چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
| چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / فضیلت انتظار |
| مدخل اصلی | انتظار افضل اعمال |
چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که میتوان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
- چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟
- چرا انتظار فرج بهترین عمل است؟
پاسخ جامع اجمالی
* پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده میشود:
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
| حکیم | بنی‌هاشمی | زهادت | زمانی | کارگر | شفائی | سوزنچی | کاشانی‌ادیب | سبحانی‌نیا |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
| |
| جعفری | مهری | کاشمری | شفیعی سروستانی | رحیمیان | سید علی موسوی | رستمی | آفتاب مهر |
جایگاه ویژه انتظار
- از باورهای اساسی و زیبای جهان اسلام، اعتقاد به ظهور مصلحی بزرگ از جانب خداوند است. مصلحی که تلاش‌های شبانه روزی دیگر مصلحان و مشعل‌داران هدایت را به ثمر برساند و انسان را که گرفتار کج‌روی‌ها و دلخوشی‌های زود گذر و فریبنده شده است و در هاله‌ای از اضطراب و حیرت به سر می‌برد نجات بخشد[۱]. مقصود از انتظار فرج، انتظار دگرگونی مثبت و گسترده در زندگی بشر و زدوده شدن ناکامیها و نابسامانیها از چهرۀ غم زدۀ جامعۀ انسانی است و پیروزی حکومت عدالت‌گستر و معنویتگرای مهدوی بر دولتهای شرک و کفر و ستم است[۲].
- باید توجه داشت وظیفۀ اصلی منتظر "تقویت دائم جبهۀ حق و تلاش برای مشخّص‌تر کردن مرز حق و باطل" برای به ثمر رسیدن آن نبرد عظیم جهانی خواهد بود. بدین معنا، انتظار، هم به لحاظ فردی و هم به لحاظ اجتماعی نه تنها حالت سلبی نیست، بلکه فعل ایجابی است که بر تمام افعال ما سایه می‌افکند و بدین سبب، افضل اعمال شمرده شده است[۳].
- انتظار فرج، به معنای انتظار برچیده شدن ظلم و ستم مطلق از جهان هستی و حاکمیت عدل مطلق الهی در جهان هستی است[۴]. در روایات، توصیههای فراوانی در مورد انتظار فرج، ارزش و فضیلت‌های بی‌شمار آن شده است[۵]. برخی از این روایات چنین انتظاری را از برترین عبادت‌های مؤمن دانسته‌اند ودر حدیثی از امیر المؤمنین(ع) آمده است[۶]: «"اَفضَلُ عِبادةِ الْمُؤْمِنِ اِنتِظارُ فَرَجِ اللّهِ"»[۷] و عبادی شمردن آن دلالت بر جایگاه والای انتظار میکند، زیرا کارهای عبادی در معارف اسلامی و شیعه، برتر از کارهای غیرعبادی به حساب میآید[۸]. شارحان دلیل برترین عبادت بودن انتظار را چند امر دانسته‌اند: حسن ظن به خدا و ناامید نبودن از رحمت الهی بیان کرده‌اند؛ پذیرفتن حکم و قضای الهی؛ روی آوردن کامل به خداوند و تنها از او انتظار گشایش داشتن و قطع علاقه از سایر اسباب و واگذار کردن امور به خداوند[۹].
- انتظار فرج، از همه عبادت‌های فردی و اجتماعی برتر است، چرا که در عبادت‌های فردی پاداش آن فقط به خود شخص می‌رسد و عبادت‌های اجتماعیِ دیگر به پایۀ این عبادت نمی‌رسد؛ زیرا انتظار، اعتراف به حق و اعلام حق را دربردارد و آن در قلمرو حکومت‌های باطل چیز آسانی نیست[۱۰]. همچنین "افضل" که معادل فارسی آن واژه "برترین" است و در متن بیشتر روایاتی که از فضیلت انتظار سخن می‌‌گوید، قرار دارد، از مادۀ "فضل" گرفته شده است. خود این ماده، بر ارجمندی و برتری دلالت دارد و آنگاه که به صورت "افضل" در میآید، برتری‌سنجی میان دو یا چند چیز را که در وصف یا حالتی همانندی دارند، گزارش میکند. بنابراین، افضل نشان میدهد انتظار فرج، عمل و عبادتی عادی و معمولی نیست، بلکه نسبت به اعمال و عبادت‌های دیگر برتری و رجحان دارد و نیز اضافه شدن افضل به واژه‌هایی همچون "العبادة"، "أعمال أمتی" و مانند آن بر برتری مطلق انتظار فرج بر هر کار عبادی دیگری دلالت دارد[۱۱].
- با توجه به احادیث و روایات، افضل الاعمال بودن انتظار فرج را از بررسی ملزومات، آثار و نتایجی که برای آن وجود دارد میتوان تشخیص داد، لذا در دو بخش به بررسی انتظار فرج می‌‌پردازیم.
علل افضل الاعمال بودن انتظار فرج
ملزومات انتظار فرج
- ملزومات انتظار فرج: یکی از دلایل افضل الاعمال بودن انتظار فرج به دلیل ملزوماتی است که دارد. انتظار فرج، فراتر از انتظار معمولی است؛ یعنی انتظاری همراه با آگاهی، بصیرت، درایت، معنویت، آمادگی، حقگرایی، عدلخواهی و...[۱۲]. از این‌رو مستلزم برخی ویژگی هاست که عبارتند از:
انتظار و داشتن ایمان و اخلاص
- ایمان و اخلاص: از آنجا که انتظار فرج، ایمان به خداوند متعال و اخلاص در راه او و حسن ظن به حکمت آن ذات مقدس و رسیدگی او به امور بندگان را در انسان مؤمن تقویت میکند، عجیب نیست که روایات، از زبان مبارک پیامبر اکرم(ص) آن را: «"أحب الأعمال الی الله"»[۱۳] و در نتیجه: «"أفضل أعمال أمتی"»[۱۴]؛ بخوانند[۱۵].
انتظار و اعتقاد به توحید
- اعتقاد به توحید: هر قدر اعتقاد به توحید در انسان قویتر باشد، انتظار فرج در او بیشتر و شدیدتر میشود، به همان اندازه که یأس از رحمت خداوند، مبغوض ذات مقدسش می‌باشد، انتظار فرج، محبوب اوست[۱۶]. باید توجه داشت اگر انتظار، چنین پیوندی را با خداوند نداشت، هیچ فضیلتی هم برای آن تحقق پیدا نمی‌کرد[۱۷]. امام صادق(ع) میفرمایند[۱۸]: «آیا شما را از اموری که خداوند عز و جل هیچ عبادتی را جز به واسطۀ آنها نمی‌پذیرد آگاه نکنم؟... شهادت به اینکه خداوندی جز الله نیست و اینکه محمد بنده و فرستاده او است، اقرار به آنچه خداوند به آن امر فرموده است، ولایت ما و بیزاری از دشمنان ما ـ فقط ائمه ـ و تسلیم در برابر آنان، ورع و سختکوشی، وقار و آرامش و انتظار قائم(ع)»[۱۹].
انتظار و تسلیم به قضای الهی
- تسلیم به قضای الهی: هدف از خلقت انسان، بندگی کردن اوست. بهترین بندگی خدا به این است که در گرفتاری‌ها انتظار فرج را از دست ندهیم بلکه هر چه گرفتاری شدیدتر میشود، انتظار فرج در ما بیشتر و شدیدتر گردد. روح بندگی خدا و رأس طاعات، همین عبادت قلبی است. پس می‌توانیم تصدیق کنیم برترین و بالاترین عبادت مؤمن، انتظار فرجی است که در گرفتاری‌ها از خدای متعال دارد و این عبادت قلبی، روح همه عبادات دیگر است[۲۰].
انتظار و پذیرش ولایت
- پذیرش ولایت: انتظار در زمان غیبت امام، نوعی اعلام پذیرش ولایت آخرین حجت خداست و همین انتظار موجب میشود ارتباط شیعیان با امامشان، اگر چه به صورت ارتباط قلبی و معنوی، حفظ شود[۲۱]. به عبارت روشنتر، انتظار فرج، شناخت حق و شناختن رهبر و امام حقّ و انتظار یاری رساندن به او است[۲۲].
انتظار و داشتن آرمان و آروزی بزرگ
- آرمان و آرزوی بزرگ: آرزوها انسان را به حرکت وامی‌دارد و به طور طبیعی هرچه همت، بلندتر و آرزو، ارزشمندتر باشد حرکت و تلاش انسان نیز از ارزش بیشتری برخوردار خواهد بود[۲۳] و چون انسان منتظر برترین و ارزشمندترین آرزوهای ممکن را دارد، (حاکمیت نهایی دین خدا بر سراسر جهان) لذا از بهترین و والاترین ارزش‌ها نیز برخوردار است[۲۴].
انتظار و تلاش و حرکت مداوم
- تلاش و حرکت مداوم: انتظار فرج، در واقع نوعی آمادگی و استقبال از نیکیهاست. آمادگی برای تلاش و حرکتی مداوم و کوششی خستگیناپذیر همراه با تهذیب نفس، پاک زیستن، حقّخواهی و دور ماندن از زشتی‌ها و آلودگیها... به همین جهت وقتی ابو بصیر از امام صادق(ع) پرسید: فرج کی خواهد بود؟ آن حضرت فرمود[۲۵]: «ای ابو بصیر! تو هم از کسانی هستی که دنیا را طلب میکنند؟ آن کس که قیام امام را بشناسد، برای او به جهت انتظارش فرج شده است».[۲۶] در روایتی از حضرت رسول(ص) آمده است که «انتظار فرج عبادت است. بهترین کارهای امت من انتظار فرج از سوی خداوند است»[۲۷]. انتظار فرج که بهترین عبادت و بهترین عمل در لسان معصومین معرفی شده است، همان ایمان کامل به امام منتظر است و ایمانی که عمل در آن نباشد، کامل نیست و عمل نیز تا در تمام احکام نباشد ارزش ندارد[۲۸]. پیامبر در این بیان خود "انتظار فرج" را عمل به حساب آورده است، درحالی که دست روی دست گذاشتن و خود را بی‌خاصیت و مهمل بارآوردن، در گوشۀ خانه خزیدن و تن به ظلم دادن و در آرزوی ظهور امام زمان به سر بردن تا آن حضرت با نیروی غیبی امور را اصلاح کند نه تنها انتظار نیست بلکه خود ضد انتظار است[۲۹]. همچنین، در روایت‌های زیادی با تعبیرهای مختلف، انتظار فرج را مانند شمشیر زدن در خدمت پیامبر یا در راه خدا میدانند. در یک جا دارد: «منتظر فرج مانند کسی است که در زیر پرچم حضرت قائم(ع) بوده است»[۳۰].[۳۱] پس اندیشۀ انتظار و انتظار کشیدن به مفهوم سازنده و پویای آن از اهمیت والایی برخوردار است که مقایسۀ آن با دیگر اعمال، دشوار خواهد بود و همین امر، پیروان امامان معصوم(ع) را استوار نگه داشته است به نحوی که هرگز خود را فراموش نکرده و در افکار دیگران هضم نشده‌اند[۳۲].
انتظار و حاضر و ناظر دیدن امام
- امام زمان را حاضر و ناظر بر اعمال خود دیدن: در روایتی از امام سجاد(ع) نقل شده، آن حضرت کسانی را که در زمان غیبت، امامت امام را پذیرا می‌شوند و در انتظار او به سر می‌برند، برترین مردم همۀ زمان‌ها معرفی میکنند و دلیل این برتری را این میدانند که برای آنها غیبت و حضور هیچ تفاوتی نداشته و همان وظایفی را که در زمان حضور باید انجام دهند در زمان غیبت انجام می‌دهند[۳۳]. شخص منتظر در غیبت امام، چنان رفتار میکند که گویا در زمان ظهور و حضور او زندگی میکند. به همین جهت شیعه تمامی دشواریها و کاستیها را پشت سر نهاده و از خطر انقراض و زوال به دور مانده است. این نوع انتظار است که دارای فضیلت و ارزش بی‌شماری است[۳۴].
انتظار و دوری از ناامیدی
- امیدواری و دوری از یأس: یأس به شرک منتهی میشود که مبغوض‌ترین عمل در پیشگاه خداوند است، انتظار فرج ـ که ضد آن است ـ محبوبترین اعمال نزد او به شمار میآید[۳۵]. امیر مؤمنان(ع) فرموده‌اند[۳۶]: «منتظر فرج (از جانب خدا) باشید. و از رحمت و دستگیری خداوند ناامید نباشید. همانا دوست داشتنی‌ترین کارها در پیشگاه خدای عزوجل انتظار فرج است.» [۳۷]
انتظار و صبر
- فضیلت‌های بی‌شماری در روایات برای منتظران شمرده شده است منتها این فضائل به اعتبار صبر و تحمل مشکلاتی است که منتظران واقعی فرج، برخود هموار میکنند. در احادیث، از انتظار در پرتو صبر و انتظار فرج با صبر، سخن گفته‌اند. امام رضا(ع) دربارۀ ملازمت صبر و انتظار فرج، فرموده‌اند: «بر شما باد صبر، همانا فرج بعد از یأس میآید»[۳۸]. از این سخن معلوم میشود، انتظار بدون عنصر پایداری و شکیبایی در برابر مشکلات، پوسته‌ای است بدون مغز و قالبی است بی‌محتوا که در حقیقت انتظار نیست! آن حضرت در جایی دیگر، در همین‌باره فرموده‌اند: «چه‌قدر نیکوست صبر و انتظار فرج»[۳۹]. نتیجۀ صبر در انتظار، پیروزی است. امام کاظم(ع) در این زمینه میفرمایند: «هرکس صبرکند و انتظار بکشد، به فرج و پیروزی می‌رسد و انتظار فرج، بخشی از فرج است»[۴۰].[۴۱]
انتظار فرج؛ آثار و نتایج
- آثار و نتایج انتظار واقعی: از دلایل دیگر افضل الاعمال بودن انتظار فرج، توجه به آثار و نتایجی است که دار. روایات تصریح میکنند آراستگی به انتظار حقیقی، منتظر را به مقاماتی نایل می‌گرداند. که در زیر به آنها می‌‌پردازیم:
- همراهی با حضرت صاحب: امام صادق(ع) فرموده‌اند:[۴۲] «هر کس که از قرار گرفتن در زمره اصحاب قائم شادمان میشود باید انتظار بکشد».[۴۳]
- پاداش شرکت در جهاد: از دیگر مقامات منتظران اجر و پاداش شرکت در حرکت جهادی حضرت مهدی(ع) است. رسول اکرم(ص) فرمودند: «برترین جهاد امت من انتظار فرج است»[۴۴].[۴۵] و امام صادق(ع) میفرماید[۴۶]: «هر کدام از شما که با اعتقاد به این امر و در انتظار آن، از دنیا برود چون کسی است که در اردوگاه قائم(ع) حضور داشته است».[۴۷]
- اجر شهید در راه خدا: به شخص منتظر اجر شهید داده میشود، حضرت علی(ع) میفرمایند[۴۸]: «هرکه امر ما ولایت ما را بپذیرد در قیامت با ما در حظیرة القدس است و کسی که منتظر امر ما باشد چون کسی است که در راه خدا به خون خود آغشته گردد».[۴۹]
- پویایی و سازندگی: انتظار عامل پویایی و سازندگی فرد و اجتماع است. انتظار، انسان را برای رسیدن به آینده مطلوب به حرکت وا می‌دارد،[۵۰] در حقیقت انسان منتظر با رعایت همۀ شرایط انتظار به همان شأن و منزلتی که مورد انتظار دین اسلام است، رسیده و به بالاترین نقطه کامل نائل میشود[۵۱]. انتظار فرج، به معنای امید به آیندۀ روشن و تحقّق ارزش‌ها و خوبی‌هاست. چنین نگاهی به انسان، شور و نشاط و حرکت میدهد؛ به گونه‌ای که هم برای اصلاح خود اقدام میکند و هم محیط پیرامون خود را تحت تأثیر قرار میدهد[۵۲].
- نجات از یاس: انتظار، سبب استقامت و پایداری مسلمانان برابر فشارها و سختی‌ها میشود و از یأس و ناامیدی آنان، جلوگیری میکند و به این شکل، راه را برای غلبه و پیروزی آنان هموار میکند[۵۳]. وجود چنین نجات بخشی، دل‌های مرده را زنده میکند و مردم را از یأس رها میسازد[۵۴].
نتیجه‌گیری
- نتیجه اینکه، انتظار، ظرفیّت و توانایی فراوانی برای تحقق جامعه آرمانی و اسلامی موعود، ایجاد میکند[۵۵] و با توجه به آنچه گفته شد به رمز برشمردن فضایل بی‌شمار برای منتظران پی می‌بریم و درمییابیم که چرا از نظر اسلام، انسان منتظر از چنین مقام و مرتبه بلندی برخوردار است[۵۶].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین حکیم؛ |
|---|
|
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین بنی‌هاشمی؛ |
|---|
|
| ۳. حجت الاسلام و المسلمین زهادت؛ |
|---|
|
| ۴. حجت الاسلام و المسلمین زمانی؛ |
|---|
|
| ۵. حجت الاسلام و المسلمین کارگر؛ |
|---|
|
| ۶. حجت الاسلام و المسلمین شفائی؛ |
|---|
|
| ۷. حجت الاسلام و المسلمین سوزنچی؛ |
|---|
|
| ۸. حجت الاسلام و المسلمین کاشانی‌ادیب؛ |
|---|
 حجت الاسلام و المسلمین وحید کاشانی‌ادیب، در مقاله «فضیلت انتظار و جایگاه منتظران در قرآن کریم و روایات» در این‌باره گفته است:
|
| ۹. حجت الاسلام و المسلمین سبحانی‌نیا؛ |
|---|
|
| ۱۰. حجت الاسلام و المسلمین جعفری؛ |
|---|
|
| ۱۱. حجت الاسلام و المسلمین مقامی؛ |
|---|
|
| ۱۲. آقای مهری؛ |
|---|
 آقای سید محمد جواد مهری، در مقاله «انتظار فرج» در این‌باره گفته است:
|
| ۱۳. آقای موسوی کاشمری؛ |
|---|
 آقای سید مهدی موسوی کاشمری، در مقاله «امام خمینی و احیاء انتظار فرج» در این‌باره گفته است:
|
| ۱۴. آقای دکتر شفیعی سروستانی (پژوهشگر معارف مهدویت)؛ |
|---|
|
| ۱۵. آقای رحیمیان (پژوهشگر معارف مهدویت)؛ |
|---|
 آقای محمد حسین رحیمیان، در کتاب «مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر» در این‌باره گفته است:
|
| ۱۶. آقای موسوی؛ |
|---|
|
| ۱۷. آقای رستمی؛ |
|---|
 آقای حیدر علی رستمی، در مقاله «جایگاه انتظار توانمند در معارف شیعه» در این‌باره گفته است:
|
| ۱۸. نویسندگان کتاب آفتاب مهر؛ |
|---|
 نویسندگان کتاب «آفتاب مهر» در این‌باره گفته‌اند:
|
- معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
- ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
- عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
- هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
- جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
- نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
- انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
- شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا میکند؟ (پرسش)
- لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
- آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
- چرا گفته میشود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
- دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
- آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم میشود؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی میشود؟ (پرسش)
- آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
- آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
- منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
- آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
- گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
- نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
- آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
- ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
- مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
- چگونه میتوان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
- آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
- منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
- منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
- شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
- انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
- آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
- آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
- مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
- مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
- انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
- عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
- لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
- نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
- مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید میکند؟ (پرسش)
- چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
- انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
- اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
- انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
- برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی میدانند؟ (پرسش)
- آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
- مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
- آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب میشود؟ (پرسش)
- آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالتآور است؟ (پرسش)
- علت سختی انتظار چیست و چرا می‌گویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
- منتظران امام مهدی که در قرنهای گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
- آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
- فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
- خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجاتدهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
- دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
- دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده میشود؟ (پرسش)
- آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
- انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا میکند؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
- فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
- باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه میشود؟ (پرسش)
- انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
- جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
- انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
- چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
- دانش آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
- رضایت امام مهدی از چه راهی به دست میآید؟ (پرسش)
- آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
- آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
- وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
- چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
- جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
- انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
- صرفنظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
- منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
- منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
- منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
- در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
- آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
- فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
- آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش میشود؟ (پرسش)
- عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
- چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
- انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
- ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ ر.ک. زمانی، احمد، اندیشه انتظار ، ص۶۱- ۶۳.
- ↑ ر.ک. کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص ۱۹۵، ۱۹۸.
- ↑ ر.ک. سوزنچی، حسین، مهدویت و انتظار در اندیشه شهید مطهری، ص ۷۲.
- ↑ ر.ک. رحیمیان، محمد حسین، مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر، ص ۱۴ و ۱۵.
- ↑ ر.ک. کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص ۱۹۵، ۱۹۸.
- ↑ برقی، احمد بن محمد بن خالد، محاسن و به نقل از آن، مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار ۵۲، ص۱۳۱: «برترین عبادات مؤمن انتظار کشیدن برای گشایش خداوند است».
- ↑ ر.ک. حکیم، سید منذر، پیشوایان هدایت، ص۲۵۰-۲۵۳.
- ↑ ر.ک. رستمی، حیدر علی، جایگاه انتظار توانمند در معارف شیعه، ص ۲۰۲ ـ۲۱۴.
- ↑ ر.ک. جعفری، جواد، معناشناسی تطبیقی انتظار و زمینه‌سازی قیام امام مهدی در اندیشه فریقین.
- ↑ ر.ک. رحیمیان، محمد حسین، مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر، ص ۱۴ و ۱۵.
- ↑ ر.ک. رستمی، حیدر علی، جایگاه انتظار توانمند در معارف شیعه، ص ۲۰۲ ـ۲۱۴.
- ↑ ر.ک. حکیم، سید منذر، پیشوایان هدایت، ص۲۵۰-۲۵۳.
- ↑ محمد بن علی بن بابویه، خصال، ج۲، ص۶۱۰ و کمال الدین، ۶۴۵؛ ابن شعبۀ حرانی تحف العقول، ۱۰۶.
- ↑ محمد بن علی بن بابویه، کمال الدین، ۶۴۴.
- ↑ ر.ک. حکیم، سید منذر، پیشوایان هدایت، ص۲۵۰-۲۵۳.
- ↑ ر.ک. بنی‌هاشمی، سید محمد، انتظار فرج، ص۴۰-۴۴.
- ↑ ر.ک. ررستمی، حیدر علی، جایگاه انتظار توانمند در معارف شیعه، ص ۲۰۲ ـ۲۱۴.
- ↑ «أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِمَا لَا یَقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ الْعِبَادِ عَمَلًا إِلَّا بِهِ فَقُلْتُ بَلَی فَقَالَ شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ الْإِقْرَارُ بِمَا أَمَرَ اللَّهُ وَ الْوَلَایَةُ لَنَا وَ الْبَرَاءَةُ مِنْ أَعْدَائِنَا یَعْنِی الْأَئِمَّةَ خَاصَّةً وَ التَّسْلِیمَ لَهُمْ وَ الْوَرَعُ وَ الِاجْتِهَادُ وَ الطُّمَأْنِینَةُ وَ الِانْتِظَارُ لِلْقَائِمِ ع»؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، غیبت، ۲۰۰؛ حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج۳، ص۵۳۶:
- ↑ ر.ک. حکیم، سید منذر، پیشوایان هدایت، ص۲۵۰-۲۵۳؛ رستمی، حیدر علی، جایگاه انتظار توانمند در معارف شیعه، ص ۲۰۲ ـ۲۱۴؛ کاشانی‌ادیب، وحید، فضیلت انتظار و جایگاه منتظران در قرآن کریم و روایات، ص ۱۷۸.
- ↑ ر.ک. بنی‌هاشمی، سید محمد، انتظار فرج، ص۴۰-۴۴.
- ↑ ر.ک. شفیعی سروستانی، ابراهیم، انتظار بایدها و نبایدها، ص ۲۴.
- ↑ ر.ک. کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص ۱۹۵، ۱۹۸.
- ↑ ر.ک. شفیعی سروستانی، ابراهیم، انتظار بایدها و نبایدها، ص ۲۴.
- ↑ ر.ک. شفیعی سروستانی، ابراهیم، انتظار بایدها و نبایدها، ص ۲۴.
- ↑ «"یا ابا بصیر و انت ممّن یرید الدّنیا؟ من عرف هذا الامر، فقد فرج عنه لانتظاره"». ر.ک. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۳۷۱.
- ↑ ر.ک. کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص ۱۹۵، ۱۹۸.
- ↑ «انْتِظَارُ الْفَرَجِ عِبَادَةٌ. أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِی انْتِظَارُ فَرَجِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ»
- ↑ ر.ک. مهری، سید محمد جواد، انتظار فرج، ص؟؟؟.
- ↑ ر.ک. موسوی کاشمری، سید مهدی، امام خمینی و احیاء انتظار فرج، ص۴۰۴.
- ↑ «بِمَنْزِلَةِ مَنْ کَانَ قَاعِداً تَحْتَ لِوَائِهِ القَائِمِ»
- ↑ ر.ک. مهری، سید محمد جواد، انتظار فرج، ص؟؟؟.
- ↑ ر.ک. زمانی، احمد، اندیشه انتظار ، ص۶۱- ۶۳.
- ↑ ر.ک. شفیعی سروستانی، ابراهیم، انتظار بایدها و نبایدها، ص ۲۴.
- ↑ ر.ک. کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص ۱۹۵، ۱۹۸.
- ↑ ر.ک. بنی‌هاشمی، سید محمد، انتظار فرج، ص۴۰-۴۴؛ موسوی، سید علی، فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن، ص ۲۳۶.
- ↑ ر.ک. قمی(شیخ صدوق)، محمد بن علی بن بابویه، الخصال، ج ۲، ص ۶۱۶: «"اِنتَظِرُوا الفَرَجَ. ولا تَیأسُوا مِن رَوحِ اللهِ فَإِنَّ اَحَبَّ الاَعمالِ اِلی اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ انتظارُ الفرجِ مادامَ عَلیهِ المَؤمِنُ"»
- ↑ ر.ک. بنی‌هاشمی، سید محمد، انتظار فرج، ص۴۰-۴۴.
- ↑ «فَعَلَیْکُمْ بِالصَّبْرِ فَإِنَّهُ إِنَّمَا یَجِیءُ الْفَرَجُ عَلَی الْیَأْسِ»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۹.
- ↑ «مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۰.
- ↑ موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، ج۲، ص۴۱۱.
- ↑ ر.ک. سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۳۸-۳۹.
- ↑ نعمانی، محمد بن ابراهیم، غیبت ، ص۲۰۰؛ محمد بن حسن، حر عاملی، اثبات الهداة، ج۳، ص۵۳۶: «"مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِر"»
- ↑ ر.ک. حکیم، سید منذر، پیشوایان هدایت، ص۲۵۰-۲۵۳.
- ↑ «أَفْضَلُ جِهَادِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ»؛ بحرانی، ابن شعبه، تحف العقول، ص۳۷.
- ↑ ر.ک. رستمی، حیدر علی، جایگاه انتظار توانمند در معارف شیعه، ص ۲۰۲ ـ ۲۱۴.
- ↑ محمد بن علی بن بابویه، کمال الدین، ۶۴۵: «"مَنْ مَاتَ وَ هُوَ عَارِفٌ لِإِمَامِهِ كَانَ كَمَنْ هُوَ مَعَ الْقَائِمِ فِي فُسْطَاطِهِ"»
- ↑ ر.ک. حکیم، سید منذر، پیشوایان هدایت، ص۲۵۰-۲۵۳.
- ↑ محمد بن علی بن بابویه، خصال، ج ۲، ص ۶۲۵: «"وَ الْآخِذُ بِأَمْرِنَا مَعَنَا غَداً فِي حَظِيرَةِ الْقُدْسِ وَ الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا كَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ"»
- ↑ ر.ک. حکیم، سید منذر، پیشوایان هدایت، ص۲۵۰-۲۵۳.
- ↑ ر.ک. شفیعی سروستانی، ابراهیم، انتظار بایدها و نبایدها، ص ۲۴.
- ↑ ر.ک. شفیعی سروستانی، ابراهیم، انتظار بایدها و نبایدها، ص ۲۴. نویسندگان کتاب آفتاب مهر، آفتاب مهر، ج۱، ص ۸۲ ـ ۸۳.
- ↑ ر.ک. نویسندگان کتاب آفتاب مهر، آفتاب مهر، ج۱، ص ۸۲ ـ ۸۳.
- ↑ ر.ک. نویسندگان کتاب آفتاب مهر، آفتاب مهر، ج۱، ص ۸۲ ـ ۸۳.
- ↑ ر.ک. زمانی، احمد، اندیشه انتظار ، ص۶۱- ۶۳؛ موسوی، سید علی، فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن، ص ۲۳۶.
- ↑ ر.ک. کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص ۱۹۵، ۱۹۸.
- ↑ ر.ک. شفیعی سروستانی، ابراهیم، انتظار بایدها و نبایدها، ص ۲۴.
- ↑ برقی، محاسن و به نقل از آن، بحار الأنوار ۵۲، ۱۳۱.
- ↑ کمال الدین، ۳۵۷.
- ↑ کمال الدین، ۳۲۰.
- ↑ کفایة الأثر، ۲۷۹، کمال الدین، ۳۷۸.
- ↑ شیخ صدوق، خصال ۲، ۶۱۰، کمال الدین، ۶۴۵، تحف العقول، ۱۰۶.
- ↑ کمال الدین، ۶۴۴.
- ↑ غیبت نعمانی، ۲۰۰، اثبات الهداة ۳، ۵۳۶.
- ↑ کمال الدین، ۶۴۵.
- ↑ خصال، ۶۲۵ و به نقل از آن، بحار الأنوار ۵۲، ۱۲۳.
- ↑ برقی، محاسن ۱، ۲۷۸، ۲۷۹ ح ۱۵۳ و به نقل از آن، بحار الأنوار ۵۲، ۱۲۶ ح ۱۸.
- ↑ حکیم، سید منذر، پیشوایان هدایت، ص ۲۵۰-۲۵۳.
- ↑ الخصال، ج ۲، ص ۶۱۶.
- ↑ «برترین عبادت مؤمن انتظار فرج از جانب خداوند است» بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۳۱، ح ۳۲.
- ↑ «به تسلیم خدا بودن و راضی بودن به آن چه برایش پیش میآید اعم از شادی با ناراحتی» اصول کافی، کتاب الایمان و الکفر، باب الرضا بالقضاء، ح ۱۲.
- ↑ «شر طاعت خداوند، صبر و خشنودی از خداست در آن چه بنده دوست می‌دارد یا ناپسند میشمارد» اصول کافی، کتاب الایمان و الکفر، باب الرضا بالقضاء، ح ۱.
- ↑ بنی‌هاشمی، سید محمد، انتظار فرج، ص ۴۰-۴۴.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۳۲۰؛ مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲؛ غیبت دوازدهمین ولی خداوند –صاحب عزت و جلال- از سلسله جانشینان رسول خدا- که درود خدا بر او و خاندانش باد- و امامان بعد از او، به درازا میکشد. ای ابا خالد! آن گروه از مردم که در زمان غیبت او امامتش را پذیرفته و منتظر ظهور اویند برترین مردم همه زمان‌ها هستند؛ زیرا خداوند –که گرامی و بلندمرتبه است- چنان خرد، درک و شناختی به آنها ارزانی داشته که غیبت [و عدم حضور امام] برای آنها همانند مشاهده [و حضور امام] است.
- ↑ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۴۳، ۲۴۴.
- ↑ «"انْتَظَرُوا الْفَرَجَ وَ لَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ فَإِنَّ أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ انْتِظَارُ الْفَرَجِ"»؛ بحارالانوار، ج52، ص123، ح7.
- ↑ « مَنْ مَاتَ مُنْتَظِراً لِهَذَا الْأَمْرِ كَانَ كَمَنْ كَانَ مَعَ الْقَائِمِ (ع) فِي فُسْطَاطِهِ لَا بَلْ كَانَ بِمَنْزِلَةِ الضَّارِبِ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ ص بِالسَّيْفِ»؛ بحارالانوار، ج52، ص146، ح69.
- ↑ «"اعْلَمُوا أَنَّ الْمُنْتَظِرَ لِهَذَا الْأَمْرِ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ الصَّائِمِ الْقَائِمِ وَ مَنْ أَدْرَكَ قَائِمَنَا فَخَرَجَ مَعَهُ فَقَتَلَ عَدُوَّنَا كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ عِشْرِينَ شَهِيداً وَ مَنْ قُتِلَ مَعَ قَائِمِنَا كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ خَمْسَةٍ وَ عِشْرِينَ شَهِيداً"»؛ بحار الانوار، ج 72، ص73، ح21، باب 45 والأصول من الکافی، ج2، ص 222، ح4.
- ↑ زمانی، احمد، اندیشه انتظار، ص61- 63.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۸
- ↑ معجم احادیث الامام المهدی، ج ۱، ص ۲۶۸.
- ↑ انتظروا الفرج و لا تیأسوا من روح الله فانّ احبّ الاعمال الی اللّه عزّ و جلّ انتظار الفرج الآخذ بامرنا معنا غدا فی حظیرة القدس و المنتظر للفرج کمتشحّط بدمه فی سبیل اللّه؛ بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۲۳
- ↑ افضل اعمال شیعتنا انتظار الفرج من عرف هذ الامر فقد فرّج عنه بانتظاره؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۱۰.
- ↑ اذا غاب صاحبکم عن دار الظّالمین فتوقّعوا الفرج؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۸۰، ح ۲.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۳۷، ح ۱۰
- ↑ یا ابا بصیر و انت ممّن یرید الدّنیا؟ من عرف هذا الامر، فقد فرج عنه لانتظاره؛ کافی، ج ۱، ص ۳۷۱.
- ↑ انتظار الفرج من اعظم الفرج؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲، ح ۴.
- ↑ انتظار الفرج من الفرج؛ الغیبة طوسی، ص ۴۵۹.
- ↑ افضل عبادة المؤمن انتظار فرج الله؛بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۶
- ↑ برای مطالعه بیشتر ر. ک: نگارنده، مقاله انقلاب و انتظار، فصلنامه انتظار، ش ۲، ص ۱۳۰.
- ↑ کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص ۱۹۵، ۱۹۸.
- ↑ «"ثُمَّ تَمْتَدُّ الْغَيْبَةُ بِوَلِيِّ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الثَّانِي عَشَرَ مِنْ أَوْصِيَاءِ رَسُولِ اللَّهِ(ص) وَ الْأَئِمَّةِ بَعْدَهُ يَا أَبَا خَالِدٍ إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ الْقَائِلِينَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِينَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ مِنْ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَيْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِينَ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ(ص) بِالسَّيْفِ أُولَئِكَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِيعَتُنَا صِدْقاً وَ الدُّعَاةُ إِلَى دِينِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِرّاً وَ جَهْراً"» شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص ۳۲۰؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، مترجم: علی دوانی، ج ۵۲، ص ۱۲۲، ح ۴.
- ↑ «"ارزش مرد به اندازه همیت اوست"» سید شریف رضی، نهج البلاغه، باب گزیده سخنان حکمت‌آمیز امیرالمؤمنان(ع) ترجمه: مرحوم دشتی، ش ۴۷، ص ۳۶۹.
- ↑ «"مرد را آن بهاست که در دیده‌اش زیباست"» همان، ش ۸۱، ص ۳۷۳.
- ↑ ابراهیم شیفعی سروستانی، انتظار، بایدها و نبایدها، ص ۲۴.
- ↑ شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۶۸.
- ↑ سوزنچی، حسین، مهدویت و انتظار در اندیشه شهید مطهری، ص ۷۲.
- ↑ «آنان کسانی هستند که خداوند رهنمایی‌شان کرده است پس، از رهنمود آنان پیروی کن!» سوره انعام، آیه ۹۰.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۳۲، به نقل از خصال: «فِي خَبَرِ الْأَعْمَشِ قَالَ الصَّادِقُ (ع) مِنْ دِينِ الْأَئِمَّةِ الْوَرَعُ وَ الْعِفَّةُ وَ الصَّلَاحُ إِلَى قَوْلِهِ وَ انْتِظَارُ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ».
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۴، ص۷۶.
- ↑ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص۱۵۸، ح۳: «إِذَا أَصْبَحْتَ وَ أَمْسَيْتَ يَوْماً لَا تَرَى فِيهِ إِمَاماً مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ فَأَحْبِبْ مَنْ كُنْتَ تُحِبُّ وَ أَبْغِضْ مَنْ كُنْتَ تُبْغِضُ وَ وَالِ مَنْ كُنْتَ تُوَالِي وَ انْتَظِرِ الْفَرَجَ صَبَاحاً وَ مَسَاءً».
- ↑ کاشانی‌ادیب، وحید، فضیلت انتظار و جایگاه منتظران در قرآن کریم و روایات، ص۱۷۸.
- ↑ «فَعَلَيْكُمْ بِالصَّبْرِ فَإِنَّهُ إِنَّمَا يَجِيءُ الْفَرَجُ عَلَى الْيَأْسِ»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۹.
- ↑ «مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۰.
- ↑ موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، ج۲، ص۴۱۱.
- ↑ سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۳۸-۳۹.
- ↑ امیرصنعانی، محمد بن إسماعیل، التنویر شرح الجامع الصغیر، ج ۲، ص۵۷۳.
- ↑ قاری، علی بن سلطان محمد، مرقاة المفاتیح، ج ۴، ص۱۵۲۹.
- ↑ مناوی، محمد عبد الرؤوف، التیسیر بشرح الجامع الصغیر، ج ۱، ص۱۸۷.
- ↑ حکیم ترمذی، محمد بن علی، نوادر الأصول فی أحادیث الرسول، ج ۲، ص۲۲۱.
- ↑ عزیزی، علی بن احمد، السراج المنیر، ج ۲، ص۱۸۸.
- ↑ امیرصنعانی، محمد بن إسماعیل، التنویر شرح الجامع الصغیر، ج ۶، ص۴۰۸.
- ↑ جعفری، جواد، معناشناسی تطبیقی انتظار و زمینه‌سازی قیام امام مهدی در اندیشه فریقین.
- ↑ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۲۵.
- ↑ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۲۸.
- ↑ بحارالأنوار، ج۱۰، ص۹۴.
- ↑ مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص:۲۴۵.
- ↑ «مَنْ مَاتَ مِنْكُمْ عَلَى هَذَا الْأَمْرِ مُنْتَظِراً لَهُ كَانَ كَمَنْ كَانَ فِي فُسْطَاطِ الْقَائِمِ(ع)»؛ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۲۵.
- ↑ «همان کسانی که "غیب" را باور دارند» سوره بقره، آیه ۳.
- ↑ «آنان حزب خداوندند، آگاه باشید که بی‌گمان حزب خداوند است که (گرویدگان به آن) رستگارند» سوره مجادله، آیه ۲۲.
- ↑ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۴۳.
- ↑ «فَهُمْ عِنْدَ قَبْرِهِ شُعْثٌ غُبْرٌ يَبْكُونَهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ هُمْ يَنْتَظِرُونَ خُرُوجَ الْقَائِمِ(ع)»الغیبة، ص۳۱۰.
- ↑ مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص:۲۴۵-۲۴۷.
- ↑ «أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ انْتِظَارُ الْفَرَجِ»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۵.
- ↑ «انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَعْظَمِ الْعَمَلِ».
- ↑ «انْتِظَارُ الْفَرَجِ عِبَادَةٌ. أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِي انْتِظَارُ فَرَجِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ».
- ↑ «بِمَنْزِلَةِ مَنْ كَانَ قَاعِداً تَحْتَ لِوَائِهِ القَائِمِ»
- ↑ «الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا [لِلفَرَجِ] كَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ»
- ↑ مهری، سید محمد جواد، انتظار فرج.
- ↑ «أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِي انْتِظَارُ الْفَرَجِ».
- ↑ موسوی کاشمری، سید مهدی، امام خمینی و احیاء انتظار فرج، ص۴۰۴.
- ↑ عبدالله جوادی آملی، "امام زمان (ع) خلیفه خداست نه وکیل مردم"، موعود، سال دوازدهم، شماره ۸٤، بهمن ۱۳۸۶.
- ↑ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۲۰؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲، ح ۴.
- ↑ نهج البلاغه، ترجمه: سید جعفر شهیدی، باب گزیده سخنان حکمت‌آمیز امیر مؤمنان علی (ع)، ش ۴۷، ص ۳۶۹.
- ↑ همان، ش ۸۱، ص ۳۷۳.
- ↑ شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۵۱-۵۵.
- ↑ روزگار رهایی، ج ۱، ص ۳۵۳.
- ↑ «مِنْ دِينِ الْأَئِمَّةِ الْوَرَعُ وَ الْعِفَّةُ وَ الصَّلَاحُ وَ انْتِظَارُ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ»؛ لطف‌الله صافی، منتخب الأثر، ص ۴۹۸.
- ↑ رحیمیان، محمد حسین، مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر، ص 14-15.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ج ۶٧، ص ١٩١.
- ↑ موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، ج ٢، ص ٢٣۵-٣٢۶.
- ↑ ر.ک. همان؛ مجلسی، بحارالانوار، ج ٢، ص ١۴۶.
- ↑ موسوی، سید علی، فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن، ص ۲۳۶.
- ↑ «أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِمَا لَا يَقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ الْعِبَادِ عَمَلًا إِلَّا بِهِ فَقُلْتُ بَلَى فَقَالَ شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ الْإِقْرَارُ بِمَا أَمَرَ اللَّهُ وَ الْوَلَايَةُ لَنَا وَ الْبَرَاءَةُ مِنْ أَعْدَائِنَا... وَ الِانْتِظَارُ لِلْقَائِمِ (ع)»؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۲۰۰، باب ۱۱، حدیث ۱۶.
- ↑ «كُونُوا عَلَى قَبُولِ الْعَمَلِ أَشَدَّ عِنَايَةً مِنْكُمْ عَلَى الْعَمَلِ»؛ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۶۷، ص۳۱۲، باب ۵۸، ح۱۱.
- ↑ «وَ اللَّهِ لَأُعْطِيَنَّكَ دِينِي وَ دِينَ آبَائِيَ الَّذِي نَدِينُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ شَهَادَةَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ صوَ الْإِقْرَارَ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ الْوَلَايَةَ لِوَلِيِّنَا وَ الْبَرَاءَةَ مِنْ عَدُوِّنَا وَ التَّسْلِيمَ لِأَمْرِنَا وَ انْتِظَارَ قَائِمِنَا وَ الِاجْتِهَادَ وَ الْوَرَعَ»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۳۱، باب دعائم الاسلام، ح۱۰.
- ↑ «أَفْضَلُ جِهَادِ أُمَّتِي انْتِظَارُ الْفَرَجِ»؛ بحرانی، ابن شعبه، تحف العقول، ص۳۷.
- ↑ «الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا كَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ»؛ ابن بابویه، محمد بن علی، الخصال، ج۲، ص۶۱۶.
- ↑ « يَا أَبَا خَالِدٍ! إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ الْقَائِلُونَ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى ذِكْرُهُ أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَيْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِينَ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ (ص) بِالسَّيْفِ...»؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۲، باب ۲۲ ح۴.
- ↑ «...الْمُنْتَظِرُ لِلثَّانِي عَشَرَ كَالشَّاهِرِ سَيْفَهُ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ (ص) يَذُبُّ عَنْهُ...»؛ بحار الانوار، ج۵۲،، ص۱۲۹، باب ۲۲، ح۲۴.
- ↑ رستمی، حیدر علی، جایگاه انتظار توانمند در معارف شیعه، ص۲۰۲-۲۱۴.
- ↑ آفتاب مهر، ج۱، ص ۸۲ - ۸۳.