بحث:دانشنامه علمی کلمات امام حسین (کتاب)
موضوعات کلی دانشنامه
در این دانشنامه موضوعاتی مورد توجه قرار گرفته که ذیل هر کدام از آنها موضوعات جزئی از احادیث حضرت سید الشهداء با چینش منطقی آمده و تلاش می‌شود حتی الامکان هر کدام از موضوعات کلی در یک کتاب مستقل به چاپ رسد و در صورت کم بودن مباحث هر کدام از موضوعات تلاش می‌شود موضوعاتی که با یکدیگر تناسب دارند در یکدیگر تداخل پیدا کرده و ادغام شوند که نمونه آن فقه و اصول، خدا یابی و خداشناسی و... است. اینک به موضوعات کلی این دانشنامه با برخی موضوعات جزئی آنها اشاره می‌کنیم؛ گرچه ممکن تغییراتی در برخی از موضوعات ایجاد شود:
مدخل
در مدخل سعی شده به مباحثی مقدماتی درباره امام حسین اشاره شود که به نوعی با این دانشنامه در ارتباط است از قبیل:
- گزارشی تفصیلی از دانشنامه
- امامت امام حسین
- آیه «اولی الأمر»
- احادیث دوازده امام و خلیفه
- مرجعیت دینی و علمی امام حسین
- آیه «تطهیر»
- آیه «اهل الذکر»
- آیه «علم الکتاب»
- آیه «اعتصام»
- آیه «مس الکتاب»
- آیه «اوتوا العلم»
- آیه «اصطفاء»
- حدیث ثقلین
- حدیث سفینه
- حدیث امان
- سنت امام حسین راهی به سنت نبوی
- ضرورت حفظ سنت توسط معصوم
- احتیاج اسلام به عصر تطبیق
- بررسی ابعاد تاریخی
- ضرورت بقاء بعد تبیین
- آیه «مودت»
- آیه «مباهله»
- آیه «اطعام»
- آیه پذیرش توبه حضرت آدم
- ولایت تکوینی امام حسین
- فضایل مشترک با دیگر امامان
- فضایل مشترک با اصحاب کساء
- فضایل مشترک بین امام حسن و امام حسین
- فضایل اختصاصی
- منابع علوم امام حسین
- ضرورت عمل به روایات امام حسین
- حجیت تفسیر امام حسین
- ادعیه امام حسین
- تحقیقی درباره ذیل دعای عرفه امام حسین
- بررسی داستان ارینب
- طرق اثبات اعتبار خبر واحد
معرفت‌شناسی
معرفت‌شناسی علمی است که در آن از حقیقت معرفت انسان و ارزش و عوامل و اسباب و درجات و انواع و آثار و موانع معرفت بحث می‌شود و این علم از علومی است که غربی‌ها در سده‌های اخیر درباره آن بحث کرده و به آن رنگ و چهره علم مستقل داده‌اند. با مراجعه به روایات اسلامی علی الخصوص روایات اهل بیت و از آن جمله امام حسین پی می‌بریم که به موضوعات این علم به طور گسترده پرداخته شده است و لذا ما نیز در این کتاب به آنها می‌پردازیم و موضوعات آن عبارت است از:
- معرفت
- معرفت و معارف الهی
- منابع و ابزار معرفت:
- درجات معرفت:
- علم
- یقین
- زمینه‌های معرفت:
- انواع معرفت
- آثار معرفت
- راه معرفت
- موانع عملی معرفت:
- موانع نظری معرفت:
ایمان و کفر
یکی از مباحث مطرح در احادیث حضرت سید الشهداء مباحث مربوط به ایمان و اسلام و کفر و نفاق و لوازم آنهاست لذا این گونه مباحث نیز از روایات آن حضرت استخراج شده و به صورت مستقل تحت عناوینی آمده است از قبیل:
- اسلام:
- موارد لزوم گواهی
- اقسام گواهی
- شریعت اسلام
- انواع اسلام
- آثار اسلام
- اولین زن مسلمان
- وظایف مسلمانان
- امت اسلام
- از عوامل نابودی اسلام
- از حقوق مسلمانان
- امیر مؤمنان، از شخصیت‌های مؤثر در ظهور اسلام
- حکم مسلمان
- فرق بین مؤمن و مسلم
- ویژگی‌های اسلام
- مسلمانان کافرنما
- ایمان:
- حقیقت ایمان
- مراتب داشتن ایمان
- موارد ایمان
- لزوم هماهنگی بین ایمان و اسلام
- آثار ایمان
- آثار ایمان یقینی
- وظایف مؤمنان
- نسبت عمل به ایمان
- ارزش سبقت در ایمان
- اسباب ایمان
- از خصوصیات مؤمن
- ارزش ایمان
- اهل بیت نشانه‌های ایمان
- مؤمنان واقعی
- نحوه مسابقه مؤمنان
- از وظایف ما نسبت به مؤمنان
- از وظایف ما نسبت به ایمان کودکان
- فرق بین ایمان و یقین
- اطلاقات عنوان مؤمن
- از شروط نافع بودن ایمان
- کفر:
- آثار کفر
- عوامل کفر
- امکان نجات از کفر
- مرز بین ایمان و کفر
- انواع کفر
- مفاسد کفر
- گروه کافران
- امکان کفر بعد از ایمان
- از عقاید کفرآمیز
- صفات کفر
- انواع کافر
- احکام کافر
- ویژگی‌های کافران
- تکفیر
- نفاق:
- نفاق و منافق
- از نشانه‌های نفاق
- از وظایف ما نسبت به منافقان
- از انواع نفاق
اثبات وجود خدا
در مباحث اعتقادی اولین موضوعی که مطرح می‌شود بحث از اثبات وجود خداوند متعال است که در روایات منسوب به حضرت سید الشهداء به ادله متعددی بر این موضوع اشاره شده است، از قبیل:
- راه کشف و شهود وجدانی
- راه فطرت و روان
- براهین عقلی (علمی و شبه فلسفی):
- برهان وجوب و امکان
- برهان حدوث
- ٣ برهان حرکت
- برهان تکامل
- برهان نظم
- برهان هدایت
- برهان امکان فقری
- برهان صدیقین
- برهان علیت (انی)
- برهان فسخ و عزم
- برهان محدودیت
- برهان اضطرار و تسخیر
- برهان معجزه
توحید
مبحث توحید در آیات و روایات از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. از آنجا که در احادیث منسوب به حضرت سیدالشهداء به بحث توحید نیز اشاره شده لذا جا دارد این موضوع را به طور جداگانه بحث نماییم.
- اهمیت توحید
- انواع توحید
- آثار کلمه توحید
- توحید ذاتی
- توحید عملی:
- توحید در عبادت
- توحید افعالی:
شرک
مبحث شرک در آیات و روایات از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است به حدی که شرک به خداوند متعال بزرگ‌ترین گناه کبیره به حساب آمده و بدون توبه از آن و رجوع به توحید هرگز این گناه بخشوده نخواهد شد؛ و از طرفی مشاهده می‌شود وهابیان مخالفان خود را به شرک و کفر نسبت داده و حکم به قتل آنان می‌نمایند. از آنجا که در احادیث منسوب به حضرت سید الشهداء به بحث شرک نیز اشاره شده لذا جا دارد این موضوع را به طور جداگانه بحث نماییم.
صفات ثبوتی خداوند سبحان
در این بخش به برخی از موضوعات مربوط به بحث و صفات ثبوتی ذاتی خداوند متعال خواهیم پرداخت و در هر قسمت به احادیث و سخنان و ادعیه حضرت سید الشهداء استشهاد خواهیم کرد. این موضوعات و صفات عبارت‌اند از:
صفات سلبی خداوند سبحان
در این بخش به موضوعات مربوطه و صفات سلبی خداوند متعال خواهیم پرداخت و در هر قسمت به احادیث و سخنان و ادعیه حضرت سید الشهداء استشهاد خواهیم نمود، این موضوعات و صفات سلبی عبارت‌اند از:
- صفات سلبی.
- مفاسد صفات سلبی
- تنزیه الهی
- مجرد بودن خدا
- نظیر
- شبیه
- فرزند
- سرپرست
- ذلت
- ضد
- یاور
- ولادت
- رؤیت
- نیاز
- ادراک
- حد
- ثناگویی
- خفاء
- غیبت
- مغلوب شدن
- حجاب
- غفلت
- عجز
- خلف وعده
- خوف
- شادی
- خواب
- چرت
- جسم
- کفو
- همنام
- مثال
- گرفتاری
- تغییر
- محل حوادث بودن
- توصیف
- عدل
- حدوث
- جهت
- حلول
- مشاور
- علت
- خورد و خوراک
- نقص
- استکمال ذاتی
- فراموشی
- محکومیت
- وارث
- نقص
- نسیان
- خواطر
- هم و غم
- حزن
- خوشحالی
- گریه
- امید
- رغبت
- خستگی
- گرسنگی
- سیری
- ترکیب
صفات خبری
مقصود از صفات خبری صفاتی است که در آیات و روایات به آنها اشاره شده و برای خدای سبحانثابت گشته است و از آنجا که دیدگاه‌های مختلفی درباره نحوه برخورد با آنها وجود دارد. در روایات امام حسین نیز آمده لذا ما نیز به طور مستقل به آنها می‌پردازیم و موضوعاتی که در احادیث حضرت آمده عبارت‌اند از:
- صفات خبری در کلام امام حسین:
- وجه الهی
- نور وجه خدا
- نور الهی
- عرش الهی
- استیلای خدا بر عرش
- کرسی الهی
- ذات الهی
- کنز الهی
- خزائن الهی
- رکن الهی
- کنف الهی
- درگاه الهی
- ایام الهی
- رضای الهی
- خشم الهی
- محبت الهی
- سلام الهی
- خانه الهی
- کلمات الهی
- کتابت الهی
- حجاب الهی
- سمح الهی
- بصر الهی
- رؤیت الهی
- اضلال الهی
- مکر الهی
- خدعه الهی
- خذلان الهی
- حضور الهی
- استقراض الهی
- مراقب الهی
- امساک الهی
- رأفت الهی
- حلم الهی
- خلق الهی
- سعادت و شقاوت الهی
- قضای الهی
- اراده و مشیت الهی
اسماء و افعال الهی
در دعاهای حضرت سید الشهداء در بسیاری از مواقع خداوند متعال با اسماء یا صفت فعل مورد ندا و خطاب قرار گرفته است ما در این بخش آنها را جمع کرده و شرح و توضیح داده‌ایم.
- مباحث کلی اسماء الهی در کلام امام حسین:
- ضمائر اسماء الهی
- منزه بودن اسماء الهی
- از ویژگی‌های اسماء الهی
- حسن درخواست از خدا با اسمای الهی
- انجام افعال الهی با اسماء او
- ترفیع آسمان از سوی خدا با اسماء او
- گسترش زمین از سوی خدا با اسماء او
- استوار شدن کوه‌ها از سوی خدا با اسماء او
- جریان آب‌ها از سوی خدا با اسماء او
- تسخیر ابرها از سوی خدا با اسماء او
- تسخیر نجوم از سوی خدا با اسماء او
- تسخیرشب و روز از سوی خدا با اسماء او
- خلقت عموم موجودات از سوی خدا با اسماء او
- اسم اعظم الهی
- ارتباط حروف مقطعه قرآن با اسم اعظم الهی
- مباحث کلی افعال الهی در کلام امام حسین:
- تناسب هر کدام از افعال الهی با یکدیگر
- تأثیر فعل خدا در امور جزئی
- گاهی که سبب اقوای از مباشر است
- بدیع بودن افعال الهی
- حسن صدا زدن خدا به افعالش
- دخالت خدا در اسباب
- خداوند متعال مرجع حاجات
- نظام اسباب و مسببات در عالم
- وظیفه توجه کنندگان به اسباب
- تأثیر صفات ذاتی الهی در افعال او
- هدفمند بودن افعال الهی
- از اهداف خلقت عالم
- هدف از خلقت انسان
- تجلی فعل الهی با مخلوقات
- انجام افعال الهی با صفات فعلی
- جواز انتساب هم زمان یک فعل به سبب و مباشر
- اموری که بر خدا سزاوار است
- از ویژگی افعال الهی درباره انسان
- افعال الهی در کلام امام حسین:
- عطای الهی
- صنع الهی
- جود الهی
- خلق الهی
- عدل الهی
- هدایت الهی
- امداد الهی
- نعمت الهی
- رحمت الهی
- ربوبیت الهی
- لطف الهی
- رأفت الهی
- احسان الهی
- ارزاق الهی
- منت الهی
- رضایت الهی
- توفیق الهی
- شکر الهی
- ولایت الهی
- سلام الهی
- عافیت الهی
- اطعام الهی
- اغنای الهی
- ارضای الهی
- کفایت الهی
- خلافت الهی
- وکالت الهی
- برکت الهی
- غضب الهی
- امان الهی
- فضل الهی
- کرم الهی
- قهر الهی
- عنایت الهی
- مشیت الهی
- مغفرت الهی
- عفو الهی
- حلم الهی
- ثواب الهی
- عطوفت الهی
- موهبت الهی
- مکر الهی
- کفالت الهی
- نصرت الهی
- اشراق الهی
- عزت الهی
- عقوبت الهی
- وعده الهی
- کلام الهی
- انتقام الهی
- تطهیر الهی
- حفاظت الهی
- تسدید الهی
- خذلان الهی
- حرز الهی
- حول و قوه الهی
- مراقبت الهی
- ابتلای الهی
- کفایت الهی
- حکمیت الهی
- کرامت الهی
- حسنات الهی
- حراست الهی
- اهانت الهی
- امان الهی
- شأن الهی
- اضلال الهی
- امر الهی
- جباریت الهی
- نظم الهی
- سرعت حساب الهی
- ذاکریت الهی
- بدیع بودن خلقت الهی
- قرب الهی
- شدت عقوبت الهی
- صدق وعده الهی
- عظمت و اکرام الهی
- احاطه الهی
- غفران الهی
- انشاء الهی
- توبه پذیری الهی
- اعاده الهی
- ابداء الهی
- انشاء الهی
- محافظت الهی
- پوشش الهی
- حراست الهی
- وقایت الهی
- قاضی الحاجات بودن الهی
- یاری الهی
- نجات الهی
- انس الهی
- پناه الهی
- انتقام الهی
- ستاریت الهی
- شفای الهی
- اعزاز الهی
- نصرت الهی
- زینت الهی
- فزون بخشی الهی
- اکمال الهی
- مصونیت الهی
- اکرام الهی
- اعلای الهی
- اجابت الهی
- نجات الهی
- بخشش الهی
- جزای الهی
- آزادی بخشی الهی
- دفع بلای الهی
- خیرات الهی
- مقلب القلوب بودن الهی
- نیکی الهی
- خودنمایی الهی
- فرماندهی الهی
- استیلای الهی
- احیای الهی
- اماته الهی
- رفیع الدرجات بودن الهی
- غلبه الهی
- شدت برخورد الهی
- نفع الهی
- تزکیه الهی
- رعایت الهی
- کنف الهی
- اراده الهی
- امتحان الهی
- تسهیل الهی
- ابداع الهی
- انشاء الهی
- قضاوت الهی
- سلطه الهی
- حکم الهی
- امساک الهی
- توبه پذیری الهی
- محول الحول بودن الهی
- استقراض الهی
- امحای الهی
- ابقای الهی
- مسبب الاسباب بودن الهی
- برطرف کننده ضرر بودن الهی
- امکان ایجاد و اعدام الهی
- تکریم الهی
- سنت‌های الهی
- همراهی الهی
- اذن الهی
- بعثت الهی
- اقدار الهی
جبر و اختیار
درباره عمل انسان نزد متکلمان بحث است که آیا او در عملش مجبور بوده یا مختار است، با مراجعه به احادیث منسوب به امام حسین پی می‌بریم که آن حضرت در این جهت مطالبی فرموده و با جبر و تفویض مخالفت نموده و نظریه«امر بین الأمرین» را اثبات نموده است. مباحث آن عبارت‌اند از:
- تأثیر امداد الهی در افعال انسان
- نحوه دخالت خدا در خلقت انسان
- نحوه دخالت خدا در شقاوت انسان
- اقدامات الهی در راستای کمال انسان
- مفاسد جبر
- انواع جبر
- جبرهای نیکو
- بطلان جبر
- انتساب عمل به انسان
- امور خارج از اختیار انسان
- نسبت اراده خدا به اراده انسان
- علل انتساب عمل انسان به خداوند سبحان
- افعالی از انسان که خدا در آن دخالت ندارد
- اضطرار انسان
- امور تأثیرگذار در قدرت انسان
- امور غیر متنافی با اختیار انسان
- مجبور نبودن انسان در انجام گناه
- مجبور نبودن انسان در انجام طاعت
- فرق غلبه و اکراه
- حقیقت امر بین الامرین
- نحوه قدرت انسان نسبت به مقدرات خود
- استطاعت انسان نسبت به اطاعت دستورات خدا
- قدرت انسان نسبت به انجام دستورات الهی
- نسبت عمل به نیت
- جواز انتساب همزمان فعل به سبب و مباشر
- امور مقدور انسان
- از شواهد نفی جبر
- عوامل جبرگرایی
قضا و قدر
از جمله ادله علم امام حسین به شهادت خود این که حضرت در سخنان خود علی الخصوص اواخر عمرش به موضوع قضا و قدر الهی بسیار تأکید داشته است و گویا موضوع قیام و شهادتش را مصداق بارز آن دو می‌داند و لذا جا دارد به تفاصیل آن به طور جداگانه پرداخته شود.
- حقیقت قضای الهی
- حکم قضای الهی
- موارد قضای الهی
- وظایف ما نسبت به قضای الهی
- ربط قضای الهی با صفات ذات
- اختیار خدا در قضای او
- انواع قضای الهی
- آثار تسلیم در برابر قضا و قدر الهی
- آسیب‌شناسی قضا و قدر
- مددهای الهی در مورد قضا و قدر
- تأثیر قضای الهی در اختیار انسان
- قضای عمومی الهی
- مقدمات قضای الهی
- قدر الهی:
- حقیقت قدر
- ویژگی‌های قدر الهی
- انواع قدر الهی
- وظایف ما نسبت به قدر الهی
- تقدیر الهی با اسباب
- اختلاف در تقدیر الهی
- موارد قدر الهی
- تأثیر قدر الهی در اختیار انسان
- نزول مقدرات بر انسان
- آثار اعتقاد به قدر
حقوق الهی
خداوند متعال بر عهده انسان‌ها حقوقی دارد که در قرآن و روایات به آنها اشاره شده است با مراجعه به احادیث منسوب به امام حسین نیز پی می‌بریم در آنها به مطالبی مربوط به حقوق الهی اشاره شده است از قبیل:
- حقوق الهی
- حقوق اختصاصی الهی
- ویژگی‌های حقوق الهی
- آثار قیام به حقوق الهی
- کوتاهی انسان در قیام به حقوق الهی
- عوامل ترک حقوق الهی
- نمونه‌هایی از حقوق الهی:
- حمد و ستایش الهی
- خشیت الهی
- تندی نکردن با خدا
- ثنای الهی
- تواضع به جهت جلال عظمت الهی
- ترک نافرمانی
- شکر الهی
- طاعت الهی
- شمردن نعمت‌های الهی
- اخلاص در عمل
- ترک گناه
- اظهار شرمساری از گناه
- تمجید از خدا
- یاد نعمت‌های الهی
- محبت الهی
- امید به خدا
- خوف از خدا
- اعطای امور خود به خدا
- اظهار عبودیت
- منت نگذاشتن بر خدا
- اعتماد بر حسن انتخاب خدا
- احترام به نعمت‌های الهی
- پرستش
- تسبیح
- مغفرت از گناه
- برآوردن حاجات مردم
- رعایت حقوق الهی
- سرزنش گناهکار
- اعتراف به گناه
- اعتراف به حقارت از سوی گناهکار
- تقدیس خدا
- صداقت در بندگی
- مؤاخذه گناهکار
- تضرع و زاری
- تسلیم در برابر مقدرات الهی
- توصیف خدا به توصیفات قرآن و سنت
- پاسداری از امور الهی
- یاد خدا
- حسن ظن به خدا
- اقرار به نعمت
- تنزیه مطلق الهی
- توسل به فضل الهی
- جلب رضایت الهی
- انصاف به خرج دادن
نبوت
در کتب اعتقادی یکی از اصول دین که مطرح می‌شود مبحث نبوت است و مباحث آن به سه قسم تقسیم می‌گردد که در احادیث امام حسین نیز به همگی اشاره شده است از قبیل:
- مباحث نبوت عامه:
- مباحث نبوت خاصه:
- نبوت پیامبر اسلام
- عصمت پیامبر
- علم غیب پیامبر
- مرجعیت دینی رسول خدا
- ویژگی‌های پیامبر اسلام
- عظمت پیامبر اسلام
- وصیت پیامبر
- ارتباط پیامبر با اهل بیت خود
- مقامات پیامبر
- سنت نبوی
- همسران پیامبر
- مسجد پیامبر
- شفاعت پیامبر
- حرمت پیامبر
- وظایف ما نسبت به پیامبر اسلام
- حقوق رسول خدا
- نور پیامبر
- وحی بر رسول خدا
- دشمنان پیامبر
- برکات پیامبر
- معجزات پیامبر
- وظایف انبیا
- ویژگی‌های انبیا
- تعلیمات انبیا
- امداد الهی به انبیا
- شرایط انبیا
- اقدامات انبیا در راستای هدایت بشر
- عکس العمل مردم در راستای هدایت بشر
- وظایف مردم نسبت به دعوت انبیا
- مبارزات انبیا
- برکات انبیا
- درجات انبیا
- حقوق انبیا
- ابتلائات انبیا
- عقاید انحرافی درباره انبیاء
قرآن
از آنجا که مباحث قرآنی در کلام و احادیث حضرت سید الشهداء بسیار است لذا به طور جدای از مبحث نبوت آورده شده است و مباحث آن عبارت است از:
- کتب آسمانی
- قرآن و وحی الهی
- نزول قرآن
- نورانیت قرآن
- ویژگی‌های قرآن
- تلاوت قرآن
- استماع قرآن
- حفظ قرآن
- هدایت‌های قرآن
- اخبار قرآنی
- ارتباط بین قرآن ناطق و قرآن صامت
- وظایف انسان نسبت به قرآن
- حروف مقطعه
- صفات قرآن
- تحریف قرآن
- مهجور بودن قرآن
- جامعیت قرآن
- امور مربوط به قرآن
- فهم قرآن
- تفسیر آیات قرآن
- تطبیق آیات قرآن
- تأویل آیات قرآن
- حقایق آیات قرآن
- شأن نزول آیات قرآن
- نام سوره‌ها
- ظاهر قرآن
- باطن قرآن
- اعجاز قرآن
امامت و رهبری
از جمله اصول دین امامت است که بخشی از مباحث مطرح شده در آن مباحث کلی مربوط به امامت امامان است که از آن به امامت عامه تعبیر می‌شود. ما در این بخش مجموعه مباحثی که مربوط به امامت عامه است را از احادیث امام حسین اخذ کرده و شرح داده‌ایم از قبیل:
- مباحث امام:
- مقام امام
- ضرورت امام
- صفات امام
- عصمت امام
- وظایف امام
- اتمام حجت با امام
- کلام امام
- وظایف مردم نسبت به امام
- آثار امام
- علم غیب امام
- ولایت امام
- علم امام
- ارتباط امام با قرآن
- حاکمیت امام
- ویژگی‌های امام
- حقوق امام
- آثار دوری از امام
- درجات امامان
- آثار پیروی از امام
- رؤیای امام
- معجزه امام
- اثبات امامت امام
- علم لدنی امام
- وصیت بر امام
امامت اهل بیت
بخشی از مباحث امامت مربوط به امامان و جانشینان بعد از رسول گرامی اسلام و اثبات امامت و صفات مربوط به امامت آنان است که از آن به امامت خاصه تعبیر می‌شود و در این بخش به این موضوعات درباره دوازده امام معصوم علی‌الخصوص حضرت علی پرداخته شده و در مورد هر کدام شرح و توضیح داده شده است؛ از قبیل:
- اثبات امامت اهل بیت
- ویژگی‌های امامان از اهل بیت
- صفات امامان از اهل بیت
- اهل بیت بعد از رسول الله
- امامان از ذریه امام حسین
- تعداد امامان از اهل بیت
- وظایف ما نسبت به امامان از اهل بیت
فضائل اهل بیت
از آنجا که بخشی از احادیث منسوب به حضرت سید الشهداء به فضایل و خصوصیات و ویژگی‌ها و احوال مجموعه اهل بیت عصمت و طهارت اشاره شده لذا به طور جداگانه در بخشی مستقل به آنها پرداخته می‌شود، این موضوعات عبارت‌اند از:
- مفهوم اهل بیت
- خلقت اهل بیت
- جسم اهل بیت
- اهل بیت، علت غایی عالم
- عنایات خدا به اهل بیت
- هدایت اهل بیت
- حالات اهل بیت
- ارتباط اهل بیت با خدا
- اهل بیت و قرآن
- ویژگی‌های اهل بیت
- خواسته اهل بیت
- معارضان اهل بیت
- نیازمندیهای اهل بیت
- ارتباط اهل بیت با پیامبر
- اهل بیت و دنیا
- وظایف ما نسبت به اهل بیت
- انجام وظیفه از سوی اهل بیت
- ارتباط اهل بیت با مردم
- مقام اهل بیت
- نسبت اهل بیت با یکدیگر
- ادراکات اهل بیت
- توقعات از اهل بیت
- وظایف اهل بیت
- سیاست اهل بیت
- علوم اهل بیت
- برکات اهل بیت
- اهل بیت و فرشتگان
- محبان اهل بیت
- محبت اهل بیت
- شیعیان اهل بیت
- حقانیت اهل بیت
- محبوب اهل بیت
- برتری اهل بیت
- ابتلائات اهل بیت
- دشمنان اهل بیت
- رجعت اهل بیت
حقوق اهل بیت
اهل بیت عصمت و طهارت بر عهده انسان‌ها علی الخصوص پیروانشان حقوقی دارند که در قرآن و روایات به آنها اشاره شده است همان‌گونه که با مراجعه به روایات منسوب به امام حسین نیز به حقوق اهل بیت و امور مربوط به آنها اشاراتی شده است از قبیل:
- حقوق رسول خدا بر مردم
- حقوق اهل بیت بر مردم
- حقوق امیرمؤمنان بر مردم
- حقوق فاطمه زهرا بر مردم
- حقوق امام حسین بر مردم
- حقوق وابستگان به رسول خدا بر مردم
- حقوق اهل بیت بر خدا
- دعا به حق اولیا
- وظایف دوستان اهل بیت
- منکران حقوق اهل بیت
- حقوق انسان بر امام خود
- آثار رعایت حقوق اهل بیت
- پاداش ضایع کنندگان حقوق اهل بیت
- آثار حقوق اهل بیت
امام حسین
حضرت سید الشهداء در احادیث و سخنانش مطالبی را درباره خود ذکر کرده که به جهت حجم بالای آنها می‌توان در کتابی به طور مستقل آورده و شرح داد از آن جمله:
- تبارشناسی امام حسین
- ویژگی‌های امام حسین
- مظلومیت امام حسین
- ارتباط امام حسین با خدا
- ارتباط امام حسین با اهل بیت
- امامت امام حسین
- عنایات خداوند متعال به امام حسین
- امام حسین در قرآن
- عزت حسینی
- آگاهی امام حسین از شهادت خود
- علم امام حسین
- برکات امام حسین
- وظایف ما نسبت به امام حسین
- دشمنان امام حسین
- سفارش‌های امام حسین
- خواسته‌های امام حسین
- قیام امام حسین
- رجعت امام حسین
- اصحاب امام حسین
- امام حسین و صحابه
- علم غیب امام حسین
- علم لدنی امام حسین
- علل و عوامل قیام امام حسین
- بینش سیاسی امام حسین
مهدویت
از جمله موضوعات مهمی که مورد توجه امت اسلامی بلکه عموم ادیان الهی بوده و در روایات بسیاری به آن اشاره شده موضوع مهدویت و ظهور حضرت مهدی در آخر الزمان و کیفیت حکومت اوست که در روایات حضرت سید الشهداء نیز به طور گسترده به آن اشاره شده است اینک به برخی از موضوعات آنکه در روایات حضرت مورد توجه قرار گرفته اشاره می‌کنیم:
- مهدویت
- ولادت حضرت مهدی
- القاب حضرت مهدی
- وجود حضرت مهدی
- ویژگی‌های حضرت مهدی
- قرآن و مهدویت
- غیبت کبرا
- وظایف ما در عصر غیبت کبرا
- خالی نبودن زمین از حجت
- انتظار فرج
- ظهور حضرت مهدی
- علائم ظهور
- عوامل اجتماعی ظهور حضرت مهدی
- عصر ظهور
- اقدامات حضرت مهدی در عصر ظهور
- وضع اقتصادی در عصر ظهور
- سنت مهدوی
- رجعت
معاد
از جمله اصول دین اسلام بلکه مجموعه ادیان الهی اصل معاد است و در احادیث امام حسین همانند احادیث دیگر معصومین و آیات قرآن به طور مبسوط به آنها اشاره شده است و مباحث کلی آنکه در روایات حضرت آمده عبارت است از:
- مرگ:
- برزخ:
- عالم برزخ
- حیات برزخی
- باقی بودن انسان
- نیازمندیهای انسان در قبر
- حالات انسان در قبر
- تعامل بین دنیا و برزخ
- زیارت قبور
- علم غیب برزخی
- حقوق اولیا در برزخ
- حالات اولیا در برزخ
- معاد:
- اشراط الساعة
- معاد
- عالم آخرت
- درجات اخروی
- آثار تربیتی اعتقاد به معاد
- بازگشت انسان به سوی خدا
- تجسم اعمال
- شفاعت
- حوض کوثر
- لواء حمد در قیامت
- حالات مردم در قیامت
- نامه اعمال
- پاداش عمل
- ودیعه‌های نزد خدا
- محاسبه اعمال انسان
- مشهود در قیامت
- ثواب اعمال
- الطاف خدا به گناهکاران در قیامت
- سؤال‌ها در روز قیامت
- گواهی‌های لازم
- نیازمندیهای انسان در قیامت
- نفخ صور
- احباط و تکفیر
- وظایف انسان در قیامت
- حالات انسان در قیامت
- عدالت جزایی
- منادیان در قیامت
- بهشت:
- جایگاه بهشتیان
- عوامل بهشتی شدن انسان
- نعمت‌های بهشتی
- مخلوق بودن بهشت
- انواع بهشت
- مراتب بهشتیان
- درجات بهشت
دعا
بخشی از احادیث حضرت سید الشهداء را مطالب و مباحثی درباره دعا و نفرین و خصوصیات آن دو و مواردی که می‌توان برای آنها دعا خواند در بر گرفته است و از آنجا که این بخش از گستردگی بسیاری برخوردار است لذا به طور مستقل به آن پرداخته شده است و موضوعات آن عبارت است از:
- مفهوم دعا
- مترادفات دعا
- انگیزه‌ها برای دعا
- فطری بودن دعا
- آثار دعا
- حسن دعا
- ادب دعا
- شرایط دعا
- انواع دعا
- خواسته‌های انسان در دعا
- سکوت انسان از دعا
- موارد حسن دعا و مناجات
- رعایت نظام اسباب و مسببات در دعا
- اوقات مناسب برای دعا
- مکان‌های مناسب برای دعا
- وظایف دعاکننده در ابتدای دعا
- وظایف دعاکننده در انتهای دعا
- عوامل تقرب به خدا در دعا
- خداوند متعال، شنوای دعاها
- تنوع دعاهای انسان
- نیاز انسان به دعا
- حقوق دعاکننده
- افراد مستحق دعا
- افراد مستحق نفرین
- عوامل مؤثر در اجابت دعا
- عوامل تأخیر در اجابت دعا
- حتمی بودن اجابت دعا
- اجابت کننده دعا
- آثار اجابت دعا
- ویژگی‌های اجابت دعا از سوی خداوند متعال
- درجات افراد در اجابت دعای آنان
- ناکامان از اجابت دعا
- اجابت شدگان دعا
- حقوق اجابت کننده دعا
- دعاهایی که اجابتش تضمین شده
- مربیان انسان در نحوه دعا
- آشنایان به دعا
- دعاهای سفارش شده
اخلاق
بخش مهمی از احادیث حضرت سید الشهداء را مباحث اخلاقی در بر گرفته است از قبیل:
- قناعت
- شکر
- رضا
- ذکر
- سعه صدر
- قرب الهی
- تقوا
- اخلاص
- نور معنوی
- بصیرت
- تهذیب نفس
- صله رحم
- عزت
- عاقبت به خیری
- جود و کرم
- حلم و بردباری
- ابتلاء
- خوف از خدا
- توکل
- اتقان در عمل
- احسان به خلق
- محبت الهی
- کردار نیک
- صداقت
- صبر
- مراقبه
- خشیت از خدا
- ورع
- حسن ظن
- دوستی
- زهد
- وفق و مدارات
- امانت‌داری
- حسن خلق
- صمت و سکوت
- شجاعت
- عفو و گذشت
- عفت
- ایثار
- الفت
- عبودیت
- شرف
- تکفل ایتام
- همنشینی با نیکان
- وفای به عهد
- مروت
- سلام کردن
- خیرخواهی و نصیحت
- حیا
- عبرت‌آموزی
- خضوع
- پناه بردن به خدا
- تکفل ایتام
- اجابت خواسته مردم
- اصلاح ذات البین
- فضیلت
- انابه
- مواسات
- عمل به علم
- فتوت و مردانگی
- تعجیل در کارهای خیر
- عذرپذیری
- حفظ آبرو
- حفظ حرمت مؤمن
- غنای نفس
- حراست از نفس و دین
- اموری که باید از آنها به خدا پناه برد
- مردم‌داری
- آزادی از بند شهوات
- تسلیم خدا بودن
- اصلاح امور
- رغبت در آخرت
- اخلاق پست:
- تکبر
- تجری و گستاخی بر خدا
- دوری از خدا
- حرص
- یأس از رحمت الهی
- کفران نعمت
- خلف وعده
- پیروی از شهوات
- ظلم
- خشم و غضب
- طغیان‌گری
- دروغ
- بخل
- غیبت
- حقد و کینه
- قطع رحم
- جسارت
- خیانت
- دشمنی
- امن از عذاب الهی
- تهمت
- غرور
- عجب
- غفلت
- تملق و چاپلوسی
- سخن بیجا
- ستیز
- هلاکت معنوی
- صفات رذیله
- حسد
- ذلت و خواری
- چشم داشت به مال مردم
- تحریک دشمنی
- آرزوهای طول و دراز
- دنیاطلبی
- اهل باطل بودن
- بدزبانی
- حرام‌خواری
- شیطان پرستی
- جزع
- پیروی از هوای نفس
- غبطه
- رذالت و پستی
- تکلفات بیجا
- منت نهادن
- سخن چینی
- لهو و لعب
- فال بد زدن
عرفان
در این بخش به مباحث عرفانی اشاره شده که از احادیث حضرت سیدالشهداء از آن جمله دعاهای حضرت علی الخصوص دعای عرفه و ذیل آن استفاده شده است و موضوعات آن عبارت است از:
شیعه و تشیع
در این بخش به احادیثی از حضرت سید الشهداء پرداخته شده که در آنها سخنی از یاران امام و صفات و ویژگی‌ها و خصوصیات شیعیان اهل بیت اشاره شده است و موضوعات آن عبارت است از:
- شیعیان اهل بیت
- انواع شیعه
- درجات شیعه
- شیعیان امام حسین
- وظایف شیعه
- ویژگی‌های شیعه
- وضعیت شیعه در عصر غیبت
- مشکلات شیعه در عصر غیبت
- وظایف علما نسبت به شیعه
- جایگاه علمای شیعه
- ویژگی‌های متکفلان شیعه
- فضایل شیعیان
- شیعیان کوفه
- حقانیت شیعه و نفی پلورالیسم مذهبی
- از دشمنان شیعه
- شهیدان مدافع حریم اهل بیت
- شیعه در عصر ظهور
حدیث
در این بخش به مطالبی که مربوط به علم حدیث است پرداخته شده است از قبیل:
- وظایف ما نسبت به روایات معصومین
- انواع خبر
- صحابه و نقل حدیث از پیامبر
- سماع حدیث
- بطلان نظریه عدالت کل صحابه
- کتابت حدیث
- تحمل حدیث
- صدق و کذب حدیث
- درجات اعتبار حدیث
- نظر امام حسین درباره برخی از احادیث
- حجیت خبر ثقه
- حجیت خبر مستفیض
- مسانید امام حسین:
- احادیث امام حسین از رسول خدا
- احادیث امام حسین از حضرت علی
- احادیث امام حسین از فاطمه زهرا
- احادیث امام حسین از امام حسن مجتبی
- احادیث امام حسین از برخی صحابه
تاریخ
بخشی از احادیث منسوب به حضرت سید الشهداء جنب تاریخی دارد و لذا به طور جداگانه به آنها پرداخته شده است از قبیل:
- تاریخ انبیاء:
- حضرت آدم
- حضرت نوح
- حضرت ایوب
- حضرت یونس
- حضرت موسی
- حضرت هارون
- حضرت زکریا
- حضرت یحیی
- حضرت داوود
- حضرت سلیمان
- حضرت یعقوب
- حضرت یوسف
- حضرت ابراهیم
- حضرت اسماعیل
- عموم انبیاء
- اقوام انبیاء
- تاریخ اهل بیت
- عموم اهل بیت
- حضرت زهرا
- امام حسن
- امام حسین
- تاریخ کربلا
- اصحاب امام حسین
- عبیدالله بن زیاد
- عمر بن سعد
- لشکر عمر بن سعد
- تاریخ صحابه
- خلفا
- عموم صحابه
- تاریخ بنی امیه
- ابوسفیان
- معاویه
- یزید
- مروان
- عموم بنی امیه
- تاریخ کوفه
اصول فقه
می‌توان از احادیث حضرت سیدالشهداء مجموعه‌ای از مباحث اصول فقه را استفاده کرده و در یک بخش آنها را جمع نموده یا در مقدمه مباحث فقه آورد از قبیل:
- لزوم عمل به تکلیف
- مکلف بودن انسان
- شرایط تکلیف
- مراتب تکلیف
- انواع تکلیف
- اوامر
- انواع وجوب
- نواهی
- رخصت‌های الهی
- فرایض الهی
- حکم
- از مقدمات حکم
- جعل حکم
- انواع حکم
- احکام الهی
- مجرای احکام
- تزاحم ملاکات
- سنن الهی
- بدعت و سنت
- حجیت سنت نبوی
- ضرورت مرجعیت دینی اهل بیت
- حجیت سنت اهل بیت
- حجیت ظواهر
- احتیاط و نظریه حق الطاعة
- قیاس
- عام و خاص
- اجماع
- عقل
- باب تعارض
- تقیه
- قاعده الزام
- شرط
- ظن
فقه
در احادیث امام حسین به مجموعه‌ای از مباحث فقهی اشاره شده که در کتب فقهی مورد بحث قرار می‌گیرد از قبیل:
امر به معروف و نهی از منکر
از آنجا که علت اصلی قیام و خروج امام حسین امر به معروف و نهی از منکر است و در سخنان و روایات حضرت این دو موضع علی الخصوص در اواخر عمرش بسیار مورد توجه قرار گرفته لذا جا دارد آن دو را به طور جداگانه مورد بحث و تحلیل قرار دهیم و موضوعات آنکه در احادیث منسوب به حضرت آمده عبارت است از:
- مفهوم معروف
- مفهوم منکر
- وظایف ما نسبت به معروف
- وظایف ما نسبت به منکر
- ویژگی‌های امر به معروف و نهی از منکر
- اموری که باید به آنها امر کرد
- اموری که باید از آنها نهی کرد
- منکراتی را که باید نابود نمود
- شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر
- امور مؤثر در امر به معروف و نهی از منکر
- درجات امر به معروف و نهی از منکر
- امر به معروف و نهی از منکر عملی
- جابه‌جا شدن معروف و منکر
- فوری بودن وجوب امر به معروف و نهی از منکر
- سزای تعرض به آمران به معروف و ناهیان از منکر
- گاهی که معروف مطابق میل انسان نیست
- وظایف مشترک هنگام امر به معروف و نهی از منکر
- آثار امر به معروف و نهی از منکر
- آثار ترک امر به معروف و نهی از منکر
- تقیه
جهاد و شهادت
از آنجا که حضرت سیدالشهداء اقدام به جهاد در راه خداوند سبحان به جهت مبارزه با یزید بن معاویه کرده و می‌دانست در این راه به شهادت خواهد رسید لذا در سخنان و روایات او به این دو موضوع اشارات فراوانی شده که می‌طلبد به طور جداگانه مورد بحث و بررسی قرار گیرد، موضوعات آن دو که در روایات منسوب به حضرت آمده عبارت‌اند از:
- جهاد:
- حکم جهاد
- انواع جهاد
- شروط جهاد
- آفات ترک جهاد
- درجات جهاد
- آثار جهاد
- آداب جهاد
- اعمالی که در حکم جهاد است
- اموری که در حکم جهاد نیست
- اموری که می‌توان به خاطر آنها جهاد را تأخیر انداخت
- کسانی که جهاد از آنان برداشته شده
- جهاد و پیروزی
- غنائم جنگی
- کسانی که جهاد با آنان حرام است
- انواع مجاهد
- وظایف ما نسبت به مجاهدان
- از اختیارات فرمانده مجاهدان
- از مشکلات مجاهدان
- امور دلگرم کننده مجاهدان
- حقوق مجاهدان
- وظایف مجاهدان راه خدا
- ویژگی‌های مجاهدان راه خدا
- از حقوق غیرمقاتلین
- کسانی که باید با آنان جهاد کرد:
- خروج کنندگان بر امام
- آفات خروج بر امام
- وظایف ما نسبت به خروج کنندگان بر امام
- حکم خروج بر امام
- حکم کشتن امام
- تبعات کشتن امام
- عوامل خروج بر امام
- عوامل کشتن امام
- شهادت:
- آداب شهادت
- حسن شهادت
- آثار شهادت در راه خدا
- حسن درخواست شهادت از خدا
- ویژگی‌های مرگ با شهادت
- وظایف شهادت طلبان
- برتر از شهادت
- درجات شهادت
- منتظران شهادت
- نقش زمان و مکان در تأثیر شهادت
- گزینشی بودن شهادت
- شهید:
اقتصاد
ما در این دانشنامه مباحثی که مربوط به نظام اقتصادی جامعه است به جهت اهمیت آنها و استقلال این موضوع به عنوان علم مستقل از فقه جدا کرده و آنها را به طور ویژه مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد و مباحث آن عبارت است از:
- از عوامل فساد اجتماعی (فقر)
- از منابع اقتصادی (زکات)
- مکاسب
- بیع
- صلح
- دین
- ملکیت در اسلام
- ملکیت خصوصی در اسلام
- آثار ملکیت خصوصی
- اسراف
- گاهی که گرفتن کمک مالی از مردم جایز است
- وظیفه انسان نسبت به اموال خود
- احیای موات
- از عوامل اقتصاد در کار
- اقتصاد در طلب روزی
- از عوامل بیکاری
- تشویق اسلام به کار
- آسیب‌های اقتصادی
- ملکیت اعتباری
- نحوه ملکیت انسان
- عوامل گرسنگی
- وضعیت اقتصادی عصر ظهور
- فرق مال و ملک
- اقتصاد مفید
- وسیله بودن اقتصاد
- از وظایف ثروتمندان
- ناکارآمدی برخی دولت‌ها در اقتصاد
نظام تربیتی
یکی از موضوعاتی که امروزه مورد بحث و بررسی قرار گرفته و به عنوان علم مستقل و تخصصی در جوامع مختلف مطرح است موضوع نظام تربیتی است که در اسلام و احادیث معصومین و از آن جمله امام حسین به آن اشارات بسیاری شده است و لذا جا دارد به طور جداگانه مورد بحث و بررسی قرار گیرد. در این موضوع کلی مباحثی مطرح خواهد شد که در احادیث منسوب به حضرت مورد توجه قرار گرفته است از قبیل:
- تربیت دینی
- هدایت
- اثر تربیتی عقیده
- اثر تربیتی سخن
- اثر تربیتی عمل
- اقدامات خداوند متعال در راستای تربیت انسان
- اقدامات تربیتی در راستای دفاع از خود
- اقدامات تربیتی در راستای تربیت افراد
- راه‌های تربیت نفس
- راه‌های تربیت افراد
- نیازمندان به تربیت
- ولایت مربی تربیتی
- عوامل تربیت
- موانع تربیت
- امور تربیتی
- مقام معلم تربیتی
- وظایف مربیان تربیتی
- وظایف انسان نسبت به مربی خود
- آثار تربیت
- آفات تربیت
- مربیان انحرافی
- افرادی که تربیتشان محال است
- تربیت بزرگ سال
نظام مدیریتی
در این بخش به سلسله مباحثی که مربوط به مدیریت جامعه بوده و از احادیث حضرت سید الشهداء استخراج شده اشاره گشته و شرح و توضیح داده شده است از قبیل:
- وظایف مسئولان فرهنگی
- روش برخورد با منحرفان
- نیازهای فرهنگی
- موارد برخورد فرهنگی
- راهکارهای صحیح فرهنگی
- مشکلات فرهنگی
- وظایف نمایندگی‌های دینی در ارتش
- راهکارهای برخورد با مخالف
- مدیریت اجرایی:
- حسابداری
- وظایف مسئولان در برابر کارگزاران
- حراست
- از اختیارات کارگزاران
- حقوق کارمند
- وظایف مسئولان در برابر مفاسد اجتماعی
- وظایف مسئولان در برابر خیرین جامعه
- وظایف مسئولان در برابر حکومت
- وظایف کارگزاران نسبت به رهبر
- وظایف مسئولان نسبت به مردم
- وظایف مردم نسبت به کارگزاران
- آفت‌های کارگزاران
- رابطه رهبری با کارگزاران
- از سفارش‌های رهبر به نمایندگان
- اختیارات نمایندگان
- مدیریت امنیتی:
- لزوم برخورد با توطئه‌گران
- نکات امنیتی در راستای محافظت از رهبر
- وظایف نیروهای اطلاعاتی نسبت به دشمن
- نظام مدیریتی:
- نقش مدیریت در جامعه
- لزوم عمل به وظیفه از سوی مدیران
- سیستم مدیریتی
- مدیریت‌های ناکارآمد:
نظام اجتماعی
در این بخش به روایاتی از حضرت سیدالشهداء اشاره شده که مربوط به جامعه‌شناسی و نظام اجتماع بوده و به زوایای مختلفی از نظم اجتماعی بین مردم پرداخته شده است و موضوعات آن عبارت است از:
- نقش فرد در جامعه
- تأثیر جامعه در حرکت‌های سیاسی
- جامعه‌شناسی سیاسی
- لزوم تقویت برخی از امور در جامعه
- نشانه‌های نفاق در جامعه
- عوامل رفع جهالت از جامعه
- علل و عوامل مفاسد اجتماعی
- وظایف افراد در قبال جامعه
- طبقات اجتماعی
- وظایف ما در قبال آسیب‌های اجتماعی
- نیازمندیهای جامعه
- انواع جامعه
- آفات جامعه فاسد
- عوامل بروز هویت اجتماعی
- کارکرد اخلاق در جامعه
- ضررهای اجتماعی
- برکات اجتماعی
- اقدامات تأثیرگذار در جامعه
- شخصیت‌های اجتماعی
- آسیب‌های اجتماعی
- مشکلات اجتماعی
- وظایف رهبران جامعه
- نیازمندیهای رهبران جامعه
- عوامل تأثیرگذار در حوادث اجتماعی
- انواع دعوت‌های اجتماعی
- مصالح اجتماعی
- قواعد اجتماعی
- موقعیت‌های اجتماعی
- حقوق اجتماعی
- عوامل برتری اجتماعی
- جریان امور اجتماعی
- تأثیر فرد در انحراف اجتماعی
- حوادث اجتماعی
- سنت‌های اجتماعی
- بلاهای اجتماعی
- واقعیت‌های اجتماعی
- مدیریت اجتماعی
- روابط و مناسبات اجتماعی
- عوامل بر هم زننده آرامش جامعه
- ویژگی‌های جامعه اسلامی
- راه‌های رشد جامعه
- عوامل علنی شدن فساد در جامعه
- تحول اجتماعی
- سنت‌های اجتماعی
- علل و عوامل انحطاط جوامع
- اهمیت رهبری دینی در جامعه
- حقوق آحاد جامعه بر یکدیگر
- اصول حاکم بر جوامع
- درگیری‌های اجتماعی
- ویژگی‌های جوامع منحط
- راه‌های برون رفت از مفاسد اجتماعی
- جامعه مطلوب
- شرایط رهبران جامعه
- ضرورت‌های اجتماعی
- وظایف افراد در برابر رهبران جامعه
- عوامل اجتماعی ظهور حضرت مهدی
نظام سیاسی
از آنجا که امام حسین در قیام خود بر ضد حکومت یزید بن معاویه به مطالب مهمی درباره وظایف حاکمان اسلامی و خصوصیات و ویژگی‌های حاکمان مستبد و ظالم اشاره کرده لذا این گونه احادیث در بخش جداگانه‌ای مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و موضوعات آن عبارت است از:
- حاکمان الهی
- انواع حاکمان
- ویژگی حاکمان کفر
- عهد و پیمان خدا با حکومت‌ها
- وظایف حاکمان
- ارزش حکومت در اسلام
- ویژگی حاکمان غافل
- مفاسد حکومت
- وظایف مردم نسبت به حاکمان
- پایه‌های حکومت
- اهداف حکومت در اسلام
- عوامل سست شدن پایه‌های حکومت
- عوامل تقویت پایه‌های حکومت
- ضرورت حکومت
- احزاب
- حکومت‌های باطل
- شرایط حاکمان
- عبادات سیاسی
- بدعت‌های سیاسی
- آثار حکومت‌های باطل
- سفارش‌های سیاسی
- تأثیر رهبران در اطرافیان خود
- اهمیت رهبری در اسلام
- رقابت‌های سیاسی
- نقش بیعت در تعیین حاکم
- سکوت سیاسی
- تهمت‌های سیاسی
- شیطنت‌های سیاسی
- شئون حاکم
- وظایف نمایندگان حاکم
- رهبری و مردم
حقوق
بخشی از احادیث منسوب به حضرت سیدالشهداء جنبه حقوقی داشته و به حقوق اقشار مختلف اشاره دارد و موضوعات آن عبارت است از:
- حقوق الهی
- حقوق انبیای الهی
- حقوق اهل بیت
- حقوق امام
- حقوق اولیای الهی
- حقوق مردم بر مردم
- حقوق خانواده
- حقوق حاکم بر رعیت
- حقوق رعیت بر حاکم
- حقوق عالم بر جاهل
- حقوق جاهل بر عالم
- حقوق برادران ایمانی
- حقوق شهروندی
- حقوق مهاجران
- حقوق دشمن
- حقوق زن
- حقوق شهید
- حقوق خیرین
- حقوق حیوانات
- حقوق دولت
- حقوق بشر
- حقوق بین الملل
- حقوق معنوی
- حقوق عابران
- حقوق معلولین
- حقوق مبارزان
- حقوق مستضعفان
- حقوق مدافعان حرم
- حقوق مخالف
- حقوق فرمانده
- حقوق سرباز
- حقوق بندگان
- حقوق اموات
- حقوق بزرگان
- حقوق کارگر
- حقوق بیمار
- حقوق انسان بر خود
- حقوق مهمان
- حقوق ایتام
- حقوق مأموم بر امام
- حقوق کودک
- حقوق گرفتاران
- حقوق مشاور
- حقوق جوان
- حقوق مجرمان
- حقوق مستمندان
- حقوق همسایگان
- حقوق عشیره
- غاصبان حقوق مردم
- اهمیت حقوق
- گاهی که باید از حق خود گذشت
- عقوبت ترک حقوق
- تساوی حقوق
- حقوق خیالی
- حقوق ضایع شده
- انواع حقوق
- گرفتنی بودن حق
پزشکی
بخشی از کلمات و روایات حضرت سیدالشهداء مربوط به موضوع طب و مسائل پزشکی و نظام خلقت انسان است که بخش عمده آنها در اوایل دعای عرفه آمده است و ما در این دانشنامه به طور مستقل مجموعه آنها را در یک‌جا جمع کرده و با روایات پزشکی دیگر و نیز علم پزشکی روز مطابقت داده‌ایم. در این بخش در روایات منسوب به حضرت به موضوعاتی اشاره شده است از قبیل:
- چشم
- پیشانی
- بینی
- گوش
- لب
- گردن
- سینه
- دست
- انگشتان
- پوست
- مو
- پا
- عضله
- اعضا و جوارح باطنی
- قوای انسانی
- خواب و بیداری
- خواص داروها
- توصیه‌های پزشکی
- دعا درمانی
- آثار قوای انسان
- آثار اعضا و جوارح ظاهری
- آثار اعضا و جوارح باطنی
- انواع بیماری
- راهکارهای مداوای بیمار
- دارودرمانی
- زمانی که باید نزد پزشک رفت
- از عوامل مؤثر در پیشگیری از بیماری
- عوامل موروثی
- عوامل کوتاهی عمر
- نبود نقص در انسان
- وظایف انسان نسبت به خلقت کامل خود
مجردات
در مورد شیطان و فرشته و جن بحث است که آیا این موجودات از مجردات هستند یا از مادیات، فلاسفه آنان را از مجردات ناقص می‌دانند و از آنجا که در روایات اسلامی و ادعیه علی الخصوص احادیث منسوب به امام حسین به این سه موجود اشاراتی شده ما نیز در جزئی مستقل به آنها می‌پردازیم. آنان عبارت‌اند از:
- مجردات
- شیطان
- فرشته
- جن
اخترشناسی (علم نجوم)
یکی از علوم متداول نزد بشر که سابقه دیرینه داشته و در حال گسترش بوده و تاکنون پیشرفت به سزایی کرده دانش اخترشناسی است و از آنجا که در روایات اسلامی از آن جمله احادیث منسوب به حضرت سیدالشهداء نیز این مباحث ورود پیدا کرده لذا جا دارد ما نیز به طور مستقل به آنها بپردازیم و برخی از موضوعات آنکه در احادیث حضرت آمده عبارت است از:
محیط زیست
در روایات امام حسین مطالبی راجع به محیط زیست و عوامل مؤثر در آن اشاره شده است و ما به طور جداگانه به آنها می‌پردازیم و موضوعات آن عبارت است از:
روان‌شناسی
از علوم رایج در دانشگاه‌ها علم روان‌شناسی است که از آن به «علم النفس» تعبیر می‌شود و این علم دارای موضوعاتی است که در این دانشنامه تلاش شده بخشی از آنها از احادیث حضرت سید الشهداء استخراج گشته و توضیح داده شده و با علم روز مطابقت گردد. از جمله مباحث مربوط به آن عبارت است از:
- روان انسان
- روان کودک
- حالات موروثی در انسان
- نیازمندی روح و روان
- نهاد انسان
- نفس انسان
- لذت‌های نفس
- وجدان انسان
- حالات غریزی انسان
- حالات مثبت روحی و روانی انسان
- موانع رشد و کمال نفس
- موانع موفقیت انسان
- عوامل موفقیت انسان
- نیروی حافظه
- یقین و آثار آن
- خواب و بیداری
- آرامش روح و روان
- عوامل آرامش روان انسان
- حالات منفی روان
- وظایف انسان نسبت به روان خود
- مددهای الهی به بیماران روانی
- بیماری‌های روحی و روانی
- تأثیر بیماری روانی در جسم
- موانع آرامش روان انسان
- تأثیر امور غیبی در اصلاح روح و روان
- از عوامل بیماری‌های روحی و روانی
- آثار مثبت برخی از حالات روانی
- ثبات نداشتن حالات روانی انسان
- آفات برخی از حالات روانی
- لزوم تعدیل حالات روانی خود
- از نشانه‌های شناخت حالات روانی
- تأثیر حالات روانی
انسان‌شناسی
یکی از علومی که اخیراً به طور مستقل مورد بحث و نظریه‌پردازی درباره آن قرار گرفته موضوع انسان‌شناسی است که کتاب‌های مستقلی نیز در این زمینه تألیف شده است و از آنجا که در احادیث منسوب به حضرت سیدالشهداء نیز به موضوعات این علم اشاراتی شده لذا بخش مستقلی را به آن اختصاص داده‌ایم. مباحث آن عبارت‌اند از:
- حقیقت انسان
- نیازمندیهای انسان
- منزلت انسان
- ارتباط انسان با خدا
- تکامل انسان
- عنایات خدا به انسان
- اختیار انسان
- نیروهای انسان
- هدایت انسان
- موانع رشد انسان
- تربیت انسان
- تمایلات انسان
- امتحان انسان
- سعادت و شقاوت انسان
- زندگی انسان
- ارتباط انسان با مردم
- ارتباط انسان با خود
- بزرگ‌سالی انسان
- علم و جهل انسان
- ضعف‌های انسان
- سرشت انسان
- فطرت انسان
- طبیعت مشترک انسان
- ارتباط خدا با انسان
- روح انسان
- نفس انسان
- تکالیف انسان
- خلقت انسان
- آزادی انسان
- امور تأثیرگذار در روح و جسم انسان
- امتیاز انسان
دنیا
از آنجا که حضرت سید الشهداء در بخشی از سخنانش به موضوع دنیا و نحوه تأثیر آن در زندگی دنیوی و اخروی انسان اشاره دارد لذا این‌گونه احادیث را در بخش مستقلی آورده و آنها را شرح داده و با آیات و روایات دیگر تأیید مضمونی آورده‌ایم و موضوعات آن عبارت است از:
- ارزش دنیا
- حقیقت دنیا
- ویژگی‌های دنیا
- زندگی دنیوی اولیا
- دیدگاه اولیای الهی به دنیا
- خوشی‌های دنیا
- آفات دنیا
- موقعیت‌های انسان در دنیا
- وضعیت زندگی انسان در دنیا
- حوادث دنیا
- انواع زندگی دنیوی
- تأمین زندگی انسان در دنیا
- مکافات دنیوی
- درجات دنیوی
- وظایف انسان در دنیا
- آثار دنیا و دنیاطلبی
- سبک زندگی دنیوی
- نیازهای دنیوی انسان در دنیا
- تلخی‌های زندگی دنیوی
- ویژگی‌های دنیاپرستان
- عوامل نجات از شداید دنیوی
- اسباب آسایش زندگی دنیوی
- امکان زندگی خوش دنیوی
- انسان‌های خیرخواه در دنیا
- وظایف انسان در شداید
- فرج بعد از شدت
- آثار گرفتاری‌های دنیا
- عوامل اعراض دنیا از انسان
- عوامل اقبال دنیا بر انسان
- وظایف انسان هنگام اقبال دنیا بر او
- آثار دوری از دنیا
- عوامل بی‌ارزش شدن دنیا
- نسبت دنیا به آخرت
حقوق کودک
با مشاهده روایات امام حسین پی می‌بریم آن حضرت به حقوق کودک و نوجوان و بزرگ‌سال مطالبی اشاره کرده است که مباحث مربوط به کودک بیشتر است لذا آن را به طور مستقل جدا کرده و مورد بحث و بررسی قرار داده‌ایم و موضوعات آن عبارت است از:
- آفرینش کودک
- مبدأ آفرینش کودک
- ٣ سلامت خلقت کودک
- خواسته‌های نوزاد هنگام گریستن
- نیازمندیهای کودک
- عنایات خدا به کودک
- انواع مادران کودک
- در معرض آسیب بودن کودک
- وظایف مادر نسبت به کودک
- ایام شیرخوارگی
- خصوصیات شیر مادر
- وظایف پرستاران نسبت به کودک
- مفهوم گریه کودک
- رشد کودک
- نعمت فرزند
- نیاز انسان به فرزند
- شعور کودک
- فطرت کودک
- کرامت کودک
- تربیت کودک
- ایام کودکی
- نوجوانان خوشبخت
- مهربانی پدر و مادر به کودک
- حالات توحیدی کودک
- روان کودک
- وظایف ما نسبت به ایمان کودک
- عبادات کودک
دشمن‌شناسی
از آنجا که یکی از وظایف مهم مسلمین در طول تاریخ اسلام دشمن‌شناسی است و در روایات حضرت سیدالشهداء به آن به طور گسترده پرداخته شده لذا ما نیز آن را به طور مستقل مورد بحث و بررسی قرار داده‌ایم و موضوعات آن عبارت است از:
- اصالت نداشتن دشمنی
- وظایف ما در برابر دشمن
- ویژگی‌های دشمنان
- حقوق دشمن
- امور تأثیرگذار در رام شدن دشمن
- تاکتیک‌های مقابله با دشمن
- تاکتیک‌های دشمن
- شرایط مقابله با دشمن
- سزای دشمن
- درخواستی که می‌توان از دشمن کرد
- انواع دشمن
- تأثیر تبلیغات دشمن
- مهلت خدا به دشمنان
- عوامل تسلط دشمن بر مردم
- اهداف دشمن از دشمنی با اولیای الهی
- پرچم‌های دشمنی
- ویژگی‌های دشمن شناسان
ظلم‌ستیزی
یکی از موضوعات مهمی که در روایات منسوب به حضرت سیدالشهداء مورد تأکید ویژه قرار گرفته مسئله ظلم‌ستیزی است لذا ما نیز این موضوع را به طور مستقل مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد و موضوعات آن عبارت است از:
- ظالم:
- مشترکات بین ظالم و مظلوم
- اقدامات ظالمان نسبت به مظلومان
- دل‌خوشی‌های ظالمان
- مسیر ظالمان
- پناهگاه‌های ظالمان
- معامله خدا با ظالمان
- مواقف ظالمان نسبت به خدای سبحان
- انواع ظالم
- ویژگی‌های ظالمان
- عکس العمل مردم نسبت به ظالمان
- عوامل نهی از منکر نکردن ظالمان
- اهدافظالمان
- آنان که دست از مبارزه با ظالمان می‌کشند
- انواع خروج بر حاکمان ظالم
- شرایط خروج بر حاکمان ظالم
- یاوران ظالم
- مظلوم:
- آنان که مورد ظلم واقع می‌شوند
- خداوند متعال یاور مظلومان
- ٣ وظیفه مظلومان
- انواع مظلومان
- نیازمندیهای مظلومان
- راه نجات مظلومان
- یاوران مظلوم
- مصالح مظلومان
- عکس العمل مظلومان نسبت به ظلم ظالمان
- وعده‌های خدا به مظلومان
- مشکلات مظلومان در حکومت ظالمان
- نیازمندیهای مظلومان
- ظلم:
- وظایف ما نسبت به ظالمان:
- وظیفه ما نسبت به ظلم ظالمان
- وظیفه براندازان حکومت ظالمان
- وظیفه ما نسبت به براندازان حکومت ظالمان
- وظیفه ما نسبت به یاوران ظالم
- مبارزان سیاسی: