فراگیر شدن ظلم و فساد

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط HeydariBot (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۰۱ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

برخی از روایات[۱] در مورد ظهور امام زمان (ع) حکایت از آن دارد، قبل از ظهور آن حضرت جهان از فساد و تباهی پر خواهد شد و به برکت ظهور آن حضرت، سرتاسر جهان از عدالت پر می‌شود.[۲] پندار برخی بر این است که در روایات چنین آمده است: "هرگاه دنیا پر از ظلم شد، مهدی خواهد آمد"، در حالی که این تصور غلط است و هرگز روایات چنین چیزی نفرموده، آنچه در روایات آمده این است: "خداوند به ظهور حضرت مهدی (ع)، زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد، پس از آنکه پر از ظلم و جور شده است"[۳][۴]

مقدمه

دو دیدگاه دربارۀ فراگیر شدن ظلم

  1. فراگیر شدن ظلم و ستم به معنای غالبیت: طبق این دیدگاه، در آستانۀ ظهور، ظلم و ستم در جهان غالب شده و چهرۀ جهان، چهرۀ ظلم و ستم خواهد بود.[۱۶] در روایات به فراگیر شدن ظلم و ستم نیز در میان مردم اشاره شده است، البته فراگیر شدن ظلم و ستم نه ظالم و ستمگر.[۱۷] طبق این دیدگاه، فراگیر شدن ظلم و فساد آن است که هر یک از سعید، شقی، گروه حق و باطل، به اوج کار خود می‌رسند، ستمکاران به نهایت ستمکاری و صالحان در نهایت مظلومیت و استضعاف.[۱۸]
  2. فراگیر شدن ظلم و ستم به معنای کامل و تمام: گروهی قائلند فراگیر شدن ظلم و ستم در جهان به طور کامل و تمام صورت می‌پذیرد و جهان به صورت یک پارچه پر از ظلم و ستم خواهد شد و از صلاح و رستگاری هیچ خبری نیست.[۱۹]
  • البته دیدگاه صحیح همان دیدگاه اول است.[۲۰]

انتظار مذهب شیوع فساد

برداشتی اشتباه از روایات

علامت ظهور بودن شیوع فساد نه علت بودن

  • این باور که باید به شیوع ظلم کمک کرد، از این پندار ناشی بوده که شیوع ظلم، علتِ ظهور است؛ در حالی که علّت ظهور آماده بودن مقدّمات ظهور است. برای اینکه تفکیک میان مفهوم علامتِ شی و علّت شی بهتر مشخّص شود می‌‌توان از این تمثیل استفاده کرد، فرض کنید در یک ایستگاه قطار، تابلویی درست کرده‌اند که یک دقیقه قبل از ورود هر قطار به ایستگاه، آمدن آن را اعلام می‌‌کند و البتّه بعد از این اعلام، قطار می‌‌آید. در اینجا این اعلام، علامت آمدن قطار است نه علت آمدن قطار و اگر ما بخواهیم به آمدن قطار کمک کنیم، باید به موتور محرّک قطار بیندیشیم، نه به دست کاری کردن در تابلوِ مذکور. ما هر قدر تابلو را تغییر دهیم، به خودی خود تأثیری در آمدن قطار ندارد. بحث شیوع ظلم نیز اینگونه است. مثلاً از علامت‌های ظهور آمدن دجال است و همان طور که معنا ندارد برای تعجیل در ظهور، بگردیم یک نفر به نام دجال بیابیم و از او حمایت کنیم که اقدامات خاصی را انجام دهد، به همین ترتیب معنا ندارد برای تعجیل در ظهور، به افزایش ظلم بپردازیم[۲۴].
  • علاوه بر اینکه، فراگیری ظلم و ستم پیش از ظهور حضرت مهدی (ع)، از علائم حتمی ظهور نیست و نهایت حرفی که می‌توان زد، این است که ظهور امام زمان (ع) با فراگیری ظلم و ستم، مقارن است. بنابراین، شرط قرار دادن ظلم برای ظهور، امر صحیحی نیست[۲۵].

چیستی فراگیری ظلم

  1. فراگیری ظلم و ستم به معنای غالبیت: طبق این دیدگاه، در کنار غالب بودن ظلم و ستم، صلاح و رستگاری نیز در میان مردم مطرح است. نکتۀ قابل ذکر اینکه در روایات به فراگیری ظلم و ستم خبر داده شده نه فراگیری ظالم و ستمگر. با این نگاه، اگر در جهان یک ظالم بود و از او ظلم‌های متعدد و متنوع سر زند و بقیۀ مردم، مظلوم و ستمدیده باشند، باز مصداق «ملئت ظلماً و جوراً» تحقق پیدا خواهد کرد.
  2. فراگیری ظلم و ستم به معنای کامل و تمام: جهان به صورت یک پارچه پر از ظلم و ستم خواهد شد و از صلاح و رستگاری هیچ خبری نیست[۲۶].
  • پرشدن زمین از ظلم و ستم، هرگز به معنای آن نیست که همۀ افراد باید اهل ظلم و فساد باشند بلکه ممکن است عده‌ای ظلم کنند و ظلم آنان، نقاط فراوانی از زمین را بگیرد و در همه جا گسترده شود. مثلا برای آن که یک اتاق مملو از دود سیگار شود، لازم نیست همه افرادِ داخل اتاق سیگار بکشند. علاوه بر اینکه فراگیری ظلم، امری نسبی و کنایی است و مراد از آن، شیوع ظلم است، به گونه‌ای که جریان عدالت به چشم نمی‌آید، نه اینکه هیچ عدالتی نباشد[۲۷].

شیوع فساد خلاف مبانی دینی

نتیجه گیری

روایات دربارۀ فراگیر شدن ظلم و فساد و نکات آن

چیستی فراگیری فساد و منشأ آن

نتیجه‌گیری

پرسش مستقیم

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. ر. ک. ملاحم سید بن طاووس، ص۱۴۴، ۱۴۹
  2. ر. ک. رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۸۱-۹۱
  3. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ص۴۲۴: يَمْلَأُ اللَّهُ بِهِ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً
  4. ر. ک. مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص۷۱-۷۲
  5. راغب اصفهانی، مفردات، ماده فسد
  6. ر. ک. رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۸۱ ـ ۹۱
  7. ر. ک. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳۴
  8. ر. ک. رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۸۱-۹۱
  9. ر. ک. مطهری، مرتضی، قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ، ص۶۶
  10. ر. ک. رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۸۱-۹۱
  11. سوره روم، آیه۴۱؛ «به خاطر دستاورد مردم، در خشکى و دریا فساد و تباهی آشکار شد».
  12. ر. ک. رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۸۱-۹۱
  13. ر. ک. رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۸۱-۹۱
  14. ر. ک. رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص۳۷۵، ۴۱۹؛ رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۸۱-۹۱.
  15. ر. ک.رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۸۱-۹۱
  16. ر. ک. زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، ج ۲، ص ۲۵۹؛ رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۸۱ ـ ۹۱
  17. ر. ک. زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، ج ۲، ص ۲۵۹
  18. ر. ک. مطهری، مرتضی، قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ، ص۶۶، رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۸۱ ـ ۹۱؛ تونه‌ایی، مجتبی، موعودنامه، ص ۵۳۴
  19. ر. ک. زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، ج ۲، ص ۲۵۹
  20. ر. ک. نویسندگان کتاب آفتاب مهر، ج ۱، ص ۱۶۴ ـ ۱۶۷
  21. ر. ک: زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۵۶-۲۵۸؛ محمدی منفرد، بهروز، چلچراغ حکمت ج۱۰، ص۴۴-۴۷.
  22. «الْحَادِیَ‏ عَشَرَ مِنْ‏ وُلْدِی‏ هُوَ الْمَهْدِیُ‏ الَّذِی‏ یَمْلَأُ الْأَرْضَ‏ عَدْلًا وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ‏ جَوْراً وَ ظُلْماً»؛ کافی، ج۱، ح۷، باب فی الغیبه، ص۳۳۸.
  23. «لَوْ لَمْ یَبْقَ مِنَ الدُّنْیَا إِلَّا یَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِکَ‏ الْیَوْمَ‏ حَتَّی‏ یَخْرُجَ‏ رَجُلٌ‏ مِنْ‏ وُلْدِی‏ فَیَمْلَأَهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ‏ جَوْراً وَ ظُلْماً»؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، باب ۳۰، ح۴.
  24. ر. ک: سوزنچی، حسین، مهدویت و انتظار در اندیشه شهید مطهری، ص ۷۴-۷۵؛ حاجی‌زاده، یدالله، وجه جمع فراگیر شدن ظلم و فساد در آستانه ظهور حضرت حجت با عدم جواز اباحی‌گری، ص ۲۶۸-۲۶۹.
  25. ر. ک: زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۵۶-۲۵۸؛ نویسندگان، آفتاب مهر، ج۱، ص ۱۶۴-۱۶۷.
  26. ر. ک: زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۵۹؛ نویسندگان، آفتاب مهر، ج۱، ص ۱۶۴-۱۶۷.
  27. ر. ک: زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۵۶-۲۵۸؛ حاجی‌زاده، یدالله، وجه جمع فراگیر شدن ظلم و فساد در آستانه ظهور حضرت حجت با عدم جواز اباحی‌گری، ص ۲۶۸-۲۶۹.
  28. ر. ک: محمدی منفرد، بهروز، چلچراغ حکمت ج۱۰، ص۴۴-۴۷؛ حاجی‌زاده، یدالله، وجه جمع فراگیر شدن ظلم و فساد در آستانه ظهور حضرت حجت با عدم جواز اباحی‌گری، ص ۲۶۸-۲۶۹؛ کارگر، رحیم، مهدویت دوران ظهور، ص؟ ؟؟.
  29. ر. ک: کارگر، رحیم، مهدویت دوران ظهور، ص؟ ؟؟؛ میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر، ص ۶۲-۶۶.
  30. ر. ک: میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر، ص ۶۲-۶۶.
  31. ر. ک: نویسندگان، آفتاب مهر، ج۱، ص ۱۶۴-۱۶۷.
  32. ر. ک. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۳۴۱؛ ملاحم سید بن طاووس، ص۱۴۴، ۱۴۹
  33. ر. ک. رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۸۱-۹۱
  34. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۵۶ تا ص ۲۶۰
  35. ر. ک. طاهری، حبیب الله، سیمای آفتاب، ص ۲۷۱ ـ ۲۷۵
  36. ر. ک. رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۸۱ ـ ۹۱؛ تونه‌ایی، مجتبی، موعودنامه، ص ۵۳۴؛ نویسندگان کتاب آفتاب مهر، ج ۱، ص ۱۶۴ ـ ۱۶۷
  37. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ص۴۲۴
  38. ر. ک. مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص۷۱-۷۲
  39. ر. ک. مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص۷۱-۷۲
  40. ر. ک. قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص ۱۱۰ـ۱۱۱.
  41. ر. ک. مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص۷۱-۷۲
  42. ر. ک. نویسندگان کتاب آفتاب مهر، ج ۱، ص ۱۶۴ ـ ۱۶۷
  43. ر. ک. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳۴؛ رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۸۱-۹۱
  44. ر. ک. مطهری، مرتضی، قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ، ص۶۶
  45. ر. ک. رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۸۱-۹۱
  46. سوره روم، آیه۴۱؛ «به خاطر دستاورد مردم، در خشکى و دریا فساد و تباهی آشکار شد.»
  47. ر. ک. رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۸۱-۹۱
  48. ر. ک. رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۸۱-۹۱
  49. ر. ک. رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص۳۷۵، ۴۱۹؛ رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۸۱-۹۱.
  50. ر. ک. ررضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۸۱-۹۱
  51. ر. ک: نویسندگان کتاب آفتاب مهر، ج ۱، ص ۲۳۹ ـ ۲۴۰.
  52. ر. ک: پژوهشگران مؤسسۀ آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۷۳ ـ ۱۷۴.
  53. ر. ک. مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص۷۱-۷۲