امام عسکری در معارف مهدویت: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (جایگزینی متن - '{{خرد}}' به '{{ویرایش غیرنهایی}}')
جز (جایگزینی متن - 'جایگاه امام' به 'جایگاه امام')
خط ۲۸: خط ۲۸:
* از دیگر فعالیت‏های [[سیاسی]] امام عسکری{{ع}}، تقویت و توجیه [[سیاسی]] [[رجال]] مهم [[شیعه]]، برابر فشارها و سختی‏های [[مبارزات]] [[سیاسی]]، برای [[حمایت]] از آرمان‏های بلند [[تشیع]] بود. از آن‏جا که شخصیت‏های بزرگ [[شیعه]] در فشار بیشتری بودند، [[امام]] به تناسب مورد، آنان را [[راهنمایی]] می‏کرد و [[روحیه]] آنان را بالا می‏برد. همچنین می‏کوشید [[صبر]] و [[آگاهی]] آنان در برابر فشارها، تنگناها و تنگدستی‏ها فزونی یابد، تا بتوانند [[مسؤولیت]] بزرگ [[اجتماعی]] و [[سیاسی]] و [[وظایف دینی]] خود را به خوبی انجام دهند<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۱، ص۱۵۷.</ref>.
* از دیگر فعالیت‏های [[سیاسی]] امام عسکری{{ع}}، تقویت و توجیه [[سیاسی]] [[رجال]] مهم [[شیعه]]، برابر فشارها و سختی‏های [[مبارزات]] [[سیاسی]]، برای [[حمایت]] از آرمان‏های بلند [[تشیع]] بود. از آن‏جا که شخصیت‏های بزرگ [[شیعه]] در فشار بیشتری بودند، [[امام]] به تناسب مورد، آنان را [[راهنمایی]] می‏کرد و [[روحیه]] آنان را بالا می‏برد. همچنین می‏کوشید [[صبر]] و [[آگاهی]] آنان در برابر فشارها، تنگناها و تنگدستی‏ها فزونی یابد، تا بتوانند [[مسؤولیت]] بزرگ [[اجتماعی]] و [[سیاسی]] و [[وظایف دینی]] خود را به خوبی انجام دهند<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۱، ص۱۵۷.</ref>.
===ششم: بهره‏‌گیری از [[دانش غیبی]] برای [[ارشاد]] دیگران‏===
===ششم: بهره‏‌گیری از [[دانش غیبی]] برای [[ارشاد]] دیگران‏===
* [[امامان]]{{عم}}، در پرتو ارتباط با [[پروردگار]] [[جهان]]، از [[دانش غیبی]] برخوردار بودند و در مواردی که اساس [[حقانیت]] [[اسلام]] یا [[مصالح]] بلند مرتبه [[امت اسلامی]]، در خطر قرار می‏گرفت، از این [[آگاهی]] به صورت "ابزار [[هدایت]]" استفاده می‏‌کردند. پیش‏گویی‌‏ها و گزارش‏های غیبی آنان، بخش مهمّی از [[زندگی]] ایشان را در بر می‏‌گیرد؛ با مطالعه در [[زندگی]] امام عسکری{{ع}}، چنین به نظر می‌‏رسد که آن [[حضرت]]، بیش از [[امامان]] دیگر، [[دانش غیبی]] خود را [[آشکار]] می‌‏ساخته است<ref>  محمد جواد طبسی، حیاة الامام العسکری علیه السّلام، ص ۱۲۱</ref>. پس از انتقال [[امام هادی]]{{ع}} به [[سامرا]]، آن [[حضرت]] تحت [[مراقبت]] و کنترل شدید بود؛ ازاین‌‏رو امکان معرفی فرزندش [[امام حسن]]{{ع}} به عموم [[شیعیان]]، در [[جایگاه]] [[امام]] بعدی وجود نداشت. به طور اصولی این کار، [[زندگی]] او را از [[ناحیه]] [[حکومت]] وقت، در معرض خطر جدّی قرار می‏داد. به همین سبب کار معرفی امام عسکری{{ع}} به [[شیعیان]] و [[گواه]] گرفتن آنان در این باب، در ماه‌‏های پایانی [[عمر]] [[امام هادی]]{{ع}} صورت گرفت؛ به گونه‏‌ای که هنگام [[رحلت]] آن [[حضرت]]، گروهی از [[شیعیان]] از [[امامت]] امام عسکری{{ع}}، [[آگاهی]] نداشتند<ref>  مسعودی، اثبات الوصیة، ص ۲۳۴</ref>. امام عسکری{{ع}} برای زدودن زنگار شک‏ها و تردیدها و نیز برای حفظ [[یاران]] خود از خطر یا [[هدایت]] [[گمراهان]]، ناگزیر می‏شد پرده‏‌های [[حجاب]] را کنار زده، از آن سوی [[جهان]] ظاهر خبر دهد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۶۴-۷۰.</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۱، ص۱۵۷.</ref>.
* [[امامان]]{{عم}}، در پرتو ارتباط با [[پروردگار]] [[جهان]]، از [[دانش غیبی]] برخوردار بودند و در مواردی که اساس [[حقانیت]] [[اسلام]] یا [[مصالح]] بلند مرتبه [[امت اسلامی]]، در خطر قرار می‏گرفت، از این [[آگاهی]] به صورت "ابزار [[هدایت]]" استفاده می‏‌کردند. پیش‏گویی‌‏ها و گزارش‏های غیبی آنان، بخش مهمّی از [[زندگی]] ایشان را در بر می‏‌گیرد؛ با مطالعه در [[زندگی]] امام عسکری{{ع}}، چنین به نظر می‌‏رسد که آن [[حضرت]]، بیش از [[امامان]] دیگر، [[دانش غیبی]] خود را [[آشکار]] می‌‏ساخته است<ref>  محمد جواد طبسی، حیاة الامام العسکری علیه السّلام، ص ۱۲۱</ref>. پس از انتقال [[امام هادی]]{{ع}} به [[سامرا]]، آن [[حضرت]] تحت [[مراقبت]] و کنترل شدید بود؛ ازاین‌‏رو امکان معرفی فرزندش [[امام حسن]]{{ع}} به عموم [[شیعیان]]، در [[جایگاه امام]] بعدی وجود نداشت. به طور اصولی این کار، [[زندگی]] او را از [[ناحیه]] [[حکومت]] وقت، در معرض خطر جدّی قرار می‏داد. به همین سبب کار معرفی امام عسکری{{ع}} به [[شیعیان]] و [[گواه]] گرفتن آنان در این باب، در ماه‌‏های پایانی [[عمر]] [[امام هادی]]{{ع}} صورت گرفت؛ به گونه‏‌ای که هنگام [[رحلت]] آن [[حضرت]]، گروهی از [[شیعیان]] از [[امامت]] امام عسکری{{ع}}، [[آگاهی]] نداشتند<ref>  مسعودی، اثبات الوصیة، ص ۲۳۴</ref>. امام عسکری{{ع}} برای زدودن زنگار شک‏ها و تردیدها و نیز برای حفظ [[یاران]] خود از خطر یا [[هدایت]] [[گمراهان]]، ناگزیر می‏شد پرده‏‌های [[حجاب]] را کنار زده، از آن سوی [[جهان]] ظاهر خبر دهد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۶۴-۷۰.</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۱، ص۱۵۷.</ref>.
===هفتم: معرفی [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} به عنوان جانشین‏===
===هفتم: معرفی [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} به عنوان جانشین‏===
* یکی از مسؤولیت‏‌های بزرگ امام عسکری{{ع}}، معرّفی [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} به [[جانشینی]] خود بود. این امر، زمانی سخت‏‌تر می‏شد که آن [[حضرت]] می‌بایست بنا به دلایلی، [[فرزند]] خود را در پرده "[[پنهان‌‏زیستی]]" نگه دارد، تا از گزند بدخواهان در [[امان]] بماند. با این حال در موارد فراوانی، به معرفی [[جانشین]] خود به افراد مورد [[اطمینان]] پرداخته است. تعابیری که [[امام یازدهم]] برای معرفی [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} به کار برده، بدین قرار است:{{عربی|"هَذَا صَاحِبُكُمْ‏ بَعْدِي‏"}}<ref>این، بعد از من صاحب شما است؛ شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، ص ۳۴۸.</ref>؛ {{عربی|" إِنَ‏ ابْنِي‏ هُوَ الْقَائِمُ‏ مِنْ‏ بَعْدِي‏ ‏"}}<ref>همانا فرزندم، قائم بعد از من است؛  [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۵۲۴، ح ۴.</ref>؛ {{عربی|" هَذَا إِمَامُكُمْ‏ مِنْ‏ بَعْدِي‏ وَ خَلِيفَتِي‏ عَلَيْكُم‏‏ ‏"}}<ref>این پیشوای شما پس از من و جانشین من بر شما است؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۴۳۵، ح ۲.</ref>؛ {{عربی|" ابنی محمد هو الامام الحجة بعدی‏‏ ‏"}}<ref>فرزندم محمد، همان امام و حجت پس از من است؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۴۰۹، ح ۹</ref> و مواردی از این دست که در کتاب‌‏ها بدان اشاره شده است.
* یکی از مسؤولیت‏‌های بزرگ امام عسکری{{ع}}، معرّفی [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} به [[جانشینی]] خود بود. این امر، زمانی سخت‏‌تر می‏شد که آن [[حضرت]] می‌بایست بنا به دلایلی، [[فرزند]] خود را در پرده "[[پنهان‌‏زیستی]]" نگه دارد، تا از گزند بدخواهان در [[امان]] بماند. با این حال در موارد فراوانی، به معرفی [[جانشین]] خود به افراد مورد [[اطمینان]] پرداخته است. تعابیری که [[امام یازدهم]] برای معرفی [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} به کار برده، بدین قرار است:{{عربی|"هَذَا صَاحِبُكُمْ‏ بَعْدِي‏"}}<ref>این، بعد از من صاحب شما است؛ شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، ص ۳۴۸.</ref>؛ {{عربی|" إِنَ‏ ابْنِي‏ هُوَ الْقَائِمُ‏ مِنْ‏ بَعْدِي‏ ‏"}}<ref>همانا فرزندم، قائم بعد از من است؛  [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۵۲۴، ح ۴.</ref>؛ {{عربی|" هَذَا إِمَامُكُمْ‏ مِنْ‏ بَعْدِي‏ وَ خَلِيفَتِي‏ عَلَيْكُم‏‏ ‏"}}<ref>این پیشوای شما پس از من و جانشین من بر شما است؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۴۳۵، ح ۲.</ref>؛ {{عربی|" ابنی محمد هو الامام الحجة بعدی‏‏ ‏"}}<ref>فرزندم محمد، همان امام و حجت پس از من است؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۴۰۹، ح ۹</ref> و مواردی از این دست که در کتاب‌‏ها بدان اشاره شده است.

نسخهٔ ‏۱۵ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۴:۱۲

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
این مدخل از زیرشاخه‌های بحث اهل بیت پیامبر خاتم است. "امام عسکری" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام عسکری (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

نخست: کوشش علمی در دفاع از اسلام و ردّ شبهات

دوم: گسترش حلقه ارتباطی با شیعیان از طریق نمایندگان‏

سوم: فعالیت‏‌های سیاسی سرّی‏

  • امام عسکری(ع) با وجود همه محدودیت‏ها و کنترل‌‏های دستگاه خلافت، یک زنجیره فعالیت‏‌های سیاسی سرّی را رهبری می‏کرد که با گزینش شیوه‌‏های پنهان‏کاری، از چشم جاسوسان دربار، به دور می‌‏ماند. برای نمونه، عثمان بن سعید عمری - از نزدیک‏ترین و صمیمی‏ترین یاران امام(ع) - در پوشش روغن‌‏فروشی فعالیت می‏کرد. شیعیان و پیروان آن حضرت، اموال و وجوه خود را به او می‏رساندند و او آن‏ها را در ظرف‏های روغن قرار داده، به حضور امام(ع) می‌رساند[۲۰][۲۱].

چهارم: پشتیبانی مالی از شیعیان‏

پنجم: آگاهی‌‏بخشی سیاسی به چهره‌‏های برجسته شیعه‏

ششم: بهره‏‌گیری از دانش غیبی برای ارشاد دیگران‏

هفتم: معرفی حضرت مهدی(ع) به عنوان جانشین‏

  1. بازجویی حاکمان ستمگر از خانه آن حضرت، برای دستیابی به حضرت مهدی(ع)[۳۹]؛
  2. برخورد جعفر کذّاب با مادر امام عسکری(ع) بر سر میراث؛
  3. ترور، حبس، تهدید و اذیت و آزار شیعیان؛ شیخ مفید، تهدیدات بر ضد شیعه پس از شهادت امام عسکری{(ع)، را یکی از تلخ‌‏ترین فرازهای تاریخ تشیع یاد کرده است[۴۰].
  4. اختلاف و چنددستگی بین شیعیان[۴۱].
  • یکی از حادثه‌‏های کمرشکن پس از شهادت امام عسکری(ع)، تفرقه‌‏ای بود که در میان برخی از شیعیان پدید آمد و آن‏ها را از یکپارچگی خارج کرد. البته این تفرق پیش از آن، از سوی امام عسکری(ع) پیش‏بینی شده بود.
  • ابو غانم می‌‏گوید: از امام عسکری(ع) شنیدم که می‌‏فرمود: "در سال ۲۶۰ پیروانم فرقه فرقه می‌‏شوند". آن‏گاه در ادامه ابو غانم می‌‏گوید: در آن سال امام عسکری(ع) رحلت فرمود و پیروان و یارانش متفرق شدند. دسته‌‏ای خود را منتسب به جعفر- پسر امام دهم- کردند، گروهی سرگردان شدند، عده‏ای به شک افتادند، دسته‌‏ای در حالت سرگردانی ایستادند و جمعی دیگر به توفیق خدای سبحانه و تعالی بر دین خود ثابت ماندند[۴۲][۴۳][۴۴].

پرسش مستقیم

  1. آیا خداوند برای امامت امام مهدی‏ زمینه ‏سازی کرده است؟ (پرسش)
  2. آیا نص متواتر بر امامت امام مهدی‏ از امام عسکری رسیده است؟ (پرسش)
  3. آیا انتقال امامت به دو برادر بعد از حسنین جایز است؟ (پرسش)
  4. امامت امام مهدی از چه زمانی آغاز شده است؟ (پرسش)
  5. آیا فضایل و کرامات امامان ناشی از نبوغ فکری آنها بوده است؟ (پرسش)
  6. امام عسکری‏ برای تثبیت امامت فرزندش چه تدابیری اندیشید؟ (پرسش)
  7. میان نظام امامت و غیبت امام مهدی چه ارتباطی وجود دارد؟ (پرسش)
  8. پس از شهادت امام حسن عسکری چه اختلاف‌‌هایی بر سر مسئله امامت به‌وجود آمد؟ (پرسش)
  9. چرا امام عسکری اقدام به معرفی و نشان دادن فرزندش به برخی از شیعیان نمودند؟ (پرسش)
  10. امام مهدی در پاسخ سعد بن عبدالله قمی دلیل عدم انتخابی بودن امام را چگونه بیان فرموده است؟ (پرسش)
  11. جریان تحویل وجوهات و هدایای شیعیان به امام عسکری توسط محمد بن اسحاق چیست؟ (پرسش)
  12. امام حسن عسکری درباره جانشین بعد از خود چه فرموده است؟ (پرسش)
  13. چه کسانی بر جنازه امام حسن عسکری نماز خوانده‌اند؟ (پرسش)
  14. مقام علمی امام مهدی در روایات چگونه بیان شده است؟ (پرسش)
  15. حدیث ولایت چیست و چه ارتباطی با امامت امام مهدی دارد؟ (پرسش)
  16. چه ارتباطی میان حدیث معراج و امامت امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)

جستارهای وابسته

منابع

منبع‌شناسی جامع امام عسکری

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ ر.ک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۵۰۳
  2. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۶۴-۷۰.
  3. ↑ شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۱، باب ۱۷۶، ص ۲۳۰
  4. ↑ شیخ طوسی، التهذیب، ج ۶، ص ۹۲؛ر.ک: مهدی پیشوایی، سیره پیشوایان (ع)، ص ۶۱۵
  5. ↑ ر. ک: شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، مقدمه
  6. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۶۴-۷۰.
  7. ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، باب ۲۸، ح ۱
  8. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۶۴-۷۰.
  9. ↑ شیخ مفید، الارشاد، ص ۳۴۶
  10. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۶۴-۷۰.
  11. ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۱، ص۱۵۳، ۱۵۴.
  12. ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص ۴۲۷ به بعد
  13. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۶۴-۷۰.
  14. ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۱، ص۱۵۴، ۱۵۵
  15. ↑ نجاشی، فهرست اسماء مصنفی الشیعة، ص ۶۶؛ شیخ طوسی، الفهرست، ص ۲۳
  16. ↑ محمد جواد طبسی، حیاة الامام العسکری، ص ۳۳۳
  17. ↑ حسن بن علی بن شعبه، تحف العقول، ص ۴۸۶
  18. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۶۴-۷۰.
  19. ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۱، ص۱۵۵، ۱۵۶.
  20. ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۱۴
  21. ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۱، ص۱۵۶.
  22. ↑ شیخ مفید، الارشاد، ص ۳۴۳؛ ابن شهر اشوب، مناقب آل أبی طالب، ج ۴، ص ۴۳۹؛ مسعودی، اثبات الوصیة، ص ۲۴۲؛ سید محسن امین، اعیان الشیعة، ص ۴۰؛ طبرسی، اعلام الوری، ص ۳۷۲؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۵۰۸
  23. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۶۴-۷۰.
  24. ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۱، ص۱۵۶.
  25. ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۱، ص۱۵۷.
  26. ↑ محمد جواد طبسی، حیاة الامام العسکری علیه السّلام، ص ۱۲۱
  27. ↑ مسعودی، اثبات الوصیة، ص ۲۳۴
  28. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۶۴-۷۰.
  29. ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۱، ص۱۵۷.
  30. ↑ این، بعد از من صاحب شما است؛ شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، ص ۳۴۸.
  31. ↑ همانا فرزندم، قائم بعد از من است؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۵۲۴، ح ۴.
  32. ↑ این پیشوای شما پس از من و جانشین من بر شما است؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۴۳۵، ح ۲.
  33. ↑ فرزندم محمد، همان امام و حجت پس از من است؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۴۰۹، ح ۹
  34. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۶۴-۷۰.
  35. ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۱، ص۱۵۸.
  36. ↑ با استفاده از: مهدی پیشوایی، سیره پیشوایان علیهم السّلام، ص ۶۱۵- ۶۶۲
  37. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۶۴-۷۰.
  38. ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۱، ص۱۵۸.
  39. ↑ ر. ک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۵۰۵؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص ۴۳
  40. ↑ شیخ مفید، الارشاد، ص ۳۲۵؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۰، ص ۳۳۴
  41. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۶۴-۷۰.
  42. ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۴۰۸، ح ۶
  43. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۶۴-۷۰.
  44. ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۱، ص۱۵۹، ۱۶۰.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=امام_عسکری_در_معارف_مهدویت&oldid=377283»