یمانی: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳: خط ۳:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[یمانی (پرسش)]]''' قابل دسترسی هستند.
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[یمانی (پرسش)]]''' قابل دسترسی هستند.


از [[علائم]] و [[نشانه‌های ظهور]]، [[قیام یمانی]] است. [[یمانی]] یعنی کسی که اهل [[یمن]] و منسوب به آنجا باشد. در [[روایات]] به اسم او اشاره‌ای نشده است اما [[پرچم]] او را {{متن حدیث|رَايَةُ هُدًى}} یعنی [[پرچم هدایت]] نامیده‌اند.
==مقدمه==
==مقدمه==
یکی از [[نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی|نشانه‌های حتمی ظهور]] [[خروج]] سردرای از اهل [[یمن]] است که [[مردم]] را به [[حق]] و [[عدل]] [[دعوت]] می‌کند. در مصادر [[شیعه]]، [[روایات]] فراوانی در این باره وجود دارد؛ به گونه‌ای که برخی آنها را [[مستفیض]] دانسته‌اند <ref>سید محمد صدر، تاریخ غیبت کبرا، ص ۶۵۴.</ref>. [[صدوق]] با ذکر سنداز [[عمر بن حنظله]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[نقل]] کرده است:{{متن حدیث|« قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ خَمْسُ عَلَامَاتٍ مَحْتُومَاتٍ الْيَمَانِي‏‏ ...»}}<ref>‏پیش از قیام قائم، پنج نشانۀ حتمی خواهد بود: یمانی و ...؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۰، ح ۷.</ref><ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%AC%DB%B3_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) درسنامه مهدویت: ج۳ ، ص ۱۲۹.]</ref>.
* در مورد [[یمانی]] اطلاعات اندکی وجود دارد<ref>ر.ک. [[محمد باقری‌زاده اشعری|باقری‌زاده اشعری، محمد]]، [[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|از امام مهدی بیشتر بدانیم]]، ص ۸۵ و ۸۶؛ [[علی اکبر مهدی‌پور|مهدی‌پور، علی اکبر]]، [[در آستانه ظهور (کتاب)|در آستانه ظهور]]، ص ؟؟؟</ref> و برای برخی سؤالات در [[روایات]] پاسخی داده نشده از جمله اینکه نام اصلی ایشان چیست؟ آیا اهل [[یمن]] است و از [[یمن]] [[خروج]] خواهد کرد؟ یا اهل [[یمن]] است ولی از مکان دیگری [[قیام]] خواهد کرد؟ و یا غیر یمنی است ولی از [[یمن]] [[قیام]] خواهد کرد؟ اگر در بعض [[روایات]] هم پاسخی به این سؤالات داده شده از اعتبار قابل توجهی برخوردار نیستند.<ref>ر.ک. نویسندگان کتاب [[آفتاب مهر (کتاب)|آفتاب مهر]]، ج ۱ ص ۲۲۳</ref>
 
*به هر حال، [[یمانی]] یعنی کسی که اهل [[یمن]] و منسوب به آنجا باشد و با همین عنوان معروف است.<ref>ر.ک. نویسندگان کتاب [[آفتاب مهر (کتاب)|آفتاب مهر]]، ج ۱ ص ۲۲۳</ref> و [[قیام]] او یکی از [[علائم حتمی ظهور]] [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} در کنار سایر [[علائم]] است.<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج ۷، ص ۴۴۴–۴۴۵؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ج ۲ ص ۵۴ و ۵۵؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ص ۲۶۶؛ [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج ۳ ص ۱۲۹؛ [[علی رضا رمضانیان|رمضانیان، علی رضا]]، [[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|شرایط و علائم حتمی ظهور]]، ص ۴۹- ۵۱؛ نویسندگان کتاب [[چشم به راه مهدی|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۰ ـ ۲۸۱؛ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص 337 ـ 338</ref> البته باید توجه داشت بر اساس برخی [[روایات]] مانند [[روایت]] [[امام صادق]]{{ع}}<ref>بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۳۲: {{متن حدیث|"وَ لَیسَ فِی الرَایاتِ أَهْدَی مِنْ رَایةِ الْیمَانِی، هِی رَایةُ هُدًی لِأَنَهُ یدْعُو إِلَی صَاحِبِکمْ"}}</ref>: «در میان درفش‌ها ([[پرچم‌ها]])، هدایت‌گرتر از درفش یمان وجود ندارد، چون درفش [[حق]] است و شما را به سوی صاحبتان [[دعوت]] می‌کند». [[پرچم یمانی]] [[هدایت کننده]] ترین [[پرچم‌ها]] نامیده شده است<ref>ر.ک: [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[ گفتارهای مهدوی (کتاب)| گفتارهای مهدوی]]، ص ۱۹۹.</ref>.
==ویژگی یمانی==
* در مورد نام واقعی [[یمانی]] حدیثی از [[پیشوایان]] [[معصوم]]{{عم}} به دست ما نرسیده است.<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۷۱ ـ ۷۲</ref> در روایتی آمده است او از نسل [[زید بن علی بن الحسین]] است.<ref>بشارة الإسلام، ص ۱۷۵؛ شبلنجی، نور الأبصار، ص ۱۷۲</ref> در [[حدیث]] دیگری آمده است، [[یمانی]] از [[شیعیان]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} است.<ref>ابن ابی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة نعمانی، ص ۱۶۳، مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۵۲ ، ص ۷۵؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص 784</ref> عدم تصریح به نام این شخصیت می‌تواند به [[دلیل]] حفاظت از [[جان]] او و در امان ماندن او از سوء‌قصدهای احتمالی باشد تا این شخصیت بزرگ بتواند در زمان مقرر، [[رسالت]] مقدس خود را به انجام رساند.<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۷۱ ـ ۷۲</ref> ولی در کلمات غیر [[معصومان]] و منابع [[اهل سنت]] اشاره‌هایی به نام این شخصیت شده است، از جمله: {{متن حدیث|ثُمَّ يَخْرُجُ مَلَكٌ مِنْ صَنْعَاءِ الْيَمَنِ أَبْيَضٌ كَالْقُطنِ اسْمُهُ حُسَيْنٌ أَوْ حَسْنٌ}}<ref>حافظ برسی، رجب بن محمد، مشارق انوار الیقین، ص ۲۰۰</ref> [[ابن حجر]] در شرح حدیثی از [[صحیح مسلم]] می‌گوید: "[[قرطبی]] احتمال داده نام وی «جهجاه» باشد".<ref>عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، ج ۶، ص ۳۹۷</ref> ولی همو در جای دیگر نام او را [[شعیب بن صالح]] می‌داند.<ref>عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، ج ۱۳، ص ۶۷</ref> مسعودی نیز از [[عبدالرحمان بن محمد بن اشعث]] نام می‌برد که مدعی بود همان [[قحطانی]] است که اهل [[یمن]] در انتظارش هستند.<ref>مسعودی، علی بن حسین، التنبیه و الأشراف، ص ۲۷۱</ref>
منظور از یمانی، شخصی است که همزمان با [[شورش]] [[سفیانی]] [[قیام]] خود را از [[یمن]] آغاز می‌کند، با این تفاوت که [[شورش]] [[سفیانی]] در برابر [[قیام مهدوی]] است، و یمانی از هواداران [[امام مهدی]]{{ع}} است. وی [[مردم]] را به [[امام]]{{ع}} فرا می‌خواند. اطلاعات کمی در مورد یمانی وجود دارد<ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۴۴.]</ref>.
 
==یمانی در روایات==
بر اساس [[حدیثی]] معتبر که از [[امام صادق]]{{ع}} [[نقل]] شده، [[قیام یمانی]] در کنار [[شورش]] [[سفیانی]]، صیحۀ آسمانی، [[قتل نفس زکیه]]، و فرو رفتن [[لشکر سفیانی]] در سرزمین [[بیدا]]، از [[نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی|نشانه‌های حتمی ظهور]] است<ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۴۴.]</ref>.
 
بر پایۀ برخی [[احادیث]]، پرچمی که یمانی بلند می‌کند و کسانی که به دنبال او به حرکت در می‌آیند، در رسیدن به [[حق]] و [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}}، در مسیر [[هدایت]] بهتری نسبت به [[سید حسنی]] و [[یاران]] او قرار دارند<ref>کتاب الغیبة: ص۲۵۳ ح۱۳، الإرشاد: ج۲ ص۳۷۵.</ref><ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۴۵.]</ref>.
 
شاید [[دلیل]] این امر این باشد که بنا بر [[حدیثی]] از [[امام صادق]]{{ع}} تمامی [[یاران]] [[سید حسنی]]، از جمله [[یاوران]] [[امام مهدی]]{{ع}} نمی‌شوند <ref>الهدایة الکبری: ص۴۰۲، مختصر بصائر الدرجات: ص۱۸۸، بحار الأنوار: ج۵۳ ص۱۴.</ref><ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۴۵.]</ref>.
 
نتیجۀ نهایی این که این علامت، در کنار [[ظهور سفیانی]] و برخی علامات دیگر، دارای [[دلیل]] معتبر است؛ اگر چه همانند [[علائم]] پیشین، به جزئیات مطرح شده و در آن متون نمی‌توان [[اعتماد]] کرد<ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۴۵.]</ref>.
 
==زمان و مکان [[خروج]] یمانی==
اگر چه به طور خاص به زمان [[خروج یمانی]] اشاره نشده؛ اما روایاتی این رخداد را هم‌زمان با بعضی اتفاق‌های دیگر دانسته است<ref>الغیبة، ص ۳۶۹، باب ۱۳، ح ۱۳.</ref><ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%AC%DB%B3_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) درسنامه مهدویت: ج۳ ، ص ۱۲۹.]</ref>. در [[روایات]] از [[یمن]] به عنوان محل [[خروج یمانی]] نام برده شده است. [[محمّد]] بن مسلم گوید: بر [[امام باقر]]{{ع}} وارد شدم و می‌خواستم از [[امام مهدی|قائم آل محمد]]{{ع}} پرسش کنم، [[امام باقر]]{{ع}} پیش از آنکه من سؤال کنم، فرمود:{{متن حدیث|« وَ إِنَّ مِنْ عَلَامَاتِ خُرُوجِهِ خُرُوجَ السُّفْيَانِيِّ مِنَ الشَّامِ وَ خُرُوجَ الْيَمَانِيِّ مِنَ الْيَمَن‏»}}<ref>‏از علامات قیام او: خروج سفیانی از شام و خروج یمانی از یمن؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۲۷، ح ۷.</ref><ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%AC%DB%B3_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) درسنامه مهدویت: ج۳ ، ص ۱۲۹.]</ref>. به [[دلیل]] نبود [[روایات معتبر]] درباره اینکه [[قیام یمانی]] چگونه پایان می‌یابد و آیا یمانی [[امام مهدی]]{{ع}} را [[درک]] می‌کند یا خیر؛ نمی‌توان به طور قطع دربارۀ پایان کار وی [[قضاوت]] کرد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]]، ص۱۲۹.</ref>.
 
==یمانی در فرهنگ‌نامه مهدویت==
*از نشانه‌‏های حتمی [[ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏، [[خروج]] سرداری از اهل [[یمن]] است که [[مردم]] را به [[حق]] و [[عدل]] [[دعوت]] می‏‌کند. در مصادر [[شیعه]]، [[روایات]] فراوانی در این‏ باره وجود دارد<ref>  محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۸، ص ۳۱۰، ح ۴۸۳؛ نعمانی، الغیبة، ص ۲۵۲، ح ۱۱</ref>؛  به گونه‏‌ای که برخی آن‏ها را [[مستفیض]] دانسته‏‌اند<ref>  ر. ک: سید محمد صدر، تاریخ غیبت کبرا، ص ۵۲۵</ref>.
*[[امام باقر]]{{ع}} فرمود: ... [[خروج سفیانی]] و یمانی و [[خراسانی]] در یک سال و یک ماه و یک روز واقع خواهد شد؛ با [[نظام]] و ترتیبی همچون [[نظام]] یک رشته که به بند کشیده شده است. هریک، از پی دیگری می‌‏آید و [[جنگ]] [[قدرت]] و هیبت از هرسو فراگیر می‌‏شود. وای بر کسی که با آنان [[دشمنی]] و [[ستیز]] کند! میان پرچم‌‏ها راهنماتر از [[پرچم یمانی]] نباشد که آن، [[پرچم هدایت]] است؛ زیرا به [[صاحب]] شما [[دعوت]] می‌‏کند. هنگامی که یمانی [[خروج]] کند، خرید و فروش [[سلاح]] برای [[مردم]] و هر مسلمانی [[ممنوع]] است. چون یمانی [[خروج]] کرد، به سوی او بشتاب که همانا [[پرچم]] او [[پرچم هدایت]] است.
*هیچ مسلمانی را روا نباشد که با آن [[پرچم]] مقابله کند. هرکس چنین کند، از اهل [[آتش]] است؛ زیرا او به سوی [[حق]] و راه مستقیم فرا می‏‌خواند<ref> نعمانی، الغیبة، ص ۳۶۹، باب ۱۳، ح ۱۳</ref>.  
*[[خروج یمانی]]، به طور اجمال از نشانه‌‏های حتمی [[ظهور]] است؛ هرچند جزئیات و چگونگی [[خروج]] وی روشن نیست<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۱۰ - ۲۱۱.</ref>.
 
==یمانی در موعودنامه==
*شخصی است که در [[آخر الزمان]] [[خروج]] می‌کند. در [[اخبار]] [[آخر الزمان]] و [[علائم ظهور]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} مکرر از آن نام برده شده است و در [[روایت]] منقول از [[امام باقر]] {{ع}} خطاب به [[شیعه]] چنین آمده که: [[سفیانی]] و [[خراسانی]] و یمانی همزمان [[خروج]] می‌کنند و [[پرچم]] او در میان پرچم‌هایی باشد که در آن زمان برافراشته می‌گردد. وی بیش از همه به راه [[حق]] [[هدایت]] می‌کند، زیرا وی به [[یار]] شما ([[بقیة الله]]) [[دعوت]] می‌نماید و چون [[خروج]] کند، بر هرمسلمانی است که به وی بپیوندد و بر کسی جائز نباشد، از [[فرمان]] او سر بتابد و هرکس از [[اطاعت]] وی [[سرپیچی]] کند، اهل [[دوزخ]] است؛ چه او [[مردم]] را به راه [[حق]] و [[صراط‍‌ مستقیم]] می‌خواند<ref>سفینة البحار (به نقل از معارف و معاریف، ج ۱۰، ص ۶۱۷).</ref>.
*در بخش [[نشانه‌های ظهور]]، [[خروج یمانی]] از روشن‌ترین [[علائم]] است که بیش از چهارده ماه فاصله با [[ظهور]] آن [[حضرت]] نخواهد داشت<ref>روزگار رهایی، ج ۲، ص ۱۰۲۳.</ref>. و در [[حدیثی]] آمده است: یمانی از [[شیعیان]] [[امیر المؤمنین]] {{ع}} است<ref>غيبة نعمانی، ص ۱۶۳؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۷۵.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۷۸۴.</ref>.
==یمانی در فرهنگنامه آخرالزمان==
*یمانی یا فردی از اهالی [[یمن]]، یکی از افردی است که پیش از [[قیام]] [[حضرت حجت]]{{ع}} [[قیام]] خواهد نمود. او مورد تأیید [[اهل بیت]]{{عم}} است. [[قیام یمانی]] یکی از [[نشانه‌های قطعی ظهور]] شمرده می‌شود<ref>غیبت طوسی، ص ۲۶۷.</ref>.
*سه گروه در [[آخر الزمان]] همزمان از سه نقطه [[قیام]] خواهد نمود؛ [[سفیانی]] و [[خراسانی]] و یمانی که در این میان یمانی از همه با هدایت‌تر خواهد بود، زیرا [[مردم]] را به سوی [[صاحب الامر]]، [[حضرت قائم]] عله سوق می‌دهد<ref>بحار الانوار، ج ۵۲ ص ۲۱۰. </ref>. و در روایتی دیگر [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: با [[خروج]] این سه گروه جنگ‌هایی خونین به پا خواهد شد و زمانی که یمانی [[خروج]] کرد به او ملحق شوید و با او به [[مبارزه]] بر نخیزید که از اهل [[دوزخ]] میشوید، زیرا او [[مردم]] را به راه راست می‌خواند<ref>همان، ص ۲۳۲.</ref><ref>[[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]. ص ۶۲۹.</ref>.
 
==پرسش مستقیم==
==پرسش مستقیم==
* [[یمانی که قیامش از نشانه‌های حتمی ظهور است کیست؟ (پرسش)]] {{nowrap|[[Image:127.png|10px]]&nbsp;}}
* [[یمانی که قیامش از نشانه‌های حتمی ظهور است کیست؟ (پرسش)]]


{{پرسمان قیام یمانی}}
{{پرسمان قیام یمانی}}

نسخهٔ ‏۱۸ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۹:۵۹

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل یمانی (پرسش) قابل دسترسی هستند.

از علائم و نشانه‌های ظهور، قیام یمانی است. یمانی یعنی کسی که اهل یمن و منسوب به آنجا باشد. در روایات به اسم او اشاره‌ای نشده است اما پرچم او را «رَايَةُ هُدًى» یعنی پرچم هدایت نامیده‌اند.

مقدمه

پرسش مستقیم

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. ر.ک. باقری‌زاده اشعری، محمد، از امام مهدی بیشتر بدانیم، ص ۸۵ و ۸۶؛ مهدی‌پور، علی اکبر، در آستانه ظهور، ص ؟؟؟
  2. ر.ک. نویسندگان کتاب آفتاب مهر، ج ۱ ص ۲۲۳
  3. ر.ک. نویسندگان کتاب آفتاب مهر، ج ۱ ص ۲۲۳
  4. ر.ک. محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج ۷، ص ۴۴۴–۴۴۵؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲ ص ۵۴ و ۵۵؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید، ص ۲۶۶؛ درسنامه مهدویت، ج ۳ ص ۱۲۹؛ رمضانیان، علی رضا، شرایط و علائم حتمی ظهور، ص ۴۹- ۵۱؛ نویسندگان کتاب چشم به راه مهدی، ص ۲۸۰ ـ ۲۸۱؛ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص 337 ـ 338
  5. بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۳۲: «"وَ لَیسَ فِی الرَایاتِ أَهْدَی مِنْ رَایةِ الْیمَانِی، هِی رَایةُ هُدًی لِأَنَهُ یدْعُو إِلَی صَاحِبِکمْ"»
  6. ر.ک: فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۹۹.
  7. ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص ۷۱ ـ ۷۲
  8. بشارة الإسلام، ص ۱۷۵؛ شبلنجی، نور الأبصار، ص ۱۷۲
  9. ابن ابی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة نعمانی، ص ۱۶۳، مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۵۲ ، ص ۷۵؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص 784
  10. ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص ۷۱ ـ ۷۲
  11. حافظ برسی، رجب بن محمد، مشارق انوار الیقین، ص ۲۰۰
  12. عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، ج ۶، ص ۳۹۷
  13. عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، ج ۱۳، ص ۶۷
  14. مسعودی، علی بن حسین، التنبیه و الأشراف، ص ۲۷۱

پیوند به بیرون