حسین بن روح نوبختی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | ||
'''حسین بن روح نوبختی''' [[سومین نایب خاص]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}، [[محدث]]، [[فقیه]] و | '''حسین بن روح نوبختی''' [[سومین نایب خاص]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}، [[محدث]]، [[فقیه]] و متکلم [[شیعی]] ایرانی، است. او در سالهای ۳۰۵ ـ ۳۲۶ ق به مدت 21 سال [[نایب]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} و واسطه بین [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} و [[شیعیان]] بود. وی در ماه [[شعبان]] سال ۳۲۶ ق وفات و در [[بغداد]] دفن شد. | ||
== | ==مقدمه== | ||
[[سومین نایب خاص]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}، [[محدث]]، [[فقیه]] و [[متکلم]] [[شیعی]] ایرانی، [[ابو القاسم حسین بن روح نوبختی]] از [[اصحاب امام حسن عسکری]]{{ع}} است. وی میان [[شیعیان]] [[بغداد]]، شهرت ویژهای داشت و یکی از افراد مورد اعتماد [[محمد بن عثمان عمری]] به شمار می‌رفت. او در سالهای ۳۰۵ ـ ۳۲۶ ق [[نایب]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} و واسطه بین [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} و [[شیعیان]] بود. | [[سومین نایب خاص]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}، [[محدث]]، [[فقیه]] و [[متکلم]] [[شیعی]] ایرانی، [[ابو القاسم حسین بن روح نوبختی]] از [[اصحاب امام حسن عسکری]]{{ع}} است. وی میان [[شیعیان]] [[بغداد]]، شهرت ویژهای داشت و یکی از افراد مورد اعتماد [[محمد بن عثمان عمری]] به شمار می‌رفت. او در سالهای ۳۰۵ ـ ۳۲۶ ق [[نایب]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} و واسطه بین [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} و [[شیعیان]] بود. | ||
[[حسین بن روح]] دارای برتریهای فراوانی بود؛ امّا به طور عمده شهرت و اعتبار او، به مسأله نیابتش باز میگردد<ref>خاندان نوبختی، اقبال آشتیانی، ص ۲۱۲.</ref>. پیش از آن، [[محمد بن عثمان]]، او را حلقه اتصال بین خود و وکلای دیگرش در [[بغداد]] قرار داده بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۷۲، ح ۳۴۳، با تصرف</ref>. [[حسین بن روح]] به خاطر انتساب به [[خاندان نوبختی]]، در زمان [[مقتدر]] در [[دستگاه عباسی]] از [[احترام]] خاصی برخوردار بود، ولی به [[دلیل]] برخی فعالیت‌ها در سال ۳۱۲ به زندان افتاد و این زندانی شدن پنج سال به درازا کشید. درباره [[نیابت]] ایشان، [[عالمان]] و محققان [[اهل سنت]] نیز [[سخن]] گفته و درباره [[زندگی]] او تحقیق کرده‌اند<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، | [[حسین بن روح]] دارای برتریهای فراوانی بود؛ امّا به طور عمده شهرت و اعتبار او، به مسأله نیابتش باز میگردد<ref>خاندان نوبختی، اقبال آشتیانی، ص ۲۱۲.</ref>. پیش از آن، [[محمد بن عثمان]]، او را حلقه اتصال بین خود و وکلای دیگرش در [[بغداد]] قرار داده بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۷۲، ح ۳۴۳، با تصرف.</ref>. [[حسین بن روح]] به خاطر انتساب به [[خاندان نوبختی]]، در زمان [[مقتدر]] در [[دستگاه عباسی]] از [[احترام]] خاصی برخوردار بود، ولی به [[دلیل]] برخی فعالیت‌ها در سال ۳۱۲ به زندان افتاد و این زندانی شدن پنج سال به درازا کشید. درباره [[نیابت]] ایشان، [[عالمان]] و محققان [[اهل سنت]] نیز [[سخن]] گفته و درباره [[زندگی]] او تحقیق کرده‌اند<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۲۱۷.</ref>. | ||
برخی گفته‌اند "[[حسین بن روح]]" قمی بوده است. [[روایت]] کشّی او را ملقب به قمی ذکر می‌کند<ref>اختیار معرفة الرجال، ج ۲، ص ۸۳۱.</ref>. در [[تاریخ]] الاسلام ذهبی، اشاره به قمی بودن او شده است<ref>تاریخ الاسلام ذهبی، ص ۱۹۰؛ تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم {{ع}}، ص ۲۱۲.</ref>. وی به زبان "آبه" از نواحی [[قم]] تکلم می‌کرده است<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۵۰۳.</ref>. باوجود این، بین "[[نوبختی]]" بودن و "قمی" بودن [[نایب سوم]]، به یکی از دو صورت می‌شود، ارتباط برقرار کرد و آن‌ها را جمع کرد: | برخی گفته‌اند "[[حسین بن روح]]" قمی بوده است. [[روایت]] کشّی او را ملقب به قمی ذکر می‌کند<ref>اختیار معرفة الرجال، ج ۲، ص ۸۳۱.</ref>. در [[تاریخ]] الاسلام ذهبی، اشاره به قمی بودن او شده است<ref>تاریخ الاسلام ذهبی، ص ۱۹۰؛ تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم {{ع}}، ص ۲۱۲.</ref>. وی به زبان "آبه" از نواحی [[قم]] تکلم می‌کرده است<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۵۰۳.</ref>. باوجود این، بین "[[نوبختی]]" بودن و "قمی" بودن [[نایب سوم]]، به یکی از دو صورت می‌شود، ارتباط برقرار کرد و آن‌ها را جمع کرد: | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
==چگونگی معرفی برای نیابت== | ==چگونگی معرفی برای نیابت== | ||
معرّفی و [[انتخاب]] [[حسین بن روح]]، [[نایب سوم]] به [[فرمان امام]]{{ع}} و از سوی [[محمد بن عثمان]] بود. [[نایب دوم]]، از دو یا سه سال پیش از درگذشت خود، با ارجاع برخی از [[شیعیان]] که اموالی از سهم [[امام]] و غیر آن پیش او میبردند به حسین بن روح نوبختی، زمینه را برای [[نیابت]] وی از طرف [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} هموار میکرد. او به کسانی که در این موضوع دچار [[شک]] و [[تردید]] میشدند، تأکید میکرد این [[دستور]]، از طرف [[امام]]{{ع}} صادر شده است<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ح ۳۳۷ و ح ۳۳۵</ref>. | معرّفی و [[انتخاب]] [[حسین بن روح]]، [[نایب سوم]] به [[فرمان امام]]{{ع}} و از سوی [[محمد بن عثمان]] بود. [[نایب دوم]]، از دو یا سه سال پیش از درگذشت خود، با ارجاع برخی از [[شیعیان]] که اموالی از سهم [[امام]] و غیر آن پیش او میبردند به حسین بن روح نوبختی، زمینه را برای [[نیابت]] وی از طرف [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} هموار میکرد. او به کسانی که در این موضوع دچار [[شک]] و [[تردید]] میشدند، تأکید میکرد این [[دستور]]، از طرف [[امام]]{{ع}} صادر شده است<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ح ۳۳۷ و ح ۳۳۵.</ref>. | ||
وی در [[انتصاب]] [[حسین بن روح]] به [[جانشینی]] خود، تأکید فراوانی میکرد. گاهی به صورت انفرادی و گاهی میان عموم [[شیعیان]] [[مخلص]] و وکلای خویش، این مطلب را یادآور میشد. این تأکید، بدان علّت بود که از طرف [[امامان]]{{عم}}، سخن روشنی که بیانگر [[وثاقت]]، [[امانت]] و [[نیابت]] [[حسین بن روح]] صادر نشده بود. از طرفی میان وکلای [[بغداد]]، کسانی بودند که در ظاهر ارتباط [[محمد بن عثمان]] با آنان بیشتر بود؛ از اینرو عوام و [[خواص]] [[شیعیان]]، تصور نمیکردند [[حسین بن روح]] به [[جانشینی]] [[انتخاب]] شود؛ بدین سبب، [[نایب دوم]] از هر فرصتی برای [[تبیین]] [[نیابت]] خود از طرف [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}}، برای رفع [[تردید]] از آنان استفاده میکرد<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۸۹، ح ۳۵۵</ref> | وی در [[انتصاب]] [[حسین بن روح]] به [[جانشینی]] خود، تأکید فراوانی میکرد. گاهی به صورت انفرادی و گاهی میان عموم [[شیعیان]] [[مخلص]] و وکلای خویش، این مطلب را یادآور میشد. این تأکید، بدان علّت بود که از طرف [[امامان]]{{عم}}، سخن روشنی که بیانگر [[وثاقت]]، [[امانت]] و [[نیابت]] [[حسین بن روح]] صادر نشده بود. از طرفی میان وکلای [[بغداد]]، کسانی بودند که در ظاهر ارتباط [[محمد بن عثمان]] با آنان بیشتر بود؛ از اینرو عوام و [[خواص]] [[شیعیان]]، تصور نمیکردند [[حسین بن روح]] به [[جانشینی]] [[انتخاب]] شود؛ بدین سبب، [[نایب دوم]] از هر فرصتی برای [[تبیین]] [[نیابت]] خود از طرف [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}}، برای رفع [[تردید]] از آنان استفاده میکرد<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۸۹، ح ۳۵۵.</ref> | ||
پس از [[وفات]] [[ابو جعفر عمری]] و [[وصیت]] او درباره [[نصب]] [[حسین بن روح]] به عنوان [[نایب سوم]] [[امام]] غایب، [[ابو القاسم حسین بن روح]] به "دار النیابة" در [[بغداد]] رفته و بزرگان [[شیعه]] گرد او جمع شدند. [[حسین بن روح]]، با همکاری وکلای [[بغداد]] و سایر مناطق، کار خویش را در [[جایگاه]] [[نیابت]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} آغاز کرد و توانست با روش عالمانه و منطقی، بین [[دوست]] و [[دشمن]] از پذیرش بالایی برخوردار شود. | پس از [[وفات]] [[ابو جعفر عمری]] و [[وصیت]] او درباره [[نصب]] [[حسین بن روح]] به عنوان [[نایب سوم]] [[امام]] غایب، [[ابو القاسم حسین بن روح]] به "دار النیابة" در [[بغداد]] رفته و بزرگان [[شیعه]] گرد او جمع شدند. [[حسین بن روح]]، با همکاری وکلای [[بغداد]] و سایر مناطق، کار خویش را در [[جایگاه]] [[نیابت]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} آغاز کرد و توانست با روش عالمانه و منطقی، بین [[دوست]] و [[دشمن]] از پذیرش بالایی برخوردار شود. | ||
روایتها، حکایت از آن دارد که | روایتها، حکایت از آن دارد که برخلاف سفیر اوّل و دوم، موقعیت [[حسین بن روح]] در [[جایگاه]] سفیر [[امام مهدی|امام دوازدهم]] بین [[شیعیان]] [[امامیه]] آشکار بود؛ به همین [[دلیل]] عدهای از عوام [[امامیه]]، بر آن شدند که وکلای نواحی خود را نادیده گرفته، به طور مستقیم با خود او در تماس باشند؛ ولی رفته رفته با انجام تغییراتی در دستگاه [[حاکم]] و برکناری برخی حامیان او، وضع دگرگون شد؛ به گونهای که وی بخشی از پایان عمر خود را در زندان به سر برد<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة،، ص ۳۰۲، ح ۲۵۶.</ref>. | ||
نخستین توقیعی که راجع به "[[حسین بن روح]]" از [[ناحیه مقدسه]] صدور یافت، در سال ٣٠٥ ه.ق بود. در آن [[توقیع]] آمده است: "او کاملاً مورد وثوق و [[اطمینان]] ماست و در نزد ما [[مقام]] و جایگاهی دارد که او را مسرور می‌گرداند"<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۱۶۹ ـ ۱۷۱؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۷۷.</ref>. | نخستین توقیعی که راجع به "[[حسین بن روح]]" از [[ناحیه مقدسه]] صدور یافت، در سال ٣٠٥ ه.ق بود. در آن [[توقیع]] آمده است: "او کاملاً مورد وثوق و [[اطمینان]] ماست و در نزد ما [[مقام]] و جایگاهی دارد که او را مسرور می‌گرداند"<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۱۶۹ ـ ۱۷۱؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۷۷.</ref>. | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
با اینکه "[[محمد بن عثمان]]" غیر از "[[حسین بن روح]]" نه وکیل دیگر در [[بغداد]] داشت و همگی زیر نظر وی فعالیت می‌کردند، اما "[[حسین بن روح]]" به [[نیابت]] [[امام زمان]] {{ع}} [[انتخاب]] شد. علّت آن علاوه بر متکلّم و [[فقیه]] بودن، [[بردباری]]، هوشیاری و [[اخلاص]] او در آن موقعیت خاصّ [[سیاسی]] بود. "[[حسین بن روح]]" با همکاری ده وکیل در [[بغداد]] و با وکلای سایر بلاد اسلامی، کار خویش را در سمت [[نیابت]] [[امام زمان]] {{ع}} شروع کرد و توانست با روش معقولانه و منطقی، در میان [[دوست]] و [[دشمن]]، از [[مقبولیت]] بالایی برخوردار باشد. بنابر [[شهادت]] مورّخین قرون اولیه و [[محدثین]] متقدم، او "اعقل الناس" زمان خود بوده است و از [[داناترین]] افراد به شمار می‌رفت. | با اینکه "[[محمد بن عثمان]]" غیر از "[[حسین بن روح]]" نه وکیل دیگر در [[بغداد]] داشت و همگی زیر نظر وی فعالیت می‌کردند، اما "[[حسین بن روح]]" به [[نیابت]] [[امام زمان]] {{ع}} [[انتخاب]] شد. علّت آن علاوه بر متکلّم و [[فقیه]] بودن، [[بردباری]]، هوشیاری و [[اخلاص]] او در آن موقعیت خاصّ [[سیاسی]] بود. "[[حسین بن روح]]" با همکاری ده وکیل در [[بغداد]] و با وکلای سایر بلاد اسلامی، کار خویش را در سمت [[نیابت]] [[امام زمان]] {{ع}} شروع کرد و توانست با روش معقولانه و منطقی، در میان [[دوست]] و [[دشمن]]، از [[مقبولیت]] بالایی برخوردار باشد. بنابر [[شهادت]] مورّخین قرون اولیه و [[محدثین]] متقدم، او "اعقل الناس" زمان خود بوده است و از [[داناترین]] افراد به شمار می‌رفت. | ||
از حوادث مهم دوران [[نیابت]] [[حسین بن روح]]، جدا شدن [[ابو جعفر محمد بن علی شلمغانی]] "معروف به ابن ابی عزاقر" از [[آیین]] [[شیعی]] و [[تکفیر]] او به دست [[حسین]] است<ref>ر. ک: شیخ طوسی، کتاب الغیبة،، ص ۳۰۲، ح ۲۵۶</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۱۶۹ ـ ۱۷۱؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۷۷.</ref> | از حوادث مهم دوران [[نیابت]] [[حسین بن روح]]، جدا شدن [[ابو جعفر محمد بن علی شلمغانی]] "معروف به ابن ابی عزاقر" از [[آیین]] [[شیعی]] و [[تکفیر]] او به دست [[حسین]] است<ref>ر.ک: شیخ طوسی، کتاب الغیبة،، ص ۳۰۲، ح ۲۵۶.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۱۶۹ ـ ۱۷۱؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۷۷.</ref> | ||
==مدت نیابت== | ==مدت نیابت== | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']] | # [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']] | ||
# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']] | # [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']] | ||
# [[پرونده:1368142.jpg|22px]] [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|'''درسنامه امام‌شناسی''']] | # [[پرونده:1368142.jpg|22px]] [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|'''درسنامه امام‌شناسی''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{امام مهدی}} | {{امام مهدی}} | ||
نواب اربعه امام مهدی | نواب اربعه امام مهدی | ||
نسخهٔ ۸ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۴۴
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
حسین بن روح نوبختی سومین نایب خاص حضرت مهدی(ع)، محدث، فقیه و متکلم شیعی ایرانی، است. او در سالهای ۳۰۵ ـ ۳۲۶ ق به مدت 21 سال نایب امام زمان (ع) و واسطه بین حضرت مهدی(ع) و شیعیان بود. وی در ماه شعبان سال ۳۲۶ ق وفات و در بغداد دفن شد.
مقدمه
سومین نایب خاص حضرت مهدی(ع)، محدث، فقیه و متکلم شیعی ایرانی، ابو القاسم حسین بن روح نوبختی از اصحاب امام حسن عسکری(ع) است. وی میان شیعیان بغداد، شهرت ویژهای داشت و یکی از افراد مورد اعتماد محمد بن عثمان عمری به شمار می‌رفت. او در سالهای ۳۰۵ ـ ۳۲۶ ق نایب امام زمان (ع) و واسطه بین حضرت مهدی(ع) و شیعیان بود.
حسین بن روح دارای برتریهای فراوانی بود؛ امّا به طور عمده شهرت و اعتبار او، به مسأله نیابتش باز میگردد[۱]. پیش از آن، محمد بن عثمان، او را حلقه اتصال بین خود و وکلای دیگرش در بغداد قرار داده بود[۲]. حسین بن روح به خاطر انتساب به خاندان نوبختی، در زمان مقتدر در دستگاه عباسی از احترام خاصی برخوردار بود، ولی به دلیل برخی فعالیت‌ها در سال ۳۱۲ به زندان افتاد و این زندانی شدن پنج سال به درازا کشید. درباره نیابت ایشان، عالمان و محققان اهل سنت نیز سخن گفته و درباره زندگی او تحقیق کرده‌اند[۳].
برخی گفته‌اند "حسین بن روح" قمی بوده است. روایت کشّی او را ملقب به قمی ذکر می‌کند[۴]. در تاریخ الاسلام ذهبی، اشاره به قمی بودن او شده است[۵]. وی به زبان "آبه" از نواحی قم تکلم می‌کرده است[۶]. باوجود این، بین "نوبختی" بودن و "قمی" بودن نایب سوم، به یکی از دو صورت می‌شود، ارتباط برقرار کرد و آن‌ها را جمع کرد:
- وی در اصل، قمی بوده و از طرف مادر، نوبختی نامیده شده است[۷].
- وی از شاخه "بنو نوبخت" قم بوده و در زمان نخستین سفیر، به بغداد مهاجرت کرده است[۸].[۹]
چگونگی معرفی برای نیابت
معرّفی و انتخاب حسین بن روح، نایب سوم به فرمان امام(ع) و از سوی محمد بن عثمان بود. نایب دوم، از دو یا سه سال پیش از درگذشت خود، با ارجاع برخی از شیعیان که اموالی از سهم امام و غیر آن پیش او میبردند به حسین بن روح نوبختی، زمینه را برای نیابت وی از طرف امام زمان (ع) هموار میکرد. او به کسانی که در این موضوع دچار شک و تردید میشدند، تأکید میکرد این دستور، از طرف امام(ع) صادر شده است[۱۰].
وی در انتصاب حسین بن روح به جانشینی خود، تأکید فراوانی میکرد. گاهی به صورت انفرادی و گاهی میان عموم شیعیان مخلص و وکلای خویش، این مطلب را یادآور میشد. این تأکید، بدان علّت بود که از طرف امامان(ع)، سخن روشنی که بیانگر وثاقت، امانت و نیابت حسین بن روح صادر نشده بود. از طرفی میان وکلای بغداد، کسانی بودند که در ظاهر ارتباط محمد بن عثمان با آنان بیشتر بود؛ از اینرو عوام و خواص شیعیان، تصور نمیکردند حسین بن روح به جانشینی انتخاب شود؛ بدین سبب، نایب دوم از هر فرصتی برای تبیین نیابت خود از طرف امام زمان (ع)، برای رفع تردید از آنان استفاده میکرد[۱۱]
پس از وفات ابو جعفر عمری و وصیت او درباره نصب حسین بن روح به عنوان نایب سوم امام غایب، ابو القاسم حسین بن روح به "دار النیابة" در بغداد رفته و بزرگان شیعه گرد او جمع شدند. حسین بن روح، با همکاری وکلای بغداد و سایر مناطق، کار خویش را در جایگاه نیابت امام زمان (ع) آغاز کرد و توانست با روش عالمانه و منطقی، بین دوست و دشمن از پذیرش بالایی برخوردار شود.
روایتها، حکایت از آن دارد که برخلاف سفیر اوّل و دوم، موقعیت حسین بن روح در جایگاه سفیر امام دوازدهم بین شیعیان امامیه آشکار بود؛ به همین دلیل عدهای از عوام امامیه، بر آن شدند که وکلای نواحی خود را نادیده گرفته، به طور مستقیم با خود او در تماس باشند؛ ولی رفته رفته با انجام تغییراتی در دستگاه حاکم و برکناری برخی حامیان او، وضع دگرگون شد؛ به گونهای که وی بخشی از پایان عمر خود را در زندان به سر برد[۱۲].
نخستین توقیعی که راجع به "حسین بن روح" از ناحیه مقدسه صدور یافت، در سال ٣٠٥ ه.ق بود. در آن توقیع آمده است: "او کاملاً مورد وثوق و اطمینان ماست و در نزد ما مقام و جایگاهی دارد که او را مسرور می‌گرداند"[۱۳].
علت معرفی حسین بن روح به نیابت
با اینکه "محمد بن عثمان" غیر از "حسین بن روح" نه وکیل دیگر در بغداد داشت و همگی زیر نظر وی فعالیت می‌کردند، اما "حسین بن روح" به نیابت امام زمان (ع) انتخاب شد. علّت آن علاوه بر متکلّم و فقیه بودن، بردباری، هوشیاری و اخلاص او در آن موقعیت خاصّ سیاسی بود. "حسین بن روح" با همکاری ده وکیل در بغداد و با وکلای سایر بلاد اسلامی، کار خویش را در سمت نیابت امام زمان (ع) شروع کرد و توانست با روش معقولانه و منطقی، در میان دوست و دشمن، از مقبولیت بالایی برخوردار باشد. بنابر شهادت مورّخین قرون اولیه و محدثین متقدم، او "اعقل الناس" زمان خود بوده است و از داناترین افراد به شمار می‌رفت.
از حوادث مهم دوران نیابت حسین بن روح، جدا شدن ابو جعفر محمد بن علی شلمغانی "معروف به ابن ابی عزاقر" از آیین شیعی و تکفیر او به دست حسین است[۱۴].[۱۵]
مدت نیابت
حسین بن روح، با وفات ابو جعفر محمد بن عثمان عمری، در سال ۳۰۵ ق منصب نیابت حضرت مهدی(ع) را عهدهدار شد و در سال ۳۲۶ ق وفات یافت. بدینسان مدت نیابت وی نزدیک به ۲۱ سال بود.
در وفات وی که در ماه شعبان سال ۳۲۶ ق بوده، هیچ اختلافی نیست و محدثان و مورخان در این مسأله اتفاق نظر دارند؛ لکن در محل قبر او، اختلاف و شبهاتی وجود دارد. مسلم است که قبر او در بغداد است؛ ولی اینکه قبر در قسمت غربی بغداد است یا قسمت شرقی، اختلاف وجود دارد[۱۶].[۱۷]
پرسش مستقیم
- سومین سفیر و نایب خاص امام مهدی چه کسی بود و چگونه به نیابت رسید؟ (پرسش)
- سومین نایب امام دوازدهم چه کسی بود؟ (پرسش)
- چرا حسین بن روح برای نیابت خاص امام مهدی انتخاب شد؟ (پرسش)
- آیا حسین بن روح امام یازدهم امام حسن عسکری را دیده است؟ (پرسش)
- علما و مورخان حسین بن روح را با چه عناوینی معرفی کرده‌اند؟ (پرسش)
- حسین بن روح به دستور چه کسی به مقام نیابت رسید؟ (پرسش)
- آیا برای حسین بن روح کراماتی گزارش شده است؟ آن کرامات چیستند؟ (پرسش)
- حسین بن روح در نزد امام چه جایگاهی داشت و آیا مورد وثاقت امام بود؟ (پرسش)
- حسین بن روح در چه تاریخی به دنیا آمد و کی از دنیا رفت و در کجا دفن شده است؟ (پرسش)
- حسین بن روح نزد نایب دوم (محمد بن عثمان) چه جایگاهی داشته است؟ (پرسش)
- حسین بن روح چند سال نایب بوده است؟ (پرسش)
- به چه دلیل حسین بن روح به عنوان سومین نایب امام دوازدهم انتخاب شد؟ (پرسش)
جستارهای وابسته
- آخر الزمان
- آدینه (جمعه)
- آستانه عسکریین
- آستانه قیامت
- آفتاب پشت ابر (خورشید پشت ابر)
- آینده پژوهی
- آیین جدید دین در عصر ظهور
- اَبدال
- ابوالادیان
- ابوصالح
- ابوالقاسم (امام مهدی)
- اثناعشریه
- احمد (امام مهدی)
- احمد بن اسحاق قمی
- احمد بن هلال کرخی
- احمدیه (قادیانیه)
- اخیار
- ادله رجعت
- اسماعیلیه
- أشراط الساعه
- اصحاب قائم (یاران امام مهدی)(ع)
- اصحاب کهف
- اقامت‌گاه امام مهدی در عصر ظهور (مسجد سهله)
- القاب امام مهدی (ع)
- امامت امام مهدی (ع)
- امامت و مهدویت
- امام حسن عسکری
- امام زمان (صاحب الزمان)
- امام شناسی (مرگ جاهلی)
- امام مهدی از ولادت تا ظهور
- امامیه
- امدادهای غیبی
- امکان رجعت (رجعت)
- امنیت (حکومت جهانی)
- انتظار فرج
- انتقام
- انجمن حجتیه
- انطاکیه
- اوتاد
- اهل سنت و امام مهدی موعود
- اهل سنّت و ولادت امام مهدی (ع)
- اهل کتاب در عصر ظهور
- ایام الله
- ایستادن هنگام شنیدن لقب قائم
- باب (علی محمد شیرازی)
- بابیه (باب)
- باران های پیاپی
- باقریه
- البرهان فی علامات امام مهدی آخر الزمان
- بعثت امام مهدی
- بلالی (محمد بن علی بن بلال)
- بلالیه
- بهائیت
- البیان فی اخبار صاحب الزمان
- بیت الحمد
- بیت المقدس
- بیدا (خسف به بیدا)
- بیعت امام مهدی
- بیعت نامه امام مهدی
- البیعه لله
- پایان تاریخ (آخرالزمان)
- پدر امام مهدی (امام حسن عسکری)
- پدر امام مهدی و اهل سنّت
- پرچم امام مهدی
- پرچم های سیاه
- پیراهن امام مهدی
- تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم
- تاریخ عصر غیبت
- تاریخ غیبت کبرا
- تشرف (ملاقات با امام مهدی
- تکذیب وقت گزاران وقت ظهور
- تَناثُرُ النُّجُوم
- توقیع
- جبرئیل
- جده
- جزیره خضرا
- جزیره خضرا در ترازوی نقد
- جعفر کذاب
- جمعه
- جنگ افزارهای امام مهدی (سلاح امام مهدی)
- حجت
- حجر الاسود
- حدیث غدیر
- حدیث لوح حضرت زهرا (لوح حضرت زهرا)
- حدیث معراج
- حِرْز امام مهدی
- حرمت نام بردن امام مهدی
- حسن شریعی
- حسین بن روح نوبختی
- حسین بن منصور حلاج
- حکومت جهانی
- حکومت صالحان
- حکومت مستضعفان
- حکیمه خاتون
- حیرت
- خاتم الاوصیاء
- خراسانی (خروج خراسانی)
- خردسال ترین پیشوای معصوم (امامت امام مهدی)
- خروج خراسانی
- خروج دابة الاَرض
- خروج دجال
- خروج سفیانی
- خروج سید حسنی
- خروج شعیب بن صالح
- خروج شیصبانی
- خروج عوف سلمی
- خروج امام مهدی (قیام امام مهدی)
- خروج یأجوج (یأجوج و مأجوج)
- خروج یمانی
- خسف به بیداء
- خسوف و کسوف غیرعادی
- خضر
- خلافت موعود
- خورشید پشت ابر
- خطبه قیام
- خورشید مغرب
- خیمه
- دابه الارض (خروج دابه الارض)
- دادگستر جهان
- دانشمندان عامه و امام مهدی موعود
- دجال (خروج دجال)
- در انتظار ققنوس
- در فجر ساحل
- دست بر سر گذاشتن
- دعای افتتاح
- دعای عهد
- دعای ندبه
- دعای سمات
- دوازده امامی (اثناعشریه)
- دولت کریمه (حکومت جهانی)
- دین در آخرالزمان (آخرالزمان)
- دین عصر ظهور
- ذی طوی
- رایات سود (پرچم های سیاه)
- رحلت امام مهدی (فرجام امام مهدی)
- رجعت
- رجعت کنندگان
- رکن و مقام
- رؤیت امام مهدی (ملاقات امام مهدی)
- زبور داود
- زمینه سازان ظهور
- زنان آخرالزمان (آخرالزمان)
- زنان و قیام امام مهدی (یاران امام مهدی)
- زندگی آخرالزمان (آخرالزمان)
- زیارت آل یس
- زیارت ناحیه مقدسه
- زیارت رجبیه
- زیدیه
- سازمان وکالت
- سامرا
- سرداب سامرا
- سلاح امام مهدی
- سفیانی (خروج سفیانی)
- سید حسنی (خروج سید حسنی)
- سیره حکومتی امام مهدی
- سیصد و سیزده
- شاهدان ولادت امام مهدی
- شرایط ظهور
- شرید
- شریعیه
- شعبان
- شعیب بن صالح (خروج شعیب)
- شلمغانیه
- شمائل امام مهدی
- شمشیر امام مهدی (سلاح امام مهدی)
- شهادت امام مهدی (فرجام امام مهدی)
- شیخیه
- شیطان (کشته شدن شیطان)
- شیصبانی (خروج شیصبانی)
- شیعه
- صاحب الامر
- صاحب الدار
- صاحب الزمان
- صاحب السیف
- صاحب الغیبه
- صاید بن صید (خروج دجال)
- صقیل (مادر امام مهدی)
- صیحه آسمانی (ندای آسمانی)
- طالقان
- طرید
- طلوع خورشید از مغرب
- طویل العمر
- طی الارض
- طیبه
- ظهور
- عاشورا
- عبرتایی (احمد بن هلال)
- عثمان بن سعید عمری
- عدد یاران امام مهدی (سیصد و سیزده)
- عدل و قسط (حکومت جهانی)
- العرف الوردی فی اخبار الامام مهدی
- عسکریه
- عصائب
- عصر زندگی
- عقد الدرر فی اخبار المنتظر
- علایم ظهور (نشانه های ظهور)
- علائم قیامت (اشراط الساعه)
- علی بن محمد سمری
- غار انطاکیه (انطاکیه)
- غایب (امام غایب)
- غریم
- غلام
- غیبت (پنهان شدن)
- الغیبه
- غیبت صغرا
- غیبت کبرا
- فترت
- فرید
- فرجام امام مهدی
- فرجام شناسی (آینده پژوهی)
- فضیلت انتظار فرج (انتظار فرج)
- فضیلت منتظران (منتظر)
- فلسفه رجعت (رجعت)
- فلسفه غیبت صغرا (غیبت صغرا)
- فلسفه غیبت (غیبت امام مهدی)
- فواید امام غایب
- فوتوریسم
- قائم
- قادیانیه
- قتل نفس زَکیّه
- قم
- قیامت صغرا (رجعت)
- قیام های پیش از ظهور
- کتاب الغیبه للحجه
- کشته شدن شیطان
- کمال الدین و تمام النعمه
- کوفه
- کنیه امام مهدی (ابوالقاسم)
- کوه رَضْوی
- کیسانیه
- لباس امام مهدی (پیراهن امام مهدی)
- لوح حضرت زهرا
- مادر امام مهدی
- متمهدی (مدعیان مهدویت)
- مثلث برمودا (جزیره خضرا)
- محدَّث
- محل بیعت امام مهدی (رکن و مقام)
- محل ظهور امام مهدی (مسجد الحرام)
- محل قتل نفس زکیه (رکن و مقام)
- محمد
- محمد بن عثمان بن سعید عمری
- محمد بن علی بن هلال
- محمد بن علی شلمغانی
- محمد بن نصیر نمیری
- محمدیه
- مدعیان بابیت
- مدعیان مهدویت
- مرجع تقلید
- مردان آخرالزمان (آخرالزمان)
- مرکز حکومت امام مهدی (مسجد کوفه)
- مرگ جاهلی
- مرگ سرخ
- مرگ سفید
- مستضعف
- مسجد جمکران
- مسجد الحرام
- مسجد سهله
- مسجد صاحب الزمان (مسجد جمکران)
- مسجد کوفه
- مصلای جمعه و جماعات در عصر ظهور (مسجد کوفه)
- مضطر
- معجم احادیث الامام المهدی
- معمرین
- مغیریه
- مقتدای مسیح
- مکیال المکارم فی فواید الدعاء للقائم
- ملاحم و فتن
- ملاقات با امام مهدی
- ملیکه (مادر امام مهدی)
- منتخب الاثر
- منتظِر
- منتَظَر
- منتقم
- منصور
- موتور
- موسویه
- موعود مسیحیت
- موعود یهود
- مهدی
- مهدی سودانی
- مهدی موعود
- مهدویت
- ممهدون (زمینه سازان ظهور)
- مهدویت پژوهی (آینده پژوهی)
- امام مهدی شخصی و امام مهدی نوعی
- مهدیه
- میراث دار پیامبران
- ناحیه مقدسه
- نام های حضرت محمد (احمد)
- ناووسیه
- نجبا
- ندای آسمانی
- نرگس (مادر امام مهدی)
- نزول عیسی
- نشانه های آخرالزمان (آخرالزمان
- نشانه های ظهور
- نفس زکیه
- نماز امام زمان
- نواب خاص
- نیابت خاص
- نیابت عام
- نیمه شعبان
- وقاتون (وقت ظهور)
- وقت ظهور
- وقت معلوم
- وکلای امام مهدی
- ولادت امام مهدی
- ولایت فقیه
- ولی فقیه
- همسر و فرزند امام مهدی
- هیبت امام مهدی
- یأجوج و مأجوج
- یاران امام مهدی
- یالثارات الحسین
منابع
پانویس
- ↑ خاندان نوبختی، اقبال آشتیانی، ص ۲۱۲.
- ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۷۲، ح ۳۴۳، با تصرف.
- ↑ مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص۲۱۷.
- ↑ اختیار معرفة الرجال، ج ۲، ص ۸۳۱.
- ↑ تاریخ الاسلام ذهبی، ص ۱۹۰؛ تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم (ع)، ص ۲۱۲.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۵۰۳.
- ↑ غیبة طوسی، ص ۳۷۱؛ خاندان نوبختی، ص ۲۱۴.
- ↑ تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم (ع)، ص ۱۹۲.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۲۷۷.
- ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ح ۳۳۷ و ح ۳۳۵.
- ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۸۹، ح ۳۵۵.
- ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة،، ص ۳۰۲، ح ۲۵۶.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۶۹ ـ ۱۷۱؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۲۷۷.
- ↑ ر.ک: شیخ طوسی، کتاب الغیبة،، ص ۳۰۲، ح ۲۵۶.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۶۹ ـ ۱۷۱؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۲۷۷.
- ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۸۹، ح ۳۵۵
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۶۹ ـ ۱۷۱؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۲۷۷.
نواب اربعه امام مهدی