امام مهدی در نهج البلاغه

امام مهدی(عج)
امام مهدی(عج)
نقش	امام دوازدهم شیعیان
نام	محمد بن حسن
زادروز	۱۵ شعبان، سال ۲۵۵ ق یا ۲۵۶ ق
زادگاه	سامرا
مدت امامت	۸ ربیع الاول ۲۶۰ ق- هنوز ادامه دارد
لقب(ها)	مهدی • بقیة الله • قائم • صاحب الزمان • خلف صالح • حجت • منتظَر
پدر	امام عسکری علیه السلام
مادر	نرجس خاتون
طول عمر	در قید حیات هستند
	امام علی; امام حسن مجتبی; امام حسین; امام سجاد; امام محمد باقر; امام صادق; امام موسی کاظم; امام رضا; امام جواد; امام هادی; امام حسن عسکری; امام مهدی;
	v; t; e;

مقدمه

امام مهدی (ع) در شب جمعه، پانزدهم شعبان سال ۲۵۵ یا ۲۵۶ قمری در سامرا دیده به جهان گشود. ولادت امام را ائمه معصومین (ع) و بزرگان علمای شیعه و اهل سنت روایت کرده و در کتاب‌های علمی خود آورده‌اند. پیامبر اکرم (ص) در جمله‌ای که بارها و بارها از سوی راویان حدیث نقل شده، به ظهور و اقدام انقلابی امام در از بین بردن ظلم و ستم اشاره داشته‌اند. از این‌رو خلفای ظلم و جور درصدد بودند تا نخست از تولد ایشان جلوگیری کنند و اگر نتوانستند امام را به قتل برسانند. از این‌رو امام مهدی بنابر مشیت الهی و به‌دلیل خطری که جان ایشان را تهدید می‌کرد، از دیده‌ها پنهان شد. از این موضوع تعبیر به "غیبت" می‌شود.

غیبتِ امام مهدی در دوره غیبت صغرا و غیبت کبرا صورت گرفت. دوره غیبت صغرا هفتاد سال به طول انجامید و امام در طول این مدت به‌واسطه نواب اربعه با مردم در ارتباط بود و گاه به‌واسطه آنان با برخی از مردم یا گروه‌هایی از آنان دیدار می‌کرد. اما دوران غیبت کبرا که اکنون نیز در آن به‌سر می‌بریم، دورانی است سخت که مردمان در معرض امتحان و آزمایش قرار دارند. امام در دوران غیبت کبرا، از طریق نیابت عامه با مردم در ارتباط است، چنان‌که خود به آخرین نایب از نواب اربعه، راه را به مردم نشان داد و فرمود: "در حوادث واقعه به علمای دین و راویان احادیث ما مراجعه کنید." امام علی (ع) در فرازی از نهج البلاغه به این مهم اشاره می‌فرماید که امکان ندارد زمین بدون حجت خداوند برقرار باشد: زمین از حجت خدا که برای او قیام کند خالی نمانَد. حجت‌های الهی یا ظاهر و مشهورند یا در هاله‌ای از خوف پنهان‌اند تا آنان که نشانه‌های روشن خدایی‌اند از دست نروند^[۱].

امام علی (ع) تصریح دارد بر این‌که مهدی (ع) پس از مدتی طولانی مردمان را که پراکنده شده‌اند زیر پرچم حق جمع می‌کند. آنچه اهمیت دارد این است که مردمان هشیار باشند و از تأنی و صبر امام در اقدام، به تردید و شک نیفتند، زیرا قیام امام اسباب و عللی می‌خواهد که تا فراهم نشود، اقدام او میسر نمی‌شود. از این‌رو فرمود: شما پس از او تا آن‌گاه که مشیت خدا باشد، بمانید. آن‌گاه خداوند کسی را که پراکندگان را گرد آورد و به هم پیوندد، بر شما آشکار سازد. پس در آنکه دست به کاری نمی‌زند، طعن مزنید و از آنکه از شما روی در پوشیده، نومید مشوید. ای بسا که یک پا در کار نبود و پای دیگر بر جای ثابت ماند و پس از چندی هر دو پا درست شود و به‌کار افتد^[۲].^[۳]

امام مهدی (ع)، راهنمای مردم در مسیر هدایت الهی

زمان ان بزرگوار (مهدی (ع))، زمان پیروزی هدایت بر هواپرستی است. مسیر هواپرستی را به‌سوی هدایت و خداپرستی گردانَد. آن‌گاه که در جامعه‌ها هدایت قربانی هوس‌ها شود، آن بزرگوار مسیر دنیا را تغییر دهد و هواپرستی را به خداپرستی بازگردانَد و آن‌گاه که دیگران رأی خخود را بر قرآن تحمیل کنند، عصر حاکمیت قرآن بر افکار بشر فرارسد^[۴].^[۵]

امام مهدی (ع)، در هم کوبنده حاکمان ستمگر و مجری عدالت

آگاه باشید که فردا (و به‌زودی فردا با شرایطی آید که نمی‌شناسید) آن امام دادگر، کارگزاران طاغوتی را بر زشت‌کاری‌هاشان محاکمه کند. در چنین روزگاری زمین دُردانه‌ها و گنجینه‌هایش را چون پاره‌های جگر خود به پایش ریزد و تقدیمش کند و کلیدهای گنج‌های خویش را از صمیم دل تسلیمش کند. آن‌گاه عدالت در زندگی و زنده شدن قرآن و سنت را به تماشا خواهی نشست^[۶].^[۷]

امام مهدی (ع)، منجی، راستین بشریت

ای مردم! زمان فراز آمدن چیزهایی است که شما را وعده داده‌اند. نزدیک است فتنه‌ای را که نمی‌دانید چیست، دیدار کنید. بدانید که از ما هر که آن را دریابد با چراغ روشنی که در دست دارد، آن تاریکی‌ها را پشت‌سر گذارد و پا جای پای صالحان نهد، تا بندهایی را که بر گردن‌هاست بگشاید و اسیران را آزاد کند و جمعیت باطل را پریشان سازد و پراکندگان اهل صلاح را گرد آورد و این کارها پوشیده از مردم به انجام رساند. آنکه در پی یافتن نشان اوست، هر چه به جست‌وجویش کوشد، از او نشانی نیابد^[۸].^[۹]

امام مهدی (ع)، اصلاح‌کننده کژی‌ها و ناراستی‌ها با سلاح دانش و حکمت

او برای حکمت و عدالت، پوشش مناسب درپوشیده و آداب و شرایط آن را دریافته و بدان روی آورده و آن را شناخته و خود را برای آن مجهز ساخته است. پس حکمت و عدالت در پیشگاهش همان گم‌شده‌ای است که در جست‌وجوی آن است و خواست اوست که از آن می‌پرسد. پس او ناشناخته و تنهاست تا آن‌گاه که اسلام چنین باشد، دور از دیده‌ها چونان غریبان که زانوها در بغل گیرند. آری، او یادگار حجت‌های الهی و جانشینی از جانشینان پیامبران است^[۱۰]

مطابق با آنچه گفته آمد، امام مهدی امام معیَن و خلیفه بر حق و ولی مطلق خداست و اکنون در دوران غیبت به‌سر می‌برد. سیره او در جهت اصلاح امور مردم و برقراری عدل و داد در جامعه است و در این راه از هیچ مجاهدتی فروگذار نمی‌کند^[۱۱].

جستارهای وابسته

منابع

دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۲

پانویس

↑ «اللَّهُمَّ بَلَى لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ لِلَّهِ بِحُجَّةٍ إِمَّا ظَاهِراً مَشْهُوراً وَ إِمَّا خَائِفاً مَغْمُوراً، لِئَلَّا تَبْطُلَ حُجَجُ اللَّهِ وَ بَيِّنَاتُهُ»؛ نهج البلاغه، حکمت ۱۳۹.
↑ «فَلَبِثْتُمْ بَعْدَهُ مَا شَاءَ اللَّهُ، حَتَّى يُطْلِعَ اللَّهُ لَكُمْ مَنْ يَجْمَعُكُمْ وَ يَضُمُّ نَشْرَكُمْ، فَلَا تَطْمَعُوا فِي غَيْرِ مُقْبِلٍ وَ لَا تَيْأَسُوا مِنْ مُدْبِرٍ، فَإِنَّ الْمُدْبِرَ عَسَى أَنْ تَزِلَّ بِهِ إِحْدَى قَائِمَتَيْهِ وَ تَثْبُتَ الْأُخْرَى فَتَرْجِعَا حَتَّى تَثْبُتَا جَمِيعاً»؛ نهج البلاغه، خطبه ۹۹.
↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۲، ص ۶۶۶-۶۶۷.
↑ «يَعْطِفُ الْهَوَى عَلَى الْهُدَى، إِذَا عَطَفُوا الْهُدَى عَلَى الْهَوَى؛ وَ يَعْطِفُ الرَّأْيَ عَلَى الْقُرْآنِ، إِذَا عَطَفُوا الْقُرْآنَ عَلَى الرَّأْيِ»؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۳۸.
↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۲، ص ۶۶۷.
↑ «حَتَّى تَقُومَ الْحَرْبُ بِكُمْ عَلَى سَاقٍ بَادِياً نَوَاجِذُهَا، مَمْلُوءَةً أَخْلَافُهَا، حُلْواً رَضَاعُهَا، عَلْقَماً عَاقِبَتُهَا. أَلَا وَ فِي غَدٍ وَ سَيَأْتِي غَدٌ بِمَا لَا تَعْرِفُونَ، يَأْخُذُ الْوَالِي مِنْ غَيْرِهَا عُمَّالَهَا عَلَى مَسَاوِئِ أَعْمَالِهَا، وَ تُخْرِجُ لَهُ الْأَرْضُ أَفَالِيذَ كَبِدِهَا، وَ تُلْقِي إِلَيْهِ سِلْماً مَقَالِيدَهَا؛ فَيُرِيكُمْ كَيْفَ عَدْلُ السِّيرَةِ، وَ يُحْيِي مَيِّتَ الْكِتَابِ وَ السُّنَّةِ»؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۳۸.
↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۲، ص ۶۶۷.
↑ «أَلَا وَ إِنَّ مَنْ أَدْرَكَهَا مِنَّا يَسْرِي فِيهَا بِسِرَاجٍ مُنِيرٍ وَ يَحْذُو فِيهَا عَلَى مِثَالِ الصَّالِحِينَ، لِيَحُلَّ فِيهَا رِبْقاً وَ يُعْتِقَ فِيهَا رِقّاً وَ يَصْدَعَ شَعْباً وَ يَشْعَبَ صَدْعاً، فِي سُتْرَةٍ عَنِ النَّاسِ لَا يُبْصِرُ الْقَائِفُ أَثَرَهُ وَ لَوْ تَابَعَ نَظَرَهُ»؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۵۰.
↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۲، ص ۶۶۸.
↑ «وَ مِنْهَا: قَدْ لَبِسَ لِلْحِكْمَةِ جُنَّتَهَا وَ أَخَذَهَا بِجَمِيعِ أَدَبِهَا مِنَ الْإِقْبَالِ عَلَيْهَا وَ الْمَعْرِفَةِ بِهَا وَ التَّفَرُّغِ لَهَا، فَهِيَ عِنْدَ نَفْسِهِ ضَالَّتُهُ الَّتِي يَطْلُبُهَا وَ حَاجَتُهُ الَّتِي يَسْأَلُ عَنْهَا؛ فَهُوَ مُغْتَرِبٌ إِذَا اغْتَرَبَ الْإِسْلَامُ وَ ضَرَبَ بِعَسِيبِ ذَنَبِهِ وَ أَلْصَقَ الْأَرْضَ بِجِرَانِهِ، بَقِيَّةٌ مِنْ بَقَايَا حُجَّتِهِ، خَلِيفَةٌ مِنْ خَلَائِفِ أَنْبِيَائِهِ»؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۸۱.
↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۲، ص ۶۶۸.

[1] «اللَّهُمَّ بَلَى لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ لِلَّهِ بِحُجَّةٍ إِمَّا ظَاهِراً مَشْهُوراً وَ إِمَّا خَائِفاً مَغْمُوراً، لِئَلَّا تَبْطُلَ حُجَجُ اللَّهِ وَ بَيِّنَاتُهُ»؛ نهج البلاغه، حکمت ۱۳۹.

[2] «فَلَبِثْتُمْ بَعْدَهُ مَا شَاءَ اللَّهُ، حَتَّى يُطْلِعَ اللَّهُ لَكُمْ مَنْ يَجْمَعُكُمْ وَ يَضُمُّ نَشْرَكُمْ، فَلَا تَطْمَعُوا فِي غَيْرِ مُقْبِلٍ وَ لَا تَيْأَسُوا مِنْ مُدْبِرٍ، فَإِنَّ الْمُدْبِرَ عَسَى أَنْ تَزِلَّ بِهِ إِحْدَى قَائِمَتَيْهِ وَ تَثْبُتَ الْأُخْرَى فَتَرْجِعَا حَتَّى تَثْبُتَا جَمِيعاً»؛ نهج البلاغه، خطبه ۹۹.

[3] دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۲، ص ۶۶۶-۶۶۷.

[4] «يَعْطِفُ الْهَوَى عَلَى الْهُدَى، إِذَا عَطَفُوا الْهُدَى عَلَى الْهَوَى؛ وَ يَعْطِفُ الرَّأْيَ عَلَى الْقُرْآنِ، إِذَا عَطَفُوا الْقُرْآنَ عَلَى الرَّأْيِ»؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۳۸.

[5] دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۲، ص ۶۶۷.

[6] «حَتَّى تَقُومَ الْحَرْبُ بِكُمْ عَلَى سَاقٍ بَادِياً نَوَاجِذُهَا، مَمْلُوءَةً أَخْلَافُهَا، حُلْواً رَضَاعُهَا، عَلْقَماً عَاقِبَتُهَا. أَلَا وَ فِي غَدٍ وَ سَيَأْتِي غَدٌ بِمَا لَا تَعْرِفُونَ، يَأْخُذُ الْوَالِي مِنْ غَيْرِهَا عُمَّالَهَا عَلَى مَسَاوِئِ أَعْمَالِهَا، وَ تُخْرِجُ لَهُ الْأَرْضُ أَفَالِيذَ كَبِدِهَا، وَ تُلْقِي إِلَيْهِ سِلْماً مَقَالِيدَهَا؛ فَيُرِيكُمْ كَيْفَ عَدْلُ السِّيرَةِ، وَ يُحْيِي مَيِّتَ الْكِتَابِ وَ السُّنَّةِ»؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۳۸.

[7] دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۲، ص ۶۶۷.

[8] «أَلَا وَ إِنَّ مَنْ أَدْرَكَهَا مِنَّا يَسْرِي فِيهَا بِسِرَاجٍ مُنِيرٍ وَ يَحْذُو فِيهَا عَلَى مِثَالِ الصَّالِحِينَ، لِيَحُلَّ فِيهَا رِبْقاً وَ يُعْتِقَ فِيهَا رِقّاً وَ يَصْدَعَ شَعْباً وَ يَشْعَبَ صَدْعاً، فِي سُتْرَةٍ عَنِ النَّاسِ لَا يُبْصِرُ الْقَائِفُ أَثَرَهُ وَ لَوْ تَابَعَ نَظَرَهُ»؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۵۰.

[9] دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۲، ص ۶۶۸.

[10] «وَ مِنْهَا: قَدْ لَبِسَ لِلْحِكْمَةِ جُنَّتَهَا وَ أَخَذَهَا بِجَمِيعِ أَدَبِهَا مِنَ الْإِقْبَالِ عَلَيْهَا وَ الْمَعْرِفَةِ بِهَا وَ التَّفَرُّغِ لَهَا، فَهِيَ عِنْدَ نَفْسِهِ ضَالَّتُهُ الَّتِي يَطْلُبُهَا وَ حَاجَتُهُ الَّتِي يَسْأَلُ عَنْهَا؛ فَهُوَ مُغْتَرِبٌ إِذَا اغْتَرَبَ الْإِسْلَامُ وَ ضَرَبَ بِعَسِيبِ ذَنَبِهِ وَ أَلْصَقَ الْأَرْضَ بِجِرَانِهِ، بَقِيَّةٌ مِنْ بَقَايَا حُجَّتِهِ، خَلِيفَةٌ مِنْ خَلَائِفِ أَنْبِيَائِهِ»؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۸۱.

[11] دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۲، ص ۶۶۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]