←محبت به فرزند و اظهار کردن آن
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۲۷۹: | خط ۲۷۹: | ||
هرچند [[انسان]] در تمام مراحل دوران [[زندگی]] به محبت و [[رحمت]] دارد، اما در دوران کودکی این نیاز شدید‌تر است و تأثیر بیشتری در تربیت کودک خواهد داشت. روان‌شناسان، مهم‌ترین نیاز کودک را نیاز به محبت و [[امنیت]] [[عاطفی]] می‌دانند، چرا که [[احساس امنیت]] و دریافت محبت، زیربنای [[شخصیت]] کودک و زمینه‌ساز [[توانایی]] او برای واکنش به محبت و ابراز آن به دیگران است<ref>شهیدی، اصول و مبانی بهداشت روانی، ص۶۴.</ref>. از این رو [[پیشوایان دین]] بدان توجه داده‌اند. در [[حدیثی]] از [[امام صادق]]{{ع}} آمده است: [[حضرت موسی]]{{ع}} از [[خداوند]] پرسید: {{متن حدیث|يَا رَبِّ أَيُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ عِنْدَكَ}}؛ «پروردگارا، برترین اعمال نزد تو کدام است»؟ فرمود: {{متن حدیث|حُبُّ الْأَطْفَالِ فَإِنِّي فَطَرْتُهُمْ عَلَى تَوْحِيدِي}}؛ «[[دوست داشتن]] کودکان که من آنان را بر [[فطرت]] [[توحید]] آفریده‌ام»<ref>المحاسن، ج۱، ص۲۹۳، ح۴۵۳.</ref>. | هرچند [[انسان]] در تمام مراحل دوران [[زندگی]] به محبت و [[رحمت]] دارد، اما در دوران کودکی این نیاز شدید‌تر است و تأثیر بیشتری در تربیت کودک خواهد داشت. روان‌شناسان، مهم‌ترین نیاز کودک را نیاز به محبت و [[امنیت]] [[عاطفی]] می‌دانند، چرا که [[احساس امنیت]] و دریافت محبت، زیربنای [[شخصیت]] کودک و زمینه‌ساز [[توانایی]] او برای واکنش به محبت و ابراز آن به دیگران است<ref>شهیدی، اصول و مبانی بهداشت روانی، ص۶۴.</ref>. از این رو [[پیشوایان دین]] بدان توجه داده‌اند. در [[حدیثی]] از [[امام صادق]]{{ع}} آمده است: [[حضرت موسی]]{{ع}} از [[خداوند]] پرسید: {{متن حدیث|يَا رَبِّ أَيُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ عِنْدَكَ}}؛ «پروردگارا، برترین اعمال نزد تو کدام است»؟ فرمود: {{متن حدیث|حُبُّ الْأَطْفَالِ فَإِنِّي فَطَرْتُهُمْ عَلَى تَوْحِيدِي}}؛ «[[دوست داشتن]] کودکان که من آنان را بر [[فطرت]] [[توحید]] آفریده‌ام»<ref>المحاسن، ج۱، ص۲۹۳، ح۴۵۳.</ref>. | ||
محبت به کودک زمینه بارش [[رحمت الهی]] را بر والدین آماده می‌کند، چنان که امام صادق{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ لَيَرْحَمُ الْعَبْدَ؛ لِشِدَّةِ حُبِّهِ لِوَلَدِهِ}}<ref>الکافی، ج۶، ص۵۰، ح۵.</ref>؛ «بی‌گمان خداوند به خاطر شدت محبت انسان به فرزندش، بدو رحمت کند». | |||
[[دوستی]] و محبت باید به طریقی ابراز و اظهار شود؛ زیرا ممکن است کسی به فرزندش علاقه‌مند باشد، اما هیچ نوع ظهور و بروزی نداشته باشد. در واقع به طور طبیعی آثاری که بر | [[دوستی]] و محبت باید به طریقی ابراز و اظهار شود؛ زیرا ممکن است کسی به فرزندش علاقه‌مند باشد، اما هیچ نوع ظهور و بروزی نداشته باشد. در واقع به طور طبیعی آثاری که بر محبت به فرزند نهفته است، بر این محبت پنهانی مترتب نخواهد بود<ref>[[حامد ولی‌زاده|ولی‌زاده، حامد]]، [[سیره خانوادگی پیامبر و اهل بیت (کتاب)|سیره خانوادگی پیامبر و اهل بیت]]، ص ۲۲۶-۲۳۳.</ref>. | ||
[[وظیفه]] پدر و مادر، تنها تأمین نیازهای اولیه فرزند همچون [[خوراک]] و [[پوشاک]] نیست، بلکه فراتر از آن، آبیاری کردن مزرعه دل‌های آنان با آب حیات‌بخش محبت و [[عطوفت]] است. از این رو پدر و مادر باید محبت خود به [[فرزندان]] را به صورت‌های گوناگون آشکار سازند. [[حضرت علی]]{{ع}} که [[دوران کودکی]] خود را در دامان پرمهر [[پیامبر]] [[رحمت]] گذرانده بود؛ می‌فرماید: شما [[قرابت]] مرا با پیامبر و [[منزلت]] مخصوصی که نزد آن حضرت داشتم، به خوبی می‌دانید. [[کودکی]] خردسال بودم که [[رسول خدا]]{{صل}} مرا بر دامان خود می‌نشاند، در آغوشم می‌گرفت و به سینه خود می‌چسباند. گاه مرا در بستر خود می‌خوابانید و از محبت و [[دوستی]]، صورت خویش را بر صورت من می‌سایید<ref>مسعودی، اثبات الوصیة، ص۲۵۷.</ref>. | [[وظیفه]] پدر و مادر، تنها تأمین نیازهای اولیه فرزند همچون [[خوراک]] و [[پوشاک]] نیست، بلکه فراتر از آن، آبیاری کردن مزرعه دل‌های آنان با آب حیات‌بخش محبت و [[عطوفت]] است. از این رو پدر و مادر باید محبت خود به [[فرزندان]] را به صورت‌های گوناگون آشکار سازند. [[حضرت علی]]{{ع}} که [[دوران کودکی]] خود را در دامان پرمهر [[پیامبر]] [[رحمت]] گذرانده بود؛ می‌فرماید: شما [[قرابت]] مرا با پیامبر و [[منزلت]] مخصوصی که نزد آن حضرت داشتم، به خوبی می‌دانید. [[کودکی]] خردسال بودم که [[رسول خدا]]{{صل}} مرا بر دامان خود می‌نشاند، در آغوشم می‌گرفت و به سینه خود می‌چسباند. گاه مرا در بستر خود می‌خوابانید و از محبت و [[دوستی]]، صورت خویش را بر صورت من می‌سایید<ref>مسعودی، اثبات الوصیة، ص۲۵۷.</ref>. | ||
| خط ۳۰۰: | خط ۳۰۰: | ||
در [[سیره ائمه اطهار]]{{عم}} محبت به فرزندان به شیوه‌های متفاوتی ابراز شده است؛ از جمله: بوسیدن، [[هدیه دادن]] و نوازش کردن. در شیوه تربیتی [[ائمه معصوم]]{{عم}}، محبت به فرزندان بر محور تعادل است و از [[زیاده‌روی]] در محبت، [[نهی]] شده است<ref>رضی، شرح نهج البلاغه، ص۴۵۵.</ref>.<ref>[[ابوالفضل سلمانی گواری|سلمانی گواری، ابوالفضل]]، [[سیره خانوادگی ائمه معصوم (کتاب)|سیره خانوادگی ائمه معصوم]]، ص ۱۲۵.</ref> | در [[سیره ائمه اطهار]]{{عم}} محبت به فرزندان به شیوه‌های متفاوتی ابراز شده است؛ از جمله: بوسیدن، [[هدیه دادن]] و نوازش کردن. در شیوه تربیتی [[ائمه معصوم]]{{عم}}، محبت به فرزندان بر محور تعادل است و از [[زیاده‌روی]] در محبت، [[نهی]] شده است<ref>رضی، شرح نهج البلاغه، ص۴۵۵.</ref>.<ref>[[ابوالفضل سلمانی گواری|سلمانی گواری، ابوالفضل]]، [[سیره خانوادگی ائمه معصوم (کتاب)|سیره خانوادگی ائمه معصوم]]، ص ۱۲۵.</ref> | ||
در محبت به کودک و ابراز آن باید به دو نکته مهم دقت کرد تا آسیبی متوجه والدین و فرزندان نگردد: | |||
نکته اول) در روابط عاطفی والدین، افزون بر کمبود [[عواطف]] مثبت، محبت [[افراطی]] و عدم [[ثبات]] [[عاطفی]] نیز به بهداشت روانی [[کودک]] آسیب می‌زند. [[وابستگی]]، کاهش [[اعتماد به نفس]]، افزایش [[اضطراب]]، بروز [[حسادت]] از عوارض این شیوه‌های عاطفی است<ref>اصول و مبانی بهداشت روانی، ص۶۴ - ۶۵؛ مصباح، روان‌شناسی رشد، ص۴۷۳ - ۴۸۴؛ به نقل از: بهداشت روانی، ص۳۱۳.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} در مورد رعایت [[اعتدال]] و پرهیز از افراط و تفریط در محبت والدین نسبت به کودک فرمودند: {{متن حدیث|شر الآباء من دعاه البر إلى الافراط، و شر الأبناء من دعاه التقصير إلى العقوق}}<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۲۰.</ref>؛ «بدترین [[پدران]] کسانی‌اند که [[نیکی]] کردن، آنان را به [[زیاده‌روی]] بکشاند و بدترین فرزندان، کسانی هستند که کوتاهی کردن، آنان را به [[نافرمانی]] و [[آزردن]] والدین وا دارد». | |||
مرز محبت به فرزند را می‌توان تا جایی دانست که به ترک [[حق الله]] و [[حق الناس]]ی نینجامد، چنان‌که پیام‌آور [[عدل]] و [[مهربانی]] به یکی از اصحابش گوشزد فرمودند: {{متن حدیث|لَا تَحْمِلَنَّكَ الشَّفَقَةُ عَلَى أَهْلِكَ وَ وُلْدِكَ عَلَى الدُّخُولِ فِي الْمَعَاصِي وَ الْحَرَامِ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ {{متن قرآن|يَوْمَ لَا يَنْفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ * إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ}}<ref>«روزی که در آن دارایی و فرزندان سودی نمی‌رسانند * جز آن کس که دلی بی‌آلایش نزد خداوند آورد» سوره شعراء، آیه ۸۸-۸۹.</ref>}}<ref>مکارم الأخلاق، ص۲۵۷؛ بحار الأنوار، ج۷۴، ص۱۰۹.</ref>. «[[دلسوزی]] نسبت به [[خانواده]] و فرزندانت، نباید تو را به نافرمانی‌های از [[خدا]] و [[حرام]] وادار سازد؛ چراکه [[خداوند متعال]] می‌فرماید: [[قیامت]] روی است که نه [[مال]] [[سود]] می‌دهد و نه [[فرزندان]]؛ مگر کسی که با دلی سالم نزد خدا آید». | |||
نکته دوم) اگر پدر و مادری چند فرزند دارند، در [[اظهار محبت]] و علاقه به فرزندان خود باید [[عدالت]] را رعایت کنند؛ حتی در بوسیدن، که [[خداوند]] نیز این [[رعایت عدالت]] را [[دوست]] دارد. [[رسول خدا]]{{صل}} فرمودند: «خداوند متعال دوست دارد که میان فرزندان خود یکسان عمل کنید؛ حتی در بوسیدن آنها»<ref> {{متن حدیث|إنّ اللَّه تعالى يحبّ أن تعدلوا بين أولادكم حتّى في القبل}}؛ کنز العمال، ج۱۶، ص۴۴۵.</ref> | |||
می‌دانیم که رعایت نکردن [[مساوات]] در اظهار و ابراز [[محبت به کودکان]] می‌تواند آثار مخربی را در پی داشته باشد. البته در این میان [[نیکی]] به [[دختران]]، به خاطر [[عواطف]] و [[احساسات]] بیشتر، [[اولویت]] دارد. [[پیامبر خدا]]{{صل}} فرمودند: «میان [[اولاد]] خود در [[هدیه دادن]] به مساوات عمل کنید و اگر من خواستم یکی را [[برتری]] دهم، دختران را برتری می‌دادم»<ref>{{متن حدیث|سووا بين أولادكم في العطية، فلو كنت مفضلا أحدا لفضلت الاناث}}؛ کنز العمال، ج۱۶، ص۴۴۴.</ref>.<ref>[[حامد ولی‌زاده|ولی‌زاده، حامد]]، [[سیره خانوادگی پیامبر و اهل بیت (کتاب)|سیره خانوادگی پیامبر و اهل بیت]]، ص ۲۲۶-۲۳۳.</ref> | |||
===بوسیدن=== | ===بوسیدن=== | ||