ولادت امام مهدی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۱ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۲۴

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

ولادت امام مهدی در قرآن | ولادت امام مهدی در حدیث | ولادت امام مهدی در نهج البلاغه | ولادت امام مهدی در کلام اسلامی | ولادت امام مهدی در معارف مهدوی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل ولادت امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

از حوادث مهم در تاریخ بشر، ولادت آخرین ذخیره الهی و موعود امت‏ها، حضرت مهدی(ع)‏ است.
ولادت آن حضرت، از مسلمات تاریخ به شمار می‌‏آید. نه فقط امامان(ع)، دانشمندان و تاریخ‌نویسان شیعه به این مهم اشاره کرده‏‌اند؛ بلکه مورخان و محدثانی چند از اهل سنت نیز به این حادثه بزرگ تصریح نموده، آن را یک واقعیت دانسته‌‏اند.
حضرت مهدی(ع)‏، ولادت شگفت‌‏آوری داشته و این، برای بسیاری سؤال انگیز بوده است؛ از این‌‏رو، ترسیم و تصویر مقدمات ولادت و برخورد مخالفان و دشمنان اهل بیت(ع) برابر این پدیده، ضروری می‏‌نماید.
جریان امامت پیشوایان معصوم(ع)، پس از رسول خدا(ص) فراز و فرودهای فراوانی پیدا کرد. امامان(ع)، با حفظ راهبرد کلی و خطوط اساسی امامت، در رابطه با حفظ مکتب و ارزش‏های آن، روش‏های گوناگونی را در برابر ستمگران، در پیش گرفتند. این فراز و نشیب‌‏ها، تا زمان امامت علی بن موسی الرضا(ع)، ادامه داشت و امامان(ع) تا آن زمان، هریک به تناسب زمان و مکان و ارزیابی شرایط سیاسی و اجتماعی، موضعی ویژه برمی‏‌گزیدند. پس از امام رضا(ع)، جریان امامت شکل دیگری یافت. امام جواد، امام هادی و امام عسکری(ع)، در برابر دستگاه حاکم و خلفای عباسی موضعی یگانه برگزیدند^[۱].
پس از این‏که دو قرن و اندی از هجرت پیامبر(ص) سپری شد و امامت به آنان رسید، اندک ‏اندک میان حکومت‌گران مسلمین در مرکز خلافت، نگرانی‏هایی عمیق جان گرفت. این نگرانی‏ها مربوط به اخبار و احادیث بسیاری بود که در آن‏ها اشاره شده از امام عسکری(ع) فرزندی تولد خواهد یافت که بر هم زننده اساس حکومت‏‌ها است. از این رو بر فشارها و سخت‏گیری‌‏ها بر امام حسن عسکری(ع) افزوده شد؛ تا شاید با نابودی ایشان، از تولد مهدی(ع) و تداوم امامت جلوگیری شود. اما بر خلاف برنامه‌ریزی‏‌ها و پیشگیری‌‏های دقیق و پی‏درپی دشمنان، مقدمات ولادت حضرت مهدی(ع)‏ آماده شد و توطئه‌‏های ستمگران، راه به جایی نبرد، بدین علت دورانی که آن حضرت در شکم مادر بزرگوار خود بود و سپس تولدش، همه و همه، از مردم پنهان بود و جز چند تن از نزدیکان، شاگردان و اصحاب خاص امام عسکری(ع)، کسی او را پس از ولادت نمی‌‏دید. آنان نیز مهدی(ع) را گاه ‏گاه می‌‏دیدند؛ نه پیوسته و به صورت عادی^[۲].
درباره چگونگی ولادت حضرت مهدی(ع)‏ ایشان مشهورترین نظر، سخنان ارزشمند بانوی بزرگوار، حضرت حکیمه(س) عمه امام عسکری(ع) است. شیخ صدوق، این حادثه بزرگ را از زبان او در روایتی مفصل یاد کرده است^[۳].

چگونگی ولادت امام مهدی

اثبات ولادت امام مهدی

زمان و مکان ولادت امام مهدی‏

پنهانی بودن ولادت امام مهدی‏

یکی از ویژگی‏‌های ولادت حضرت مهدی(ع)‏، پنهان بودن آن است که در سخنان معصومان(ع) نیز با تعبیرهای متفاوت مورد اشاره قرار گرفته است. امام سجاد(ع) فرمود: "در قائم ما سنت‌‏هایی از پیامبران وجود دارد: ... و سنتی از ابراهیم ... و اما از ابراهیم پنهانی ولادت و کناره‏‌گیری از مردم .... "^[۴]
امام صادق(ع) نیز فرمود: "ولادت صاحب الامر بر این خلق پوشیده است تا چون ظهور کند، بیعت کسی بر گردنش نباشد^[۵].
مهم‏ترین فلسفه غیبت در امان ماندن آن حضرت از خطر نابودی است. به این بیان که خداوند متعال، می‌‏دانست اگر امامان پیشین ظاهر شوند، از کشته شدن در امان خواهند بود؛ بر خلاف مهدی(ع) که اگر ظاهر شود، کشته خواهد شد. اگر یکی از پدران مهدی کشته می‌‏شد، حکمت و تدبیر الهی اقتضا می‏‌کرد دیگری به جای او نصب شود؛ ولی اگر مهدی(ع) کشته شود، مصلحت و تدبیر امور انسان‌‏ها اقتضا نمی‏‌کرد که امام دیگری به جای او نصب گردد.
ابو بصیر از امام صادق(ع) نقل کرده است که فرمود: "ولادت صاحب الامر بر این مردم نهان است، تا چون خروج کند، بیعت هیچ‏کس بر گردنش نباشد و خدای تعالی امر وی را در یک شب به سامان رساند"^[۶].
مخفی بودن ولادت، درباره برخی از بزرگان نقل شده است که می‏‌توان از آن جمله به ولادت مخفیانه ابراهیم خلیل(ع) از ترس کشته شدن به دست پادشاه زمانش و نیز به ولادت پنهانی موسی بن عمران(ع) از ترس کشته شدن به دست فرعون اشاره کرد.
به همین جهت شیخ طوسی، ولادت پنهانی حضرت مهدی(ع) را امری عادی و معمولی دانسته، می‌‏نویسد: "این نخستین و آخرین حادثه نبوده و در طول تاریخ بشری، نمونه‌‏های فراوان داشته است"^[۷]. این حقیقت را صاحب منتخب الاثر نیز به تفصیل بیان کرده است^[۸]^[۹]
«از روایات استفاده می‌شود، مهم‌ترین فلسفه غیبت "مصون ماندن ایشان از خطر نابودی" است. به این بیان که خداوند متعال می‌دانست اگر امامان پیشین ظاهر شوند، از کشته شدن در امان خواهند بود؛ برخلاف مهدی(ع) که اگر ظاهر شود، کشته خواهد شد. اگر یکی از پدران مهدی کشته می‌شد، حکمت و تدبیر الهی اقتضا می‌کرد، دیگری به جای او نصب گردد؛ ولی اگر مهدی(ع) کشته شود، مصلحت و تدبیر امور انسان‌ها اقتضا نمی‌کرد که، امام دیگری به جای او نصب گردد. ابو بصیر از امام صادق(ع) نقل کرده است: "صاحب هذا الامر تغیب ولادته عن هذا الخلق لئلا یکون لاحد فی عنقه بیعة إذا خرج و یصلح الله عز و جل أمره فی لیلة"^[۱۰]؛ "ولادت صاحب الامر بر این مردم نهان است تا چون خروج کند، بیعت هیچ‌کس بر گردنش نباشد و خدای تعالی امر وی را در یک شب به سامان رساند". مخفی بودن ولادت، درباره برخی از بزرگان نقل شده که می‌توان از آن جمله به ولادت مخفیانه ابراهیم خلیل(ع) از ترس کشته شدن به دست پادشاه زمانش و نیز به ولادت پنهانی موسی بن عمران(ع) از ترس کشته شدن به دست فرعون اشاره کرد. به همین جهت شیخ طوسی، ولادت پنهانی حضرت مهدی(ع) را امری عادی و معمولی دانسته، می‌نویسد: "این نخستین و آخرین حادثه نبوده و در طول تاریخ بشری، نمونه‌های فراوان داشته است"^[۱۱]. این حقیقت را صاحب منتخب الاثر این‌گونه بیان کرده است: "راز مخفی نگه داشتن ولادت مهدی(ع) این بود: خلفای بنی عباس، از طریق روایاتی که پیامبر(ص) و ائمه طاهرین(ع) نقل شده بود، می‌دانستند دوازدهمین امام، همان مهدی است که زمین را پر از عدل و داد می‌کند و دژهای گمراهی و فساد را درهم می‌کوبد. دولت جباران را سرنگون می‌سازد و طاغوت را به قتل می‌رساند و خود، امیر مشرق و مغرب جهان می‌شود. چون این امر را می‌دانستند، درصدد برآمدند تا این نور را خاموش کنند و او را به قتل رسانند. ازاین‌رو، جاسوسان و مراقبانی چند گماشتند؛ حتی قابله‌هایی را مأمور کردند تا داخل منزل امام عسکری(ع) را زیر نظر بگیرند. لیکن خداوند، در هرحال، نور هدایت را پاینده خواهد داشت. این بود که خدا به اراده خویش، دوران بارداری مادر او را پنهان ساخت. مورخان گفته‌اند: معتمد عباسی به قابله‌ها امر کرده بود تا وقت و بی‌وقت، سرزده، وارد خانه سادات شوند- به ویژه خانه امام حسن عسکری(ع)- و در درون خانه بگردند و تفتیش کنند و از حال همسر او باخبر گردند و گزارش دهند. اما آنان از هیچ چیز آگاه نگشتند. خداوند درباره حضرت مهدی(ع)، همان کار را کرد که درباره موسی(ع) کرد؛ چنان‌که دشمنان حضرت مهدی(ع) نیز، همان روش فرعونی و سیاست فرعونی را دنبال کردند. فرعون دانست که زوال سلطنت او به دست مردی از بنی اسرائیل خواهد بود. این بود که بازرسانی گماشت تا زنان حامله بنی اسراییل را زیر نظر گیرند و کودکانی را که متولد می‌شوند، تحت مراقبت شدید قرار دهند و اگر کودک پسر بود، او را بکشند. بدین‌گونه کودکان بسیاری را کشتند تا موسی پدید نیاید. چنان‌که در قرآن کریم ذکر شده است‌^[۱۲] و با این همه خدای متعال، پیامبر خود موسی(ع) را حفظ کرد و ولادت او را مخفی داشت. سپس به مادر موسی امر فرمود: تا او را در صندوقی گذارد و به نیل سپارد^[۱۳]. در احادیث بسیاری آمده است: حضرت مهدی(ع) شباهت‌هایی به حضرت ابراهیم(ع) و حضرت موسی(ع) دارد"^[۱۴]»^[۱۵].

پرسش مستقیم

فلسفه پنهانی بودن ولادت امام مهدی چیست؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

منبع‌شناسی جامع ولادت امام مهدی

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ جمعی از نویسندگان، چشم‏به‏راه مهدی عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف، ص ۳۱۸
↑ محمد رضا حکیمی، خورشید مغرب، ص ۲۱- ۲۲
↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، باب ۴۲، ح ۱؛ همچنین ر. ک: شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۳۸؛ اربلی، کشف الغمة، ج ۲، ص ۴۴۹
↑ " فِي‏ الْقَائِمِ‏ مِنَّا سُنَنٌ‏ مِنْ‏ سُنَنِ‏ الْأَنْبِيَاءِ (ع)... وَ سُنَّةٌ مِنْ إِبْرَاهِيمَ ... ِ وَ أَمَّا مِنْ إِبْرَاهِيمَ فَخَفَاءُ الْوِلَادَةِ وَ اعْتِزَالُ النَّاسِ ...‏‏‏ "، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۵۶۷
↑ " صَاحِبُ‏ هَذَا الْأَمْرِ تَعْمَى‏ وِلَادَتُهُ‏ عَلَى‏ هَذَا الْخَلْقِ‏ لِئَلَّا يَكُونَ‏ لِأَحَدٍ فِي‏ عُنُقِهِ‏ بَيْعَةٌ إِذَا خَرَجَ‏"، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۴۷۹، ح ۱.
↑ " صَاحِبُ‏ هَذَا الْأَمْرِ تَغِيبُ‏ وِلَادَتُهُ‏ عَنْ‏ هَذَا الْخَلْقِ‏ لِئَلَّا يَكُونَ‏ لِأَحَدٍ فِي‏ عُنُقِهِ‏ بَيْعَةٌ إِذَا خَرَجَ‏ وَ يُصْلِحُ‏ اللَّهُ‏ عَزَّ وَ جَلَ‏ أَمْرَهُ‏ فِي‏ لَيْلَةٍ‏"، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۴۸۰، باب ۴۴، ح ۵.
↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۷۷، ح ۱۰۵
↑ لطف اللّه صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، ص ۳۵۳
↑ خدامراد سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۴۶۹، ۴۷۰.
↑ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۸۰، باب ۴۴، ح ۵.
↑ محمد بن حسن طوسی، کتاب الغیبة، ص ۷۷، ح ۱۰۵.
↑ اعراف، آیه ۱۴.
↑ قصص، آیه ۷.
↑ لطف الله صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، ص ۳۵۳.
↑ خدامراد سلیمیان، درسنامه مهدویت، ج‌۱، ص۱۸۳، ۱۸۴.

[1] جمعی از نویسندگان، چشم‏به‏راه مهدی عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف، ص ۳۱۸

[2] محمد رضا حکیمی، خورشید مغرب، ص ۲۱- ۲۲

[3] شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، باب ۴۲، ح ۱؛ همچنین ر. ک: شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۳۸؛ اربلی، کشف الغمة، ج ۲، ص ۴۴۹

[4] " فِي‏ الْقَائِمِ‏ مِنَّا سُنَنٌ‏ مِنْ‏ سُنَنِ‏ الْأَنْبِيَاءِ (ع)... وَ سُنَّةٌ مِنْ إِبْرَاهِيمَ ... ِ وَ أَمَّا مِنْ إِبْرَاهِيمَ فَخَفَاءُ الْوِلَادَةِ وَ اعْتِزَالُ النَّاسِ ...‏‏‏ "، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۵۶۷

[5] " صَاحِبُ‏ هَذَا الْأَمْرِ تَعْمَى‏ وِلَادَتُهُ‏ عَلَى‏ هَذَا الْخَلْقِ‏ لِئَلَّا يَكُونَ‏ لِأَحَدٍ فِي‏ عُنُقِهِ‏ بَيْعَةٌ إِذَا خَرَجَ‏"، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۴۷۹، ح ۱.

[6] " صَاحِبُ‏ هَذَا الْأَمْرِ تَغِيبُ‏ وِلَادَتُهُ‏ عَنْ‏ هَذَا الْخَلْقِ‏ لِئَلَّا يَكُونَ‏ لِأَحَدٍ فِي‏ عُنُقِهِ‏ بَيْعَةٌ إِذَا خَرَجَ‏ وَ يُصْلِحُ‏ اللَّهُ‏ عَزَّ وَ جَلَ‏ أَمْرَهُ‏ فِي‏ لَيْلَةٍ‏"، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۴۸۰، باب ۴۴، ح ۵.

[7] شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۷۷، ح ۱۰۵

[8] لطف اللّه صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، ص ۳۵۳

[9] خدامراد سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۴۶۹، ۴۷۰.

[10] کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۸۰، باب ۴۴، ح ۵.

[11] محمد بن حسن طوسی، کتاب الغیبة، ص ۷۷، ح ۱۰۵.

[12] اعراف، آیه ۱۴.

[13] قصص، آیه ۷.

[14] لطف الله صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، ص ۳۵۳.

[15] خدامراد سلیمیان، درسنامه مهدویت، ج‌۱، ص۱۸۳، ۱۸۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

@@ خط ۴۶: / خط ۴۶: @@
 * [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
 * [[پرونده:136861.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۱ (کتاب)|'''درسنامه مهدویت ج۱''']]
-* [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
 * [[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']]
+* [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']]
 ==[[:رده:آثار ولادت امام مهدی|منبع‌شناسی جامع ولادت امام مهدی]]==