توقیع امام مهدی: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (جایگزینی متن - 'رده:اتمام لینک داخلی' به '')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۹: خط ۹:
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


'''[[توقیعات]]''' به معنای دست‏‌نگاشته‏‌های [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در [[غیبت]] صغراست.
===معنای [[توقیع]]===
*[[توقیع]] در لغت، به معنای [[نامه]] را نشان کردن و [[نوشتن]] عبارتی در ذیل [[نامه]] و نوشته است؛ همچنین به پاسخ‏‌های نوشته شدۀ بزرگان و دولت‌مردان به [[پرسش‏ها]] و درخواست‏های نوشتاری که از ایشان شده نیز گفته می‏‌شود<ref>تاج العروس‌، ج ۵، ص۵۴۹؛ دهخدا، علی اکبر، لغت‏نامه، ج ۵، ص ۷۱۴۵؛ فرهنگ معین، ج ۱، ص ۱۱۶۹.</ref>.<ref>ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۴۳ ـ ۱۴۸؛ فرهنگ شیعه، ص ۲۱۰.</ref>
*از بررسی نوشته‏‌های [[تاریخی]] به دست می‏‌آید، از زمان‏‌های دور بین [[حاکمان]] و [[فرمانروایان]]، [[توقیع‌‏نویسی]] رواج داشته و موارد فراوانی از [[توقیعات]] آنها در متن‌‏های [[تاریخی]] ثبت و ضبط شده است. افزون بر موارد پیشین، در [[منابع روایی]]، [[فقهی]] و [[تاریخی]] [[شیعه]] نیز سخن از [[توقیع]] به چشم می‌‏خورد. [[توقیع]] در این کتاب‌‏ها به طور عمده، به قسمتی از نوشته‏‌های [[پیشوایان دینی]] {{ع}} اطلاق شده است که برای [[پیروان]] خود نوشته‌‏اند. امروزه به سبب کاربرد بیشتر [[توقیعات]] در منابع [[مهدویت]]، هنگامی که سخن از "[[توقیع]]" به میان می‌‏آید، [[ذهن]] به [[توقیعات]] واپسین [[پیشوای معصوم]]، [[حضرت مهدی]] {{ع}}‏ منصرف می‏‌شود؛ اما از [[امامان]] دیگر {{ع}} نیز نوشته‏‌هایی با عنوان [[توقیع]] صادر شده است<ref>الکافی، ج ۱، ص ۱۴۵، ح ۴؛ کشف الغمة، ج ۳، ص ۳۶.</ref>.
===چگونگی صدور توقیعات‏===
*درباره چگونگی صادر شدن [[توقیعات]] از سوی [[حضرت مهدی]] {{ع}}‏، [[آگاهی]] روشنی در دست نیست؛ اما بدون [[شک]]، بسیاری از این [[توقیعات]]، به گونه‌‏ای غیر متعارف صادر شده است؛ به گونه‏‌ای که می‌‏توان گفت: صدور آنها به نحو عادی و از شخص معمولی صورت نگرفته است. در [[روزگار غیبت]] صغری [[شیعیان]] به واسطۀ چهار [[نایب خاص]] با [[امام]] {{ع}} در ارتباط بودند و مسائل خویش را مطرح می‌ساختند و حاجت‌های خود را می‌خواستند. [[نواب]] سؤال‌های [[شیعیان]] را به [[حضرت مهدی]] {{ع}} تقدیم می‌کرده‌اند. [[امام]] {{ع}} به پاره‌ای از سؤال‌ها به صورت کتبی پاسخ می‌داده و به برخی دیگر به صورت شفاهی. [[نواب]] نیز گاهی پاسخ‌های شفاهی [[امام]] {{ع}} را می‌نوشته‌اند و به صورت کتبی به [[مردم]] می‌داده‌اند. گاه [[امام]] {{ع}} بنابر مصالحی، به برخی سؤال‌ها پاسخ نمی‌گفته است؛ برخی از [[توقیعات]] نیز بدون اینکه در پاسخ به پرسشی باشد، صادر شده است<ref>ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۱۰-۲۱۱؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۴۳ ـ ۱۴۸؛ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۱۸۳</ref>.
===محتوای [[توقیعات]]===
*[[توقیعات امام زمان]] {{ع}} موضوعات گسترده و گوناگونی را در بردارند: [[اعتقادی]]، [[اخلاقی]]، [[سیاسی]]، [[فقهی]]، امور [[تربیتی]] و برنامه‌‏های [[زندگی فردی]] و [[اجتماعی]] و.... [[امام]] {{ع}} در [[توقیعات]] [[مبارک]] خویش، [[وظایف]] گوناگون [[شیعیان]] را در عصر غیبت‌ کبری به تصویر کشیده است. در یکی از مهم‌ترین [[توقیعات]] دربارۀ [[رهبری]] [[شیعیان]] [[هنگام غیبت]] کبری آمده است: «در حوادثی که پیش روی شما است، به [[راویان حدیث]] ما [[رجوع]] کنید. آنان [[حجت]] من بر شمایند و من [[حجت]] خدایم»<ref>{{متن حدیث|وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاةِ حَدِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَیْهِم‏}}؛ الاحتجاج‌، ج ۲- ۱، ص۴۷۰.</ref>.
*همچنین [[توقیع]] برای "[[علی بن محمد سمری]]" از معروف‌ترین [[توقیعات]] است که [[حضرت]]، آغاز [[غیبت کبری]] را اعلام می‌کند. برخی از [[ادعیه]] و [[زیارات]] نیز در [[توقیعات]] آمده‌اند؛ از جمله [[زیارت آل یاسین]] و دعای [[عصر غیبت]]<ref>ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۱۲.</ref>.
*در متن [[توقیعات]] موارد فراوانی از کرامت‌های [[حضرت مهدی]]{{ع}} به چشم می‏‌خورد که بیشتر به صورت آگاهی‌‏بخشی غیبی از [[حوادث آینده]]، اتفاقات پنهانی، شفای بیماران و مانند آن است. در ماجرایی [[حضرت مهدی]] {{ع}}‏ با صدور توقیعی، [[شیعیان]] را از [[زیارت کربلا]] و [[کاظمین]] بر حذر داشت. پس از چند [[ماه]]، دانسته شد [[خلیفه]] در آن موقع، [[دستور]] داده بود هرکس به [[زیارت]] رود در کمینش‏ باشند و او را دستگیر کنند<ref>کافی، ج ۱، ص ۵۲۵، ح ۳۱.</ref>.
*نگاهی گذرا به مجموع [[توقیعات]] می‌رساند [[امام غایب]] به [[هدایت]] راه‌جویان، [[تربیت نفوس]]، معرفی [[نواب اربعه]]، [[افشاگری]] مدعیان کاذب [[نیابت]]، [[گشایش]] کار درماندگان و [[گرفتاران]]، حل معضلات [[علمی]] و [[دینی]] دانش‌طلبان پرداخته است و [[حضرت]] بر ضمایر اشراف داشته، قصد و [[نیت]] اشخاص را می‌داند و از پسر یا دختر بودن مولود و روز [[مرگ]] افراد خبر داده و از [[حلال]] یا [[حرام]] بودن [[مالی]] که به حضورش تقدیم شده خبر می‌دهد. اینها همه، اندکی از تجلیات [[مقام ولایت]] است که از آینه [[توقیعات]] نمایان شده است<ref>ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۲۳۳.</ref>.
===خط [[توقیعات]]===
*برخی معتقدند کاتب [[توقیعات]] خود [[حضرت]] بوده است و حتی خط‍‌ مبارکش میان [[خواص اصحاب]] و علمای وقت معروف بوده و آن را به خوبی می‌شناختند. مثلاً [[شیخ صدوق]] می‌گفت: توقیعی که به خط‍‌ [[امام زمان]] برای پدرم صادر شده بود، اکنون نزد من موجود است<ref>انوار نعمانیه، ج ۳، ص ۲۴.</ref>. لکن قراینی وجود دارد که [[توقیعات]] به خط‍‌ خود [[امام]] نبوده است، بلکه [[امام حسن عسکری]] {{ع}} کاتب مخصوصی داشته که تا زمان [[عثمان بن سعید]] و [[محمد بن عثمان]] زنده و متصدی [[نوشتن]] [[توقیعات]] بوده است. به ‌هرحال ممکن است برخی [[توقیعات]] با خط‍‌ [[مبارک]] خود [[امام]] صادر شده باشد و برخی دیگر با [[املای امام]] و کتابت دیگری صادر شده باشد و این هیچ خللی از اینکه [[توقیعات]] از طرف [[حضرت بقیة الله]] است، وارد نمی‌سازد علاوه بر اینکه [[توقیعات]]، فقط به [[وسیله]] [[نواب خاص]] صادر می‌‏شد و حتی وکیل‌‏های آن [[حضرت]]، پاسخ نامه‏‌ها را از ایشان دریافت می‌‏کردند<ref>ر.ک: امینی، ابراهیم، دادگستر جهان، ص ۱۳۴.</ref>.
*بیشتر [[دانشمندان شیعه]] بر این باورند [[امام]] {{ع}} در عصر [[غیبت کبری]] نیز نامه‌هایی به بزرگان [[شیعه]] نوشته است. [[شیخ طبرسی]] دو [[نامه]] از آن [[حضرت]] به [[شیخ مفید]] را ذکر کرده که این [[نامه‌ها]] را شخص معتمدی به [[شیخ مفید]] رسانیده است؛ ولی نام او در [[روایت]] نیامده است<ref>ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۱۱.</ref>.
*برخی در این نوشته‌‏ها تردید کرده‏‌اند زیرا آنها پس از [[گذشت]] صد سال از [[وفات]] [[شیخ مفید]] [[نقل]] شده‌اند و [[شاگردان]] او با اینکه نگارش‌‏های فراوانی داشته‌اند هرگز به این [[توقیعات]] مهم اشاره نکرده‌‏اند. افزون بر آن، خود [[شیخ مفید]] نیز در آثار فراوان خود، هیچ اشاره‌‏ای به این نامه‌‏ها نکرده است و پیش‌‏بینی این [[توقیعات]] از [[حوادث آینده]] [[دلیل]] بر [[درستی]] آن نخواهد بود؛ زیرا آنچه به دست ما رسیده است پس از حوادث بوده که امکان [[جعل]] آنها وجود دارد<ref>ر.ک: گروهی از نویسندگان، چشم‏به‏راه مهدی{{ع}}، ص ۹۸؛ ر. ک: نجم الدین طبسی، سفارت و نیابت خاصه، فصلنامه انتظار، ش ۱۸، ص ۱۵۲؛ فرهنگ شیعه، ص ۲۱۱.</ref>.
*البته برخی نوشته‌‏هایی که این روزها به عنوان دست‏‌نوشته آن [[حضرت]] ارائه می‏‌شود، هیچ پایه و اساسی ندارد و احتمالا این [[کارها]]، از طرف [[دشمنان]] برای مخدوش ساختن چهرۀ تابناک [[شیعه]] انجام می‌‌شود<ref>.ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۴۳ ـ ۱۴۸.</ref>.
 


==مقدمه==
*[[توقیع]] در لغت، به معنای [[نامه]] را نشان کردن و نوشتن عبارتی در ذیل [[نامه]] و نوشته است؛ همچنین پاسخ‏‌های نوشته شده بزرگان و دولت‌مردان به پرسش‏ها و درخواست‏های نوشتاری که از ایشان می‏‌شود<ref>  علی اکبر دهخدا، لغت‏نامه، ج ۵، ص ۷۱۴۵</ref>.
*از بررسی نوشته‏‌های تاریخی به دست می‏‌آید، از زمان‏‌های دور بین [[حاکمان]] و [[فرمانروایان]]، توقیع‌‏نویسی رواج داشته و موارد فراوانی از [[توقیعات]] آن‏ها در متن‌‏های تاریخی ثبت و ضبط شده است. افزون بر موارد پیشین، در [[منابع روایی]]، فقهی و تاریخی [[شیعه]] نیز [[سخن]] از [[توقیع]] به چشم می‌‏خورد. [[توقیع]] در این کتاب‌‏ها به طور عمده، به قسمتی از نوشته‏‌های [[پیشوایان]] دینی{{عم}} اطلاق شده است که برای [[پیروان]] خود نوشته‌‏اند.
*امروزه به سبب کاربرد بیشتر [[توقیعات]] در منابع [[مهدویت]]، هنگامی که [[سخن]] از "[[توقیع]]" به میان می‌‏آید، ذهن به [[توقیعات]] واپسین پیشوای [[معصوم]]، [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ منصرف می‏‌شود؛ اما از [[امامان]] دیگر{{عم}} نیز نوشته‏‌هایی با عنوان [[توقیع]] صادر شده است<ref>  محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۱۴۵، ح ۴؛ اربلی، کشف الغمة، ج ۳، ص ۳۶</ref>.
==چگونگی صدور توقیعات‏==
*درباره چگونگی صادر شدن [[توقیعات]] از سوی [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏، [[آگاهی]] روشنی در دست نیست؛ اما بدون [[شک]]، بسیاری از این [[توقیعات]]، به گونه‌‏ای غیر متعارف صادر شده است؛ به گونه‏‌ای که می‌‏توان گفت: صدور آن‏ها به نحو عادی و از شخص معمولی صورت نگرفته است. برای نمونه، می‌‏توان به حکایتی در این‏‌باره اشاره کرد:
*[[محمد بن فضل موصلی]]، یکی از [[شیعیان]] بود که [[نیابت]] [[حسین بن روح]] را قبول نداشت. روزی هنگام بحث با یکی از دوستانش [[حسن بن علی وجنا]] و بنا به پیشنهاد او، در صدد آزمودن [[نایب]] [[امام]] برآمدند. آنان بر مطلبی محرمانه توافق کردند. [[حسن بن علی وجنا]] کاغذی از دفتر موصلی جدا کرد و قلمی تراشید. سپس با [[قلم]] بدون مرکب، مطالبی را بر آن نوشت و آن کاغذ سفید را [[مهر]] کرد و به وسیله خدمتکار نزد [[حسین بن روح]] فرستاد. ظهر همان روز در حالی که [[محمد بن فضل]] مشغول غذا خوردن بود، پاسخ‏نامه آمد که دقیقاً در همان برگه فرستاده شده، پاسخ‏ها با مرکب نوشته شده بود. [[محمد بن فضل]]، در حالی که سخت تحت تأثیر قرار گرفته بود، همراه [[حسن بن وجنا]] به محضر [[حسین بن روح]] وارد شد و از وی به سبب گمان نادرست خود عذرخواهی کرد<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۱۵، ح ۲۶۴</ref>.
*افزون بر کرامت‌‏های [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ در صادر شدن [[توقیعات]] که به یک نمونه آن اشاره شد، در متن [[توقیعات]] نیز موارد فراوانی از [[کرامت]] به چشم می‏‌خورد که بیشتر به صورت آگاهی‌‏بخشی غیبی، از حوادث آینده، اتفاقات پنهانی، شفای بیماران و مانند آن می‌‏باشد.
*یک نمونه از این [[توقیعات]]، آن‏گاه صادر شد که درباره وکلا و نمایندگان حضرت، نزد [[خلیفه]] وقت، بدگویی شده بود. [[خلیفه]]، برای شناسایی و دستگیری آنان، [[دستور]] داد افراد ناشناسی را همراه پول نزد وکلا به جاسوسی بفرستند. اگر کسی از آن‏ها چیزی پذیرفت، او را دستگیر کنند. [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ در توقیعی خطاب به همه وکیل‌‏ها، دستوری فرمود از هیچ کس و تحت هیچ شرایطی چیزی نپذیرند و خود را بی‌‏اطلاع نشان دهند<ref>  محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۵۲۵، ح ۳۰</ref>.
*در ماجرای دیگری [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏، با صدور توقیعی، [[شیعیان]] را از [[زیارت کربلا]] و [[کاظمین]] بر حذر داشت. پس از چند ماه، دانسته شد [[خلیفه]] در آن موقع، [[دستور]] داده بود هرکس به [[زیارت]] رود، در کمینش‏ باشند و او را دستگیر کنند<ref>  محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۵۲۵، ح ۳۱</ref>.
*ناگفته نگذرم که بخش مهمی از [[توقیعات]] به خط آن حضرت بوده است.
*[[شیخ طوسی]] به [[نقل]] از [[راوی]] یک [[توقیع]]، این جمله را در کتاب خود این‏گونه [[نقل]] کرده است که در پاسخ نوشته آنان، به خط [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} وارد شده است که: به نام [[خداوند]] بخشنده مهربان؛ [[خداوند]] ما و شما را از [[گمراهی]] و فتنه‌‏ها [[سلامت]] بخشد و به ما و شما [[روح]] [[یقین]] عطا کند و ما و شما را از [[عاقبت]] بد پناه دهد!<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۲۸۵</ref>.
*[[شیخ صدوق]]؛ [[نقل]] کرده است، [[محمد بن عثمان عمری]] می‌‏گوید: "توقیعی به خطی که ما آن را می‏‌شناختیم، خارج شد"<ref>  [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۱۶۰، ح ۳</ref>. وی همچنین [[نقل]] کرده است؛ [[اسحاق بن یعقوب]] گوید: از [[محمد بن عثمان عمری]] خواهش کردم پاسخ نامه‌‏ای را که در آن از مسایل مشکلی پرسش کرده بودم، به من برساند. پس در [[توقیع]] به خط مولایمان [[امام مهدی|صاحب الزّمان]]{{ع}} وارد شده بود: اما آنچه درباره آن پرسیدی - که خدایت [[هدایت]] کند و پایدارت بدارد!- راجع به امر منکران من از [[خاندان]] و عموزادگان خودم؛ بدان که میان [[خدا]] و کسی خویشاوندی نیست و هرکس مرا منکر باشد، از من نیست و راه او راه [[فرزند]] [[حضرت نوح]]{{ع}} است. اما راه عمویم [[جعفر]] و فرزندانش، راه برادران [[یوسف]] است<ref>  [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۱۶۰، ح ۴</ref>.
*عبارت‌‏های یاد شده بیانگر این است که بزرگان از [[محدثین]]، [[اطمینان]] داشته‏‌اند همه [[توقیعات]] یا بیشتر آن‏ها، به خط خود حضرت نگاشته شده است. این [[توقیعات]]، به وسیله [[نواب خاص]] در [[دوران غیبت]] صغرا، برای افراد صادر می‌‏شد و ارتباط نوشتاری با حضرت، فقط از راه آنان امکان‏‌پذیر بود؛ به صورتی که حتی وکیل‌‏های آن حضرت، نامه‏‌های خود و دیگران را نزد [[نایب]] [[امام]] می‌‏فرستادند و از ایشان پاسخ دریافت می‌‏کردند. به‏ طور اساسی، [[فلسفه]] [[نیابت خاص]] نیز همین است؛ وگرنه چنانچه هرکس می‏‌توانست به [[شرف]] گرفتن [[توقیع]] نایل آید، دیگر نیازی به [[نایب خاص]] نبود.
*یادآوری این نکته لازم است که بیشتر [[دانشمندان]] [[شیعه]] بر این باورند که [[توقیعات]] صادر شده از [[ناحیه]] [[امام |صاحب الامر]]{{ع}} به [[شیخ مفید]] رسیده است.
*این [[توقیعات]] برای نخستین بار، به وسیله [[ابو منصور طبرسی]]، بدون [[سند]]، افزون بر یک صد سال پس از درگذشت [[شیخ مفید]]، در کتاب [[الاحتجاج]] [[نقل]] شده است. آن‏گاه شاگرد وی، [[ابن شهر آشوب]] به آن اشاره کرده و [[ابن بطریق]] شاگرد [[ابن شهرآشوب]] آن‏ها را مطرح کرده است. در آن کتاب گفته شده: این نامه‌‏ها به وسیله شخص مورد اعتمادی به [[شیخ مفید]] می‌‏رسید؛ ولی نام آن شخص ذکر نشده است<ref>  شیخ طبرسی، الاحتجاج، ص ۴۹۷</ref>.
*برخی در نوشته‌‏ها [[تردید]] کرده‏‌اند که: شاگردان [[شیخ مفید]]، از جمله آن‏ها: [[سید مرتضی]]، [[ابن ادریس]]، [[نجاشی]]، [[شیخ طوسی‏]]<ref>  وی در کتاب الغیبة به صورت مفصل به توقیعات پرداخته است</ref>، [[ابو یعلی جعفری]]، [[ابو الفتح کراجکی]]، [[سلار بن عبد العزیز دیلمی]] و ...- با این که نگارش‌‏های فراوانی داشته و بیشتر شرح حال‌‏نویس بوده‌‏اند - هرگز به این [[توقیعات]] اشاره نکرده‌‏اند<ref>  ر.ک: گروهی از نویسندگان، چشم‏به‏راه مهدی{{ع}}، ص ۹۸</ref>؛ در حالی که اگر چنین سخنانی به [[شیخ مفید]] رسیده بود، با توجه به اهمیت شایان آن، به طور حتم، شاگردان او، [[نقل]] می‌‏کردند<ref>  ر. ک: نجم الدین طبسی، سفارت و نیابت خاصه، فصلنامه انتظار، ش ۱۸، ص ۱۵۲</ref>. افزون بر آن، خود [[شیخ مفید]] نیز در آثار فراوان خود، هیچ اشاره‌‏ای به این نامه‌‏ها نکرده است<ref>  یادآوری این مطلب ضروری است که اثبات نامه حضرت برای شیخ مفید، فضل بزرگی برای شیخ به‏شمار می‏آید؛ اما نفی آن، هرگز چیزی از مقام بلند آن شخصیت بزرگ اسلامی نمی‏کاهد؛ چه این که دانشمندان بزرگی از علمای شیعه هستند که هرگز رسیدن نامه از حضرت مهدی عجّل اللّه فرجه الشریف برای آن‏ها ادعا نشده است</ref>.
*ناگفته نماند پیش‌‏بینی این [[توقیعات]] از حوادث آینده [[دلیل]] بر درستی آن نخواهد بود؛ زیرا آنچه به دست ما رسیده است پس از حوادث بوده که امکان [[جعل]] آن‏ها وجود دارد.
*برخی نویسندگان، پیامی را که برای مرحوم آیت اللّه [[سید ابو الحسن اصفهانی]] به وسیله مرحوم [[شیخ]] [[محمد کوفی شوشتری]] [[نقل]] شده است، در شمار [[توقیعات]] و سخنان [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ ذکر کرده‌‏اند. در این [[نامه]] چنین آمده است: خودت را در [[اختیار]] مردم‏ بگذار و محل نشستن خویش را در محل در ورود خانه قرار بده تا [[مردم]] سریع‏‌تر بتوانند با تو ارتباط پیدا کنند و نیازهای [[مردم]] را برآور؛ ما تو را [[یاری]] می‏‌کنیم<ref>  ر. ک: محمد خادمی شیرازی، مجموعه فرمایشات حضرت بقیة اللّه عجّل اللّه فرجه الشریف، ص ۱۷۰</ref>.
*برای اهل اطلاع، روشن است که برخی نوشته‌‏هایی که این روزها به عنوان دست‏‌نوشته آن حضرت ارائه می‏‌شود، هیچ پایه و اساسی ندارد. و این احتمال دور نمی‌‏نماید که ممکن است این کارها، از طرف [[دشمنان]] و برای مخدوش ساختن چهره تابناک [[شیعه]] انجام شده باشد.
*درباره چگونگی صادر شدن [[توقیعات]] در دوره [[غیبت صغرا]]، از برخی نقل‌‏ها استفاده می‌‏شود، سفیران [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ پرسش‌‏ها و درخواست‏‌های مراجعه‏‌کنندگان را در یک برگه به نوبت می‏‌نوشتند. آن‏گاه پاسخ آن‏ها که حداکثر ظرف سه روز صادر می‌‏شد و یک‏جا می‌‏آمد. گاهی نیز پاسخ پرسش‏ها به صورت شفاهی، به نائبان خاص گفته شده و آنان به [[قلم]] خود، آن را می‏‌نگاشتند یا به صورت حضوری به پرسش‌‏کننده پاسخ می‏‌دادند. در پاره‏ای از موارد نیز - به سبب [[مصلحت]] - پاسخی صادر نمی‏‌شد. برخی از [[توقیعات]] نیز بدون این‏که در پاسخ به پرسشی باشد، صادر شده است. موضوعات مندرج در [[توقیعات]]، گستره وسیعی را در بر می‏‌گیرد؛ از [[معارف]] و حقایق دینی گرفته تا امور تربیتی و برنامه‌‏های زندگی فردی و اجتماعی و ....<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۱۴۳ - ۱۴۸.</ref>.
==پرسش مستقیم==
==پرسش مستقیم==
* [[توقیع به چه معناست؟ (پرسش)]]
* [[توقیع به چه معناست؟ (پرسش)]]

نسخهٔ ‏۱۱ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۲۲

آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام مهدی(ع) است. "توقیع امام مهدی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل توقیع امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

معنای توقیع

چگونگی صدور توقیعات‏

  • درباره چگونگی صادر شدن توقیعات از سوی حضرت مهدی (ع)‏، آگاهی روشنی در دست نیست؛ اما بدون شک، بسیاری از این توقیعات، به گونه‌‏ای غیر متعارف صادر شده است؛ به گونه‏‌ای که می‌‏توان گفت: صدور آنها به نحو عادی و از شخص معمولی صورت نگرفته است. در روزگار غیبت صغری شیعیان به واسطۀ چهار نایب خاص با امام (ع) در ارتباط بودند و مسائل خویش را مطرح می‌ساختند و حاجت‌های خود را می‌خواستند. نواب سؤال‌های شیعیان را به حضرت مهدی (ع) تقدیم می‌کرده‌اند. امام (ع) به پاره‌ای از سؤال‌ها به صورت کتبی پاسخ می‌داده و به برخی دیگر به صورت شفاهی. نواب نیز گاهی پاسخ‌های شفاهی امام (ع) را می‌نوشته‌اند و به صورت کتبی به مردم می‌داده‌اند. گاه امام (ع) بنابر مصالحی، به برخی سؤال‌ها پاسخ نمی‌گفته است؛ برخی از توقیعات نیز بدون اینکه در پاسخ به پرسشی باشد، صادر شده است[۴].

محتوای توقیعات

خط توقیعات


پرسش مستقیم

  1. توقیع به چه معناست؟ (پرسش)
  2. توقیع ابتدایی به چه معناست؟‌ (پرسش)
  3. نقش سفیر در توقیعات چه بوده است؟ (پرسش)
  4. در چه مدت زمانی توقیع از طرف امام مهدی صادر می‏‌شده است؟ (پرسش)
  5. آیا توقیعات به خط خود امام مهدی بوده است؟ (پرسش)
  6. چه مقدار توقیع از ناحیه مقدسه صادر شده است؟ (پرسش)
  7. سند دو توقیع صادر شده از امام مهدی‏ بر شیخ مفید چگونه قابل اثبات است؟ (پرسش)
  8. آیا زیارت‏نامه‌‏های منسوب به امام مهدی از طریق توقیع به دست ما رسیده است؟ (پرسش)
  9. در نامه امام مهدی به شیخ مفید به چه مطالبی اشاره شده است؟ (پرسش)
  10. دو توقیع امام مهدی به شیخ مفید در چه زمانی صادر شد؟ (پرسش)
  11. متن دو توقیع امام مهدی به شیخ مفید چیست؟ (پرسش)
  12. توقیع امام مهدی در پاسخ اسحاق بن یعقوب چه بود؟ (پرسش)
  13. توقیعات امام مهدی چگونه صادر شده است؟ (پرسش)
  14. معروف‌ترین توقیع امام مهدی کدام است؟ (پرسش)

جستارهای وابسته

منابع

منبع‌شناسی جامع توقيع امام مهدی

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ تاج العروس‌، ج ۵، ص۵۴۹؛ دهخدا، علی اکبر، لغت‏نامه، ج ۵، ص ۷۱۴۵؛ فرهنگ معین، ج ۱، ص ۱۱۶۹.
  2. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۴۳ ـ ۱۴۸؛ فرهنگ شیعه، ص ۲۱۰.
  3. ↑ الکافی، ج ۱، ص ۱۴۵، ح ۴؛ کشف الغمة، ج ۳، ص ۳۶.
  4. ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۱۰-۲۱۱؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۴۳ ـ ۱۴۸؛ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۱۸۳
  5. ↑ «وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاةِ حَدِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَیْهِم‏»؛ الاحتجاج‌، ج ۲- ۱، ص۴۷۰.
  6. ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۱۲.
  7. ↑ کافی، ج ۱، ص ۵۲۵، ح ۳۱.
  8. ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۲۳۳.
  9. ↑ انوار نعمانیه، ج ۳، ص ۲۴.
  10. ↑ ر.ک: امینی، ابراهیم، دادگستر جهان، ص ۱۳۴.
  11. ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۱۱.
  12. ↑ ر.ک: گروهی از نویسندگان، چشم‏به‏راه مهدی(ع)، ص ۹۸؛ ر. ک: نجم الدین طبسی، سفارت و نیابت خاصه، فصلنامه انتظار، ش ۱۸، ص ۱۵۲؛ فرهنگ شیعه، ص ۲۱۱.
  13. ↑ .ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۴۳ ـ ۱۴۸.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=توقیع_امام_مهدی&oldid=296612»