتف ستبر و دو زانوی برگشته؛ در گونه راستش خالی و در سرش گیسوانی بود. بر زانوی پدر خود ابو محمد(ع) نشست؛ پس به من فرمود: این است صاحب الامر شما"^[۷]^[۸]^[۹].

شمایل مهدی(ع) در دوران غیبت

این دسته حکایات را می‌‏توان به دو گروه تقسیم کرد:

حکایت‌‏هایی که شمایل آن حضرت را در دوران غیبت صغرا توصیف کرده است^[۱۰]. در این گروه، گاهی ویژگی‌‏های جسمانی آن حضرت، مانند پدر بزرگوارشان دانسته شده^[۱۱]‏ و در برخی موارد نیز به صورت جزئی‌‏تر، مورد اشاره قرار گرفته است.

از اوصاف آن حضرت در این دوران می‌‏توان به موارد ذیل اشاره کرد: صورتی گندمگون^[۱۲]، گردنی بسیار زیبا^[۱۳]، دارای قامتی نه بسیار بلند و نه چندان کوتاه، پیشانی بلند، چهارشانه، بینی کشیده، بر روی گونه راستش خالی زیبا و... ^[۱۴]

حکایاتی که سخن از شمایل آن حضرت در دوران غیبت کبرا به میان آورده است^[۱۵]^[۱۶]^[۱۷].

شمایل مهدی(ع) هنگام ظهور

در بعضی از روایات، شمایل حضرت، به هنگام ظهور، قیام و عصر حکومت ذکر شده است^[۱۸]. یکی از مهم‏ترین ویژگی‌‏های آن حضرت در این دوران، توان فوق العاده جسمانی ایشان است.
امام رضا(ع) فرمود: "... قائم(ع) آن است که چون ظهور کند، در سن پیران است و سیمای جوان دارد. نیرومند باشد، تا جایی که اگر به بزرگ‏ترین درخت زمین دست اندازد، آن را از جا بکند و اگر میان کوه‏ها نعره کشد، سنگ‏‌های آن‏ها را از هم بپاشد^[۱۹].
امیر مؤمنان علی(ع) درباره برخی از ویژگی‌‏های جسمانی ایشان در عصر ظهور فرمود: "مردی از فرزندانم در آخر الزمان ظهور می‏‌کند. رنگش سفید آمیخته به سرخی و شکمش برآمده است. دو رانش ستبر و هردو شانه‌‏اش قوی است. در پشتش دو خال است "مانند مهر"؛ یکی به رنگ پوستش و دیگری چون مهر نبوت پیغمبر^[۲۰].
آن حضرت همچنین فرمود: " او مردی بلندپیشانی و دارای بینی باریکی است که میانش اندک برآمدگی دارد. برآمده شکم و دارای ران‏های درشت و پهن است. بر ران راست او خالی قرار دارد. میان دو دندان پیشین او، گشاده است ...."^[۲۱]
امام باقر(ع) نیز در وصف آن حضرت فرمود: "... او شخصی سرخ و سفید و دارای چشمانی گرد و فرورفته است. ابروانی پرپشت و برجسته و شانه‏ای پهن دارد .... "^[۲۲]
حضرت علی(ع) فرمود: "مهدی، دارای چشمانی سیاه و درشت است. موهایش مجعّد است و خالی بر گونه دارد ...."^[۲۳]
آن حضرت در هیئت کمال جوانی ظهور خواهد کرد؛ چنان‏که امام باقر(ع) فرمود: "مهدی، در حالی قیام خواهد کرد که یک تار موی سفید، در سر و محاسن او دیده نمی‌‏شود^[۲۴].
همین معنا در کلام نورانی امام مجتبی(ع) آمده است که حضرت مهدی(ع)‏ در سن و سالی کمتر از چهل، ظهور خواهد کرد^[۲۵]^[۲۶]^[۲۷].

ویژگی‌های خاص امام مهدی

پرسش مستقیم

مشخصات و اوصاف ظاهری امام مهدی چیست؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ بحار الانوار، ج ۵۱، باب ۴، حدیث ۴.
↑ همان، حدیث ۱۹.
↑ سیمای آفتاب، حبیب الله طاهری، ص ۵۵.
↑ منتخب الاثر، ص ۲۸۴.
↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۳۷.
↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۲۹، ح ۶؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۴۳۵، باب ۴۳، ح ۴
↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۷۸، ح ۱؛ ر ک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۵۱۴، ح ۲
↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۷۲ - ۲۷۳.
↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص۲۴۱، ۲۴۲.
↑ این دسته حکایات کم ‏وبیش در دست است؛ اما در کمتر حکایتی به روشنی از ویژگی‌‏های آن حضرت صحبت شده است
↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۴۴۱، ح ۱۲
↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۵۷
↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۵
↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۶۶
↑ البته قبول این اوصاف، منوط به این است که اساساً ادعای ملاقات با آن حضرت در دوران غیبت کبرا پذیرفته شود. افزون بر آن، در بیشتر آن حکایات به روشنی به اوصاف حضرت اشاره‏‌ای نشده است
↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۷۲ - ۲۷۳.
↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص۲۴۲.
↑ ر. ک: سیوطی، الدر المنثور، ج ۶، ص ۵۷؛ السنن الواردة فی الفتن، ص ۹۴، الحاوی للفتاوی، ج ۲، ص ۶۶
↑ " وَ إِنَ‏ الْقَائِمَ‏ هُوَ الَّذِي‏ إِذَا خَرَجَ‏ كَانَ‏ فِي‏ سِنِ‏ الشُّيُوخِ‏ وَ مَنْظَرِ الشُّبَّانِ‏ قَوِيّاً فِي بَدَنِهِ حَتَّى لَوْ مَدَّ يَدَهُ إِلَى أَعْظَمِ شَجَرَةٍ عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ لَقَلَعَهَا وَ لَوْ صَاحَ بَيْنَ الْجِبَالِ لَتَدَكْدَكَتْ صُخُورُهَا‏‏‏‏"؛ ر .ک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۵۱۴، ح ۲؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۴۸، ح ۷
↑ " يَخْرُجُ‏ رَجُلٌ‏ مِنْ‏ وُلْدِي‏ فِي‏ آخِرِ الزَّمَانِ‏ أَبْيَضُ‏ اللَّوْنِ‏ مُشْرَبٌ‏ بِالْحُمْرَةِ مُبْدَحُ الْبَطْنِ عَرِيضُ الْفَخِذَيْنِ عَظِيمٌ مُشَاشُ الْمَنْكِبَيْنِ بِظَهْرِهِ شَامَتَانِ شَامَةٌ عَلَى لَوْنِ جِلْدِهِ وَ شَامَةٌ عَلَى شِبْهِ شَامَةِ النَّبِي‏(ص)‏‏‏‏"، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۶۵۳، ح ۱۷
↑ " وَ هُوَ رَجُلٌ‏ أَجْلَى‏ الْجَبِينِ‏ أَقْنَى الْأَنْفِ ضَخْمُ الْبَطْنِ أَزْيَلُ الْفَخِذَيْنِ بِفَخِذِهِ الْيُمْنَى شَأْمَةٌ أَفْلَجُ الثَّنَايَا وَ يَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً‏‏‏‏"، نعمانی، الغیبة، ص ۲۱۴، ح ۲.
↑ نعمانی، الغیبة، ص ۲۱۵، ح ۳
↑ نعمانی، الغیبة، ص ۳۰۴، ح ۱۴
↑ نعمان بن محمد، شرح الاخبار، ج ۳، ص ۳۸۰
↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۳۱۵
↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۷۲ - ۲۷۳.
↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص۲۴۳.

[1] بحار الانوار، ج ۵۱، باب ۴، حدیث ۴.

[2] همان، حدیث ۱۹.

[3] سیمای آفتاب، حبیب الله طاهری، ص ۵۵.

[4] منتخب الاثر، ص ۲۸۴.

[5] تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۳۷.

[6] محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۲۹، ح ۶؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۴۳۵، باب ۴۳، ح ۴

[7] شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۷۸، ح ۱؛ ر ک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۵۱۴، ح ۲

[8] سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۷۲ - ۲۷۳.

[9] سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص۲۴۱، ۲۴۲.

[10] این دسته حکایات کم ‏وبیش در دست است؛ اما در کمتر حکایتی به روشنی از ویژگی‌‏های آن حضرت صحبت شده است

[11] شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۴۴۱، ح ۱۲

[12] شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۵۷

[13] شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۵

[14] شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۶۶

[15] البته قبول این اوصاف، منوط به این است که اساساً ادعای ملاقات با آن حضرت در دوران غیبت کبرا پذیرفته شود. افزون بر آن، در بیشتر آن حکایات به روشنی به اوصاف حضرت اشاره‏‌ای نشده است

[16] سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۷۲ - ۲۷۳.

[17] سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص۲۴۲.

[18] ر. ک: سیوطی، الدر المنثور، ج ۶، ص ۵۷؛ السنن الواردة فی الفتن، ص ۹۴، الحاوی للفتاوی، ج ۲، ص ۶۶

[19] " وَ إِنَ‏ الْقَائِمَ‏ هُوَ الَّذِي‏ إِذَا خَرَجَ‏ كَانَ‏ فِي‏ سِنِ‏ الشُّيُوخِ‏ وَ مَنْظَرِ الشُّبَّانِ‏ قَوِيّاً فِي بَدَنِهِ حَتَّى لَوْ مَدَّ يَدَهُ إِلَى أَعْظَمِ شَجَرَةٍ عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ لَقَلَعَهَا وَ لَوْ صَاحَ بَيْنَ الْجِبَالِ لَتَدَكْدَكَتْ صُخُورُهَا‏‏‏‏"؛ ر .ک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۵۱۴، ح ۲؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۴۸، ح ۷

[20] " يَخْرُجُ‏ رَجُلٌ‏ مِنْ‏ وُلْدِي‏ فِي‏ آخِرِ الزَّمَانِ‏ أَبْيَضُ‏ اللَّوْنِ‏ مُشْرَبٌ‏ بِالْحُمْرَةِ مُبْدَحُ الْبَطْنِ عَرِيضُ الْفَخِذَيْنِ عَظِيمٌ مُشَاشُ الْمَنْكِبَيْنِ بِظَهْرِهِ شَامَتَانِ شَامَةٌ عَلَى لَوْنِ جِلْدِهِ وَ شَامَةٌ عَلَى شِبْهِ شَامَةِ النَّبِي‏(ص)‏‏‏‏"، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۶۵۳، ح ۱۷

[21] " وَ هُوَ رَجُلٌ‏ أَجْلَى‏ الْجَبِينِ‏ أَقْنَى الْأَنْفِ ضَخْمُ الْبَطْنِ أَزْيَلُ الْفَخِذَيْنِ بِفَخِذِهِ الْيُمْنَى شَأْمَةٌ أَفْلَجُ الثَّنَايَا وَ يَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً‏‏‏‏"، نعمانی، الغیبة، ص ۲۱۴، ح ۲.

[22] نعمانی، الغیبة، ص ۲۱۵، ح ۳

[23] نعمانی، الغیبة، ص ۳۰۴، ح ۱۴

[24] نعمان بن محمد، شرح الاخبار، ج ۳، ص ۳۸۰

[25] شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۳۱۵

[26] سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۷۲ - ۲۷۳.

[27] سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص۲۴۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

@@ خط ۲۵: / خط ۲۵: @@
 ==شمایل [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} در [[دوران غیبت]]==
 *این دسته حکایات را می‌‏توان به دو گروه تقسیم کرد:
-#حکایت‌‏هاتی که شمایل آن حضرت را در [[دوران غیبت صغرا]] توصیف کرده است<ref>این دسته حکایات کم ‏وبیش در دست است؛ اما در کمتر حکایتی به روشنی از ویژگی‌‏های آن حضرت صحبت شده است</ref>. در این گروه، گاهی ویژگی‌‏های جسمانی آن حضرت، مانند پدر بزرگوارشان دانسته شده<ref>  [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۴۴۱، ح ۱۲</ref>‏ و در برخی موارد نیز به صورت جزئی‌‏تر، مورد اشاره قرار گرفته است.
+#حکایت‌‏هایی که شمایل آن حضرت را در [[دوران غیبت صغرا]] توصیف کرده است<ref>این دسته حکایات کم ‏وبیش در دست است؛ اما در کمتر حکایتی به روشنی از ویژگی‌‏های آن حضرت صحبت شده است</ref>. در این گروه، گاهی ویژگی‌‏های جسمانی آن حضرت، مانند پدر بزرگوارشان دانسته شده<ref>  [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۴۴۱، ح ۱۲</ref>‏ و در برخی موارد نیز به صورت جزئی‌‏تر، مورد اشاره قرار گرفته است.
 *از اوصاف آن حضرت در این دوران می‌‏توان به موارد ذیل اشاره کرد: صورتی گندمگون<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۲۵۷</ref>، گردنی بسیار زیبا<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۵</ref>، دارای قامتی نه بسیار بلند و نه چندان کوتاه، پیشانی بلند، چهارشانه، بینی کشیده، بر روی گونه راستش خالی زیبا و... <ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۲۶۶</ref>
 #حکایاتی که سخن از شمایل آن حضرت در [[دوران غیبت کبرا]] به میان آورده است<ref>البته قبول این اوصاف، منوط به این است که اساساً ادعای ملاقات با آن حضرت در دوران غیبت کبرا پذیرفته شود. افزون بر آن، در بیشتر آن حکایات به روشنی به اوصاف حضرت اشاره‏‌ای نشده است</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۷۲ - ۲۷۳.</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص۲۴۲.</ref>.
 ==شمایل [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} [[هنگام ظهور]]==
 *در بعضی از [[روایات]]، [[شمایل حضرت]]، به [[هنگام ظهور]]، [[قیام]] و عصر [[حکومت]] ذکر شده است<ref> ر. ک: سیوطی، الدر المنثور، ج ۶، ص ۵۷؛ السنن الواردة فی الفتن، ص ۹۴، الحاوی للفتاوی، ج ۲، ص ۶۶</ref>. یکی از مهم‏ترین ویژگی‌‏های آن حضرت در این دوران، توان فوق العاده جسمانی ایشان است.