اسلام ناب در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث اسلام ناب است. اسلام ناب از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اسلام ناب در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

اسلام ناب، اسلام پیرو دین خاتم و پایبند به رسالت پیامبر خاتم(ص) و برگرفته از منابع عقلی و نقلی و بهره‌برداری از قرآن و سنت معصومان (ع) و وفادار به تعالیم راستین و حقیقی ایشان بوده و به ویژه سلطه‌ستیزی و دفاع از محرومان و مستضعفان را در مسیر جهت‌گیری‌های خود قرار می‌دهد. نگاه جامع به دین و به طور خاص اجرایی شدن احکام دین در قالب تشکیل حکومت اسلامی از مهمترین ویژگی‌های اسلام ناب محمدی (ص) است.

مهمترین موانع تحقق اسلام ناب از یک سو تبلیغات غرب و از سوی دیگر وجود اسلام آمریکایی است که در لباس حکومت‌های ارتجاعی جهان اسلام، اسلام تحجر و اسلام سکولار تجلی کرده و کمر به انهدام ریشه اسلام ناب بسته است. با این همه اسلام ناب محمدی (ص) که انقلاب اسلامی مروج آن بوده به توفیقاتی چشمگیر دست یافته است، از جمله اینکه آگاهی عمومی ملت‌های مسلمان را افزایش داده و با بیدار نمودن دل‌های روشن، توانسته ملت‌ها را در برابر اسلام آمریکایی و غرب بسیج نماید و جریان بیداری اسلامی را تقویت نموده و بار دیگر حرکت امت اسلامی را به سمت آغوش اسلام ناب تسهیل و تسریع نماید.

برای تحقق اسلام ناب، مهمترین نیاز، تشکیل نظام اسلامی است که در سایه آن عدالت و پیشرفت اسلامی در پرتو احکام نورانی اسلام تحقق یابد. با تشکیل حکومت اسلامی به تدریج هنجارهای اسلام ناب پیاده شده و سایر جوامع اسلامی بدان ملحق خواهند شد.

مقدمه

«معنویت، عدالت و عقلانیت» سه شاخصه و مؤلفه اسلام ناب و اصیل است. معنویت، روح اسلام ناب، و عقلانیت ابزار کارآمد فهم اهداف و راه‌کارهاست. اسلام ناب محمدی دعوت کننده به گونه‌ای متفاوت از زندگی است که در خدمت اربابان قدرت قرار نمی‌گیرد. اسلام ناب از آن رو که ظلم‌ستیز، عدالت‌خواه، مدافع حقوق رنج‌دیدگان و پابرهنگان است، امیدبخش مظلومان و مستضعفان و مایه ترس و نگرانی ابوجهل‌ها و ابوسفیان‌هاست. در واقع آن دینی که نتواند آرزوهای فروخفته اقشار مظلوم را در سطح دنیا احیا کند، اسلام ناب نیست بلکه اسلام آمریکایی است که در برابر ظلم، زیاده‌خواهی و دست‌اندازی به حقوق مظلومان بی‌تفاوت می‌ماند، به زورگویان کمک می‌رساند و تهدیدی برای قدرت‌های سلطه‌جو به شمار نمی‌رود.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، اهمیت تشکیل و حفظ نظام اسلامی را در اندیشه امام خمینی، چنین تقریر می‌فرمایند: «اسلام ناب محمدی برای مبارزه با قدرت‌های سلطه‌جو نیازمند اقتدار سیاسی است. بدون حاکمیت اسلام و تشکیل نظام اسلامی تحقق اسلام ناب میسر نیست. اگر نظام سیاسی مبتنی بر شریعت اسلام، بر جامعه حاکم نباشد، نمی‌تواند با زورگویان و سلطه‌گران داخلی و خارجی به شکل مؤثری مبارزه کند، ضرورت و اولویت تشکیل و حفظ نظام سیاسی اسلام برخاسته از همین تفکر است؛ زیرا صیانت از اسلام ناب در گرو حفظ نظام حکومتی اسلامی است».

از دیگر مؤلفه‌ها و شاخصه‌های اسلام ناب، پیوستگی وثیق آن با منافع و سرنوشت توده مردم است. مکتب اسلام ناب از مردم جدایی‌پذیر نیست؛ زیرا در پی رهایی توده‌های مردم و تأمین سعادت ایشان است. آن مکتبی که از صلاح خیل مردم منصرف باشد، اسلام تحریف شده است. انحرافی که متحجران بدان دچارند آن است که به گمان حفظ اسلام، به سرنوشت مردم بی‌توجه‌اند و دیگران را نیز از دخالت در این امور باز می‌دارند.

معناشناسی

اسلام از ریشه «سلم» به معنای ایمنی از آفات ظاهری و باطنی، فرمان‌برداری، پذیرفتن حکم و دخول در سلامت است. این اصطلاح به صورت عام بر شرایع همه انبیای الهی(ع) و «دین الله» اطلاق می‌شود و در معنای خاص، به آخرین شریعت آسمانی پیامبر خاتم، محمد بن‌ عبدالله(ص)، گفته می‌شود که بر پایه فطرت استوار است. «ناب» به معنای صاف و پاک، خالص و بی‌غش آمده است و منظور از اسلام ناب محمدی، همان اسلام حقیقی و اصیلی است که پیامبر اکرم(ص) برای مردم بیان کرده و بی‌هیچ پیرایه و آرایشی به امیرالمؤمنین علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) و سپس از آن حضرت به سایر امامان معصوم(ع) منتقل شده و از آنان بر جای مانده است.

امام‌ خمینی در بیان برخی ویژگی‌های اسلام ناب، آن را اسلام پابرهنگان زمین، اسلام مستضعفین، اسلام رنجدیدگان تاریخ، اسلام عارفان مبارزه‌جو و اسلام پاک‌طینتان عارف، معرفی کرده است. در برابر آن، اسلام آمریکایی است که به معنای اسلام غیر اصیل و تحریف‌شده است که از خطوط و موازین اسلام راستین عدول کرده است و امام‌ خمینی در شرح برخی اوصاف آن، آن را اسلام سرمایه‌داری، اسلام مستکبرین، اسلام مرفهین بی‌درد، اسلام منافقین، اسلام راحت‌طلبان و اسلام فرصت‌طلبان شمرده است‏.

پیشینه

اسلام اصیل و ناب از وحی الهی سرچشمه گرفته است و طی ۲۳ سال از طریق پیامبر اکرم(ص) به مردم ابلاغ شده و آنان را از کفر، عصیان، نفاق و شقاق جاهلیت به ایمان، یگانگی، دوستی و برادری فراخوانده است. در این مدت، قرآن کریم در کنار سنت و سیره پیامبر اکرم(ص) بازگوکننده اسلامی بوده است که خداوند متعال برای بشر مقرر کرده بود و همین آیین، بهترین شرایط را در کوتاه‌ترین مدت برای مردم جزیرةالعرب رقم زد و نخستین محرک تمدن و یکی از عوامل اصلی تمدن اسلامی به‌شمار آمد؛ زیرا جامعه پیش از اسلام در این سرزمین، جامعه‌ای بدوی و زندگی ساده و قبیله‌ای داشت و از فرهنگ و تمدن بیگانه بود و اسلام جامعه را به سوی رشد، فرهنگ و تمدن سوق داد. به تعبیر امیرالمؤمنین علی(ع) عرب جاهلی، در زشت‌ترین مرام و بدترین وضع به سر می‌برد و غرق در فساد بود و خداوند به دست پیامبر اکرم(ص) آنان را از آن همه انحرافات و گمراهی‌ها رهایی بخشید.

پیامبر اکرم(ص) پس از خود تبیین اسلام را به امامان معصوم(ع) سپرده، تأکید کرد «قرآن» و «اهل بیت(ع)» هرگز از هم جدا نمی‌شوند؛ اما پس از رحلت ایشان، اسلام اصیل مورد هجوم قرار گرفته، هر دو بالی که پیامبر اکرم(ص) برای پیشرفت و گسترش اسلام در نظر گرفته بود، یعنی قرآن و اهل بیت تضعیف شد و حرکت قهقرایی آغاز و به‌تدریج اسلام اصیل در جامعه از جوهره اصلی خویش خالی شد و اسلام ظاهری با صدها پیرایه، جایگزین اسلام حقیقی گردید؛ چنان‌که در برخی روایات به این موضوع اشاره شده است که با همه آنچه خداوند و پیامبر(ص) از آن بازداشته، مخالفت شده است. امیرالمؤمنین علی(ع) نیز با اشاره به این روند خبر داده است زمانی فرا می‌رسد که اسلام را چون پوستین وارونه بپوشند؛ چنان‌که به عنوان نمونه، امام‌ صادق(ع)، توجه داده است که بنی‌امیه برای مردم تعلیم ایمان را آزاد گذارده، تعلیم شرک را ممنوع کرده بودند؛ برای آنکه وقتی مردم را بر شرک وادار کنند، آن را نشناسند.

امام‌ خمینی با اشاره به وقایع تاریخی صدر اسلام، در وصیت‌نامه خود یادآور شده است پس از شهادت حضرت علی(ع)، خودخواهان و طاغوتیان، قرآن کریم را وسیله‌ای برای حکومت‌های ضد قرآنی خود کرده، مفسران حقیقی قرآن و آشنایان به حقایق را که سراسر قرآن را از پیامبر اکرم(ص) گرفته بودند، با بهانه‌های مختلف و توطئه‌های ازپیش‌تهیه‌شده، عقب زده، با قرآن، در حقیقت قرآن را از صحنه خارج کردند و بر حکومت عدل الهی خط بطلان کشیدند و انحراف از دین خدا و کتاب و سنت الهی را پایه‌گذاری کردند. ایشان خاطرنشان کرده است که این تباین و بنیان کج که از آغاز، میان اسلامِ پیغمبر خدا(ص) و اولیای او(ع) از یک سو و اسلام ساختگیِ امثال معاویه توسط سلاطین اموی و عباسی به وجود آمد و در واقع تباین خدا و طاغوت بوده است، هرچه به جلو آمد، کجی‌ها و انحراف‌های آن افزون شد؛ تا آنجا که قرآن کریم را چنان از صحنه خارج کردند که گویی نقشی برای هدایت ندارد و کار به جایی رسید که نقش قرآن به دست حکومت‌های جائر و عالمان ناپاک، وسیله‌ای برای اقامه جور و فساد و توجیه ستمگران و معاندان حق‌تعالی شد. از نظر ایشان، این روند تا زمان حاضر ادامه پیدا کرده، امروزه نیز قدرت‌های شیطانی بزرگ به وسیله حکومت‌های منحرفِ خارج از آموزه‌های اسلامی، برای محو قرآن و تثبیت مقاصد شیطانی ابرقدرت‌ها و با حیله‌های شیطانی در تلاش برای خارج‌کردن قرآن از صحنه زندگی بشری هستند و برخی از این انحرافات نیز به درون حوزه‌های علمیه شیعه نیز نفوذ کرده است..

در برابر، اگرچه در طول تاریخ اسلام به‌ویژه در یکصد سال اخیر، بزرگانی احیای دین در حیات اجتماعی و سیاسی جامعه را وجهه همت خویش قرار داده‌اند، اما نهضت اسلامی به رهبری امام‌ خمینی از حیث عمق، گستردگی و آثار با هیچ‌کدام از آنها قابل مقایسه نیست و از همگی برتر است. ایشان از آغاز روشنگری‌های خود در سال ۱۳۲۳ و نیز آغاز نهضت اسلامی از سال ۱۳۴۱ تلاش کرد با شناساندن اسلام اصیل به جامعه، اداره حکومت را بر اساس آن رقم بزند و در نهایت نیز موفق شد حکومت اسلامی مورد نظر خود را برپا کند. برپایی نظام جمهوری اسلامی ایران فرصت مناسبی برای اجرای اسلام ناب محمدی ایجاد کرد؛ در عین حال برداشت‌های مختلف و گاه بیراهه از اسلام، منجر به طرح موضوع اسلام ناب محمدی در برابر اسلام آمریکایی به دست امام‌ خمینی شد.

اصطلاح «اسلام ناب محمدی» از نوآوری‌های امام‌ خمینی است که از اواخر دهه شصت در ادبیات سیاسی کشور رایج شده است. ایشان نخستین بار در ۳۱/۶/۱۳۶۶ از اسلام اصیل با عنوان «اسلام ناب رسول گرامی‏» یاد کرد و در ۱۱/۱/۱۳۶۷ در پیام به ملت ایران به مناسبت انتخابات سومین دوره مجلس شورای اسلامی، اصطلاح «اسلام ناب محمدی‏» را به کار برد و اسلام برابر آن را «اسلام آمریکایی»، نام نهاد. ایشان در پیام‌ها و سخنرانی‌های بعد، ابعاد و زوایای اسلام ناب محمدی و اسلام آمریکایی را تشریح کرد.

حقیقت اسلام

از نگاه قرآن حقیقت ادیان الهی ازجمله اسلام، امر واحدی است ﴿شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَمَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى وَعِيسَى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَلَا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ يُنِيبُ﴾، ﴿إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ وَمَنْ يَكْفُرْ بِآيَاتِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ﴾ و آن عبارت است از تسلیم‌ شدن در برابر بیانی که از مقام ربوبی درباره عقائد و اعمال یا معارف و احکام صادر می‌شود و اختلاف شرایع تنها به سبب تکامل و ترقی در قوانین و از نظر مقدار و کیفیت یا کمال و نقص می‌باشد.

اسلام به معنای خاص نیز که مکتبی جامع و واقع‌گراست و در آن به همه جوانب نیازهای انسانی توجه شده است، از همین حقیقت پیروی می‌کند؛ اما در اینکه بر چه کسانی اطلاق می‌شود، آرای گوناگونی ارائه شده است. برخی با استناد به بعضی آیات قرآن،﴿قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلَكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ وَإِنْ تُطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَا يَلِتْكُمْ مِنْ أَعْمَالِكُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾ اسلام را اظهار شهادتین و امری صوری می‌دانند؛ برخی دیگر آن را تسلیم عملی در برابر شریعت پیامبر(ص) دانسته و گروهی حقیقت اسلام را دارای مراتب می‌دانند که پایین‌ترین مرتبه آن، اظهار شهادتین و بالاترین مرتبه آن تسلیم محض در برابر خداوند متعال است..

امام‌ خمینی نیز ماهیت اسلام را انقیاد و تسلیم و خضوع در برابر حق برشمرده و آن را در ظاهر به معنای اظهار شهادتین می‌داند. از نظر ایشان، تسلیم‌ بودن در برابر حق، به انسان‌ها می‌آموزد تنها در برابر ذات حق باید تسلیم بود و از هیچ انسانی نباید اطاعت کرد؛ مگر اطاعت او اطاعت خداوند تعالی باشد. از این‌رو، از این اصل، آزادی بشر به دست می‌آید که هیچ فردی حق ندارد انسان، جامعه و ملتی را از آزادی محروم کند، برای او قانون وضع کند، رفتار و روابط او را بنا به درک، شناخت و خواسته‌های خود، تنظیم کند. چنین اسلامی از نگاه امام‌ خمینی یک پدیده الهی است که با به‌کاربستن آن، سعادت دنیا و آخرت به بالاترین وجه تأمین شده، قلم سرخ بر ستمگری‌ها و فسادها کشیده شده، انسان‌ها به کمال مطلوب خود می‌رسند؛ اما از نظر ایشان، این اسلام حیات‌بخش با دسیسه‌های توطئه‌گران، مسخ شده یا به سبب برداشت‌های مختلفی که از اسلام وجود داشته، از محتوای جامع خود تهی شده است. از این‌رو، ایشان راه‌ حل مشکلات کنونی جهان اسلام را بازگشت به اسلام پیامبر اکرم(ص) و دوری از اسلام غیر اصیل می‌دانست و معتقد بود تا این برگشت صورت نگیرد، تمام مشکلات مسلمانان باقی خواهد ماند و راهکار آن نیز بیداری ملت و تبیین مرز اسلام ناب محمدی و اسلام آمریکایی است.

شاخصه‌ها

اسلام اصیل مورد نظر پیامبر اکرم(ص) و به تعبیر امام‌ خمینی اسلام ناب محمدی، دارای شاخصه‌ها و ویژگی‌هایی است که آن را از اسلام غیر اصیل، غیر ناب و از اسلام آمریکایی متمایز می‌سازد. این ویژگی‌ها فراوان است؛ اما مهم‌ترین آنها این موارد است:

جامعیت و توانمندی

بر اساس نگاه حداقلی به دین، اسلام و قرآن تنها بیان‌کننده هر آن چیزی است که انسان در امور دین و سعادت اخروی نیاز دارد؛ مانند بیان احکام، ارزش‌های اخلاقی، موعظه‌ها، صفات خداوند و ثواب و عقاب؛ زیرا در غیر این موارد، انسان به رجوع به دین نیاز ندارد و در زمینه نظام‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی خود می‌تواند به شکل درستی این نظام‌ها را تدوین کند؛ اما در یک نگاه واقع‌بینانه، دین اسلام یگانه دینی است که به زوایای مختلف حیات فردی و اجتماعی، اعتقادی، اخلاقی و حقوقی انسان توجه داشته، به تعبیر قرآن بیان‌کننده همه چیز است؛ بدین‌معنا که دین در راستای هدف و رسالت خود که هدایت انسان به کمال واقعی است، از بیان هیچ نکته‌ای فروگذار نکرده است..

از نظر امام‌ خمینی نیز اسلام از بیان هیچ‌چیز فروگذار نکرده است و برای همه ابعاد وجودی انسان برنامه دارد. ایشان تأکید دارد که اسلام مکتبی است که برخلاف مکتب‌های غیر توحیدی، در تمام شئون انسان دخالت و نظارت دارد و هیچ نکته‌ای را هرچند بسیار ناچیز که در تربیت انسان و جامعه و پیشرفت مادی و معنوی او نقش دارد، نادیده نگرفته است؛ چنان‌که موانع و مشکلات سر راه تکامل انسان را نیز گوشزد کرده، به رفع آنها کوشیده است. همچنین مکتب نجات‌بخش اسلام تأمین‌ کننده سعادت و خیر همه‌جانبه بشر در دنیا و آخرت و حافظ استقلال و آزادی ملت‌ها و راهنمای زندگی انسانی است.

در نگاه امام‌ خمینی، باور به توانایی اسلام برای اداره جامعه نیز از ابعاد جامعیت دین است. از نظر ایشان اینکه گفته می‌شود احکام اسلام برای ۱۴۰۰ سال پیش وضع شده و نمی‌تواند در عصر حاضر کشورها را اداره کند، از توطئه‌های مهمی است که برای مایوس‌کردن ملت‌ها و ملت ایران از اسلام‏، طراحی شده است؛ حال آنکه امروز اسلام به صورت یک مکتب مترقی می‌تواند تمامی نیازهای بشر را تأمین و مشکلات او را حل کند؛ همچنین می‌تواند ابعاد واقعی و شان انسانیبشر را به وی بدهد و او را از نظر زندگی اجتماعی، شخصی و سیاسی متحول کند و به غنای روحی انسان یاری دهد؛ چنان‌که روش و رفتار هر فرد را در برابر جامعه، طی قوانین خاصی مدون و تنظیم کرده، از این نظر قوانین اسلام واقعاً پیشرو و پیشاهنگ است. از این‌رو، دین اصیل اسلام، تنها دینی است که می‌تواند انسان و جامعه انسانی را به منزل سعادت و کمال برساند و خداوند، چنان‌که امام‌علی(ع) تأکید کرده است، اسلام را به انسان‌ها ارزانی داشته و آنان را از قید و بند رها ساخته است؛ زیرا نام اسلام از سلامتی گرفته شده و سرفرازی و کرامت در آن نهفته است؛ نعمت و چراغ روشنایی در آن وجود دارد و در آن برای کسی که شفا بطلبد، بهبودی است و برای کسی که بی‌نیازی پیشه کند، بی‌نیازی است. در همین راستا امام‌ خمینی خاطرنشان کرده است، دنیا اگر بخواهد از زیر بار هزاران مشکلی که امروز با آن دست به گریبان است، نجات پیدا کند و انسانی زندگی کند، باید به اسلام روی بیاورد. ایشان که همواره بر جامعیت اسلام تأکید داشت، بر ضرورت جامع‌نگری در شناخت اسلام و توجه به ابعاد مختلف آن نیز تأکید می‌کرد و از نگرش‌های تک‌بعدی به آن پرهیز می‌داد..

محوریت قرآن و سنت

قرآن کریم سرچشمه همه آموزه‌های اسلام و پس از آن اهل بیت(ع) قرار دارد که مرجعیت آن تمام حوزه‌های علمی، معنوی، اجتماعی و سیاسی را دربر می‌گیرد و در جایگاه مفسر قرآن عمل می‌کند. به اعتقاد امام‌ خمینی قرآن بزرگ‌ترین دستور زندگانی مادی و معنویبشر است که برای رشد جهانیان و با عنوان نقطه جمع همه مسلمانان نازل شده است تا بشریت را به آنچه باید برسند برساند و آنان را از شرّ شیاطین و طاغوت‌ها رها سازد؛ چنان‌که حکومت عدل الهی یکی از آرمان‌های این کتاب مقدس است..

امام‌ خمینی بر پیروی از اهل بیت پیامبر اکرم(ص) تأکید داشت و از ملت‌های مسلمان درخواست می‌کرد از ائمه اطهار(ع) و فرهنگ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، نظامی آنان به‌طور شایسته و با جان و دل و حتی جانفشانی و نثار عزیزان خود پیروی کنند. از نظر ایشان، حدیث شریف ثقلین که در منابع شیعه و اهل سنت به صورت متواتر نقل شده است، حجت قاطع بر همه بشر به‌ویژه مسلمانان مذاهب مختلف است و باید همه مسلمانان که حجت بر آنان تمام است، جوابگوی آن باشند و انحراف از دین ناب نبوی از زمانی آغاز شد که بر اساس توطئه‌های از پیش‌ طراحی‌ شده، قرآن و اهل بیت(ع) از هم جدا شده‌اند..

حیات‌بخشی

قرآن یکی از ویژگی‌های اسلام اصیل را احیاگری و حیات‌بخشی می‌داند و به مؤمنان دستور می‌دهد دعوت خدا و پیامبر(ص) را هنگامی که آنان را به سوی چیزی می‌خواند که حیات می‌بخشد، اجابت کنند؛ زیرا آنان را حیات می‌بخشد.﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ﴾ امیرالمؤمنین علی(ع) نیز احیاگری را منصب پیامبران الهی(ع) دانسته، با اشاره به همین فلسفه بعثت، آنان را مأمور یادآوریپیمان فطری انسان و استخراج گنجینه‌های خرد در وجود آدمی، زدودن خرافات و اوهام از آن و رساننده پیام حق به مردم دانسته است؛ چنان‌که آن حضرت(ع) نقش خود و امام حق در جامعه را نیز اصلاح اجتماعی و تلاش برای احیای نشانه‌های دین خدا و اصلاح شهرها شمرده، تا بندگان ستمدیده در امن و امان زندگی کنند و قوانین و مقررات فراموش‌شده دوباره احیا گردد.

امام‌ خمینی با اشاره به حیات‌بخش‌بودن آموزه‌های اسلام، خاطرنشان کرده است اسلام در تاریک‌ترین ادوار تاریخ، مشعشع‌ترین و نورانی‌ترین تمدن‌ها را به وجود آورد و پیروان خود را به اوج عظمت و اقتدار و آقایی رسانید؛ چنان‌که سربلندی و بزرگی نخستین مسلمانان نیز در گرو ایمان و اعتقاد واقعی به اسلام، شهادت‌طلبی، تن‌ندادن به زندگی ذلت‌آمیز، دلبسته‌نبودن به زندگی مادی و وحدت کلمه مسلمانان، شکل گرفت. از نظر ایشان، افول بعدی مسلمانان نیز زمانی آغاز شد که پیروان اسلام از تعالیم حیات‌بخش آن چشم پوشیده، به روشی منحرف و قشری رو آوردند و عظمت و مجد دیرین خود را نیز از دست داده، به روز تیره نشسته‌اند و به‌ویژه در بعد فرهنگی، بیشتر مشکلات مسلمانان به دلیل فاصله‌گرفتن آنان از قرآن ایجاد شده است. نتیجه آن از یک سو، ازدست‌دادن روح سخت‌کوشی، ایمان، برادری و علم‌دوستی و سیطره سستی و تن‌پروری و رفاه‌زدگی است و از سوی دیگر، رخنه اعتقادات خرافی و ظهور فرقه‌های گوناگون و توجه به بعدی از ابعاد اسلام و گرایش به رهبانیت و ریاضت و عرفان فاقد سیاست و اجتماع و اقتصاد است..

اجتهاد پویا و زنده

قرآن کریم با تأکید بر تفقه در دین﴿وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ﴾ و ائمه اطهار(ع) با فراخوانی به اجتهاد در فروع دین، راه پویایی اسلام ناب محمدی را باز گذاشته‌اند. فقه که در نگاه امام‌ خمینی بیانگر مکتب رسالت و امامت و ضامن رشد و عظمت ملت‌هاست، تمامی نیازهای بشر را در خود نهفته دارد و اجتهادی‌بودن آن، بدان معناست که با شیوه و اسلوب اجتهادی تحقیق شود و از روش‌های سطحی و انحرافی به دور باشد؛ از این‌رو اسلام نامنطبق با نیازهای زمان، از دین ناب جداست و اسلام ناب با هر گونه قشری‌گری و ظاهربینی مخالف است و هیچ‌گاه از پرسش و طرح مسائل روز و مشکلات فکری دوری نمی‌کند؛ در واقع مسائل جدید و مقتضیات زمان، از اصلی‌ترین مشغله‌های ذهنی پیروان اسلام ناب است.

به اعتقاد امام‌ خمینی با مقوله اجتهاد می‌توان قوانین اسلام را از توطئه و تهمت کهنگی و ناتوانایی اداره جامعه امروز نجات داد و به کمک روحانیان آشنا به فقه اسلام و قرآن کریم، احکام الهی را که برای همه دوران‌ها است، با اجتهاد صحیح از قرآن کریم، سنت نبی اکرم(ص) و اخبار سرشار از معارف الهی و فقه سنتی استخراج کرد و به عالم عرضه داشت. از این‌رو، ایشان با اینکه فقه سنتی را ارث سلف صالح و ضامن بقای اسلام، می‌دانست و اجتهاد به همان روش سنتی را صحیح می‌شمرد، معتقد بود این بدان معنا نیست که فقه اسلام پویا نیست؛ بلکه زمان و مکان دو عنصر تعیین‌کننده در اجتهادند..

میانه‌روی

قرآن امت اسلامی را امت وسط و میانه معرفی می‌کند﴿وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنْتَ عَلَيْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ يَنْقَلِبُ عَلَى عَقِبَيْهِ وَإِنْ كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ﴾ و پیامبر اکرم(ص) نیز راه‌های چپ و راست را راه شیطان و راه خود را وسط و مستقیم شمرده است؛ چنان‌که امیرالمؤمنین علی(ع) نیز چپ و راست را گمراهی و راه میانه را جاده حقیقت دانسته است و دیگر ائمه(ع) نیز خود را «امت وسط» معرفی کرده‌اند. امام‌ خمینی نیز اسلام را یک رژیم معتدل دانسته، امام زمان(ع) را نیز ذخیره خدا برای ایجاد اعتدال کامل در تمام مراتب انسانیت و عالم شمرده است؛ ‏ چنان‌که از نظر ایشان در حوزه اقتصادی هم، اسلام نه با سرمایه‌داری ظالمانه و بی‌حساب و محروم‌کننده توده‌های تحت ستم و مظلوم موافق است و نه با رژیمی مانند رژیم کمونیسم و مارکسیسم لنینیسم؛ بلکه اسلام یک رژیم معتدل با شناخت مالکیت و احترام به آن به شکل محدود در پیداشدن مالکیت و مصرف است، که اگر به حق به آن عمل شود، چرخ‌های اقتصاد سالم به راه می‌افتد و عدالت اجتماعی، که لازمه یک رژیم سالم است، تحقق می‌یابد..

عدالت‌خواهی

قرآن نه تنها هدف اسلام، بلکه فلسفه فرستادن تمامی انبیا(ع) را اقامه عدالت به دست مردم می‌داند﴿لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ﴾ و امیرالمؤمنین(ع) نیز فلسفه تصدی حکومت را لزوم استقرار عدالت معرفی و تأکید کرده است اگر خداوند بر علما واجب نکرده بود تا بر شکم‌بارگی ستمکار و گرسنگی ستمدیده سکوت نکنند، ایشان افسار خلافت را بر شانه‌اش می‌افکند. امام‌ خمینی نیز گسترش عدالت اجتماعی و رفع بیدادگری‌ها را در راس اهداف اسلام شمرده، اسلام را مبدأ عدالت و آزادی و رشد فردی و اجتماعی و سیاسی‏، و پیامبران بزرگ(ع) را پایه‌گذاران عدالت و آزادی معرفی کرده است و شیعه را کسانی می‌داند که قرن‌هاست در انتظار امامی هستند که حکومت حق را برقرار و بر روی زمین عدالت را مستقر خواهد ساخت. از نظر ایشان، تشکیل حکومت اسلامی پیش‌زمینه اجرای عدالت در جامعه و حکومت اسلامی همان حکومت عدالت، و تمام تشکیلات اسلام بر مبنای عدالت‏ و احکام اسلام به عنوان بخشی از شئون حکومت، برای اجرای حکومت و گسترش عدالت است..

پیوند با سیاست

ریشه‌های نظریه جدایی دین از دنیا و سیاست و حاکمیت اندیشه انسانی به جای کتاب و سنت در دوره حاکمان اموی نیز قابل پیگیری است و از نظر امام‌ خمینی نیز این مسئله در زمان بنی‌امیه مطرح بوده است؛ اما این دیدگاه، از دوره رنسانس در اروپا به صورت روشن‌تری ترویج شد و بر افکار و عقاید دانشمندان غرب چیرگی یافت و پس از آشنایی روشنفکران جهان اسلام با مکتب‌های غربی و دامن‌زدن دنیای غرب به آن، در میان مسلمانان عصر کنونی نیز راه یافت؛ حال آنکه از نظر قرآن، انسان‌ها برای نخستین بار به کمک پیامبران(ع)، متوجه منافع اجتماعی خود شده، دین حافظ مصالح اجتماعی آنان و امری وحدت‌بخش بوده است.﴿وَمَا كَانَ النَّاسُ إِلَّا أُمَّةً وَاحِدَةً فَاخْتَلَفُوا وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ فِيمَا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ﴾، ﴿كَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ وَأَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ وَمَا اخْتَلَفَ فِيهِ إِلَّا الَّذِينَ أُوتُوهُ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَيِّنَاتُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ فَهَدَى اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ وَاللَّهُ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ﴾، ﴿شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَمَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى وَعِيسَى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَلَا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ يُنِيبُ﴾ پیامبر اکرم(ص) افزون بر بیان عقاید، احکام و نظام‌های اسلامی، خود حکومت تشکیل داد و به اجرای احکام پرداخت و به فرمان خدا، برای دوران پس از خود نیز حاکم تعیین کرد. در منابع روایی نیز هدف از بعثت پیامبر اسلام(ص) و وظیفه آن حضرت، تدبیر و سیاست امور مردم دانسته شده، معصومان(ع) نیز سیاست‌مدار معرفی شده‌اند.

از نظر امام‌ خمینی، اسلام نه تنها با سیاست پیوند دارد، که تمامش سیاست است؛ احکام سیاسی اسلام بیشتر از احکام عبادی آن و کتاب‌های سیاسی در فقه، بیشتر از کتاب‌های عبادی است و پیامبر اکرم(ص) و امیرالمؤمنین علی(ع)، در زمان خود حکومت تشکیل دادند و هر کس منکر پیوند اسلام و سیاست شود، در واقع اسلام را نشناخته است. از نگاه ایشان، القای شعار جدایی دین از سیاست، از توطئه‌های استکبار است که پس از مایوس‌شدن از نابودی مطلق روحانیت و حوزه‌ها به جریان افتاد و این حربه در حوزه و روحانیت نیز تا اندازه‌ای کارگر شده است؛ به گونه‌ای که دخالت در سیاست دون شان فقیه و ورود در معرکه سیاسیون، تهمت وابستگی به اجانب را به همراه داشت..

ظلم‌ستیزی

در اسلام، جهاد و مبارزه با زورمندان ظالم، تا رفع فتنه در عالم واجب شده، پیامبر اکرم(ص)، ترک جهاد را مایه ذلت، فقر و بی‌دینی شمرد؛ چنان‌که امیرالمؤمنین(ع) نیز جهاد را راهی شمرده است که برای یاران و بندگان مخصوص خدا فراهم شده، پوشش تقوا و اطاعت و زره محکم به‌شمار می‌آورد؛ هر کس آن را کنار بگذارد، لباس ذلت و گرفتاری و بلا را خواهد پوشید و بر دلش پرده‌ها خواهد افتاد؛ همچنین پیامبر اکرم(ص) در لزوم یاری مظلوم و ستمدیده تأکید کرده است که اگر کسی به امور مسلمانان اهتمام نداشته باشد یا به ندای یاری فریادخواهی پاسخ ندهد، مسلمان نیست.

از نگاه امام‌ خمینی اسلام یکتا مکتب الهی مبارزه و قرآن کریم تنها کتاب آسمانی محرک بر ضد استعمار و ظلم است و سیره رسول خدا(ص)، ائمه اطهار(ع) و اصحاب آنان نیز مبارزه و خراب‌کردن کاخ‌های ظلم بوده است. در این مکتب، شهادت در راه حق افتخار است و با سنجش‌های بشری و انگیزه‌های عادی نیز قابل ارزیابی نیست؛ بلکه پی‌بردن به ارزش آن، معیاری الهی و نگاهی ربوبی لازم دارد. ملت ایران نیز به حکم مسلمان‌بودن خواهان اسلامی است که در پناه آن آزادی و استقلال، رفع ایادی اجانب، خراب‌کردن پایگاه‌های ظلم و فساد و قطع دست‌های خیانتکاران و جنایتکاران وجود دارد.

از سوی دیگر، قرآن کریم ستم‌پذیری را همانند ستمگری، نکوهش کرده، از تحمل ظلم بازداشته است ﴿فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَإِنْ تُبْتُمْ فَلَكُمْ رُءُوسُ أَمْوَالِكُمْ لَا تَظْلِمُونَ وَلَا تُظْلَمُونَ﴾؛ چنان‌که برای مظلوم نیز حق دفاع و مقابله قائل شده است﴿أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ﴾؛ از این‌رو بر مسلمانان لازم است برای از میان‌بردن زمینه‌های ظلم، از تکیه‌کردن بر ستمکاران و یاری‌خواستن از آنان بپرهیزند﴿وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ﴾؛ همان‌گونه که حق همنشینی و ارتباط با ظالمان را ندارند.﴿وَإِذَا رَأَيْتَ الَّذِينَ يَخُوضُونَ فِي آيَاتِنَا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ وَإِمَّا يُنْسِيَنَّكَ الشَّيْطَانُ فَلَا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرَى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ﴾ پیامبر اکرم(ص) نیز بهترین جهاد را بیان سخن عدل، نزد حاکم ستمگر دانسته است و امام‌علی(ع) در وصیت‌نامه خود، به دشمنی با ظالم و یاری مظلوم سفارش کرده است و زندگی همه امامان معصوم(ع) همراه با مبارزه در برابر دستگاه جور و ستم زمانه بوده است..

از این‌رو امام‌ خمینی خاطرنشان کرده است که سیره انبیا(ع) از آغاز این بوده است که در برابر قدرت‌های ظالم، ایستادگی و حق محرومان و مستضعفان را احیا کنند. ایشان به فرزندان جهادی خود سفارش کرده است به استواری پایه‌های اسلام ناب محمدی فکر کنند؛ اسلامی که پرچمداران آن پابرهنگان و مظلومان و فقرای جهان و دشمنان آن کافران و پول‌ پرستانند و آمریکا و شوروی را به خاک مذلّت خواهد نشاند. ایشان با تقسیم روحانیون به روحانیون مبارز و غیر مبارز، بزرگ‌ترین فرق روحانیت و علمای متعهد اسلام با روحانی‌نماها را در این می‌داند که علمای مبارز اسلام همیشه هدف تیرهای زهرآگین جهانخواران بوده‌اند و اولین تیرهای حادثه، قلب آنان را نشانه رفته است؛ ولی روحانی‌نماها در کنف حمایت زرپرستان دنیاطلب، مروّج باطل یا ثناگوی ظالم‌ها و مؤید آنان بوده‌اند. ایشان خاطرنشان کرده است تا به حال دیده نشده یک آخوند درباری یا یک روحانی وهابی در برابر ظلم، شرک و کفر، به‌ویژه در برابر شوروی متجاوز و آمریکای جهانخوار ایستاده باشد؛ همان‌گونه که دیده نشده یک روحانی وارسته عاشق خدمت به خدا و خلق خدا، برای یاری پابرهنگان زمین لحظه‌ای قرار داشته باشد و تا سرمنزل جانان علیه کفر و شرک مبارزه نکرده باشد..

حمایت از محرومان و مستضعفان

مستضعفان توده‌های مردمی هستند که مستکبران ایشان را ضعیف و ناتوان کرده، به زنجیر اسارت درآورده‌اند.. خداوند متعال در قرآن به صراحت بر تلاش برای رهایی مستضعفان از مستکبران تأکید کرده،﴿وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا﴾ بر اراده حتمی خود مبنی بر حاکمیت و رهبری آنان در مقدرات خود خبر داده است.﴿إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِي الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْنَاءَهُمْ وَيَسْتَحْيِي نِسَاءَهُمْ إِنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ﴾، ﴿وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ﴾ امام‌ خمینی بر حمایت و طرفداری اسلام از مستضعفان تأکید کرده است و یک هدف اساسی آن را این شمرده است که مستکبران نتوانند مستضعفان را استعمار و استثمار کنند و ستمگران را به جای خود بنشانند. اراده خداوند نیز بر آن است که با رهبری حکیمانه انبیا(ع) و وارثان آنان، مستضعفان را از قید حکومت طاغوتی آزاد و سرنوشت آنان را به دست خودشان بسپارد. از نگاه ایشان، تمام ادیان آسمانی از میان توده‌ها برخاسته‌اند و با کمک مستضعفان، بر مستکبران حمله برده و آنان را به جای خود نشانده‌اند. در اسلام نیز پیغمبر اکرم(ص) از میان مستضعفان برخاست و با کمک آنان، مستکبران زمان خود را آگاه ساخت یا شکست داد.

در نگاه امام‌ خمینی انقلاب اسلامی ایران نیز رهین کوشش‌های طبقه محروم و گودنشین است و هیچ‌گاه نباید سیاست جمهوری اسلامی پشت‌کردن به دفاع از محرومان و روآوردن به حمایت از سرمایه‌دارها گردد و اغنیا و ثروتمندان از اعتبار و عنایت بیشتری برخوردار شوند و این با سیره و روش انبیا(ع) و امیرالمؤمنین(ع) و دیگر امامان معصوم(ع) سازگار نیست و دامن حرمت و پاک روحانیت نیز از آن منزه است و تنها کسانی تا آخر خط با مبارزه همراه‌اند که درد فقر و محرومیت را چشیده باشند و فقرا و متدینان بی‌بضاعت برپادارندگان واقعی انقلاب‌ها هستند و باید تمام تلاش بدین‌سو معطوف باشد که به هر صورت ممکن، خط اصولی دفاع از مستضعفان حفظ شود..

حامیان و مبلغان اسلام ناب محمدی

امام‌ خمینی ترویج و دفاع از اسلام ناب محمدی را در عصر کنونی لازم شمرده و تأکید کرده است باید تلاش شود زهد و قدس اسلام ناب محمدی از زنگارهای مقدس‌مآبی و تحجرگرایی اسلام آمریکایی جدا گردد و به مردم مستضعف نشان داده شود و اگر نظامی بر پایه‌های نه شرقی نه غربی واقعی و اسلام پاک منزه از ریا و خدعه و فریب معرفی گردد، در واقع انقلاب اسلامی ایران پیروز شده است. ایشان تأکید داشت که سعی شود حصارهای جهل و خرافه شکسته شود تا بتوان به سرچشمه زلال اسلام ناب محمدی نایل آمد؛ زیرا غریب‌ترین چیزها در دنیای امروز اسلام است و نجات آن قربانی می‌خواهد. ایشان با اذعان به اینکه امروز جهان تشنه فرهنگ اسلام ناب محمدی است و مسلمانان در یک تشکیلات بزرگ اسلامی زرق و برق کاخ‌های سفید و سرخ را از میان خواهند برد، اعلام کرد «خمینی آغوش خود را برای تیرهای بلا و حوادث سخت باز کرده است و همچون همه عاشقان شهادت، برای درک شهادت روزشماری می‌کند».

از سوی دیگر، امام‌ خمینی خود بزرگ‌ترین مدافع اسلام اصیل در عصر کنونی بود و آن را تکلیف شرعی و الهی برای همه مسلمانان می‌دانست و در این راستا نیز از ملت انقلابی ایران، حوزه‌های علمیه، جوانان تحصیل‌کرده، علما، روشنفکران و دانشگاهیان، سربازان اسلام، قوای مسلح اعم از ارتش، سپاه پاسداران، ژاندارمری و بسیجیان به عنوان حامیان و مدافعان اسلام ناب نام برده است؛ در عین حال، در تشریح مدافعان و مبلغان اسلام ناب محمدی، از برخی گروه‌ها به‌ویژه یاد کرده است.

امام‌ خمینی وظیفه دفاع از اسلام ناب محمدی را در درجه نخست از آنِ روحانیت می‌دانست و با تأکید بر اینکه ترویج اسلام ناب محمدی برای روحانیت بالاترین عزت است، خاطرنشان ساخته است روحانیت با کمی امکانات، تفکر اسلام ناب را بر افکار و اندیشه مسلمانان جاری و نهال فقاهت را بارور ساخت. ایشان با اشاره به نقش علمای راستین در دفاع از اسلام ناب، تأکید کرده است باید برای طلاب جوان ترسیم شود چگونه در دوران وانفسای نفوذ مقدسین نافهم، عده‌ای کمر همت بسته و برای نجات اسلام، حوزه و روحانیت از جان و آبرو سرمایه گذاشته‌اند؛ به گونه‌ای که علما و روحانیت متعهد خود را برای ایثار خون نیز آماده کرده بودند. ایشان با اشاره به وظیفه خطیر مورخان در این زمینه، تأکید کرده است باید روشن شود چگونه مردم، علیه ظلم، بیداد، تحجر و واپسگرایی قیام کردند و فکر اسلام ناب محمدی را جایگزین تفکر اسلام آمریکایی کردند و در جمود حوزه‌های علمیه، تنی چند از عالمان دین‌باور دست در دست مردم، خود را به آتش و خون زدند و از آن پیروز بیرون آمدند.

امام‌ خمینی خاطرنشان کرده است امروز نیز همچون گذشته شکارچیان استعمار در سرتاسر جهان به سراغ شیردلان روحانیت مخالف شرق و غرب و متکی به اصول اسلام ناب محمدی رفته‌اند و از این پس نیز جهان اسلام هر از چند گاه، شاهد انفجار خشم جهانخواران علیه یک روحانی پاکباخته خواهد بود. ایشان برای نمونه از سید روح‌الله خاتمی با عنوان روشنفکری متدین و مجتهدی بزرگوار یاد کرده که یکی از طرفداران بی‌بدیل اسلام ناب محمدی در عصر فریب و خودپرستی بود چنان‌که به مناسبت شهادت سیدعارف حسین حسینی، روحانیون مدافع اسلام ناب محمدی را هدف توطئه و ترور دشمن دانسته، وظیفه همه علما را روشن‌کردن تضاد اسلام ناب محمدی و اسلام آمریکایی برای نجات اسلام از ایادی شرق و غرب برشمرد و خطاب به ملت پاکستان نیز تأکید کرد نگذارند شیطان‌زادگان جلوی رشد اسلام ناب محمدی را بگیرند.

امام‌ خمینی از دانشگاهیان نیز با عنوان مدافعان اسلام ناب محمدی نام می‌برد و از آنان می‌خواهد چارچوب‌های اصیل اسلام ناب محمدی را در اختیار تمامی اعضای بسیج قرار دهند و بسیجیان جهان اسلام نیز در فکر ایجاد حکومت بزرگ اسلامی باشند؛ چنان‌که ایشان از پیش از انقلاب اسلامی ایران نیز از دانشجویان خواسته بود اسلام واقعی را شناخته، ملت مسلمان را آگاه سازند و تباین اسلامِ پیغمبر خدا و اولیای او با اسلام ساختگیِ امثال معاویه را به آنان برسانند و به دنیا بفهمانند اسلامی که دولت‌های دست‌نشانده از آن دم می‌زنند، اسلامِ ساخته و پرداخته سلاطین اموی و عباسی است.

امام‌ خمینی به‌صورت کلی، وظیفه نهاد تبلیغاتی کشور را روشن‌ کردن چارچوب اسلام ناب محمدی می‌دانست که همان ترسیم قهر و خشم و کینه مقدس و انقلابی علیه سرمایه‌داری غرب و کمونیسم شرق است، و از آنان خواست راه مبارزه علیه ریا و حیله و خدعه را به مردم به‌خصوص جوانان نشان دهند. ایشان در این راستا هنرمندان متعهد را نیز جزو مدافعان اسلام ناب محمدی دانسته، تنها هنری را مورد قبول قرآن شمرده که صیقل‌دهنده اسلام ناب محمدی و کوبنده «اسلام آمریکایی» باشد.. ایشان در مجموع نظام جمهوری اسلامی و مردم ایران را نیز مدافع اسلام ناب محمدی و متعهد به آن شمرده که باید کشور را برای دفاع از ارزش‌های اسلام ناب و محرومان و مستضعفان جهان در آمادگی کامل نگه دارند، و هشدار داده است جمهوری اسلامی ایران نباید تحت هیچ شرایطی از اصول و آرمان‌های مقدس و الهی خود دست بردارد؛ چنان‌که مردم سلحشور ایران نیز کینه و خشم انقلابی خویش را در سینه‌ها نگه داشته، شعله‌های ستم‌سوز آن را علیه شوروی و آمریکا و اذناب آنان به کار خواهند گرفت تا پرچم اسلام ناب محمدی بر بام همه عالم قد برافرازد و پابرهنگان و صالحان، وارثان زمین گردند..

اسلام امریکایی

امام‌ خمینی فارغ از اختلافات اعتقادی یا فقهی مذاهب اسلامی و در یک نگاه کلی، اسلام ناب محمدی را در برابر اسلام آمریکایی می‌دانست که برای همیشه در تقابل با اسلام ناب بوده است. این نگاه یادآور سخن امام‌حسین(ع) است که تقابل میان اهل بیت(ع) و بنی‌امیه دربارهٔ خداوند تعالی است. پرچم حق بر دوش اهل بیت(ع) و پرچم باطل بر دوش بنی‌امیه است و این وضع تا روز قیامت ادامه دارد؛ چنان‌که امام‌صادق(ع) نیز بر تقابل تاریخی اهل بیت(ع) و آل ابی‌سفیان و مبارزه دایمی آن دو تأکید کرده، نقطه مرکزی آن را نیز ایمان و کفر به خداوند و پایبندی به الزامات آن دانسته است.

از نظر امام‌ خمینی نیز اسلامِ پیغمبر اکرم(ص) و اولیای ایشان با اسلام ساختگیِ امثال معاویه و حکومت‌های غاصب و جائر دولت‌های دست‌نشانده استعمار، در تباین دایمی است، و اساساً اسلامِ ساخته و پرداخته سلاطین اموی و عباسی در برابر قرآن و آیین مقدس پیامبر بزرگ اسلام(ص) درست شده است تا اغراض شوم استعمارگران تأمین گردد. از نگاه ایشان از صدر اسلام تا کنون این دو خط موازی در میان مسلمانان وجود داشته است؛ یک خط راحت‌طلبی که تلاش کرده است در عین عبادت خدا، طعمه خود را یافته، راحت و بی‌دغدغه زندگی کند و به تعبیر امیرالمؤمنین علی(ع) افرادی که همّشان، علفشان است، ‏ و خط دیگر خط انبیا(ع) و اولیای بزرگ بوده است که تمام عمرشان را صرف مبارزه با ظلم و بیدادگری کرده‌اند.جنگ حق و باطل، جنگ فقر و غنا، جنگ استضعاف و استکبار، و جنگ پابرهنه‌ها و مرفهان بی‌درد، در طول تاریخ اسلام وجود داشته است.

امام‌ خمینی، اسلام آمریکایی را اسلام سرمایه‌داری، اسلام مستکبرین، اسلام مرفهین بی‌درد، اسلام منافقین، اسلام راحت‌طلبان، اسلام فرصت‌طلبان، اسلام اشرافیت، اسلام ابوسفیان، اسلام روحانیان درباری، اسلام مقدس‌نماهای حوزه‌های علمی و دانشگاهی، اسلامذلت و نکبت، اسلام پول و زور، اسلام فریب و سازش و اسارت، اسلام حاکمیت سرمایه و سرمایه‌داران بر مظلومین و پابرهنه‌ها، اسلام سرمایه‌داری مدرن و کمونیسم خون‌آشام، اسلامرفاه و تجمل، اسلام التقاط و اسلام سازش و فرومایگی شمرده است. ایشان با یادآوری اینکه هنوز برای بسیاری از ملت‌های اسلامی مرز «اسلام آمریکایی» و «اسلام ناب محمدی» درست مشخص نشده است، تأکید کرده است راه مبارزه با اسلام آمریکایی از پیچیدگی خاصی برخوردار است و باید تمامی زوایای آن برای مسلمانان پابرهنه روشن گردد.

ویژگی‌های اسلام امریکایی

با توجه به ویژگی‌های یادشده برای اسلام ناب محمدی، معیارهای اسلام آمریکایی نیز مشخص می‌گردد؛ اما امام‌ خمینی تلاش کرده است با نشان‌دادن نشانه‌های عینی اسلام آمریکایی، آن را در عصر کنونی هرچه بیشتر بازشناسی کند و برخی از این ویژگی‌ها چنین است:

راحت‌ طلبی

در منطق قرآن دین‌داری الزامات خود را دارد و انسان نباید فکر کند بی‌هدف رها شده﴿أَيَحْسَبُ الْإِنْسَانُ أَنْ يُتْرَكَ سُدًى﴾ یا همین که به زبان اعلان ایمان کند، به حال خود رها شده، آزمایش نمی‌شود. راحت‌طلبی حالتی در انسان ایجاد می‌کند که اندک‌اندک همه مفاهیم اعتقادی او را دگرگون می‌سازد.

انسان راحت‌طلب مفاهیم دین را به گونه‌ای توجیه و تفسیر می‌کند که با هواهای او در تزاحم نباشد و تکلیفی برایش ایجاد نکند. از نگاه امام‌ خمینی، اسلام واقعی ظلم‌ستیز است و راحت‌طلبی یکی از ویژگی‌های اسلام آمریکایی است و از صدر اسلام تاکنون برای عده‌ای از مسلمانان راحت‌طلبی مقدم بر هر چیز بوده است؛ حال آنکه مذهب تشیع، مذهب خون و شمشیر است و همه انبیا(ع) و اولیای بزرگ، تمام عمرشان را صرف مبارزه با بیدادگری کردند و اگر بنا بر راحت‌طلبی بود، قیام امام‌حسین(ع) پدید نمی‌آمد. ایشان تأکید دارد که بحث قیام و راحت‌طلبی دو مقوله‌ای است که هرگز با هم جمع نمی‌شوند و ملتی که می‌خواهد مستقل و آزاد باشد و وابسته و تحت سلطه نباشد، باید برای همه چیز مهیا باشد و راحت‌طلبی را کنار بگذارد. اساساً خاصیت حکومت رفاه‌طلبان این است که در برابر سفارتخانه‌های خارجی ذلیل باشند و در برابر رعیت خود و قشر محروم با کمال قلدری رفتار نمایند.

امام‌ خمینی روی دیگر راحت‌طلبی را سازش با ستمکاران می‌داند و به همین‌سبب اسلام آمریکایی را اسلام ذلت، نکبت، فریب و سازش و اسارت و فرومایگی می‌نامد و در این راستا، از ملی‌گرایانی سخن می‌گوید که به‌راحتی در مشکلات و سختی‌ها و تنگناها دست ذلت و سازش به طرف دشمنان دراز می‌کنند و برای اینکه خود را از فشارهای روزمره سیاسی برهانند، همه کاسه‌های صبر و مقاومت را یکجا می‌شکنند و به همه میثاق‌ها و تعهدات ملی و میهنی ادعایی خود پشت پا می‌زنند. ایشان در برابر، از مردم ایران به‌ویژه خانواده‌های ایثارگران یاد می‌کند که با استقامت و پایمردی خویش به بنیانی مرصوص مبدل گشته‏، در برابر مشکلات و ناملایمات خم به ابرو نمی‌آورند و به راه اسلام شرف و انسانیت ادامه می‌دهند و زندگی باعزت را بر حضور در کاخ‌های ذلت و نوکری ابرقدرت‌ها و سازش و صلح تحمیلی ترجیح می‌دهند. از نگاه ایشان، ملت ایران که مبارزان حقیقی و راستین ارزش‌های اسلامی هستند، به‌خوبی دریافته‌اند که مبارزه با رفاه‌طلبی سازگار نیست و آنان که تصور می‌کنند مبارزه در راه استقلال و آزادی مستضعفان و محرومان جهان با رفاه‌طلبی منافات ندارد، با الفبای مبارزه بیگانه‌اند؛ چنان‌که آنانی هم که تصور می‌کنند مرفهان بی‌درد با نصیحت و پند متنبه می‌شوند و به مبارزان راه آزادی می‌پیوندند، آب در هاون می‌کوبند.

سرمایه‌داری ظالمانه

امام‌ خمینی همانند فقهای دیگر، اصل مالکیت سرمایه در اسلام را پذیرفته است؛ اما آن را دارای شرایطی می‌داند که نظام اقتصادی اسلام را از نظام اقتصادی سرمایه‌داری امروز دنیا که واجد برخی نابرابری‌هاست، جدا می‌کند. ایشان بر آن بود با توجه به قوانین اسلامی، به دست آوردن سرمایه‌های کلان از راه مشروع، اساساً تحقق‌پذیر نیست و اسلام نه تنها با سرمایه‌داری ظالمانه و بی‌حساب و محروم‌کننده توده‌های تحت ستم و مظلوم موافق نیست، بلکه آن را به‌طور جدی در کتاب و سنت محکوم و مخالف عدالت اجتماعی می‌داند. از نظر ایشان، ویژگی اشرافیت این است که چون همیشه ترس از مقام و موقعیت در آن وجود دارد، به زیردست‌ها، ظلم و به بالادست‌ها، ازجمله قدرت‌های خارجی، توسری‌خوری وجود دارد؛ چنان‌که اشراف به سبب زندگی اشرافی هیچ وقت نمی‌توانند مشکلات طبقه محروم را درک کنند.

از نگاه امام‌ خمینی حاکمان اموی و عباسی مانع تحقق اسلام واقعی پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) بودند؛ چون با اشرافی‌گری و سرمایه‌داری بی‌حساب آنان منافات داشت. ایشان یکی از مشخصه‌های اسلام آمریکایی را اسلام اشرافیت، اسلام پول و زور و اسلام حاکمیت سرمایه و سرمایه‌داران بر مظلومان و پابرهنه‌ها برشمرده، معتقد بود هیچ‌یک از انبیا(ع) از اشراف نبودند که طرفدار اشراف باشند؛ بلکه تمام پیامبران الهی(ع) ازجمله پیغمبر اکرم(ص) پیوسته در ستیز با سرمایه‌داران، اشراف و ستمکاران بوده‌اند.. به اعتقاد ایشان، علمای اصیل اسلام نیز هرگز زیر بار سرمایه‌داران و پول‌پرستان و خوانین نرفته‌اند و همواره این شرافت را برای خود حفظ کرده‌اند و این ظلم فاحشی است که کسی بگوید دست روحانیت اصیل طرفدار اسلام ناب محمدی با سرمایه‌داران در یک کاسه است؛ بلکه روحانیت متعهد، به خون سرمایه‌داران زالوصفت تشنه است و هرگز با آنان سر آشتی نداشته و نخواهد داشت.

تحجرگرایی

تحجّر به بسته‌ بودن ذهن، تنگ‌نظری و داشتن اندیشه ساکن و راکد گفته می‌شود و فرد متحجر دارای اندیشه و خصوصیاتی است که پذیرای مسائل و موضوعات فرهنگی و فکری جدید نیست. امام‌ خمینی تحجرگرایی در حوزه دین را برداشت ناقص و سطحی از دین، گرایش‌های همراه با جهل، جمود، ظاهرگرایی دینی، مقدس‌مآبی و درک صحیح نداشتن از مصالح دینی و اجتماعی و باورنداشتن به نقش زمان و مکان در اجتهاد دانسته است؛ حال آنکه آموزه‌های اسلامی از انعطاف و تحرک لازم برای هماهنگی با تغییرات شرایط و مقتضیات زمان و مکان برخوردار بوده، قابلیت جاویدماندن دارد. امام‌ خمینی در تبیین اسلام آمریکایی در دوره معاصر از یک سو از مراکز وهابیت در جهان نام می‌برد که به کانون‌های فتنه و جاسوسی مبدل شده‌اند و اسلام مقدس‌نماهای حوزه‌های علمی را ترویج می‌کنند و در عین حال سر بر آستان آمریکای جهانخوار دارند و از سوی دیگر، از داخل جبهه خودی یاد می‌کند که در دوران مبارزه، گلوله حیله و مقدس‌مآبی و تحجر آنان، هزار بار بیشتر از باروت و سرب، جگر و جان را می‌درید و مانع مبارزه با طاغوت می‌شد..

تفکر التقاطی

التقاط به معنای دستچین‌کردن خودسرانه عقاید و اندیشه‌های ناهمگون، بدون پایداری روی اصول معین و مشخص است که در نتیجه آن، جوهره دین اصیل، تجزیه می‌شود و معیار سنجش دین تغییر می‌کند. التقاط در حقیقت برآمده از پایبندنبودن به اسلام است. در اندیشه انسان التقاطی، اسلام دینی نیست که به‌طور کامل پاسخگوی نیازهای مادی و معنوی بشر باشد؛ از این‌رو کسانی که دارای این اندیشه و طرز فکرند با سلیقه خود بخشی از اسلام اصیل و بخشی از مکتب‌های دیگر را گرفته، با هم ضمیمه کرده، مجموع آن را به نام اسلام به جامعه اسلامی عرضه می‌کنند.

امام‌ خمینی به این اعتبار که مکتب اسلام غنی است و هرگز به ضمیمه‌کردن مکاتب دیگر نیاز ندارد، التقاطی‌فکرکردن را خیانتی بزرگ به اسلام و مسلمانان می‌دانست؛ خیانتی که به شکست مکتب می‌انجامد و شکست در مکتب خطرناک‌تر از شکست در برابر دشمن است. از نظر ایشان، برخی جریان‌ها در صددند با نام اسلام پایه‌های آن را سست کنند و جوانان را به دام اندازند و در حالی‌که هیچ اطلاعی از اسلام و اهداف قوانین آن ندارند، با تفسیرهای جاهلانه و غلط، خود را اسلام‌شناس جلوه دهند. این کار در حقیقت تمسک به قرآن و نهج البلاغه برای کوبیدن اسلام و قرآن است تا راه برای رهبران غربی و شرقی آنان بازگردد. ایشان چنین اسلامی را اسلام منافقین‏، اسلام التقاطی و در یک کلمه، اسلام آمریکایی می‌نامد.

دشمنان و مخالفان اسلام ناب محمدی

امام‌ خمینی به موازات طرح و تبیین اسلام آمریکایی، به معرفی و ارزیابی دشمنان و مخالفان اسلام ناب محمدی و حامیان اسلام آمریکایی نیز پرداخته است. در یک ارزیابی کلی، تمامی کسانی که در برابر جبهه اسلام ناب محمدی هستند، در شمار دشمنان و مخالفان قرار دارند؛ اما امام‌ خمینی خود به برخی جریان‌ها در این زمینه اشاره کرده است. ایشان عالمان غیر مهذب و روحانی‌نماها را در صف نخست دشمنان داخلی اسلام ناب محمدی می‌بیند؛ زیرا در طول تاریخ اسلام این عالمان غیر مهذب بودند که تیشه به ریشه اسلام ناب زده‌اند. آنان با ایجاد مذاهب و مکتب‌های انحرافی به مکتب‌های توحیدی ضرر زدند و آن قدری که مکتب‌های توحیدی از عالمان غیر مهذب ضربه خورده است، از هیچ گروهی نخورده است. ایشان از وجود افرادی در حوزه‌های علمیه خبر داده است که علیه اسلام ناب محمدی فعالیت دارند و با چهره مقدس‌مآبی چنان تیشه به ریشه اسلام می‌زنند و گویی غیر از این وظیفه‌ای ندارند. ایشان به طلاب هشدار داده است لحظه‌ای از فکر این مارهای خوش خط و خال کوتاهی نکنند؛ زیرا آنان مروّج اسلام آمریکایی و دشمن رسول اللَّه(ص) هستند.

امام‌ خمینی با تأکید بر اینکه بارها خطر مقدس‌نماها در حوزه‌ها و دانشگاه‌ها را گوشزد کرده‏، خاطرنشان کرده است که اینان با تزویرشان از درون محتوای انقلاب و اسلام را نابود می‌کنند و با قیافه‌ای حق‌به‌جانب و طرفدار دین و ولایت، همه را بی‌دین معرفی می‌کنند. ایشان در پاسخ نامه‌ای از جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، ضمن توصیه به دوستان روحانی خود مبنی بر اینکه به صورتی حرکت نکنند که متهم به طرفداری از فئودال‌ها و سرمایه‌دارها شوند، هشدار داد بدون جذب جوانان دلسوخته نمی‌شود اسلام ناب محمدی را در جهان مستضعفان و پابرهنگان پی‌ریزی کرد و اگر دیر جنبیده شود، اسلام آمریکایی چنان زیبا برای جهان پابرهنگان تشنه عدالت ترسیم می‌گردد که همه محکوم به فنا خواهند بود. ‏ایشان در عین حال، خاطرنشان کرده است کسانی که بدون استثنا به هر چه روحانی و عالِم حمله و اسلام آنان را اسلام آمریکایی معرفی می‌کنند، راهی بس خطرناک می‌روند که خدای ناکرده به شکست اسلام ناب محمدی می‌انجامد.

از نگاه امام‌ خمینی برخی جریان‌های داخلی مانند نهضت آزادی، به اعتبار تظاهر به اسلام و دخالت بی‌مورد در تفسیر قرآن کریم و احادیث و تاویل‌های جاهلانه و نیز بی‌اطلاعی از اسلام و فقه اسلامی، در راستای ترویج اسلام آمریکایی قرار دارند. از این‌رو ایشان با صراحت اعتراف کرد بعضی تصمیمات اول انقلاب در سپردن پست‌ها و امور مهمه کشور به گروهی که به اسلام ناب محمدی عقیده خالص و واقعی نداشته‌اند، اشتباهی بوده است که تلخی آثار آن به‌راحتی از میان نمی‌رود.

از سوی دیگر، استکبار جهانی به‌ویژه آمریکا نیز در نگاه امام‌ خمینی از دشمنان خارجی اسلام ناب محمدی و مروج اسلام آمریکایی است. به اعتقاد ایشان، امروز بیشتر از هر زمانی کینه و دشمنی استکبار علیه اسلام ناب محمدی برملا شده است و دنیای استکبار خطر رشد اسلام ناب را علیه منافع نامشروع خود درک کرده، به‌خوبی می‌داند تنها نیرویی که می‌تواند آنان را از صحنه خارج کند، اسلام است؛ زیرا آنان پس از انقلاب اسلامی ایران ضربات سختی از اسلام خورده‌اند و تصمیم گرفته‌اند به هر وسیله ممکن آن را در ایران که مرکز اسلام ناب محمدی است، نابود کنند. ایشان با اشاره به شیوه مقابله با اسلام از سوی آنان توجه می‌دهد که آنان تلاش می‌کنند اگر بتوانند با نیروی نظامی، اگر نشد، با نشر فرهنگ مبتذل خود و بیگانه‌کردن ملت از اسلام و فرهنگ ملی خویش و اگر هیچ‌کدام از اینها نشد، از راه نفوذ عوامل خودفروخته خود، به مقاصد خود برسند. ایشان دلیل فشار بر روحانیت را نیز به واسطه حضور اسلام ناب ارزیابی کرده، معتقد است آمریکا به همین دلیل روحانیت را خار راه استعمارگری می‌داند؛ چنان‌که قصد استعمارگران از طرح اسلام منهای سیاست و روحانیت نیز، انزوای اسلام بوده است. ایشان به همگان اعلام کرد بزرگ‌ترین ساده‌اندیشی آن است که تصور کنند جهانخواران از آنان و اسلامدست برداشته‌اند؛ حال آنکه در نهاد و سرشت آمریکا و شوروی کینه و دشمنی با اسلام ناب محمدی موج می‌زند. به اعتقاد ایشان، باید برای شکستن امواج طوفان‌ها، به صبر و ایمان مسلح شد و ملتی که در خط اسلام ناب محمدی و مخالف اسلام آمریکایی است، باید بسیجی باشد..

امام‌ خمینی همچنین کشورهای اسلامی وابسته را از مروجان اسلام آمریکایی و مخالفان اسلام ناب محمدی برشمرده، با اشاره به کشتار زائران خانه خدا به دست رژیم آل سعود، آن را نمود بارز اسلام آمریکایی دانسته و خاطرنشان کرده است اگر از صدها وسیله تبلیغاتی استفاده می‌شد تا مرز واقعی میان اسلام راستین و اسلام آمریکایی و فرق حکومت عدل و حکومت سرسپردگان مدعی حمایت از اسلام را مشخص کنند، به صورتی چنین زیبا نمی‌توانستند. ایشان همچنین آن فاجعه را توطئه‌ای برای حفظ سیاست‌های استکبار و جلوگیری از نفوذ اسلام ناب محمدی قلمداد کرده و خاطرنشان کرده است کارنامه سیاه حاکمان بی‌درد کشورهای اسلامی حکایت از افزودن درد و مصیبت بر پیکر نیمه‌جان اسلام و مسلمین دارد، امروز مراکز وهابیت در جهان، مروجان «اسلام آمریکایی»‌اند. ایشان اسلام مورد نظر آمریکا که در زمان رژیم پهلوی پیگیری می‌شد را نیز اسلام آمریکایی می‌نامید و مشخصه آن را در ترویج این فکر می‌دانست که کار روحانیت باید عبادت و تحصیل باشد و در مسائل سیاسی جامعه حق دخالت نداشته باشد.

اسلام ناب کدام است؟

اسلام ناب محمدی (ص)، اسلام حقیقیِ مستند به منابع اصیل و تحقق بخش ارزش‌های الهی در برابر اسلام آمریکایی. اسلام از ماده «س ل م» در لغت به معنای تسلیم شدن، عافیت و دوری از عیب و نقص، خالص نمودن عبادت و در ادبیات اسلامی، آخرین دین وحیانی است که مجموعه عقائد، ارزش‌ها، احکام حقوقی و عبادی را به عنوان یگانه راه سعادت و رستگاری انسان‌ها به ارمغان آورده و رسالت ترویج ارزش‌هایش را نیز به عهده خواص از امت اسلام واگذار کرده است. مراد از کاربردهای قرآنی واژه اسلام مانند: ﴿إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ﴾، ﴿وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا﴾ و... دین اسلام است؛ واژه «ناب» نیز مرادف با «سره، خالص و بدون آمیختگی بودن» و به معنای چیزی است که با ماده دیگری ترکیب نشده باشد. واژه محمدی (ص) نیز انتساب به حضرت محمد (ص)، رسول گرامی اسلام، را افاده می‌کند؛ بنابراین اسلام ناب محمدی (ص) اسلام خالص و نابی است که در آموزه‌ها و سیره پیامبر اکرم (ص) متبلور شده است.

اسلام ناب محمدی (ص) «اسلام صفا و معنویت، اسلام عقلانیت و توحید، اسلام پرهیزکاری و مردم‌سالاری، اسلام ﴿أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ﴾ و در نقطه مقابل، اسلام آمریکایی به معنای پوشاندن لباس اسلام بر نوکری اجانب و دشمنی با امت اسلامی است».

اسلام ناب محمدی (ص) اولین بار زمانی که اسلام آمریکایی درصدد ایجاد انحراف در عالم اسلام و ارائه چهره مخدوشی از اسلام بود، در بیانات امام خمینی به کار رفت؛ البته ایشان از درهم‌آمیختگی مرزهای مفهومی اسلام ناب محمدی (ص)؛ که اسلام پابرهنگان و محرومان است، با اسلام آمریکایی؛ که اسلام مقدس‌نماهای متحجر، سرمایه‌داران خدانشناس و مرفهین بی‌درد است نگران بوده‌اند.

پس از این، ادبیات نوینی درباره اسلام ناب محمدی (ص) و اسلام آمریکایی شکل گرفت. اسلام ناب محمدی (ص) اسلامی برگرفته از منابع اصیلی چون قرآن و سنت رسول گرامی اسلام و اهل بیت (ع) و وفادار به تعالیم راستین و حقیقی ایشان است. نگاه جامع به دین و به طور خاص اجرایی شدن احکام دین در قالب تشکیل حکومت اسلامی از مهمترین ویژگی‌های اسلام ناب محمدی (ص) است و به ویژه سلطه‌ستیزی و دفاع از محرومان و مستضعفان از جهت‌گیری‌های اساسی آن می‌باشد.

گرچه عبارت اسلام ناب محمدی (ص) تعبیر نوآورانه‌ای از اسلام اصیل و حقیقی است؛ با این حال قرآن مختصات اسلام ناب و انحراف از اسلام اصیل را در مجموعه آیاتی بیان داشته است. از نظر قرآن همنشینی با قرآن ﴿وَقَالَ الرَّسُولُ يَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِي اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا﴾، اتخاذ ولی و امام خوب ﴿وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا * يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا﴾، جهاد در راه خدا، پیشی نگرفتن از ولی خدا﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ﴾ ، عقلانیت﴿إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ﴾ و صفاتی از این قبیل از ویژگی‌های اسلام ناب است.

اسلام ناب محمدی (ص) با مجاهدت‌های پیامبر گرامی اسلام که در پی مجد و عظمت پیروان خویش بودند، و در نتیجه تلاش‌های اهل بیت (ع) که قرآن و سنت پیامبر را ترویج می‌کردند، توسعه یافت. پیامبر گرامی اسلام پیش از وفات خود راهبرد دست‌یابی به اسلام ناب را روشن ساخته و با تأکید بر تمسک به قرآن و اهل بیت (ع) در احادیثی مانند حدیث معروف ثقلین، راه نجات را در پیروی از این دو منبع گران‌سنگ منحصر نمودند.

اسلام ناب محمدی (ص) مخالف اشرافی‌گری، تبعیض، فساد طبقاتی و استکبار بوده و در پی ترویج توحید، عدالت و استقرار جامعه اسلامی است. چنانکه امیرالمؤمنین (ع) به عنوان الگوی تام اسلام ناب در احیای عدالت حتی نسبت به برادر خود نیز استثنا قائل نشدند. پس از امیرالمؤمنین (ع) ائمه (ع) عهده‌دار احیا و گسترش مفاهیم قرآن و ارزش‌های اسلام ناب محمدی (ص) بودند.

این رویارویی در طول تاریخ تحت عنوان‌هایی چون تقابل اسلام علوی با اسلام اموی و عباسی یا رویارویی اسلام التقاطی با اسلام راستین صورت پذیرفت و اندیشمندان و فقیهان مسلمان در حفاظت از مرزهای اسلام ناب محمدی جِدّوجهد خود را به کار می‌بستند.

نخستین انحراف سازمان‌یافته از اسلام ناب را می‌توان در زمان حضور پیامبر گرامی اسلام (ص) مشاهده کرد. آنگونه که در زمان حیات آن حضرت در مواجهه با بیانات شخص پیامبر (ص) به تدریج دو جبهه ولایت‌پذیر و ولایت‌گریز شکل گرفت، بدان حد که نه تنها در روایات منقول از ایشان؛ بلکه در آیات قرآن نیز صراحتاً حجت بودن بیان پیامبر (ص) برای پیروان مورد تأکید قرار گرفت ﴿وَمَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى * إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْيٌ يُوحَى﴾ و از عده‌ای از اطرافیان ایشان با عنوان منافق یاد شد. مصادیق این مسئله را می‌توان در ماجرای ترور پیامبر در بازگشت از جنگ تبوک﴿يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ مَا قَالُوا وَلَقَدْ قَالُوا كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَكَفَرُوا بَعْدَ إِسْلَامِهِمْ وَهَمُّوا بِمَا لَمْ يَنَالُوا وَمَا نَقَمُوا إِلَّا أَنْ أَغْنَاهُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ مِنْ فَضْلِهِ فَإِنْ يَتُوبُوا يَكُ خَيْرًا لَهُمْ وَإِنْ يَتَوَلَّوْا يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ عَذَابًا أَلِيمًا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَمَا لَهُمْ فِي الْأَرْضِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ﴾ ، تخلف از لشکر اسامه و... به روشنی مشاهده کرد.

پس از پیامبر خدا (ص) نیز دو انحراف بزرگ در تاریخ اسلام پدیدار شد که اگر مجاهدت‌های علمی و عملی اهل بیت (ع) نمی‌بود، می‌توانست به هدم اساس اسلام منجر شود؛ انحراف نخست از سوی بنی‌امیه و انحراف دوم از سوی بنی‌عباس واقع و تا قرون ششم و هفتم هجری ادامه یافت.

در دوران غیبت ائمه (ع) و به خصوص در دوران متأخرو پس از روی کار آمدن شاهان قاجار و پهلوی و همزمان با تجزیه امپراتوری عثمانی، برنامه‌ای منسجم و هدف‌دار برای تخریب اسلام ناب توسط دشمنان اسلام طراحی و اجرا شد. رویارویی امپریالیسم غربی با امپراتوری‌های بزرگ اسلامی مانند عثمانی و صفوی سبب زوال حکومت‌های اسلامی شده و موجبات ظهور نهضت‌های آزادی‌خواه اسلامی را فراهم آورد.

برای تحریف از اسلام ناب محمدی (ص)، در کنار ترویج سلفی‌گری، روند عرفی کردن دین و سکولارسازی جامعه دینی به موازات هم پیش رفتند و حریم مرجعیت دینی را نیز محدود نمودند، که اوج این تحدید دین در ماجرای مشروطه و سربه‌داری شیخ فضل الله نوری خود را ظاهر ساخت. روشنفکران قاجاری با یکسان انگاری اسلام با مسیحیت قرون وسطایی، بی‌صداقتی در انتقال مفاهیم غربی و سرسپردگی برخی از ایشان به سفارت‌خانه‌های بیگانه، ضرباتی به پیکره اسلام ناب وارد ساختند.

در دوران معاصر دانشمندانی چون علامه عسکری، آیت الله طالقانی، علامه طباطبائی و شهید مطهری با طرح اسلام اصیل و راستین و بعدها نیز آیت الله خامنه‌ای زمینه طرح گفتمان اسلام ناب محمدی (ص) را برای امام خمینی فراهم کردند. اسلام راستین در فضایی طرح شد که روشنفکران غرب‌گرا و سردمداران مذاهب انحرافی ساخته دست استعمار با القای شبهات فراوان و تسخیر عرصه‌های علمی و سیاسی جرأت هرگونه اظهارنظر را از پیروان اسلام ناب سلب کرده بودند. آیت الله طالقانی با تشکیل جلسات تفسیر قرآن و کاربرد احکام قرآنی در مبارزه با کفر و استکبار و تربیت نسل دانشجویان متدین به تبیین اسلام ناب محمدی (ص) کمک‌های شایانی نمود. شهید مطهری نیز با توسعه گفتمانی و ترویج اسلام راستین که به مبارزه با اسلام تحجر و سکولار می‌پرداخت، زمینه را برای بحث از اسلام ناب فراهم ساخت که پس از انقلاب اسلامی به تحقق نزدیک شد.

مبانی اسلام ناب محمدی (ص)

مبانی اسلام ناب محمدی (ص) مجموعه پایه‌های نظری و فکری است که بر اساس آن اسلام ناب با تمامی لوازمش تعریف می‌شود. قرآن و سنت پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) به عنوان منبع زنده و زاینده، مجموعه مبانی مورد نظر را بیان داشته‌اند. پیش از تبیین مبانی اسلام ناب محمدی (ص) توجه به این امر ضروری است که اسلام آمریکایی نیز مدعی پایبندی به همین مبانی است، با این حال طرفداران اسلام آمریکایی، به علت تحجرگرایی و نیز همسویی با اصول مورد نظر غرب و تأمین منافع ایشان، فاصله زیادی با اسلام ناب محمدی (ص) دارند.

در قرآن، خدامحوری و توحید به عنوان اصلی‌ترین مبنای مورد نظر اسلام چنان مورد تأکید قرار گرفته﴿وَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ﴾ که از نظر برخی هدف نهایی از آیات قرآن، توحید تلقی می‌شود. ارسال نامه از سوی پیامبر اسلام (ص) به پادشاهان شرق و غرب و دعوت ایشان به توحید در همان سال‌های اولیه تشکیل حکومت اسلامی، نشان از جایگاه بی‌مثال توحید در اندیشه اسلام ناب محمدی (ص) دارد. اسلام ناب محمدی (ص) در شرایط کنونی نیز درصدد مخالفت با آمریکا، کفر و شرک و طنین انداختن آوای توحید است. و روشن است که همین تکیه و تأکید بر توحید در منظومه فکری امام خمینی و سبب تحول‌آفرینی ایشان و احیای اسلام ناب محمدی (ص) گشت.

توحید صرفاً یک نظریه فلسفی و فکری نیست بلکه معنای عمیق و همه جانبه آن، حاکمیت ارزش‌های الهی بر جامعه و نفی حکومت‌های طاغوتی، استبدادی، فاسد و طغیان‌گر است.

نبوت در منظومه توحیدی اسلام ناب محمدی (ص) بر اساس هدف تربیتی و اصلاحی و برای ابدیت‌بخشیدن به حرکت عظیم و بزرگ خداوندی که تزکیه و تعلیم کتاب و حکمت را محور فعالیت خود قرار داده است، جایگاه شاخصی دارد. اسلام ناب محمدی (ص) از طریق نبوت و بعثت انبیا جهت ختم برنامه‌های تعلیمی و تربیتی خداوند ابلاغ شد و در همین راستا نبوت حضرت خاتم (ص) نیز بشریت را به سر منزل مقصود نزدیک نمود.

در استمرار نبوت، ولایت رکن رکین اسلام ناب محمدی (ص) و برخاسته از آن است و بنابر آیات قرآن و روایات صحیح، اتکا به آن سبب رستگاری خواهد بود. اسلام از اساس، تمسک به ولایت را یکی از مبانی اسلام ناب محمدی (ص) در کنار توحید و نبوت قرار می‌دهد. باور به خدا و خلفای منصوبش چنان اهمیت دارد که وعده حتمی خدا نجات کسانی است که ایشان را به عنوان ولی اتخاذ نموده‌اند﴿اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ﴾؛ ﴿إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ﴾ . اسلام ناب در کنار ولایت خدا و رسول خدا (ص)، ولایت اهل بیت (ع) را نیز بنابر حدیث متواتر ثقلین، واقعه غدیر، حدیث منزلت و احادیث دیگر اثبات می‌کند و تجلی ولایت در حکومت اسلامی را سبب پیاده شدن مؤلفه‌های اسلام ناب می‌داند.

ولایت فقیه که در امتداد و برگرفته از همین مبنای محکم اسلام ناب است، با الگوگیری از ولایت اولی الأمر به مبارزه با استبداد و استکبار پرداخته و در راستای تحقق توحید و ارزش‌های توحیدی تلاش می‌کند.

در اسلام ناب محمدی (ص) توجه به حیات و نشئه اخروی یک اصل اساسی است که به زندگی انسانی جهت داده ﴿وَاللَّهُ يَقْضِي بِالْحَقِّ وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لَا يَقْضُونَ بِشَيْءٍ إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ﴾؛ ﴿زَعَمَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنْ لَنْ يُبْعَثُوا قُلْ بَلَى وَرَبِّي لَتُبْعَثُنَّ ثُمَّ لَتُنَبَّؤُنَّ بِمَا عَمِلْتُمْ وَذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ﴾، نگاه به زندگی مادی را نگاهی ثانوی و به عنوان مقدمه و کشتزاری برای نشئه اخروی لحاظ می‌کند ﴿وَابْتَغِ فِيمَا آتَاكَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَلَا تَنْسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيَا وَأَحْسِنْ كَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَيْكَ وَلَا تَبْغِ الْفَسَادَ فِي الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ﴾. اساساً بدون وجود معاد، عدالت در زندگی انسانی تحقق پذیر نخواهد بود؛ چنانکه هر جایی و در هر زمانی اعتقاد به مبدأ و معاد نباشد، عدالت نیز تحمیلی و اجباری خواهد بود.

ویژگی‌های اسلام ناب محمدی (ص)

اسلام ناب محمدی (ص) دارای ویژگی‌هایی است که اساسی‌ترین آنها عبارت‌اند از:

جامعیت

اسلام ناب محمدی (ص) خوانشی جامع و جهانی ﴿الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ﴾ از اسلام است که بر اساس آیه ابلاغ ﴿قُلْ أَيُّ شَيْءٍ أَكْبَرُ شَهَادَةً قُلِ اللَّهُ شَهِيدٌ بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَأُوحِيَ إِلَيَّ هَذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَمَنْ بَلَغَ أَئِنَّكُمْ لَتَشْهَدُونَ أَنَّ مَعَ اللَّهِ آلِهَةً أُخْرَى قُلْ لَا أَشْهَدُ قُلْ إِنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَإِنَّنِي بَرِيءٌ مِمَّا تُشْرِكُونَ﴾ جاودانه بوده و از ویژگی‌های آن چند بعدی بودنش است.

اسلام ناب برخلاف یهودیت که شریعتی خشک را عرضه می‌کند و نیز تأکید افراطی مسیحیت زمان ظهور اسلام بر اخلاق و رهبانیت، میان دنیا و آخرت را جمع کرده ﴿مَّن كَانَ يُرِيدُ الْعَاجِلَةَ عَجَّلْنَا لَهُ فِيهَا مَا نَشَاء لِمَن نُّرِيدُ ثُمَّ جَعَلْنَا لَهُ جَهَنَّمَ يَصْلاهَا مَذْمُومًا مَّدْحُورًا * وَمَنْ أَرَادَ الآخِرَةَ وَسَعَى لَهَا سَعْيَهَا وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِكَ كَانَ سَعْيُهُم مَّشْكُورًا * كُلاًّ نُّمِدُّ هَؤُلاء وَهَؤُلاء مِنْ عَطَاء رَبِّكَ وَمَا كَانَ عَطَاء رَبِّكَ مَحْظُورًا﴾ و البته در این میان اصالت را به جانب آخرت داده است ﴿وَابْتَغِ فِيمَا آتَاكَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَلَا تَنْسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيَا وَأَحْسِنْ كَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَيْكَ وَلَا تَبْغِ الْفَسَادَ فِي الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ﴾ .

اسلام ناب محمدی (ص) اسلامی جامع است که فرهنگ جهاد، شهادت، مقاومت و هجرت را در جامعه اسلامی بارور کرده و علاوه بر اینکه از اسلام منزوی سکولار منحصر در مسجد و عبادت جداست، در همه عرصه‌های زندگی حضور دارد. برخلاف آنچه برخی مدعی هستند. اسلام ناب محمدی (ص) صرفاً در زمینه اندیشه سیاسی و در تقابل با اسلام غیر سیاسی نیست؛ بلکه چنان جامعیتی دارد که راحت‌طلبی، سازش، فرومایگی، التقاط، وهم‌گرایی و ترویج خرافه، استکبار، نفاق و فهم قشری از دین، در آن جایی ندارد و در آن دنیا و آخرت، زهد و حضور پرشور اجتماعی، شریعت و عقلانیت، عاطفه و قاطعیت و سایر ابعاد برخاسته از اسلام ناب، همگی با هم در نظر گرفته می‌شوند.

عقلانیت

عقلانیت و تفکر که در موارد زیادی مورد تأکید قرآن قرار گرفته ﴿فَقُلْنَا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِهَا كَذَلِكَ يُحْيِي اللَّهُ الْمَوْتَى وَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ﴾ ؛ ﴿كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ﴾؛ ﴿إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ﴾؛ ﴿إِنَّا جَعَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ﴾ ؛ ﴿اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ﴾ و در روایات نیز اوصاف آن همانند همنشینی با حیاء و نیز تمایزاتش مانند تفاوت آن با نیرنگ و... تبیین شده است. اساس اسلام با قشری‌گری و تحجر و تعصب جاهلی و اوهام و تخیلات، تضاد داشته و سبب تولید نیروی فکری و ایجاد انگیزه در ملت‌های آزاده برای مبارزه با ظالمان و ستمگران و حرکت در جهت منافع مظلومان و مستضعفان می‌شود. از عمده تفاوت‌های اسلام نسبت به سایر مکاتب توجه به عقلانیت انسان در کنار پرورش اخلاقی اوست که در سایه رهبری اهل بیت (ع) و هدایت به سمت آزادگی و عقلانیت سبب شکوفایی تشیع گشته است؛ چنانکه بزرگان فلسفه غربی به معرفی فلسفه و عقلانیت شیعی پرداخته و حتی آن را محبوب‌ترین عنصر فرهنگ شیعه نامیده‌اند

اجتهادپذیری

اسلام ناب محمدی (ص) باب اجتهاد را مفتوح نموده و به کاربست عقل بر منهج اهل بیت (ع) توجه ویژه دارد. البته باید توجه داشت که اجتهاد و اختلاف در فهم مجتهدین که سبب اختلاف‌هایی در برداشت از اسلام می‌شود، به اصل و اساس اسلام ناب محمدی (ص) ضربه و خللی وارد نمی‌کند، بلکه درخت اسلام ناب به واسطه اجتهاد و کاربست عقلانیت ضابطه‌مند آبیاری شده و ثمرات نوبه‌نو و روزافزونی را برای اسلام ناب محمدی (ص) موجب خواهد شد. این شیوه اجتهادی نه تنها مخل به فهم و برداشت از اسلام ناب نخواهد بود؛ بلکه آن را تعالی داده و از راکد شدن آن پیشگیری می‌کند.

حکومت‌داری

اسلام ناب محمدی (ص) در کنار توجه به آحاد مسلمانان عالم، برای حکومت و جامعه مسلمین برنامه داشته و سیاست را در پیشبرد اهداف اسلام اجتماعی دخیل می‌داند؛ چنانکه توجه به حکومت اسلامی و تحقق اسلام در سوره حج چنین ذکر شده است: ﴿الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ﴾ اسلام ناب محمدی (ص) در پی تأسیس حکومتی برای اداره جامعه جهانی است که طنین توحید در آن آوازه انداخته و استعلای شرق و غرب را از سر اسلام دور نماید.

کارآمدی

برخلاف سایر تئوری‌هایی که در محافل روشن‌فکری، اندیشه‌های زیبا را طرح کرده و در عرصه عمل حرفی برای گفتن ندارند، اسلام ناب عملیاتی و کارا بوده و با توجه به نیازهای زمان جوابگوی مشکلات جامعه اسلامی است. در این نظام اندیشه، حکومت ولایت‌محور با توجه به کارآمدی و انجام تکلیف در عرصه اجتماع ارزش‌گذاری شده و به تأثیر عینی در روند امور اهتمام می‌ورزد.

روزآمدی

اسلام ناب برخلاف طرح‌واره‌هایی از اسلام که نظامی با ارزش‌های پوسیده و غلط را احیا و ترویج می‌کنند، زنده و پویا بوده و مطابق با زمانه خود به اصلاح‌گری می‌پردازد. اساساً ویژگی ممتاز اسلام ناب محمدی (ص) در قیاس با سایر خوانش‌ها از اسلام در همین است که امام خمینی با تکیه بر منظومه فکری توحیدی خویش و با نگاه به مسائل و مشکلات ایران اسلامی و سایر جوامع مسلمان، «اسلام ناب محمدی (ص)» او را به عنوان یک راه‌حل و مجموعه ارزشی، مورد تأکید قرار داد و ملت‌های آزاده نیز ارزشمندی راه‌حلهای امام خمینی را درک نموده و به سرعت آن را در میان خود گسترش دادند.

عزت‌مداری

شعار «نه شرقی، نه غربی» نیز از دیگر ویژگی‌های اسلام ناب محمدی (ص) است، چرا که با وادادگی و اتکا به کفر و شرک غرب و شرق، از اسلام جز نامی باقی نمانده و آنچه مورد نظر غرب است ارائه خواهد شد. اتکا به اسلام ناب محمدی (ص)، استقلال کلمه اسلام و اعتلای آن را بارور می‌کند و برخلاف آن، اسلام آمریکایی است که اسلام را وابسته و ذلیل می‌خواهد.

مواضع سیاسی ـ اجتماعی اسلام ناب محمدی (ص)

اسلام ناب انسان‌ها را از بی‌تفاوتی نسبت به سرنوشتشان برحذر داشته و ایشان را مسئول دانسته و در کنار مواضع صریح سیاسی، اخلاق اجتماعی را نیز مورد توجه جدی قرار داده است.

مهمترین مواضع سیاسی - اجتماعی اسلام ناب محمدی (ص) عبارت‌اند از: مبارزه با استبداد، استکبارستیزی، استقرار عدالت، دفاع از مستضعفان و اتحاد ملی و انسجام اسلامی.

مبارزه با استبداد

اسلام ناب محمدی (ص) با پذیرش هرگونه ولایت طواغیت مخالف بوده﴿اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ﴾ و بر اساس آرمان توحیدی خود، مردم را به ولایت الهی می‌خواند. پیام تاریخی استکبارستیز امام خمینی نیز از تفاوت میان اسلام و کفر و الهی بودن مبانی استکبارستیزی و مادی بودن مبانی استکبار خبر می‌دهد. پذیرش استکبار ملازم با رفتن تحت ولایت طواغیت و دوری از توحید است و در نتیجه اسلام از اساس با این مسئله مخالف بوده و به ستیزه با استبداد می‌پردازد.

استکبارستیزی

اسلام ناب به هیچ روی حاضر نیست نسبت به ارزش‌هایش تسامح کند و در این مسیر حتی در رابطه با پیامبرش که عزیزترین مخلوق جهان است نیز رواداری نمی‌کند ﴿وَإِن كَادُواْ لَيَفْتِنُونَكَ عَنِ الَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ لِتَفْتَرِيَ عَلَيْنَا غَيْرَهُ وَإِذًا لاَّتَّخَذُوكَ خَلِيلاً * وَلَوْلاَ أَن ثَبَّتْنَاكَ لَقَدْ كِدتَّ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْئًا قَلِيلاً * إِذَاً لَّأَذَقْنَاكَ ضِعْفَ الْحَيَاةِ وَضِعْفَ الْمَمَاتِ ثُمَّ لاَ تَجِدُ لَكَ عَلَيْنَا نَصِيرًا﴾ . در مرحله بالاتر، اسلام ناب در تقابل با جبهه کفر قرار می‌گیرد و حاضر به سازش‌کاری با جبهه استکبار نیست ﴿قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ * لا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ * وَلا أَنتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ * وَلا أَنَا عَابِدٌ مَّا عَبَدتُّمْ * وَلا أَنتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ * لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ﴾ . تأکید روی این جلوه از اسلام سبب مخالفت اردوگاه جهانی استکبار با ارزشمداران و مروجین اسلام ناب می‌شود؛ چنانکه کینه و بغض مستکبران و گردن‌کشان عالم از انقلاب اسلامی ایران، به علت پافشاری و ایستادگی بر اسلام ناب و مواضع سیاسی این اسلام است. اسلام ناب به مقابله با ابرقدرت‌ها می‌پردازد، که در غیر این صورت، قدرت‌های جهانی هرگز به مقابله با آن برنیامده و از در سازش با آن وارد می‌شدند؛ کما اینکه اگر پیامبر گرامی اسلام (ص) استکبارستیزی را کنار نهاده و در کنج خانه می‌نشستند و متعرض استکبار نمی‌شدند، احدی متعرض ایشان نمی‌شد.

عدالت‌خواهی

انقلاب اسلامی در تجلی ارزش‌های اسلام ناب بر عدالت و برابری اقشار مختلف در حکومت اسلامی تأکید می‌کند، چنانکه همواره روی برابری و نگاه مساوی انقلاب به همه اقوام تأکید داشته و رواداری اسلام و حکومت اسلامی نسبت به اقلیت‌های مذهبی را به منصه ظهور می‌رساند.

دفاع از مستضعفان

توجه به فقرا و محرومان از وظایف ذاتی اسلام ناب بوده و از مواضع سرسخت اسلام ناب محمدی (ص) در محیط اجتماعی، تأکید بر منافع محرومین و مستضعفین در جامعه است، چنانکه ترش رویی در برابر ایشان را برنتافته و حتی پیامبر خود را از میان محروم‌ترین اقشار جامعه برانگیخته است ﴿أَلَمْ يَجِدْكَ يَتِيمًا فَآوَى * وَوَجَدَكَ ضَالًّا فَهَدَى * وَوَجَدَكَ عَائِلا فَأَغْنَى * فَأَمَّا الْيَتِيمَ فَلا تَقْهَرْ * وَأَمَّا السَّائِلَ فَلا تَنْهَرْ﴾ . استضعاف مورد نظر اسلام ناب، در دو بعد عقیدتی و اقتصادی جاری بوده و بلکه بیش از استضعاف اقتصادی، استضعاف عقیدتی را مد نظر دارد. اسلام ناب محمدی (ص) همواره در حمایت از مظلومان و مستضعفان عالم گام برداشته و به عنوان نمونه، دفاع از ملت فلسطین به عنوان نمادی از ملت مظلوم مسلمان که در سیطره استکبار غربی قرار گرفته‌اند، همواره در دستور کار نظام اسلامی قرار دارد و در همین راستا صهیونیست‌های اشغال‌گر فلسطین از سوی انقلاب اسلامی به عنوان کفار حربی شناخته می‌شوند.

وحدت مسلمین

تقریب مذاهب و وحدت مسلمانان راهبرد دیگر اسلام ناب محمدی (ص) برای نیل به حکومت اسلامی و تربیت نفوس مؤمن است. غرب استعمارگر سال‌هاست که برای پیشگیری از نیل به اسلام ناب تحت حکومت اسلامی راهبرد مشخص تفرقه‌افکنی را در پیش گرفته است و برای خنثی نمودن این برنامه، اتخاذ راهبرد وحدت ضروری است. البته وحدت به معنای سنی شدن شیعیان و یا شیعه شدن اهل سنت نیست، وحدت یعنی در عین اختلاف نظر، شیعیان و اهل سنت باهم برابر بوده و احساس برادری داشته باشند. در همین راستا در نظر انقلاب اسلامی، هر دولتی یا گروهی اعم از شیعه یا سنی که در جهت اختلاف‌افکنی میان مسلمانان و امت واحدہ اسلامی گام بردارد، بلندگوی تبلیغاتی دشمن بوده و دشمن اسلام و قرآن خواهد بود.

منابع اسلام ناب محمدی (ص)

منابع عمده دریافت اسلام عبارت‌اند از عقل و نقل، که نقل خود بر ثقلین یعنی قرآن و عترت استوار است. قرآن به عنوان منبع معرفتی اسلام و با تفسیر از سوی اهل بیت (ع) بهترین راه هدایت بوده و اسلام ناب محمدی (ص) را عرضه می‌کند ﴿إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ وَيُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا كَبِيرًا﴾ تا با تمسک به آیات راستینش، انسان‌ها را از گرفتاری در دام انحراف مصون دارد ﴿هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ﴾ .

استفاده از عقل در دستیابی به اسلام ناب را باید در منهج اهل بیت (ع) و تأکید بر اصولی چون تفریع فرع بر اصل و استنباط احکام جستجو کرد. با این حال در طول تاریخ، خوانشهای دیگر از اسلام با قرائت سطحی از نقش عقل در نیل به اسلام، به فروکاهش مبانی اسلام به اصول عقلی و لغزش در وادی قیاس و استحسان دچار شدند. این به اصطلاح عقل‌گرایی محض و اتکا به ظن برای اجتهاد، از سوی اندیشمندان بزرگ مسلمان همچون نوبختی و سید مرتضی به چالش کشیده شده و کتاب‌هایی چون «الرد علی اصحاب الإجتهاد فی الأحکام» به همین منظور تألیف شدند.

علی‌رغم اعتبار عقل در کنار نقل، برخی از مسلمانان در ورطه نقل‌گرایی محض نسبت به قرآن افتادند؛ به گونه‌ای که نقش اهل بیت (ع) در تفسیر قرآن را نادیده گرفتند. روشن است قرآن نیز به تنهایی صامت بوده و بدون حضور فعال قرآن ناطق، به راحتی مورد استفاده منحرفین قرار خواهد گرفت ﴿هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ﴾. ازاین رو پیامبر اکرم (ص) در روایت متواتر ثقلین لزوم همراهی این دو را تا ابد، بارها یادآور شدند تا اسلام ناب محمدی (ص) از منابع اصیل به دست مسلمانان برسد.

فهم عمیق و صحیح کلام خدا از طریق تفسیر و تبیین توسط اولیا، امری بدیهی است که حتی در کتب مقدس سایر ادیان نیز به روشنی بر آن تأکید شده است. در دوران غیبت ائمه (ع) وظیفه تفسیر و تبیین قرآن و ارائه اسلام راستین بر عهده عالمانی است که به تفقه در دین می‌پردازند ﴿وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ﴾ . ازاین رو در دوران غیبت، سیره اهل بیت (ع) و سنت معتبر که توسط فقها با عرضه به قرآن استخراج می‌شود منبع اسلام راستین است که به دست پرچمداران مکتب اهل بیت (ع) سپرده شده است.

اسلام ناب محمدی (ص) با تکیه بر عقل سلیم در فهم عمیق مبانی و باورهای اعتقادی و با استناد به نقل معتبر یعنی قرآن و عترت و توجه به عقل در روش‌ها و استنباط احکام، از افراط و تفریط در عقل‌گرایی صرف و نقل‌گرایی محض فاصله گرفته و در دوره غیبت امام معصوم (ع) معرفت دینی صحیح را از سوی عالمان ربانی عرضه می‌کند.

روش‌شناسی فهم اسلام ناب محمدی (ص)

منابع اسلامی با تصریح به درافتادن عده‌ای بیماردل به ورطه انحراف در اسلام ﴿فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ﴾؛ ﴿هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ﴾ ، روش‌ها و سنجه‌هایی را برای رهایی از تردید و انحراف در اسلام عرضه کرده‌اند که مهمترین آنها از این قرارند:

تعقل و تدبر

مهمترین روش مورد تأکید قرآن، تعقل و تدبر و تعمق در مفاهیم قرآنی است که انسان را گام به گام به قرآن نزدیک می‌کند﴿أَفَلَمْ يَدَّبَّرُوا الْقَوْلَ أَمْ جَاءَهُمْ مَا لَمْ يَأْتِ آبَاءَهُمُ الْأَوَّلِينَ﴾ ؛ ﴿أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا﴾.

این روش، در جهت خلاف روش فهم در قرون وسطای غربی و تفکر مسیحی است که ایمان را لازمه فهم پنداشته و بدون ایمان، فهم را غیر ممکن می‌داند.

مراعات زمان و مکان

اسلام ناب محمدی (ص) هدف غایی خود را پیشرفت و تعالی همه جانبه فرد و جامعه بشری و اجرای مقاصدی نظیر استقرار عدالت، رشد معنویت، توسعه علم و دانش، حاکمیت اخلاق بر جامعه و مرتفع ساختن موانع رشد ﴿الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ﴾ از طریق امر به معروف و نهی از منکر در نظام اسلامی قرار داده است. برای دستیابی به این مهم و سازگاری تعالیم دینی با اهداف غایی اسلام، مراعات زمان و ملاحظه مقتضیات زمانه از مهمترین روش‌های اسلام ناب محمدی (ص) برای رسیدن به مقاصد است.

نگاه جامع

تفاوت اساسی روش فهم مورد نظر در اسلام ناب محمدی (ص) با برداشت‌های التقاطی از اسلام، نگاه جامعی است که نسبت به اسلام ارائه می‌شود. اسلام ناب، اسلام مبتنی بر کتاب و سنت است که با دیدگاهی روشن و متناسب با شرایط زمان و مکان، شناخت نیازهای بالفعل جوامع اسلامی و بشر و در نظر گرفتن روش‌های دشمن با استفاده از شیوه و متد علمی جا افتاده و تکمیل شده در حوزه‌های علمیه به دست می‌آید.

از جمله مصادیق جامعیت اسلام ناب محمدی (ص) توجه به ساحت‌ها و ابعاد وجودی انسان است. انسان مورد نظر اسلام با انسان از منظر تعالیم مادی غرب متفاوت است؛ چه آنکه انسان مطلوب اسلام ناب، انسانی است که به عنوان فرد واحد می‌باید در مسیر تکامل و تعالی مادی و معنوی شخصی خود تلاش نماید و به عنوان فردی در اجتماع بایستی به مدیریت اجتماع بپردازد.برای چنین انسانی دو ساحت در نظر گرفته شده است: یکی ساحت مادی و دنیایی و دیگری ساحت معنوی و آخرتی آن. اسلام این دو ساحت زندگی انسان را از یکدیگر جدا نمی‌داند و در همین سیر اعتقادی است که بسیاری از ارزش‌های وحیانی را معنا می‌بخشد. برای نمونه جهاد و ایثار که از بالاترین ارزش‌های مطلوب ادیان و به طور خاص اسلام است با باور به معاد و امتداد حیات پس از مرگ است که معنا و هویت پیدا می‌کند.

رجوع مستقیم به منابع معتبر

رجوع به منابع دست اول که سنت حوزوی حافظ آن بوده است، از دیگر سنت‌ها و روش‌های دستیابی به اسلام ناب است. اهمیت این مسئله تا جایی است که پس از سیاه‌نمایی گسترده غرب علیه اسلام ناب و ارائه تصویری مخدوش از اسلام، مقام معظم رهبری در نامه تاریخی خود در یکی از دو خواسته خود، رجوع بی‌واسطه به اسلام ناب را مدنظر قرار داده و این روش فهم از اسلام را روشی منطقی و معقول عنوان داشتند که اقتضای منطق سلیم است. البته برای فهم عمیق و تخصصی اسلام ناب محمدی (ص) تمسک به سنت علمی و اجتهادی حوزوی ضروری است. با توجه به اینکه نهاد حوزه علمیه و روحانیت اصیل، قرن‌هاست که در جهت فهم و تبیین احکام خدا حرکت کرده است، سزاست که اسلام از این قشر حوزوی که حافظ اسلام و علوم اسلامی بوده‌اند، أخذ شود.

ولایت

اسلام، از ولایت به عنوان عنصر محوری فهم اسلام ناب محمدی (ص) یاد می‌کند. شعار حَسْبُنَا كِتَابُ اللَّهِ در نخستین سال‌های پس از وفات پیامبر اسلام (ص) موجب انحراف در زمینه ولایت برای دستیابی به فهم صحیح از قرآن و اسلام و سبب افتراق قرآن و عترت رسول الله (ص) شد.

راهبردهای تحقق اسلام ناب محمدی (ص)

از آیاتی که جامع راهبردهای تحقق اسلام ناب است آیه ۲۵ سوره حدید می‌باشد که در آن هدف بعثت پیامبران را برقراری عدالت اجتماعی می‌داند و قیام برای اقامه این قسط و عدل را نیز وظیفه رسل الهی بر می‌شمارد﴿لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ...﴾ . از همین رو امام خمینی مکرر به این مسئله توجه می‌دادند که قدرت‌های بزرگ مانند آمریکا و شوروی معنای غلطی از اسلام را به مسلمانان تعلیم می‌دهند که در آن اسلام بدون حکومت و منهای سیاست در کانون توجه قرار دارد.

اسلام ناب محمدی (ص) برای تحقق، مراحلی را از سر می‌گذارند که از انقلاب اسلامی آغاز شده و به تمدن اسلامی ختم می‌گردد. مهمترین عامل مؤثر در جریان تحقق اسلام ناب محمدی (ص)، نظام‌سازی و تشکیل حکومت اسلامی است. پس از تشکیل نظام اسلامی و با اجرای احکام و ارزش‌های اسلام ناب محمدی (ص) در دولت اسلامی، محقق ساختن امت اسلامی و سپس تمدن عظیم اسلامی از مهمترین راهبردهای تحقق اسلام ناب محمدی (ص) در جهان است. پیام واقعه غدیر ناظر به بعد معنوی نبوده؛ بلکه تأکید بر بعد حکومتی اسلام و نیاز به کادرسازی و تشکیل نظام است. مجموعه‌ای از راهبردهای معرفتی، فرهنگی و سیاسی شامل فهم سیاسی، انقلاب فرهنگی، نظام‌سازی و... با قرائت انقلاب‌ساز از اسلام راهبردهای تحقق اسلام ناب محمدی (ص) هستند که در ادامه به سیر تکوین آن اشاره می‌شود.

فهم صحیح فراگیر از اسلام

این امر با ارائه تصویری شفاف و بدون پیرایه از اسلام برای نیل به شناخت واقع‌بینانه‌ای از آن ضرورت دارد؛ زیرا دشمنان اسلام، سالیانی است که اسلام را به عنوان دینی خشن، مخالف حقوق زنان و دمکراسی، عقب افتاده و دشمن جهان معرفی می‌کنند و از این منظر بسترها و منفذهای رشد و تحقق اسلام ناب را مسدود می‌کنند. از سوی دیگر عالمان بی‌پروا و جاهلان سطحی‌نگر نیز با فهم غیر صحیح و غفلت از ابعاد اسلام همواره تحقق اسلام ناب را با چالش‌هایی روبه‌رو می‌ساختند؛ چنانکه حتی در زمان ظهور حضرت ولی عصر (ع) نیز همین فهم قشری سبب تکفیر حجت خدا از سوی ایشان خواهد شد. بنابراین نخستین و مهمترین راهبرد تحقق اسلام ناب محمدی (ص) فهم صحیح و فراگیر از مبانی، اصول و ویژگی‌های آن در سطح ملی و جهانی است.

انقلاب

اسلام انسان را به اصلاح روحی و فکری و اخلاقی و نیز اصلاح نظام اجتماعی از دورن و بیرون دعوت می‌کند؛ از این‌رو انقلاب در هر دو بعد درونی و بیرونی مطلوب اسلام ناب محمدی (ص) است. استکبارستیزی و مقابله با اسلام آمریکایی از ویژگی‌های ذاتی اسلام هستند و چنین خوانشی از اسلام ناب محمدی به منظور تحقق، نیازمند انقلاب و مقابله با قدرت‌های استکباری و استبدادی و ورود در ولایت نور و خداوند است. در فرایند این راهبرد، مقابله با نظام‌های جائر و فاسد که در ولایت طاغوت فرو غلتیده و درصدد تحمیل و القای رویکرد استکباری خویش هستند، ضروری است و پیروزی بر آنها، مسیر را برای مرحله بعد که استقرار نظام است هموار خواهد کرد.

استقرار نظام اسلامی

انقلاب اسلامی راهبردی مقدماتی برای دستیابی به گام بعدی در راستای تحقق اسلام ناب محمدی (ص) است. به همین جهت تأکید بر عنوان «جمهوری اسلامی» مقدمه‌ای برای استقرار نظام اسلامی است تا گام بعدی برای تحقق احکام اسلامی محقق شود. نظام اسلامی یعنی تدوین و تبیین ساختارها و فرایندهای حکومتی مورد نیاز برای تحقق آرمان‌های اسلامی. در چنین نظامی که هم به لحاظ شکلی و هم از جهت محتوایی واقعیاتی تحت عنوان اسلام تثبیت می‌شود، می‌توان مقدمات تشکیل دولت اسلامی را فراهم آورد، تا با تربیت نیروهای انسانی و کادرسازی در سایه آن، شکل‌گیری جامعه اسلامی و تمدن اسلامی تا تحقق کامل اسلام ناب محمدی (ص) فراهم شود.

تشکیل دولت اسلامی

پس از استقرار نظام اسلامی، با پیاده کردن احکام اسلامی، دولت اسلامی تشکیل می‌شود. البته باید توجه داشت که هر نهضتی به تشکیل دولت اسلامی نمی‌انجامد؛ چنانکه نهضت مردم مسلمان الجزایر و بسیاری از نهضت‌های اسلامی به تشکیل دولت اسلامی نیانجامید. بنابراین تشکیل و تکمیل دولت اسلامی به تلاش و تدبیر ویژه و مراقبت‌ها و مجاهدت‌های خاص خود نیاز دارد؛ با این حال باید توجه داشت که دولت اسلامی به صورت کامل در زمان حاکمیت انسان کامل محقق خواهد شد؛ لکن با جهت‌گیری ارکان نظام به سمت اسلام و تأمین محتوای اسلامی میتوان دولت اسلامی را به پا داشت.

تحقق جامعه اسلامی

خداوند متعال در سوره حج شروطی را برای تحقق جامعه اسلامی معین نموده که هر یک دارای ابعاد فردی و اجتماعی بوده و شاخصه اجتماعی آنها در نظام‌سازی نقش مؤثری دارد ﴿الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ﴾ . از این شروط یکی نماز است که پیوند دهنده دل‌های مؤمنان بوده و دیگری زکات است که با نگاه اجتماعی به آن، مؤمنان خود را مدیون جامعه اسلامی دانسته و در قبال فقرا و ضعفا احساس دین و مسئولیت می‌کنند. امر به معروف و نهی از منکر نیز بیش از بعد فردی دارای ابعاد اجتماعی است. با مراعات این شروط نظام‌ساز بنا بر وعده خداوند﴿أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ﴾ حکومت مؤمنان در زمین محقق خواهد شد و جامعه اسلامی رشد خواهد کرد.

ایجاد تمدن اسلامی

ایجاد تمدن اسلامی آرمان نهایی جمهوری اسلامی و آخرین راهبرد برای تحقق کامل اسلام ناب محمدی (ص) است. تمدن اسلامی فضایی است که در آن برای انسان، توان رشد و کمال از جهت مادی و معنوی وجود دارد و مؤمنان می‌توانند به غایات مطلوبی که خدای متعال برایشان تدارک دیده، دست یابند. تمدن اسلامی نظامی عادلانه و مردم‌سالار است که مبانی خود را از ارزش‌های اسلامی اخذ کرده و بر سایر نظامات مشابه مردم‌سالار برتری دارد. برتری اساسی تمدن اسلامی بر سایر نظامات و به ویژه تمدن غرب، در آکنده بودن فضای تمدن اسلامی از توحید و معنویت است که اسلام از طریق حکومت اسلامی برای تحقق آن تلاش می‌کند.

موانع و چالش‌های فراروی اسلام ناب محمدی (ص)

از آغاز همواره چالش‌هایی پیش روی اسلام ناب وجود داشته که به دو گونه داخلی و خارجی تقسیم شده و با راهبردهای مختلف سعی در تضعیف اسلام ناب محمدی (ص) داشته است.

بزرگترین مانع پیش روی تحقق اسلام ناب محمدی (ص) در بعد خارجی زورگویان و مستکبران جهانی هستند که حتی از شنیده شدن صدای اسلام ناب نیز وحشت داشته و همواره سعی بر ممانعت از ترویج آن دارند. استکبار جهانی برای مقابله با اسلام ناب همواره از ابزارهایی بهره می‌برد که اهم آنها از این قرار است:

تفرقه‌افکنی

اختلافات شیطانی و تفرقه امتی که از ابتدا منسجم و متحد بودند ﴿كَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ وَأَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ وَمَا اخْتَلَفَ فِيهِ إِلَّا الَّذِينَ أُوتُوهُ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَيِّنَاتُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ فَهَدَى اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ وَاللَّهُ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ﴾ ؛ ﴿إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ وَمَنْ يَكْفُرْ بِآيَاتِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ﴾ ؛ ﴿فَاخْتَلَفَ الْأَحْزَابُ مِنْ بَيْنِهِمْ فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ مَشْهَدِ يَوْمٍ عَظِيمٍ * أَسْمِعْ بِهِمْ وَأَبْصِرْ يَوْمَ يَأْتُونَنَا لَكِنِ الظَّالِمُونَ الْيَوْمَ فِي ضَلالٍ مُّبِينٍ﴾ ، از موانع پیروزی حزب الله بر حزب شیطان و مانع تحقق اسلام ناب است. دشمن استکباری با ایجاد اختلاف میان مسلمانان و مشغول کردن ایشان به اختلافات ساختگی درصدد تضعیف جامعه اسلامی است. نمونه آن در دوره مدرن و چند سده اخیر، نقش انگلیس و فتنه‌های آن در تجزیه‌طلبی و تفرقه به ویژه در جهان اسلام است‌. خاستگاه فعالیت‌های براندازانه و فرقه‌گرایی که توسط جریان تشیع انگلیسی صورت می‌گیرد لندن است. استکبار جهانی با برساختن تشیع انگلیسی و اهل سنت آمریکایی به ایجاد مانع در به ثمر رسیدن امت واحدہ اسلامی پرداخته و درصدد تضعیف تمدن‌سازی مورد نظر انقلاب اسلامی است، انقلابی که حزب الله لبنان و برادران فلسطینی را با یک چشم می‌نگرد.

تهاجم فرهنگی

ارزش‌های غلط و فرهنگ شرک، مانع بزرگی در برابر تحقق اسلام است و در صورت هوشیار نبودن جامعه اسلامی، این ارزش‌ها به راحتی و در قالبی الهی خود را در متن و بطن جامعه اسلامی می‌گنجانند. زمانی که مسلمانان نسبت به تفاوت‌های موجود میان اسلام حقیقی و اسلام جعلی و آمریکایی آگاه نباشند، دشمن شرقی و غربی به راحتی اسلام سرمایه‌داران خدانشناس و مقدس‌نماهای متحجر را به جای اسلام پابرهنگان و محرومان ترویج می‌کند. جبهه استکبار با دادن شعار و تضعیف جناح حق همواره درصدد خاموش کردن صدای اسلام ناب است؛ روزگاری با دادن نسبت‌های ناروا و قلب حقیقت﴿كَذَلِكَ مَا أَتَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا قَالُوا سَاحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ﴾ و روزگاری با دور کردن اسلام از جامعه و اسلام را فاقد برنامه برای اداره جامعه و عدل و قسط معرفی نمودن، به ایجاد مانع برای تحقق اسلام ناب می‌پردازند که با تأیید منافقینی که به ظاهر مسلمان بوده و در عمل به نفع اسلام آمریکایی عمل می‌کنند، می‌توانند به منافع خود دست یابند.

هجمه فرهنگی در زمینه دین نیز ابزار قدرتمندی است که استکبار از آن بهره می‌گیرد. البته این مسئله از ماجرای سلمان رشدی آغاز شد و به صورت فیلم‌های ضد اسلام هالیوودی، کاریکاتورها، قرآن‌سوزی و حوادث گوناگونی علیه اسلام در گوشه و کنار برای کاهش ایمان مردم به اسلام و مقدسات اسلامی ادامه پیدا کرد. در داخل کشور نیز، از طرق مختلف، از قبیل بی‌بندوباری و اباحت‌گری، ترویج عرفان‌های کاذب، ترویج بهائیت و ترویج شبکه کلیساهای خانگی برای سست کردن پایه‌های ایمان مردم به خصوص نسل جوان توسط دشمنان اسلام تلاش می‌شود.

زورگویی و استعلا

قرآن، خودبرتربینی را با واژه‌های مختلفی چون استعلا، علو، استکبار و تکبر آورده است. علی‌رغم این هم‌پوشانی مفهومی، معنای استکبار و استعلا متفاوت بوده و استعلا از مهمترین خصوصیات استکبار به شمار می‌رود. بنابراین در قرآن خود را بالاتر از حق به حساب آوردن و زیربار حق نرفتن و سلطه‌جویی و استعلامذمت شده است﴿إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِي الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْنَاءَهُمْ وَيَسْتَحْيِي نِسَاءَهُمْ إِنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ﴾. استکبار جهانی با استعلا و سلطه بر مستضعفان سعی در پیشبرد اهداف خود دارد و قیام رهبران الهی علیه ایشان برای کوتاه نمودن دست مستکبران از سرزمین‌های اسلامی بوده است.

در بعد داخلی نیز متحجران، سکولارها، منفاقان و اشراف و سازش‌کاران از موانع اساسی پیش روی تحقق اسلام ناب محمدی (ص) هستند

متحجران

متحجران از پیروان اسلام آمریکایی هستند که با ژست دین و مقدس‌نمایی خود را بروز می‌دهند و خطری به مراتب بالاتر از دیگر پیروان اسلام آمریکایی دارند. این خوانش از اسلام با تمسک به ظواهر دین، به اسلام ناب محمدی (ص) حمله‌ور شده و از تحقق آن جلوگیری می‌کند.

سکولارها

از موانع داخلی تحقق اسلام ناب محمدی (ص) قرائتی از اسلام است که توسط سکولارها عرضه شده و عرصه حضور دین را زندگی فردی مؤمنان تعیین نموده و از حضور آن در جامعه و تشکیل جامعه اسلامی پیشگیری می‌کنند. در این رویکرد استکبارستیزی و سایر ویژگی‌های اسلام ناب نفی شده و اسلام در خدمت استکبار قرار می‌گیرد.

منافقان

نفاق به معنای دورویی و تظاهر به چیزی با اعتقاد بر خلافش است. منافقان که برای حفظ منافع خویش، چهره حقیقی خود را نشان نمی‌دهند، جلوه‌گر شکلی از اسلام هستند که از زمان صدر اسلام و رسول الله (ص) و در قامت اسلام ابوسفیانی حضور داشته و امروز هم با سردادن شعار دفاع از انقلاب اسلامی در ظاهر و طرفداری از آمریکا در باطن، به حیات خود ادامه می‌دهند. خطر چنین مسلمانانی از خطر کفار و مستکبران بیشتر است.

اشراف

حضور اشراف در جامعه اسلامی از جمله موانع مهم پیش روی اسلام ناب محمدی (ص) است؛ چرا که اشراف اهتمام به امور سایر مسلمانان نداشته و درصدد تأمین منافع و وسائل عیش و نوش خویش، در ظاهر آراسته به مظاهر دینی و در واقع همسو با منافع استکبار هستند. این در حالی است که اسلام از اساس با سرمایه‌داران اشرافی که عمدتاً در برابر مستضعفان و انبیا قرار داشتند، به مخالفت پرداخته و در مواردی مسلمانان را به جنگ و جهاد با ایشان فراخوانده است.

سازش‌کاران

مانع دیگر تحقق اسلام ناب محمدی (ص) سازشکارانی هستند که با انزوای از جامعه و بدون توجه به مستضعفان، منافع اسلام و جامعه اسلامی را نادیده می‌گیرند. مسلمانان سازش‌کار با سیاست‌بازی سلطه مستکبرین را پذیرفته و خطری برای استکبار جهانی ایجاد نمی‌کنند. سازش‌کاران به منظور حفظ منافع شخصی خود، نام سازش‌کاری را عوض کرده و آن را عقلانیت می‌خوانند. اسلام ناب محمدی (ص) با پرهیز از انفعال، با ایجاد نهضت به مبارزه با استکبار رفته و همانند اسلام سکولار و سازش‌کار خود را از بطن جامعه جدا نمی‌بیند.

تقابل با اسلام آمریکایی و مصادیق آن

مقالهٔ اصلی: اسلام آمریکایی

مواجهه اسلام با کفر و نفاق امروزه در تقابل میان اسلام ناب محمدی (ص) و اسلام آمریکایی با جلوه‌های گوناگونش عینیت یافته است. جلوه‌های اسلام آمریکایی عبارت‌اند از اسلام تحجر، اسلام سازش‌کارانه، اسلام ارتجاع، اسلام روشن‌فکری، اسلام سکولار، اسلام اشراف و اسلام آخوندهای درباری.

امام خمینی یکی از بزرگ‌ترین مشکلات جهان امروز را اسلام آمریکایی می‌دانست که در قامت اسلام سعودی خود را نمایان ساخته و مصادیقش اسلام اشراف یا ابوسفیانی، اسلام ملاهای کثیف، اسلام پول و قدرت، اسلام تفوق ثروت و سرمایه‌داران بر مظلومان و مستضعفان و... بودند.با توجه به ویژگی‌هایی که امام برای اسلام آمریکایی برشمرده است، انتقاد امام نسبت به حضور اسلام آمریکایی در میان مسلمانان به سرعت بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج فارس را متوجه خود کرد.

تعبیر «اسلام آمریکایی» که از سوی امام به ویژه در سال‌های پایانی حیات پر برکتشان مکرر مورد استفاده قرار گرفت، اشاره به نقش آمریکا در ترویج و تبلیغ اسلام سازش و فریب داشت که با به‌کارگیری روحانیت درباری، ثروتمندان و اشراف، حاکمان وابسته و تکیه بر شرق کمونیسم و غرب سرمایه‌داری سعی در نابودی اسلام ناب داشت.

معیار اسلام ناب محمدی (ص) ایجاد خطر برای منافع جبهه استکبار و کفر است و هر قرائتی از اسلام که در جهت تأمین منافع استکبار باشد در شمار مصادیق اسلام آمریکایی قرار می‌گیرد. از نظر امام، سازش‌ناپذیری اسلام ناب در برابر اسلام آمریکایی بدان حد است که سازش جهان اسلام با اسلام آمریکایی به معنای نابودی همیشگی اسلام ناب تلقی می‌شود و بنابراین می‌بایست به تأسی از پیغمبران و به ویژه پیامبر اسلام (ص)، تا آخر ایستادگی کرده و در برابر اسلام آمریکایی پیشروی نمود.

اسلام سازش‌کار با منافع غرب و استکبار، با دو رویکرد متحجرانه و سکولاریستی بدون ایجاد تهدید برای دشمنان، خود را جدای از تحولات جامعه اسلامی می‌بیند. این اسلام با وابستگی به غرب از عزتمندی جامعه اسلامی پیشگیری نموده و در این مسیر حتی از کشتار مسلمانان نیز دریغ نمی‌کند چرا که همسویی با منافع غرب مستکبر نخستین اولویت این چنین اسلامی است که به مقابله با اسلام ناب محمدی (ص) پرداخته و در پی حفظ سیاست‌های استکبار است.

از دیگر گونه‌های اسلام آمریکایی که به تقابل با اسلام ناب محمدی (ص) می‌پردازد، اسلام ارتجاعی است. ارتجاع به معنای بازگشت منفی و بازگشت به نظام، فکر و روش غلط، بدوی و غیر معقول است و در قرآن نیز مواردی از بازگشت از دین حق﴿وَقَالَتْ طَائِفَةٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ آمِنُوا بِالَّذِي أُنْزِلَ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَجْهَ النَّهَارِ وَاكْفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ﴾ و یا درخواست داوری از حاکمان باطل را می‌توان به ارتجاع تأویل برد. ارتجاع در منطق اسلام ناب محمدی (ص) به معنای رجوع از اسلام به کفر است﴿ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا فَطُبِعَ عَلَى قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لَا يَفْقَهُونَ﴾ . استکبار غربی برای ادامه سلطه خود همواره درصدد تقویت اسلام ارتجاعی برمی‌آید که با استبداد و وابستگی، تدوام حیات اسلام آمریکایی را تضمین می‌کند.

روشنفکری در حقیقت در مقابل ارتجاع قرار دارد زیرا مقوله‌ای رو به جلو و پویاست. با این حال ارتجاع روشن‌فکری در میان روشن‌فکران سکولارو غرب‌گرا سبب شکل‌گیری نوعی از اسلام آمریکایی با عنوان اسلام روشن‌فکری است که به جای نگاه به جلو، از سیاست‌های خصمانه ضد اسلام ناب محمدی (ص) حمایت و پیروی نموده و در جهت‌گیریها همواره نگاه به سوی غرب استکباری دارد.

اسلام اشرافی از گونه‌های اسلام آمریکایی است که به طور خاص وجود آن در میان مسئولان و زمامداران خطر بزرگی برای اسلام ناب محمدی (ص) قلمداد شده و اجتناب از آن از شاخصه‌های اصلی نظام اسلامی است.امروز اسلام آمریکایی در دو مصداق اسلام سکولار و اسلام متحجر، جلوه‌گر است. از این منظر روحانیون متحجر، مروج اسلام آمریکایی و دشمن پیامبر اسلام (ص) تلقی شده و زیان‌بارترین دشمن اسلام ناب به شمار می‌آیند. آن مقدار که اسلام از مقدسان روحانی نماز ضربه خورد، از هیچ قشر دیگری آسیب ندیده و حتی حضور این طیف فکری مسیر تاریخ اسلام را عوض کرده و مسبب اصلی حادثه کربلا نیز همین قشر به شمار می‌روند.

اسلام سکولار نیز همانند اسلام تحجر مورد حمایت آمریکا و غرب بوده و نمایان‌گر اسلام آمریکایی است. اسلام سکولار اسلامی بدون فقه و شریعت و بدون جبهه‌گیری در برابر غرب و جنایات آن در منطقه اعم از فلسطین و یمن و بحرین است که از اسلام فقط ظاهر آن را یدک می‌کشد.

اسلام آمریکایی اسلام را وارونه نشان می‌دهد، به سرمایه و سرمایه‌داری متکی است، در پی رفاه‌طلبی و بی‌تفاوتی بوده و سلب مسئولیت می‌کند، به دنبال فرصت‌طلبی و سودجویی است، به ظاهر دین تمسک می‌کند تا حقیقت دین را حذف نماید، توجیه کننده ظلم است، در پی حذف حکومت دینی از متن دین و قرآن است و با جهاد و مبارزه سازگاری ندارد. در طرف مقابل روشن است که اسلام ناب محمدی (ص) به محتوا و روح اسلام توجه دارد، جامع الاطراف است و به تمام ابعاد توجه دارد، حکومت و سیاست و جهاد در متن آن جاری است، سلطه پذیر نیست؛ بلکه مکتب رنج و صبر و ایثار و فداکاری و شهادت است.

عمق‌بخشی به آگاهی عمومی مسلمانان نسبت به تفاوت‌های اسلام ناب و اسلام آمریکایی عمدتاً وظیفه حوزه‌های علمیه است که در صورت عمل حوزه به این وظیفه، اسلام ناب از شر ایادی شرق و غرب نجات می‌یابد. بدون تردید سلوک در طریق اسلام ناب محمدی (ص) بدون مرزبندی با اسلام آمریکایی و مبارزه با اسلام سکولار و تحجر امکان‌پذیر نیست.

منابع

1. احمدی، محمد صادق، مقاله «اسلام ناب محمدی»، مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی‌
2. حاج سید جوادی، سید فرید، مقاله «اسلام‌شناسی»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱
3. پورحسین، مهدی، مقاله «اسلام ناب محمدی»، دانشنامه امام خمینی ج۱