ولادت امام مهدی از دیدگاه اهل سنت

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث امام مهدی است. "ولادت امام مهدی از دیدگاه اهل سنت" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

ولادت امام مهدی از دیدگاه اهل سنت در حدیث | ولادت امام مهدی از دیدگاه اهل سنت در کلام اسلامی | ولادت امام مهدی از دیدگاه اهل سنت در فلسفه اسلامی | ولادت امام مهدی از دیدگاه اهل سنت در عرفان اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل ولادت امام مهدی از دیدگاه اهل سنت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

بیشتر اهل سنت به تولد حضرت مهدی(ع) اعتقادی ندارند؛ اما دانشمندانی چند از آنان، افزون بر اشاره به ولادت آن حضرت در سال ۲۵۵ ق، آن حضرت را همان موعود مورد اشاره در کلام پیامبر اکرم(ص) دانسته‏‌اند^[۱].
کسانی که در نوشته‏‌های خود به ولادت مهدی(ع) اشاره کرده‌‏اند را می‌‏توان به دو دسته تقسیم کرد^[۲]:

کسانی که ولادت امام مهدی(ع) را گزارش کرده‌‏اند، ولی بر موعود بودن آن حضرت، ساکت مانده‏‌اند^[۳].
ابن اثیر جزری، در کتاب الکامل فی التاریخ درباره حوادث سال ۲۶۰ ق چنین نوشته است: در این سال، ابو محمد علوی عسکری وفات کرد. او یکی از دوازده امام مذهب امامیه و پدر محمّد است که معتقدند او منتظر می‏‌باشد^[۴].
ابن خلکان در کتاب وفیات الاعیان گوید: ابو القاسم محمد بن حسن عسکری، فرزند علی الهادی، فرزند محمد الجواد که پیشینیان او ذکر شد، بر اساس اعتقاد امامیه دوازدهمین از دوازده امام، و معروف به الحجة است ... ولادتش، روز جمعه نیمه شعبان سال ۲۵۵ بود^[۵].
ذهبی در کتاب العبر گوید: و در آن سال "یعنی ۲۵۶ ق" محمّد، فرزند حسن فرزند علی الهادی فرزند محمد الجواد، فرزند علی الرضا، فرزند موسی الکاظم، فرزند جعفر الصادق علوی حسینی، ابو القاسم به دنیا آمد که رافضی‌‏ها او را الخلف الحجه و مهدی منتظر و صاحب الزمان لقب داده‌‏اند و او، واپسین از دوازده امام است^[۶].

کسانی که افزون بر گزارش ولادت آن حضرت، به موعود بودن او تصریح کرده‏‌اند^[۷]:

کمال الدین محمد بن طلحه شافعی در کتاب "مطالب السؤول" گوید: ابو القاسم محمد بن حسن خالص، پسر علی متوکل، پسر قانع، پسر علی الرضا، پسر موسی الکاظم، پسر جعفر الصادق، پسر محمد الباقر، پسر علی زین العابدین، پسر حسین الزکی، پسر علی المرتضی امیر المؤمنین، پسر ابو طالب، مهدی، حجّت، خلف، صالح، منتظر و رحمت و برکات خداوند سبحانه و تعالی بر او باد^[۸].
نور الدین علی بن محمد بن صباغ مالکی فصل دوازدهم از کتابش الفصول المهمّه را با این عنوان آورده است: "در شرح حال ابو القاسم حجه، خلف صالح، پسر ابو محمد حسن خالص، او امام دوازدهم است" در این فصل، به گفته کنجی شافعی چنین احتجاج می‏‌کند: از چیزهایی که دلالت می‌‏کند مهدی از هنگام غیبتش تاکنون زنده و باقی است، کتاب و سنّت می‌‏باشد و در بقای او هیچ مانعی نیست؛ همانند باقی ماندن عیسی بن مریم و حضرت خضر و حضرت الیاس از اولیای خدا و دجال کور و ابلیس ملعون از دشمنان خدا. سپس دلیل‌‏های خود را از کتاب و سنّت بیان می‌‏کند و تاریخ ولادت، دلیل‌‏های امامت، گوشه‏‌هایی از اخبار زندگانی، غیبت، مدت دولت کریمه، کنیه، خاندان و مطالب دیگری از حضرت مهدی محمد بن حسن عسکری را به تفصیل ذکر می‏‌کند^[۹].

البته کسانی که به این حقیقت اعتراف کرده‌‏اند، بسیار بیش از افراد مورد اشاره‌‏اند. علاقه‌‏مندان، لازم است به کتاب‏‌های مفصل مراجعه کنند^[۱۰].
بیشتر اهل سنت، تولّد حضرت مهدی(ع) را نپذیرفته و بر این باورند که مهدی موعودی(ع) که در احادیث اسلامی به آن نوید داده شده، هنوز چشم به جهان نگشوده است و در آخرالزمان به دنیا خواهد آمد. با اینکه بیشتر اهل سنت به تولد مهدی موعود(ع) اعتقادی ندارند، ولی بسیاری از آنان به دنیا آمدن فرزند امام عسکری(ع) را به گونه‌ای پذیرفته‌اند، یا از آن به شکل گزارش تاریخی یاد کرده‌اند. برخی از نویسندگان نام این دسته‌اند عالمان اهل سنت را ۱۳۵ نفر دانسته‌اند^[۱۱].
برای نمونه می‌توان به چند نفر از برجسته‌ترین آنها اشاره نمود:

ابن اثیر جزری در الکامل فی التاریخ می‌نویسد: و فیها سنة ۲۶۰ ق توفی الحسن‌ بن علی‌ بن محمّد و هو والد محمّد الذی یعتقدونة المنتظر بسرداب سامراء^[۱۲].
سبط ابن‌جوزی آورده است: فصل فی ذکر الحجة المهدی هو محمد بن الحسن علی... و هو الخلف الحجة صاحب الزمان، القائم المنتظر و التالی، و هو آخر الأئمة...^[۱۳].
گنجی شافعی فصل آخر کتاب البیان فی اخبار صاحب الزمان را با عنوان "فی الدلالة علی جواز بقاء المهدی حیاً"، تنظیم کرده و در این بخش، دلیل‌های متعددی برای امکان زنده بودن و ادامه حیات امام مهدی(ع) بیان کرده است. وی می‌گوید: همان‌گونه که عیسی و خضر و الیاس(ع) صدها سال است که زنده‌اند، امکان زنده بودن امام مهدی(ع) نیز هست^[۱۴].
علی بن محمد بن صباغ مالکی باب دوازدهم کتاب الفصول المهمه را با این عنوان آغازیده است: فی ذکر ابی القاسم محمّد الحجة الخلف الصالح ابن ابی محمّد الحسن الخالص. نویسنده در این فصل، برای اثبات حیات و زنده بودن امام مهدی(ع) دلایلی آورده است^[۱۵].
شمس‌الدین ذهبی در چهار کتاب خود، تولد محمد بن الحسن العسکری(ع) را یاد کرده است؛ از جمله در "العبر فی خبر من غبر" می‌نویسد: الحسن بن علی الجواد بن محمد... احد الائمّة الاثنی عشر الذین تعتقد الرافضة فیهم العصمة و هو والد المنتظر محمّد، صاحب السرداب^[۱۶].
خیرالدین زرکلی می‌نویسد: محمد بن الحسن العسکری (الخالص) بن علی الهادی، ابوالقاسم: آخر الأئمّة الاثنی عشر عند الامامیّة و هو المعروف عندهم بالمهدی، و صاحب الزمان، و المنتظر، والحجة و صاحب السرداب، ولد فی سامرّاء و مات ابوه و له من العمر نحو خمس سنین...^[۱۷].
احمد بن ابوالحسن بن محمد بن جریر، ملقّب به "شیخ جام"، یکی از شخصیت‌های معروف و ادبای شاخص اهل سنت است که اقرار می‌کند: مهدی موعودی(ع) متولّد شده و روزی برای اصلاح جهان ظهور خواهد کرد^[۱۸].

پرسش مستقیم

نظر اهل سنت درباره ولادت امام مهدی چیست؟ (پرسش)

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ سلیمیان، خدامراد،فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۰ - ۱۰۲.
↑ این‏جا فقط به موارد اندکی اشاره شد.برای تفصیل بیشتر ر. ک: لطف اللّه صافی گلپایگانی، منتخب الاثر؛ سیّد ثامر هاشم العمیدی، مهدی منتظر در اندیشه اسلامی، ص ۱۸۵- ۲۰۰؛ همو، در انتظار ققنوس، ترجمه و تحقیق مهدی علی زاده، ص ۱۸۸ تا ۱۹۸
↑ یادآوری: برخی از اهل سنّت که ولادت حضرت مهدی علیه السّلام را گزارش کرده‏‌اند، آن را از دیدگاه شیعه بیان کرده‏اند؛ در حالی که عده‏ای گمان کرده‏اند تمام کسانی که ولادت آن حضرت را نقل کرده‌‏اند، بر این باور هستند که آن حضرت به دنیا آمده است
↑ سیّد ثامر هاشم العمیدی، مهدی منتظر در اندیشه اسلامی، ص ۱۸۶، به نقل از: الکامل فی التاریخ، ج ۷، ص ۲۷۴ در پایان حوادث سال ۲۶۰ ق
↑ به نقل از: وفیات الاعیان، ج ۴، ص ۱۷۶، ح ۵۶۲
↑ به نقل از: وفیات الاعیان، ج ۴، ص ۱۷۶، ح ۵۶۲
↑ سلیمیان، خدامراد،فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۰ - ۱۰۲.
↑ مطالب السؤول، ج ۲، ص ۷۹، باب ۱۲
↑ ابن صباغ مالکی، الفصول المهمة، ص ۲۸۷
↑ سلیمیان، خدامراد،فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۰ - ۱۰۲.
↑ ر.ک: در انتظار ققنوس، ص۱۸۸-۱۹۸. بررسی تطبیقی مهدویت، ص۲۰۵.
↑ الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۳۲۰.
↑ تذکرة الخواص، ص۳۲۵-۳۲۶.
↑ البیان فی اخبار صاحب الزمان، ص۹۷.
↑ الفصول المهمة فی معرفة احوال الائمه، ص۲۸۱.
↑ العبر فی خبر من غبر، ج۱، ص۳۷۳.
↑ الاعلام، ج۶، ص۸۰.
↑ مقامی، مهدی،درسنامه امام‌شناسی، ص:۱۹۰-۱۹۳.

[1] سلیمیان، خدامراد،فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۰ - ۱۰۲.

[2] این‏جا فقط به موارد اندکی اشاره شد.برای تفصیل بیشتر ر. ک: لطف اللّه صافی گلپایگانی، منتخب الاثر؛ سیّد ثامر هاشم العمیدی، مهدی منتظر در اندیشه اسلامی، ص ۱۸۵- ۲۰۰؛ همو، در انتظار ققنوس، ترجمه و تحقیق مهدی علی زاده، ص ۱۸۸ تا ۱۹۸

[3] یادآوری: برخی از اهل سنّت که ولادت حضرت مهدی علیه السّلام را گزارش کرده‏‌اند، آن را از دیدگاه شیعه بیان کرده‏اند؛ در حالی که عده‏ای گمان کرده‏اند تمام کسانی که ولادت آن حضرت را نقل کرده‌‏اند، بر این باور هستند که آن حضرت به دنیا آمده است

[4] سیّد ثامر هاشم العمیدی، مهدی منتظر در اندیشه اسلامی، ص ۱۸۶، به نقل از: الکامل فی التاریخ، ج ۷، ص ۲۷۴ در پایان حوادث سال ۲۶۰ ق

[5] به نقل از: وفیات الاعیان، ج ۴، ص ۱۷۶، ح ۵۶۲

[6] به نقل از: وفیات الاعیان، ج ۴، ص ۱۷۶، ح ۵۶۲

[7] سلیمیان، خدامراد،فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۰ - ۱۰۲.

[8] مطالب السؤول، ج ۲، ص ۷۹، باب ۱۲

[9] ابن صباغ مالکی، الفصول المهمة، ص ۲۸۷

[10] سلیمیان، خدامراد،فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۰ - ۱۰۲.

[11] ر.ک: در انتظار ققنوس، ص۱۸۸-۱۹۸. بررسی تطبیقی مهدویت، ص۲۰۵.

[12] الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۳۲۰.

[13] تذکرة الخواص، ص۳۲۵-۳۲۶.

[14] البیان فی اخبار صاحب الزمان، ص۹۷.

[15] الفصول المهمة فی معرفة احوال الائمه، ص۲۸۱.

[16] العبر فی خبر من غبر، ج۱، ص۳۷۳.

[17] الاعلام، ج۶، ص۸۰.

[18] مقامی، مهدی،درسنامه امام‌شناسی، ص:۱۹۰-۱۹۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]