دیدار با امام مهدی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==[[ملاقات با حضرت مهدی]] ({{ع}}== | ==[[ملاقات با حضرت مهدی]] ({{ع}}== | ||
*[[غیبت امام دوازدهم]]{{ع}} از [[ضروریات مذهب شیعه]] است. ایشان در [[عصر غیبت]] همانند دیگر [[امامان]]{{ع}} در دسترس [[مردم]] نیست، لذا یکی از مسائل [[شیعه]] در [[عصر غیبت]] این بوده که آیا میتوان در [[روزگار غیبت]] به [[دیدار امام]]{{ع}} شرفیاب شد یا نه<ref>ر.ک. فرهنگ | *[[غیبت امام دوازدهم]]{{ع}} از [[ضروریات مذهب شیعه]] است. ایشان در [[عصر غیبت]] همانند دیگر [[امامان]]{{ع}} در دسترس [[مردم]] نیست، لذا یکی از مسائل [[شیعه]] در [[عصر غیبت]] این بوده که آیا میتوان در [[روزگار غیبت]] به [[دیدار امام]]{{ع}} شرفیاب شد یا نه<ref>ر.ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۲۵.</ref>. [[ملاقات با حضرت مهدی]] بهمعنای دیدن و [[شرف]] حضور یافتن به [[خدمت]] ایشان است. البته رؤیت، [[ملاقات]]، [[فیض حضور]]، [[شهود]] و مشاهده باهم تفاوتهایی دارند<ref>ر.ک. چشمبهراه مهدی، ص ۴۲.</ref>. | ||
*هرچند، [[ملاقات]] [[حضرت]] [[فضیلت]] بزرگی است؛ امّا آنچه مهمتر است، [[شناخت]] و [[معرفت]] آن بزرگوار و عمل به دستورهایی است که [[رضایت خداوند]] و آن [[حضرت]] را در پی دارد. فراموش نشود کم نبودند افرادی که همواره در زمان [[پیامبر]]{{صل}} و [[امامان]]{{ع}} با آن بزرگواران [[دیدار]] میکردند؛ اما بهرۀ [[معرفتی]] چندانی از آن ملاقاتها نمیبردند و گاهی هم مورد [[خشم]] و [[غضب]] ایشان واقع میشدند<ref>ر.ک. سلیمیان، | *هرچند، [[ملاقات]] [[حضرت]] [[فضیلت]] بزرگی است؛ امّا آنچه مهمتر است، [[شناخت]] و [[معرفت]] آن بزرگوار و عمل به دستورهایی است که [[رضایت خداوند]] و آن [[حضرت]] را در پی دارد. فراموش نشود کم نبودند افرادی که همواره در زمان [[پیامبر]]{{صل}} و [[امامان]]{{ع}} با آن بزرگواران [[دیدار]] میکردند؛ اما بهرۀ [[معرفتی]] چندانی از آن ملاقاتها نمیبردند و گاهی هم مورد [[خشم]] و [[غضب]] ایشان واقع میشدند<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص ۴۰۹ ـ ۴۱۵.</ref>. | ||
==دیدگاههای مختلف دربارۀ دیدار با امام مهدی{{ع}}== | ==دیدگاههای مختلف دربارۀ دیدار با امام مهدی{{ع}}== | ||
*از آنجا که در [[روایات]]، [[پنهانزیستی]] آن [[امام]] بزرگوار، [[رازی]] از [[رازهای خداوند]] دانسته شده و دربارۀ [[چگونگی غیبت]]، دیدگاههای متفاوتی ذکر شده، درباره [[ملاقات]] با آن [[حضرت]] در [[عصر غیبت]] نیز نگاههای مختلفی ارائه شده است<ref>ر.ک. سلیمیان، | *از آنجا که در [[روایات]]، [[پنهانزیستی]] آن [[امام]] بزرگوار، [[رازی]] از [[رازهای خداوند]] دانسته شده و دربارۀ [[چگونگی غیبت]]، دیدگاههای متفاوتی ذکر شده، درباره [[ملاقات]] با آن [[حضرت]] در [[عصر غیبت]] نیز نگاههای مختلفی ارائه شده است<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص ۴۰۹ ـ ۴۱۵.</ref>. | ||
===[[عدم امکان ملاقات]] به طور مطلق=== | ===[[عدم امکان ملاقات]] به طور مطلق=== | ||
*این دیدگاه، از روایاتی نظیر {{متن حدیث|تُرَی وَ لَا تُرَی}}؛ میبیند و دیده نمیشود<ref>نعمانی، الغیبة، ص ۱۴۴.</ref>، {{متن حدیث|لَایَرَوْنَه}}؛ او را نمیبینند<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱ ص ۳۳۷، ح ۶؛ نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۵ ح ۱۴؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۶۱، ح ۱۱۹؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، باب ۳۳، ص ۳۴۶، ح ۳۳.</ref>، قابل استفاده است که به طور اساسی از ناپیدایی آن [[حضرت]] در [[دوران غیبت]] سخن به میان آورده است. چنین روایاتی، باعث شده است [[نعمانی]] در فصلی از [[کتاب الغیبة]]، به روشنی مشاهدل [[حضرت]] در [[عصر غیبت]] را جایز ندانسته و [[تحقیق]] در این زمینه را [[ممنوع]] و [[شیعیان]] را در ندیدن [[حضرت]]، معذور بداند<ref>ر.ک. سلیمیان، | *این دیدگاه، از روایاتی نظیر {{متن حدیث|تُرَی وَ لَا تُرَی}}؛ میبیند و دیده نمیشود<ref>نعمانی، الغیبة، ص ۱۴۴.</ref>، {{متن حدیث|لَایَرَوْنَه}}؛ او را نمیبینند<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱ ص ۳۳۷، ح ۶؛ نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۵ ح ۱۴؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۶۱، ح ۱۱۹؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، باب ۳۳، ص ۳۴۶، ح ۳۳.</ref>، قابل استفاده است که به طور اساسی از ناپیدایی آن [[حضرت]] در [[دوران غیبت]] سخن به میان آورده است. چنین روایاتی، باعث شده است [[نعمانی]] در فصلی از [[کتاب الغیبة]]، به روشنی مشاهدل [[حضرت]] در [[عصر غیبت]] را جایز ندانسته و [[تحقیق]] در این زمینه را [[ممنوع]] و [[شیعیان]] را در ندیدن [[حضرت]]، معذور بداند<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص ۴۰۹ ـ ۴۱۵.</ref>. | ||
===[[امکان ملاقات]]=== | ===[[امکان ملاقات]]=== | ||
*گروهی از علمای بزرگ [[شیعه]] همانند [[سید مرتضی]]، [[شیخ طوسی]] و [[سید بن طاووس]] بر این باورند که میتوان در [[غیبت کبری]] به [[دیدار امام زمان]]{{ع}} نایل گشت و اینرا یکی از فواید وجود آن [[حضرت]] در [[زمان غیبت]] دانستهاند<ref>الغیبة، شیخ طوسی، ص ۶۸؛ چشم به راه مهدی، ۷۳ و ۷۴.</ref>.<ref>ر.ک. فرهنگ | *گروهی از علمای بزرگ [[شیعه]] همانند [[سید مرتضی]]، [[شیخ طوسی]] و [[سید بن طاووس]] بر این باورند که میتوان در [[غیبت کبری]] به [[دیدار امام زمان]]{{ع}} نایل گشت و اینرا یکی از فواید وجود آن [[حضرت]] در [[زمان غیبت]] دانستهاند<ref>الغیبة، شیخ طوسی، ص ۶۸؛ چشم به راه مهدی، ۷۳ و ۷۴.</ref>.<ref>ر.ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۲۷.</ref> [[امکان ملاقات]] به چند نحو ممکن است: [[دیدار]] در [[خواب]]، [[دیدار]] در حال مکاشفه که از گذر [[طاعات]] و ریاضات [[شرعی]] و صفای [[باطنی]] پدید میآید، و [[دیدار]] در [[بیداری]]<ref>ر.ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۲۵.</ref>. | ||
*[[دیدار]] در [[بیداری]] نیز بر سه گونه است: آنکه [[امام]] را میبینند؛ ولی نمیشناسند؛ آنکه میبینند و در حین [[ملاقات]] میشناسند و آنکه [[امام]] را میبینند و پس از اینکه [[دیدار]] پایان یافت، آن [[حضرت]] را میشناسند<ref>ر.ک. فرهنگ | *[[دیدار]] در [[بیداری]] نیز بر سه گونه است: آنکه [[امام]] را میبینند؛ ولی نمیشناسند؛ آنکه میبینند و در حین [[ملاقات]] میشناسند و آنکه [[امام]] را میبینند و پس از اینکه [[دیدار]] پایان یافت، آن [[حضرت]] را میشناسند<ref>ر.ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۲۵.</ref>. | ||
*در [[امکان]] ملاقاتِ همراه با [[شناخت امام مهدی]]{{ع}} (چه این [[شناخت]] در حین [[دیدار]] باشد و چه پس از پایان [[ملاقات]])، برخی از [[علما]] گفتهاند، ملاقاتکننده [[حق]] ندارد مشاهدۀ خود را برای دیگران [[نقل]] نماید (عدم پذیرش ادعا) و برخی دیگر، قائل به پذیرش ادعای ملاقاتکننده هستند. در ادامه هر یک از اقسام مورد اشاره مورد بررسی قرار می¬ گیرند. | *در [[امکان]] ملاقاتِ همراه با [[شناخت امام مهدی]]{{ع}} (چه این [[شناخت]] در حین [[دیدار]] باشد و چه پس از پایان [[ملاقات]])، برخی از [[علما]] گفتهاند، ملاقاتکننده [[حق]] ندارد مشاهدۀ خود را برای دیگران [[نقل]] نماید (عدم پذیرش ادعا) و برخی دیگر، قائل به پذیرش ادعای ملاقاتکننده هستند. در ادامه هر یک از اقسام مورد اشاره مورد بررسی قرار می¬ گیرند. | ||
====[[امکان ملاقات]] بدون [[شناخت]]==== | ====[[امکان ملاقات]] بدون [[شناخت]]==== | ||
*در این دیدگاه، [[امکان ملاقات]]، مورد پذیرش است؛ ولی وقوع [[ملاقات]] همراه [[شناخت]] آن [[حضرت]] را در این دوران، غیر قابل پذیرش و آن را با فلسفۀ [[غیبت]] در [[تعارض]] میداند. در [[تأیید]] این دیدگاه از [[نایب خاص]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} [[محمد بن عثمان]] [[نقل]] شده است که میگوید: "به [[خدا]] [[سوگند]]! همانا [[صاحب]] این امر، هرسال در موسم [[حج]] حاضر میشود؛ [[مردم]] را میبیند و آنها را میشناسد و [[مردم]]، او را میبینند؛ ولی نمیشناسند"<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهِ إِنَّ صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ لَیَحْضُرُ الْمَوْسِمَ کُلَّ سَنَةٍ یَرَی النَّاسَ وَ یَعْرِفُهُمْ وَ یَرَوْنَهُ وَ لَا یَعْرِفُونَهُ}}؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۶۲؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۲۰.</ref>.<ref>ر.ک. فرهنگ | *در این دیدگاه، [[امکان ملاقات]]، مورد پذیرش است؛ ولی وقوع [[ملاقات]] همراه [[شناخت]] آن [[حضرت]] را در این دوران، غیر قابل پذیرش و آن را با فلسفۀ [[غیبت]] در [[تعارض]] میداند. در [[تأیید]] این دیدگاه از [[نایب خاص]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} [[محمد بن عثمان]] [[نقل]] شده است که میگوید: "به [[خدا]] [[سوگند]]! همانا [[صاحب]] این امر، هرسال در موسم [[حج]] حاضر میشود؛ [[مردم]] را میبیند و آنها را میشناسد و [[مردم]]، او را میبینند؛ ولی نمیشناسند"<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهِ إِنَّ صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ لَیَحْضُرُ الْمَوْسِمَ کُلَّ سَنَةٍ یَرَی النَّاسَ وَ یَعْرِفُهُمْ وَ یَرَوْنَهُ وَ لَا یَعْرِفُونَهُ}}؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۶۲؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۲۰.</ref>.<ref>ر.ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۲۵؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص ۴۰۹ ـ ۴۱۵.</ref> | ||
====[[امکان ملاقات]] همراه [[شناخت]] و عدم پذیرش ادعای [[ملاقات]]==== | ====[[امکان ملاقات]] همراه [[شناخت]] و عدم پذیرش ادعای [[ملاقات]]==== | ||
*در این دیدگاه، نه فقط [[امکان]] و وقوع [[ملاقات]] مورد پذیرش است، بلکه [[ملاقات]] همراه با [[شناخت]] آن [[حضرت]] نیز پذیرفته شده است؛ امّا آنچه مورد [[انکار]] است اینکه ملاقاتکننده، [[حق]] ندارد مشاهدۀ خود را برای دیگران [[نقل]] نماید؛ به [[بیان]] دیگر، ادعای [[ملاقات]] نماید. این دیدگاه، به طور عمده از توقیعی با این مضمون استفاده شده است. در این [[توقیع]] که شش روز پیش از [[مرگ علی بن محمد سمری]]، ([[آخرین سفیر]] خاص [[امام زمان]]{{ع}}) از [[ناحیه]] آن [[حضرت]] صادر شده، چنین آمده است: «... به زودی از [[شیعیان]] من، کسانی خواهند آمد که [[ادعای مشاهده]] بکنند. [[آگاه]] باشید هرکس پیش از [[خروج سفیانی]] و [[صیحه آسمانی]] [[ادعای مشاهده]] کند، او دروغگوی افترا زننده است»<ref>{{متن حدیث|سَیَأْتِی شِیعَتِی مَنْ یَدَّعِی الْمُشَاهَدَةَ أَلَا فَمَنِ ادَّعَی الْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ السُّفْیَانِیِّ وَ الصَّیْحَةِ فَهُوَ کَاذِبٌ مُفْتَرٍ}}؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۵۱۶، ح ۴۴.</ref>. مدعی، اعم از این است که به ادعای خویش [[اطمینان]] داشته باشد یا به [[دروغ]]، ادعایی را مطرح کند یا بپندارد [[حق]] است<ref>ر.ک. سلیمیان، | *در این دیدگاه، نه فقط [[امکان]] و وقوع [[ملاقات]] مورد پذیرش است، بلکه [[ملاقات]] همراه با [[شناخت]] آن [[حضرت]] نیز پذیرفته شده است؛ امّا آنچه مورد [[انکار]] است اینکه ملاقاتکننده، [[حق]] ندارد مشاهدۀ خود را برای دیگران [[نقل]] نماید؛ به [[بیان]] دیگر، ادعای [[ملاقات]] نماید. این دیدگاه، به طور عمده از توقیعی با این مضمون استفاده شده است. در این [[توقیع]] که شش روز پیش از [[مرگ علی بن محمد سمری]]، ([[آخرین سفیر]] خاص [[امام زمان]]{{ع}}) از [[ناحیه]] آن [[حضرت]] صادر شده، چنین آمده است: «... به زودی از [[شیعیان]] من، کسانی خواهند آمد که [[ادعای مشاهده]] بکنند. [[آگاه]] باشید هرکس پیش از [[خروج سفیانی]] و [[صیحه آسمانی]] [[ادعای مشاهده]] کند، او دروغگوی افترا زننده است»<ref>{{متن حدیث|سَیَأْتِی شِیعَتِی مَنْ یَدَّعِی الْمُشَاهَدَةَ أَلَا فَمَنِ ادَّعَی الْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ السُّفْیَانِیِّ وَ الصَّیْحَةِ فَهُوَ کَاذِبٌ مُفْتَرٍ}}؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۵۱۶، ح ۴۴.</ref>. مدعی، اعم از این است که به ادعای خویش [[اطمینان]] داشته باشد یا به [[دروغ]]، ادعایی را مطرح کند یا بپندارد [[حق]] است<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص ۴۰۹ ـ ۴۱۵.</ref>. دربارۀ این [[روایت]]، همچنان که بعضی بزرگان هم فرمودهاند، ممکن است مراد از اینکه مدّعی مشاهده، [[کذّاب]] و مفتری خوانده شده است، کسانی باشند که ادّعای [[نیابت]] کنند و بخواهند با دعوی مشاهده و شرفیابی، خود را واسطۀ بین [[امام]] و [[مردم]] معرفی نمایند. بنابراین، مراد از [[توقیع]]، نفی مطلق مشاهده و شرفیابی نیست، بلکه مقصود، نفی ادعایی است که [[دلیل]] بر تعیین شخص خاصی به [[نیابت]] باشد. در نتیجه، هم شرفیابی اشخاص به حضور آن [[حضرت]] ثابت است و هم [[کذب]] و بطلان ادّعای کسانی که در [[غیبت کبری]]، ادّعای [[سفارت]] و [[نیابت]] خاصّه و وساطت بین آن [[حضرت]] و [[مردم]] را مینمایند، معلوم است<ref>امامت و مهدویت، لطف اللّه صافی، ج ۲، ص ۴۷۴.</ref>. هر چند برخی در [[سند]] این [[توقیع]] خدشه وارد کرده و آن را ضعیف و مرسل دانستهاند<ref>بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۳۱۸.</ref>، اما [[حقیقت]] این است که [[توقیع]] یاد شده را نمیتوان مرسل دانست؛ زیرا با بررسی شرح حال راویانِ [[توقیع]]، روشن میشود [[شیخ صدوق]] آن را از [[مشایخ]] [[معتمد]] خویش [[نقل]] کرده است<ref>مکیال المکارم، ج، ۲، ص ۳۵۸؛ چشم به راه مهدی، ۵۸ ـ ۵۱.</ref>. | ||
====[[امکان ملاقات]] و پذیرش ادعای [[ملاقات]]==== | ====[[امکان ملاقات]] و پذیرش ادعای [[ملاقات]]==== | ||
*گروهی از [[دانشمندان شیعه]] بر این باورند که در [[غیبت کبرا]]، ملاقاتهای فراوانی با آن [[حضرت]] صورت گرفته است. این دیدگاه، بین متأخران [[شهرت]] بیشتری یافته است. این گروه بر قبول [[امکان]]، وقوع و ادعای [[ملاقات]] با [[حضرت]] [[حجّت]]{{ع}} در [[غیبت کبرا]] به حکایتهایی که در این باره در دست است، استناد کردهاند. ایشان بر این باورند که در کتابهای بسیاری<ref>از جمله: تبصرة الولی فیمن رأی القائم المهدی، سید هاشم بحرانی -تذکرة الطالب فیمن رأی الامام المهدی الغائب، میثمی عراقی -دار السّلام فیمن فاز بسلام الامام، مرحوم نوری، بدائع الکلام فیمن اجتمع بالامام، سید جمال الدین محمد طباطبایی، البهجة فیمن فاز بلقاء الحجّة، میرزا محمّد نقی الماسی اصفهانی، العبقری الحسان، علی اکبر نهاوندی، ر.ک. | *گروهی از [[دانشمندان شیعه]] بر این باورند که در [[غیبت کبرا]]، ملاقاتهای فراوانی با آن [[حضرت]] صورت گرفته است. این دیدگاه، بین متأخران [[شهرت]] بیشتری یافته است. این گروه بر قبول [[امکان]]، وقوع و ادعای [[ملاقات]] با [[حضرت]] [[حجّت]]{{ع}} در [[غیبت کبرا]] به حکایتهایی که در این باره در دست است، استناد کردهاند. ایشان بر این باورند که در کتابهای بسیاری<ref>از جمله: تبصرة الولی فیمن رأی القائم المهدی، سید هاشم بحرانی -تذکرة الطالب فیمن رأی الامام المهدی الغائب، میثمی عراقی -دار السّلام فیمن فاز بسلام الامام، مرحوم نوری، بدائع الکلام فیمن اجتمع بالامام، سید جمال الدین محمد طباطبایی، البهجة فیمن فاز بلقاء الحجّة، میرزا محمّد نقی الماسی اصفهانی، العبقری الحسان، علی اکبر نهاوندی، ر.ک. [[مجتبی تونهای|مجتبی تونهای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۲۲۳.</ref>، داستانهای گوناگونی [[نقل]] شده که سخن از [[ملاقات با حضرت مهدی]]{{ع}} به میان آورده است و هرگز انبوه این ادعاها را نمیتوان [[انکار]] کرد<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص ۴۰۹ ـ ۴۱۵.</ref>. البته همانطور که گفته شد [[امکان دیدار با امام]]{{ع}} در [[عصر غیبت]] به معنای ادّعای [[نیابت]] به گونه ای که فرد با دعوی مشاهده و شرفیابی، خود را واسطه بین [[امام]] و [[مردم]] معرفی کند، نیست<ref>امامت و مهدویت، لطف اللّه صافی، ج ۲، ص ۴۷۴.</ref>. همچنین، بدین معنا نیست که هر کس بخواهد بدان دست مییابد؛ چراکه جز اندکی از [[نیکان]] [[توفیق]] [[دیدار]] نخواهند یافت. بدین روی، هر حکایتی از [[دیدار امام زمان]]{{ع}} را نمیتوان پذیرفت. از جمله حکایتهاست آنچه با عنوان داستان [[جزیره خضراء]] [[نقل]] کردهاند که دارای مدرک و [[سند]] و توجیه [[علمی]] نیست و برخی علمای بزرگ آن را داستانی تخیلی دانستهاند<ref>طبقات اعلام الشیعه، ج ۳، ص ۱۴۵.</ref>. [[شیخ]] [[جعفر کاشف الغطاء]] نیز این داستان را راست نمیشمارد و از باورهای اخباریان میخواند<ref>ر.ک. چشم به راه مهدی، ۹۵ و ۱۰۰.</ref>.<ref>ر.ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۲۸-۴۲۹.</ref> | ||
==نتیجه گیری== | ==نتیجه گیری== | ||
*در نتیجه، یکی از مسائل [[شیعه]] در [[عصر غیبت]] آن بوده است که آیا میتوان در [[روزگار غیبت]] به [[دیدار]] آن [[امام]]{{ع}} شرفیاب شد یا نه. [[ملاقات با حضرت مهدی]] بهمعنای دیدن و [[شرف]] حضور یافتن به [[خدمت]] ایشان است. هر چند، [[ملاقات]] [[حضرت]] [[فضیلت]] بزرگی است؛ امّا آنچه مهمتر است، [[شناخت]] و [[معرفت]] آن بزرگوار و عمل به دستورهایی است که [[رضایت خداوند]] و آن [[حضرت]] را در پی دارد. دیدگاههای مختلفی دربارۀ [[ملاقات]] با [[حضرت]] مطرح شده است. برخی قائل به عدم [[امکان]] [[دیدار]] با آن [[امام همام]] به صورت مطلق شدهاند و برخی دیگر، به [[امکان]] [[ملاقات با امام مهدی]]{{ع}} [[معتقد]] هستند. | *در نتیجه، یکی از مسائل [[شیعه]] در [[عصر غیبت]] آن بوده است که آیا میتوان در [[روزگار غیبت]] به [[دیدار]] آن [[امام]]{{ع}} شرفیاب شد یا نه. [[ملاقات با حضرت مهدی]] بهمعنای دیدن و [[شرف]] حضور یافتن به [[خدمت]] ایشان است. هر چند، [[ملاقات]] [[حضرت]] [[فضیلت]] بزرگی است؛ امّا آنچه مهمتر است، [[شناخت]] و [[معرفت]] آن بزرگوار و عمل به دستورهایی است که [[رضایت خداوند]] و آن [[حضرت]] را در پی دارد. دیدگاههای مختلفی دربارۀ [[ملاقات]] با [[حضرت]] مطرح شده است. برخی قائل به عدم [[امکان]] [[دیدار]] با آن [[امام همام]] به صورت مطلق شدهاند و برخی دیگر، به [[امکان]] [[ملاقات با امام مهدی]]{{ع}} [[معتقد]] هستند. | ||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{فهرست اثر}} | |||
{{ستون-شروع|2}} | |||
* [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگنامه مهدویت''']] | * [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگنامه مهدویت''']] | ||
* [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونهای|مجتبی تونهای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']] | * [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونهای|مجتبی تونهای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']] | ||
* [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']] | * [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']] | ||
{{پایان}} | |||
{{پایان}} | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{یادآوری پانویس}} | {{یادآوری پانویس}} |
نسخهٔ ۲۹ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۴۳
متن این جستار آزمایشی است؛ امید می رود در آینده نه چندان دور آماده شود. برای اطلاع از جزئیات بیشتر به بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت مراجعه کنید.
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل دیدار با امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
ملاقات با حضرت مهدی ((ع)
- غیبت امام دوازدهم(ع) از ضروریات مذهب شیعه است. ایشان در عصر غیبت همانند دیگر امامان(ع) در دسترس مردم نیست، لذا یکی از مسائل شیعه در عصر غیبت این بوده که آیا میتوان در روزگار غیبت به دیدار امام(ع) شرفیاب شد یا نه[۱]. ملاقات با حضرت مهدی بهمعنای دیدن و شرف حضور یافتن به خدمت ایشان است. البته رؤیت، ملاقات، فیض حضور، شهود و مشاهده باهم تفاوتهایی دارند[۲].
- هرچند، ملاقات حضرت فضیلت بزرگی است؛ امّا آنچه مهمتر است، شناخت و معرفت آن بزرگوار و عمل به دستورهایی است که رضایت خداوند و آن حضرت را در پی دارد. فراموش نشود کم نبودند افرادی که همواره در زمان پیامبر(ص) و امامان(ع) با آن بزرگواران دیدار میکردند؛ اما بهرۀ معرفتی چندانی از آن ملاقاتها نمیبردند و گاهی هم مورد خشم و غضب ایشان واقع میشدند[۳].
دیدگاههای مختلف دربارۀ دیدار با امام مهدی(ع)
- از آنجا که در روایات، پنهانزیستی آن امام بزرگوار، رازی از رازهای خداوند دانسته شده و دربارۀ چگونگی غیبت، دیدگاههای متفاوتی ذکر شده، درباره ملاقات با آن حضرت در عصر غیبت نیز نگاههای مختلفی ارائه شده است[۴].
عدم امکان ملاقات به طور مطلق
- این دیدگاه، از روایاتی نظیر «تُرَی وَ لَا تُرَی»؛ میبیند و دیده نمیشود[۵]، «لَایَرَوْنَه»؛ او را نمیبینند[۶]، قابل استفاده است که به طور اساسی از ناپیدایی آن حضرت در دوران غیبت سخن به میان آورده است. چنین روایاتی، باعث شده است نعمانی در فصلی از کتاب الغیبة، به روشنی مشاهدل حضرت در عصر غیبت را جایز ندانسته و تحقیق در این زمینه را ممنوع و شیعیان را در ندیدن حضرت، معذور بداند[۷].
امکان ملاقات
- گروهی از علمای بزرگ شیعه همانند سید مرتضی، شیخ طوسی و سید بن طاووس بر این باورند که میتوان در غیبت کبری به دیدار امام زمان(ع) نایل گشت و اینرا یکی از فواید وجود آن حضرت در زمان غیبت دانستهاند[۸].[۹] امکان ملاقات به چند نحو ممکن است: دیدار در خواب، دیدار در حال مکاشفه که از گذر طاعات و ریاضات شرعی و صفای باطنی پدید میآید، و دیدار در بیداری[۱۰].
- دیدار در بیداری نیز بر سه گونه است: آنکه امام را میبینند؛ ولی نمیشناسند؛ آنکه میبینند و در حین ملاقات میشناسند و آنکه امام را میبینند و پس از اینکه دیدار پایان یافت، آن حضرت را میشناسند[۱۱].
- در امکان ملاقاتِ همراه با شناخت امام مهدی(ع) (چه این شناخت در حین دیدار باشد و چه پس از پایان ملاقات)، برخی از علما گفتهاند، ملاقاتکننده حق ندارد مشاهدۀ خود را برای دیگران نقل نماید (عدم پذیرش ادعا) و برخی دیگر، قائل به پذیرش ادعای ملاقاتکننده هستند. در ادامه هر یک از اقسام مورد اشاره مورد بررسی قرار می¬ گیرند.
امکان ملاقات بدون شناخت
- در این دیدگاه، امکان ملاقات، مورد پذیرش است؛ ولی وقوع ملاقات همراه شناخت آن حضرت را در این دوران، غیر قابل پذیرش و آن را با فلسفۀ غیبت در تعارض میداند. در تأیید این دیدگاه از نایب خاص حضرت مهدی(ع) محمد بن عثمان نقل شده است که میگوید: "به خدا سوگند! همانا صاحب این امر، هرسال در موسم حج حاضر میشود؛ مردم را میبیند و آنها را میشناسد و مردم، او را میبینند؛ ولی نمیشناسند"[۱۲].[۱۳]
امکان ملاقات همراه شناخت و عدم پذیرش ادعای ملاقات
- در این دیدگاه، نه فقط امکان و وقوع ملاقات مورد پذیرش است، بلکه ملاقات همراه با شناخت آن حضرت نیز پذیرفته شده است؛ امّا آنچه مورد انکار است اینکه ملاقاتکننده، حق ندارد مشاهدۀ خود را برای دیگران نقل نماید؛ به بیان دیگر، ادعای ملاقات نماید. این دیدگاه، به طور عمده از توقیعی با این مضمون استفاده شده است. در این توقیع که شش روز پیش از مرگ علی بن محمد سمری، (آخرین سفیر خاص امام زمان(ع)) از ناحیه آن حضرت صادر شده، چنین آمده است: «... به زودی از شیعیان من، کسانی خواهند آمد که ادعای مشاهده بکنند. آگاه باشید هرکس پیش از خروج سفیانی و صیحه آسمانی ادعای مشاهده کند، او دروغگوی افترا زننده است»[۱۴]. مدعی، اعم از این است که به ادعای خویش اطمینان داشته باشد یا به دروغ، ادعایی را مطرح کند یا بپندارد حق است[۱۵]. دربارۀ این روایت، همچنان که بعضی بزرگان هم فرمودهاند، ممکن است مراد از اینکه مدّعی مشاهده، کذّاب و مفتری خوانده شده است، کسانی باشند که ادّعای نیابت کنند و بخواهند با دعوی مشاهده و شرفیابی، خود را واسطۀ بین امام و مردم معرفی نمایند. بنابراین، مراد از توقیع، نفی مطلق مشاهده و شرفیابی نیست، بلکه مقصود، نفی ادعایی است که دلیل بر تعیین شخص خاصی به نیابت باشد. در نتیجه، هم شرفیابی اشخاص به حضور آن حضرت ثابت است و هم کذب و بطلان ادّعای کسانی که در غیبت کبری، ادّعای سفارت و نیابت خاصّه و وساطت بین آن حضرت و مردم را مینمایند، معلوم است[۱۶]. هر چند برخی در سند این توقیع خدشه وارد کرده و آن را ضعیف و مرسل دانستهاند[۱۷]، اما حقیقت این است که توقیع یاد شده را نمیتوان مرسل دانست؛ زیرا با بررسی شرح حال راویانِ توقیع، روشن میشود شیخ صدوق آن را از مشایخ معتمد خویش نقل کرده است[۱۸].
امکان ملاقات و پذیرش ادعای ملاقات
- گروهی از دانشمندان شیعه بر این باورند که در غیبت کبرا، ملاقاتهای فراوانی با آن حضرت صورت گرفته است. این دیدگاه، بین متأخران شهرت بیشتری یافته است. این گروه بر قبول امکان، وقوع و ادعای ملاقات با حضرت حجّت(ع) در غیبت کبرا به حکایتهایی که در این باره در دست است، استناد کردهاند. ایشان بر این باورند که در کتابهای بسیاری[۱۹]، داستانهای گوناگونی نقل شده که سخن از ملاقات با حضرت مهدی(ع) به میان آورده است و هرگز انبوه این ادعاها را نمیتوان انکار کرد[۲۰]. البته همانطور که گفته شد امکان دیدار با امام(ع) در عصر غیبت به معنای ادّعای نیابت به گونه ای که فرد با دعوی مشاهده و شرفیابی، خود را واسطه بین امام و مردم معرفی کند، نیست[۲۱]. همچنین، بدین معنا نیست که هر کس بخواهد بدان دست مییابد؛ چراکه جز اندکی از نیکان توفیق دیدار نخواهند یافت. بدین روی، هر حکایتی از دیدار امام زمان(ع) را نمیتوان پذیرفت. از جمله حکایتهاست آنچه با عنوان داستان جزیره خضراء نقل کردهاند که دارای مدرک و سند و توجیه علمی نیست و برخی علمای بزرگ آن را داستانی تخیلی دانستهاند[۲۲]. شیخ جعفر کاشف الغطاء نیز این داستان را راست نمیشمارد و از باورهای اخباریان میخواند[۲۳].[۲۴]
نتیجه گیری
- در نتیجه، یکی از مسائل شیعه در عصر غیبت آن بوده است که آیا میتوان در روزگار غیبت به دیدار آن امام(ع) شرفیاب شد یا نه. ملاقات با حضرت مهدی بهمعنای دیدن و شرف حضور یافتن به خدمت ایشان است. هر چند، ملاقات حضرت فضیلت بزرگی است؛ امّا آنچه مهمتر است، شناخت و معرفت آن بزرگوار و عمل به دستورهایی است که رضایت خداوند و آن حضرت را در پی دارد. دیدگاههای مختلفی دربارۀ ملاقات با حضرت مطرح شده است. برخی قائل به عدم امکان دیدار با آن امام همام به صورت مطلق شدهاند و برخی دیگر، به امکان ملاقات با امام مهدی(ع) معتقد هستند.
پرسش مستقیم
- چگونه می توان با امام مهدی ارتباط برقرار کرد؟ (پرسش)
- آیا میتوان با امام مهدی صحبت کرد؟ (پرسش)
- با انجام چه اعمالی میتوان با امام مهدی ارتباط برقرار کرد؟ (پرسش)
- اولین کسی که در زمان ظهور با امام مهدی ملاقات میکند کیست؟ (پرسش)
- منظور از ملاقات امام مهدی در حج چیست؟ (پرسش)
- منظور از این حدیث نحن صنائع ربنا و الخلق بعد صنائعنا که از امام مهدی در توقیعی صادر شده چیست؟ (پرسش)
- آیا میتوان به امام مهدی نامه نوشت؟ چه شرایطی باید رعایت شود؟
- آیا شخصی که گناه کرده است، میتواند با امام مهدی ارتباط داشته باشد؟
- عشق و محبت دو سویه درباره ما و امامان چگونه است؟
- آیا شخص شریف امام مهدی از نظرها پنهان است؟ یا جسم و شخص آن حضرت دیده میشود ولی کسی ایشان را نمیشناسد؟ (پرسش)
- مقصود از رابطه با امام مهدی در زمان غیبت چیست؟ (پرسش)
- آیا در مراسم حج میتوان امام مهدی را ملاقات کرد؟ (پرسش)
- چه دیدگاههایی درباره ملاقات امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
- چرا امام با افرادی مثل من در ارتباط نیست؟ به طور کلّی نظر شما درباره امکان دیدار و ملاقات چیست؟ (پرسش)
- آیا چله ها و ختم هایی که برای مشاهده و دیدار امام مهدی در بعضی از کتاب ها نقل شده درست است؟ (پرسش)
- طبق توقیع شریف امام مهدی هر کس بگوید که او را دیده است دروغ گفته است اما بسیاری از شخصیت های بزرگ معتقدند امام مهدی را دیده اند؟ (پرسش)
- راه رسیدن به لقای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- اگر ممکن است چند نمونه از داستان ها و حکایات کسانی که به حضور امام مهدی مشرف شده اند برایم بنویسید (پرسش)
- چگونه میتوانیم با امام مهدی خود رابطه داشته باشیم؟ (پرسش)
- چگونه و از چه راهی دوستی و محبت امام مهدی را در خود و فرزندان خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
- حضرت مهدی میفرماید هر کس بگوید مرا دیده دروغ میگوید اما از شخصیتهای بزرگی نقل شده که حضرت را دیدهاند این تناقض نیست؟ (پرسش)
- چه کسانی از علما قائل به جواز و امکان تشرف بودهاند؟ (پرسش)
- آیا میتوان طبق قاعده سد ذرایع ادعای ملاقات با امام مهدی را دروغ دانست؟ (پرسش)
- امام مهدی چه اهداف کلی و عمومی در ملاقاتهای خود دارد؟ (پرسش)
- امام مهدی چه اهداف خاصی از ملاقات با مردم داشته است؟ (پرسش)
- آیا ممکن است کسی در ملاقاتش با امام مهدی او را بشناسد؟ (پرسش)
- آیا اصرار و الحاح به جهت ملاقات با امام مهدی مطلوب است؟ (پرسش)
- چه عقایدی در ملاقات با امام مهدی عوامانه و بدون اصل و مدرک است؟ (پرسش)
- آیا ما میتوانیم تماس یا ملاقاتی با امام مهدی داشته باشیم؟ (پرسش)
- چه کسانی و تحت چه شرایطی میتوانند امام مهدی را ملاقات کنند؟ (پرسش)
- چه کسانی امام مهدی را دیده و با آن حضرت ملاقات کردهاند؟ (پرسش)
- چگونه میتوان دیدار صالحان با امام مهدی را اثبات نمود؟ (پرسش)
- اگر ملاقات با امام مهدی ممکن است پس چرا باید مدعی ملاقات را تکذیب کرد؟ (پرسش)
- چه عقایدی در ملاقات با امام مهدی عوامانه و بدون اصل و مدرک است؟ (پرسش)
- آیا ما میتوانیم تماس یا ملاقاتی با امام مهدی داشته باشیم؟ (پرسش)
- آیا امکان ملاقات با امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
- چه کنیم که توفیق دیدار چهره نورانی امام عصر را پیدا کنیم؟ (پرسش)
- چه کسانی در زمان حاضر زندهاند و با امام مهدی ارتباط دارند؟ (پرسش)
- آیا اکنون هم مانند گذشته افرادی با حضرت دیدار میکنند؟ در صورت امکان نام آنها را ذکر کنید؟ (پرسش)
- بعضی از افراد ادعا دارند امام مهدی را در خواب دیدهاند به نظر شما آیا این سخن پذیرفتنی است؟ (پرسش)
- امام مهدی درباره ظهور خود چه فرمودهاند؟ (پرسش)
- آیا در زمان غیبت میتوان حضرت مهدی را دید؟ (پرسش)
- آیا میتوان امام مهدی را در خواب دید؟ (پرسش)
- چه کسانی امام مهدی را پیش از غیبت دیدهاند؟ (پرسش)
- چه کسانی امام مهدی را در دوران غیبت صغری دیدهاند؟ (پرسش)
- چه کسانی امام مهدی را در دوران غیبت کبری دیدهاند؟ (پرسش)
- کدام یک از عالمان شیعه مورد عنایت امام مهدی بودهاند؟ (پرسش)
- آیا دیدار با امام مهدی در دوره غیبت کبرا امکان پذیر است؟ (پرسش)
- آیا شیوههایی که برای دیدار با امام مهدی گفته میشوند معتبرند؟ (پرسش)
- آیا در کتابهای حدیثی برای دیدار با امام مهدی راهکارهایی بیان شده است؟ (پرسش)
- شرایط وقوع ملاقات با امام مهدی در عصر غیبت چیست؟ (پرسش)
- آسیبهای دامن زدن به ملاقات امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آیا ملاقات با امام مهدی موضوع محوری مهدویت است؟ (پرسش)
- آیا دیدن امام مهدی نوعی فضیلت محسوب میشود؟ (پرسش)
- ملاقات امام مهدی با افراد چگونه انجام میشود؟ (پرسش)
- امام مهدی پس از ملاقات با افراد چگونه پنهان میشد؟ (پرسش)
- آیا ملاقات با امام مهدی با حکمت غیبت تنافی دارد؟ (پرسش)
- معجزه چگونه باعث میشود مردم نتوانند جسم امام مهدی را ببینند؟ (پرسش)
- آیا میتوان هر وقت اراده کردیم با امام مهدی ملاقات کرد؟ (پرسش)
- کیفیت ملاقات مردم با امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- انگیزه امام مهدی از دیدار با مردم چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی برای ملاقات با افراد چگونه به جاهای دوردست میرود؟ (پرسش)
- آیا دیدار با امام مهدی در عصر غیبت کبری نیاز به ایمان و وثاقت بالایی دارد؟ (پرسش)
- امام مهدی برای ناشناس ماندن در دیدارها با افرادی که مورد اطمینان نبودند چه برنامهای داشت؟ (پرسش)
- آیا افرادی وجود دارند که شخص امام مهدی را با ویژگیهای حقیقی ایشان ببینند و بشناسند؟ (پرسش)
- دلایل امکان ارتباط با امام مهدی در عصر غیبت کبری چیستند؟ (پرسش)
- فایده مطرح کردن بحث دیدار و ملاقات با امام مهدی چیست؟ (پرسش)
جستارهای وابسته
- آخر الزمان
- آدینه (جمعه)
- آستانه عسکریین
- آستانه قیامت
- آفتاب پشت ابر (خورشید پشت ابر)
- آینده پژوهی
- آیین جدید دین در عصر ظهور
- اَبدال
- ابوالادیان
- ابوصالح
- ابوالقاسم (امام مهدی)
- اثناعشریه
- احمد (امام مهدی)
- احمد بن اسحاق قمی
- احمد بن هلال کرخی
- احمدیه (قادیانیه)
- اخیار
- ادله رجعت
- اسماعیلیه
- أشراط الساعه
- اصحاب قائم (یاران امام مهدی)(ع)
- اصحاب کهف
- اقامتگاه امام مهدی در عصر ظهور (مسجد سهله)
- القاب امام مهدی (ع)
- امامت امام مهدی (ع)
- امامت و مهدویت
- امام حسن عسکری
- امام زمان (صاحب الزمان)
- امام شناسی (مرگ جاهلی)
- امام مهدی از ولادت تا ظهور
- امامیه
- امدادهای غیبی
- امکان رجعت (رجعت)
- امنیت (حکومت جهانی)
- انتظار فرج
- انتقام
- انجمن حجتیه
- انطاکیه
- اوتاد
- اهل سنت و امام مهدی موعود
- اهل سنّت و ولادت امام مهدی (ع)
- اهل کتاب در عصر ظهور
- ایام الله
- ایستادن هنگام شنیدن لقب قائم
- باب (علی محمد شیرازی)
- بابیه (باب)
- باران های پیاپی
- باقریه
- البرهان فی علامات امام مهدی آخر الزمان
- بعثت امام مهدی
- بلالی (محمد بن علی بن بلال)
- بلالیه
- بهائیت
- البیان فی اخبار صاحب الزمان
- بیت الحمد
- بیت المقدس
- بیدا (خسف به بیدا)
- بیعت امام مهدی
- بیعت نامه امام مهدی
- البیعه لله
- پایان تاریخ (آخرالزمان)
- پدر امام مهدی (امام حسن عسکری)
- پدر امام مهدی و اهل سنّت
- پرچم امام مهدی
- پرچم های سیاه
- پیراهن امام مهدی
- تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم
- تاریخ عصر غیبت
- تاریخ غیبت کبرا
- تشرف (ملاقات با امام مهدی
- تکذیب وقت گزاران وقت ظهور
- تَناثُرُ النُّجُوم
- توقیع
- جبرئیل
- جده
- جزیره خضرا
- جزیره خضرا در ترازوی نقد
- جعفر کذاب
- جمعه
- جنگ افزارهای امام مهدی (سلاح امام مهدی)
- حجت
- حجر الاسود
- حدیث غدیر
- حدیث لوح حضرت زهرا (لوح حضرت زهرا)
- حدیث معراج
- حِرْز امام مهدی
- حرمت نام بردن امام مهدی
- حسن شریعی
- حسین بن روح نوبختی
- حسین بن منصور حلاج
- حکومت جهانی
- حکومت صالحان
- حکومت مستضعفان
- حکیمه خاتون
- حیرت
- خاتم الاوصیاء
- خراسانی (خروج خراسانی)
- خردسال ترین پیشوای معصوم (امامت امام مهدی)
- خروج خراسانی
- خروج دابة الاَرض
- خروج دجال
- خروج سفیانی
- خروج سید حسنی
- خروج شعیب بن صالح
- خروج شیصبانی
- خروج عوف سلمی
- خروج امام مهدی (قیام امام مهدی)
- خروج یأجوج (یأجوج و مأجوج)
- خروج یمانی
- خسف به بیداء
- خسوف و کسوف غیرعادی
- خضر
- خلافت موعود
- خورشید پشت ابر
- خطبه قیام
- خورشید مغرب
- خیمه
- دابه الارض (خروج دابه الارض)
- دادگستر جهان
- دانشمندان عامه و امام مهدی موعود
- دجال (خروج دجال)
- در انتظار ققنوس
- در فجر ساحل
- دست بر سر گذاشتن
- دعای افتتاح
- دعای عهد
- دعای ندبه
- دعای سمات
- دوازده امامی (اثناعشریه)
- دولت کریمه (حکومت جهانی)
- دین در آخرالزمان (آخرالزمان)
- دین عصر ظهور
- ذی طوی
- رایات سود (پرچم های سیاه)
- رحلت امام مهدی (فرجام امام مهدی)
- رجعت
- رجعت کنندگان
- رکن و مقام
- رؤیت امام مهدی (ملاقات امام مهدی)
- زبور داود
- زمینه سازان ظهور
- زنان آخرالزمان (آخرالزمان)
- زنان و قیام امام مهدی (یاران امام مهدی)
- زندگی آخرالزمان (آخرالزمان)
- زیارت آل یس
- زیارت ناحیه مقدسه
- زیارت رجبیه
- زیدیه
- سازمان وکالت
- سامرا
- سرداب سامرا
- سلاح امام مهدی
- سفیانی (خروج سفیانی)
- سید حسنی (خروج سید حسنی)
- سیره حکومتی امام مهدی
- سیصد و سیزده
- شاهدان ولادت امام مهدی
- شرایط ظهور
- شرید
- شریعیه
- شعبان
- شعیب بن صالح (خروج شعیب)
- شلمغانیه
- شمائل امام مهدی
- شمشیر امام مهدی (سلاح امام مهدی)
- شهادت امام مهدی (فرجام امام مهدی)
- شیخیه
- شیطان (کشته شدن شیطان)
- شیصبانی (خروج شیصبانی)
- شیعه
- صاحب الامر
- صاحب الدار
- صاحب الزمان
- صاحب السیف
- صاحب الغیبه
- صاید بن صید (خروج دجال)
- صقیل (مادر امام مهدی)
- صیحه آسمانی (ندای آسمانی)
- طالقان
- طرید
- طلوع خورشید از مغرب
- طویل العمر
- طی الارض
- طیبه
- ظهور
- عاشورا
- عبرتایی (احمد بن هلال)
- عثمان بن سعید عمری
- عدد یاران امام مهدی (سیصد و سیزده)
- عدل و قسط (حکومت جهانی)
- العرف الوردی فی اخبار الامام مهدی
- عسکریه
- عصائب
- عصر زندگی
- عقد الدرر فی اخبار المنتظر
- علایم ظهور (نشانه های ظهور)
- علائم قیامت (اشراط الساعه)
- علی بن محمد سمری
- غار انطاکیه (انطاکیه)
- غایب (امام غایب)
- غریم
- غلام
- غیبت (پنهان شدن)
- الغیبه
- غیبت صغرا
- غیبت کبرا
- فترت
- فرید
- فرجام امام مهدی
- فرجام شناسی (آینده پژوهی)
- فضیلت انتظار فرج (انتظار فرج)
- فضیلت منتظران (منتظر)
- فلسفه رجعت (رجعت)
- فلسفه غیبت صغرا (غیبت صغرا)
- فلسفه غیبت (غیبت امام مهدی)
- فواید امام غایب
- فوتوریسم
- قائم
- قادیانیه
- قتل نفس زَکیّه
- قم
- قیامت صغرا (رجعت)
- قیام های پیش از ظهور
- کتاب الغیبه للحجه
- کشته شدن شیطان
- کمال الدین و تمام النعمه
- کوفه
- کنیه امام مهدی (ابوالقاسم)
- کوه رَضْوی
- کیسانیه
- لباس امام مهدی (پیراهن امام مهدی)
- لوح حضرت زهرا
- مادر امام مهدی
- متمهدی (مدعیان مهدویت)
- مثلث برمودا (جزیره خضرا)
- محدَّث
- محل بیعت امام مهدی (رکن و مقام)
- محل ظهور امام مهدی (مسجد الحرام)
- محل قتل نفس زکیه (رکن و مقام)
- محمد
- محمد بن عثمان بن سعید عمری
- محمد بن علی بن هلال
- محمد بن علی شلمغانی
- محمد بن نصیر نمیری
- محمدیه
- مدعیان بابیت
- مدعیان مهدویت
- مرجع تقلید
- مردان آخرالزمان (آخرالزمان)
- مرکز حکومت امام مهدی (مسجد کوفه)
- مرگ جاهلی
- مرگ سرخ
- مرگ سفید
- مستضعف
- مسجد جمکران
- مسجد الحرام
- مسجد سهله
- مسجد صاحب الزمان (مسجد جمکران)
- مسجد کوفه
- مصلای جمعه و جماعات در عصر ظهور (مسجد کوفه)
- مضطر
- معجم احادیث الامام المهدی
- معمرین
- مغیریه
- مقتدای مسیح
- مکیال المکارم فی فواید الدعاء للقائم
- ملاحم و فتن
- ملاقات با امام مهدی
- ملیکه (مادر امام مهدی)
- منتخب الاثر
- منتظِر
- منتَظَر
- منتقم
- منصور
- موتور
- موسویه
- موعود مسیحیت
- موعود یهود
- مهدی
- مهدی سودانی
- مهدی موعود
- مهدویت
- ممهدون (زمینه سازان ظهور)
- مهدویت پژوهی (آینده پژوهی)
- امام مهدی شخصی و امام مهدی نوعی
- مهدیه
- میراث دار پیامبران
- ناحیه مقدسه
- نام های حضرت محمد (احمد)
- ناووسیه
- نجبا
- ندای آسمانی
- نرگس (مادر امام مهدی)
- نزول عیسی
- نشانه های آخرالزمان (آخرالزمان
- نشانه های ظهور
- نفس زکیه
- نماز امام زمان
- نواب خاص
- نیابت خاص
- نیابت عام
- نیمه شعبان
- وقاتون (وقت ظهور)
- وقت ظهور
- وقت معلوم
- وکلای امام مهدی
- ولادت امام مهدی
- ولایت فقیه
- ولی فقیه
- همسر و فرزند امام مهدی
- هیبت امام مهدی
- یأجوج و مأجوج
- یاران امام مهدی
- یالثارات الحسین
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک. فرهنگ شیعه، ص ۴۲۵.
- ↑ ر.ک. چشمبهراه مهدی، ص ۴۲.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۴۰۹ ـ ۴۱۵.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۴۰۹ ـ ۴۱۵.
- ↑ نعمانی، الغیبة، ص ۱۴۴.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱ ص ۳۳۷، ح ۶؛ نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۵ ح ۱۴؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۶۱، ح ۱۱۹؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، باب ۳۳، ص ۳۴۶، ح ۳۳.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۴۰۹ ـ ۴۱۵.
- ↑ الغیبة، شیخ طوسی، ص ۶۸؛ چشم به راه مهدی، ۷۳ و ۷۴.
- ↑ ر.ک. فرهنگ شیعه، ص ۴۲۷.
- ↑ ر.ک. فرهنگ شیعه، ص ۴۲۵.
- ↑ ر.ک. فرهنگ شیعه، ص ۴۲۵.
- ↑ «وَ اللَّهِ إِنَّ صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ لَیَحْضُرُ الْمَوْسِمَ کُلَّ سَنَةٍ یَرَی النَّاسَ وَ یَعْرِفُهُمْ وَ یَرَوْنَهُ وَ لَا یَعْرِفُونَهُ»؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۶۲؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۲۰.
- ↑ ر.ک. فرهنگ شیعه، ص ۴۲۵؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۴۰۹ ـ ۴۱۵.
- ↑ «سَیَأْتِی شِیعَتِی مَنْ یَدَّعِی الْمُشَاهَدَةَ أَلَا فَمَنِ ادَّعَی الْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ السُّفْیَانِیِّ وَ الصَّیْحَةِ فَهُوَ کَاذِبٌ مُفْتَرٍ»؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۵۱۶، ح ۴۴.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۴۰۹ ـ ۴۱۵.
- ↑ امامت و مهدویت، لطف اللّه صافی، ج ۲، ص ۴۷۴.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۳۱۸.
- ↑ مکیال المکارم، ج، ۲، ص ۳۵۸؛ چشم به راه مهدی، ۵۸ ـ ۵۱.
- ↑ از جمله: تبصرة الولی فیمن رأی القائم المهدی، سید هاشم بحرانی -تذکرة الطالب فیمن رأی الامام المهدی الغائب، میثمی عراقی -دار السّلام فیمن فاز بسلام الامام، مرحوم نوری، بدائع الکلام فیمن اجتمع بالامام، سید جمال الدین محمد طباطبایی، البهجة فیمن فاز بلقاء الحجّة، میرزا محمّد نقی الماسی اصفهانی، العبقری الحسان، علی اکبر نهاوندی، ر.ک. مجتبی تونهای، موعودنامه، ص۲۲۳.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۴۰۹ ـ ۴۱۵.
- ↑ امامت و مهدویت، لطف اللّه صافی، ج ۲، ص ۴۷۴.
- ↑ طبقات اعلام الشیعه، ج ۳، ص ۱۴۵.
- ↑ ر.ک. چشم به راه مهدی، ۹۵ و ۱۰۰.
- ↑ ر.ک. فرهنگ شیعه، ص ۴۲۸-۴۲۹.