جمعه: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۲۸

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

جمعه در قرآن - جمعه در حدیث - جمعه در نهج البلاغه - جمعه در معارف دعا و زیارات - جمعه در معارف مهدویت - جمعه در معارف دعا و زیارات - جمعه در معارف و سیره سجادی - جمعه در معارف و سیره رضوی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل جمعه (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

چیستی جمعه

جمعه نام روز آخر هفته، روز تعطیلی مسلمانان و روزی است که مردم برای نماز جمعه گرد هم می‌‌آیند و به عقیدۀ برخی، جمعه از آن‌‏رو جمعه نامیده شده است که در آن روز جهت نماز اجتماع می‌‏کنند^[۱]. اولین کسی که جمعه را جمعه نامید کعب بن لؤی بن غالب ـ یکی از اجداد پیامبر(ص) ـ بود، پیش از آن، این روز را «عروبة» می‌‎گفتند^[۲].^[۳]

روایات درباره جمعه

اهمیت و فضیلت شب و روز جمعه در احادیث بسیاری بیان شده و اعمال و ادعیۀ فراوانی برای آن مقرر گشته است. برخی از احادیثی که در فضیلت روز جمعه وارد شده عبارت‌اند از:

راوی می‌‌گوید: خدمت امام هادی(ع) رسیدم و گفتم: ای سید من! حدیثی از رسول خدا(ص) روایت شده که معنای آن را نمی‌‌فهمم. فرمودند: چیست‌؟ گفتم: «لَا تُعَادُوا الْأَیَّامَ فَتُعَادِیَکُمْ» یعنی با روزها دشمنی نکنید که آنها با شما دشمنی خواهند کرد. حضرت فرمودند: «مراد از ایام، ما هستیم مادامی که آسمان‌‌ها و زمین بپا‎ست. شنبه اسم رسول خدا(ص) و یکشنبه امیر المؤمنین(ع) و دوشنبه امام حسن و امام حسین(ع) و سه‌شنبه علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد(ع) و چهارشنبه موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی(ع) و منم و پنجشنبه فرزندم حسن(ع) و جمعه فرزند فرزندم است و به سوی او اهل حق جمع می‎‌شوند و روزی است که در آن روز ظهور خواهد نمود»^[۴].
پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «روز جمعه، بهترین روزها‌ست و نزد خداوند از روز عید قربان و عید فطر ارجمند‌تر است»^[۵].
امام باقر(ع) فرمودند: «خوبی و بدی در روز جمعه دو چندان می‌‌شود»^[۶].
پیامبر(ص) فرمودند: «خداوند در روز جمعه، ششصد هزار نفر را از آتش آزاد می‌‎سازد که همه مستحق دوزخ بوده‎‌اند»^[۷]. ۵. امام صادق(ع) فرمودند: «قائم ما اهل بیت در روز جمعه خروج می‌‏کند»^[۸].^[۹]
در روایاتی آمده است: «روزی که پیامبر اکرم(ص) حضرت علی(ع) را در غدیر خم نصب فرمود، جمعه بود و روز قیام قائم(ع) جمعه خواهد بود و روز برپایی رستاخیز جمعه خواهد بود»^[۱۰]. البته بین این سه رخداد عظیم، وجوه مشترک فراوانی وجود دارد^[۱۱].

اعمال جمعه

برخی از اعمال روز جمعه عبارت‌اند از: استراحت، نظافت، عبادت، دید و بازدید، رفتن سر خاک مردگان، دادن صدقه، اطعام، شرکت در نماز جمعه، خواندن "سورۀ جمعه" در شب و روز جمعه، مستحب بودن "غسل جمعه"، صلوات فرستادن که بنابر روایتی منقول از امام صادق(ع): «پرفضیلت‌‌ترین عمل در روز جمعه است»^[۱۲].

جمعه و انتساب به امام زمان(ع)

روز جمعه از چند جهت اختصاص به امام زمان(ع) دارد، یکی آنکه ولادت حضرت در آن روز بوده است و نیز ظهور آن جناب در روز جمعه خواهد بود^[۱۳] و انتظار فرج در این روز بیشتر از روزهای دیگر است، بلکه عید بودن روز جمعه به جهت آن است که در این روز زمین را از لوث شرک و کفر و از وجود ملحدین و کافرین پاک می‏‌فرماید^[۱۴].
از مهم‌‏ترین اعمال مؤمنان در روز جمعه، توجه به حضرت مهدی(ع)‏ و انتظار فرج آن بزرگوار است. و زیارت آن حضرت و دعا برای تعجیل فرج او مستحب است^[۱۵]. در زیارت امام زمان(ع) که امام هادی(ع) برای روز جمعه فرمودند، آمده است: «بگو ای مولای من، ای صاحب الزمان! صلوات خدا بر تو و بر اهل بیت تو؛ این روز، جمعه است، روز توست که در آن ظهور تو انتظار می‌‌رود و راحتی و گشایش امور مؤمنین به دست تو و نابودی کافران به شمشیر تو در این روز خواهد بود. من در این روز مهمان تو هستم و به همجواری تو آمده‌ام. ای مولای من، تو بخشنده‌‎ای و از خاندان بخشنده هستی و تو (از جانب خداوند) عهده‏‌دار مهما‏‏نداری و پناه دادن (مؤمنین) هستی، پس مرا به مهمانی طلب و پناهم ده. صلوات بر تو و خاندان پاک تو»^[۱۶].^[۱۷]

پرسش مستقیم

امام مهدی در چه روزی ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

↑ راغب اصفهانی، مفردات.
↑ معارف و معاریف، ج ۲، ص ۵۶۰.
↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۲۵۰.
↑ ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۰۶.
↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۳۶۷.
↑ «اَلْخَیْرُ وَ اَلشَّرُّ یُضَاعَفُ یَوْمَ اَلْجُمُعَةِ»؛ ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الاعمال، ج۲، ص۱۴۲.
↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۲۶۸؛ ج ۵۹، ص ۳۶.
↑ «یخرج قائمنا أهل‌البیت یوم الجمعه»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۹۹، ص ۲۱۵.
↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعود‌نامه، ص ۲۵۰.
↑ .«وَ کَانَ الْیَوْمُ الَّذِی نَصَبَ فِیهِ ـ رَسُولُ اللَّهِ(ص) أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ(ع) ـ بِغَدِیرِ خُمٍ‏ یَوْمَ‏ الْجُمُعَةِ وَ قِیَامُ‏ الْقَائِمِ‏(ع) یَکُونُ فِی یَوْمِ الْجُمُعَةِ وَ تَقُومُ الْقِیَامَةُ فِی یَوْمِ الْجُمُعَة‏‏‏‏‏‏‏‏»؛ ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص ۴۲۲.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۶۱ ـ ۱۶۲.
↑ ابن بابویه، محمد بن علی، خصال، ص ۳۹۴.
↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۷۹.
↑ مفاتیح الجنان، اعمال روز جمعه.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۶۱ ـ ۱۶۲؛ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۴.
↑ «َ يَا مَوْلَايَ يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى آلِ بَيْتِكَ هَذَا يَوْمُ الْجُمُعَةِ وَ هُوَ يَوْمُكَ الْمُتَوَقَّعُ فِيهِ ظُهُورُكَ وَ الْفَرَجُ فِيهِ لِلْمُؤْمِنِينَ عَلَى يَدِكَ وَ قَتْلُ الْكَافِرِينَ بِسَيْفِكَ وَ أَنَا يَا مَوْلَايَ فِيهِ ضَيْفُكَ وَ جَارُكَ وَ أَنْتَ يَا مَوْلَايَ كَرِيمٌ مِنْ أَوْلَادِ الْكِرَامِ وَ مَأْمُورٌ بِالضِّيَافَةِ وَ الْإِجَارَةِ فَأَضِفْنِي وَ أَجِرْنِي صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِكَ الطَّاهِرِينَ‏»؛ جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص۳۸.
↑ ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۰۶.

[1] راغب اصفهانی، مفردات.

[2] معارف و معاریف، ج ۲، ص ۵۶۰.

[3] ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۲۵۰.

[4] ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۰۶.

[5] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۳۶۷.

[6] «اَلْخَیْرُ وَ اَلشَّرُّ یُضَاعَفُ یَوْمَ اَلْجُمُعَةِ»؛ ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الاعمال، ج۲، ص۱۴۲.

[7] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۲۶۸؛ ج ۵۹، ص ۳۶.

[8] «یخرج قائمنا أهل‌البیت یوم الجمعه»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۹۹، ص ۲۱۵.

[9] ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعود‌نامه، ص ۲۵۰.

[10] .«وَ کَانَ الْیَوْمُ الَّذِی نَصَبَ فِیهِ ـ رَسُولُ اللَّهِ(ص) أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ(ع) ـ بِغَدِیرِ خُمٍ‏ یَوْمَ‏ الْجُمُعَةِ وَ قِیَامُ‏ الْقَائِمِ‏(ع) یَکُونُ فِی یَوْمِ الْجُمُعَةِ وَ تَقُومُ الْقِیَامَةُ فِی یَوْمِ الْجُمُعَة‏‏‏‏‏‏‏‏»؛ ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص ۴۲۲.

[11] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۶۱ ـ ۱۶۲.

[12] ابن بابویه، محمد بن علی، خصال، ص ۳۹۴.

[13] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۷۹.

[14] مفاتیح الجنان، اعمال روز جمعه.

[15] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۶۱ ـ ۱۶۲؛ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۴.

[16] «َ يَا مَوْلَايَ يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى آلِ بَيْتِكَ هَذَا يَوْمُ الْجُمُعَةِ وَ هُوَ يَوْمُكَ الْمُتَوَقَّعُ فِيهِ ظُهُورُكَ وَ الْفَرَجُ فِيهِ لِلْمُؤْمِنِينَ عَلَى يَدِكَ وَ قَتْلُ الْكَافِرِينَ بِسَيْفِكَ وَ أَنَا يَا مَوْلَايَ فِيهِ ضَيْفُكَ وَ جَارُكَ وَ أَنْتَ يَا مَوْلَايَ كَرِيمٌ مِنْ أَوْلَادِ الْكِرَامِ وَ مَأْمُورٌ بِالضِّيَافَةِ وَ الْإِجَارَةِ فَأَضِفْنِي وَ أَجِرْنِي صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِكَ الطَّاهِرِينَ‏»؛ جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص۳۸.

[17] ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۰۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

@@ خط ۴۴: / خط ۴۴: @@
 ==پانویس==
-{{یادآوری پانویس}}
 {{پانویس}}