ویژگی‌های منتظران راستین امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
 
(۷۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{پرسش غیرنهایی}}
{{جعبه اطلاعات پرسش
{{جعبه اطلاعات پرسش
| موضوع اصلی       = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع فرعی        = [[ویژگی‌های منتظران راستین]] [[امام مهدی]] چیست؟
| تصویر = 7626626268.jpg
| تصویر             = 7626626268.jpg
| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت]]   
| اندازه تصویر      = 200px
| مدخل اصلی =  [[ویژگی‌ منتظران راستین]]
| مدخل بالاتر     = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت]]   
| مدخل وابسته =  
| مدخل اصلی   =  [[ویژگی‌ منتظران راستین]]
| تعداد پاسخ = ۲۰
| مدخل وابسته   =
| پاسخ‌دهنده        =
| پاسخ‌دهندگان      = ۲۰ پاسخ
}}
}}
'''[[ویژگی‌های منتظران راستین]] [[امام مهدی]] چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.
'''[[ویژگی‌های منتظران راستین]] [[امام مهدی]] چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.


==عبارت‌های دیگری از این پرسش==
== پاسخ جامع اجمالی ==
==پاسخ جامع اجمالی==
=== مقدمه ===
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
ایجاد حالت [[انتظار]] مستلزم تحقق مقدماتی است که با فراهم شدن آنها [[فرد]] به‌عنوان [[منتظِر]] [[حقیقی]] شناخته می‌‌شود<ref>ر.ک: [[سکینه طاووسی|طاووسی، سکینه]]، [[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]، ص ۲۱-۲۲.</ref>. اگر [[امام مهدی]] {{ع}} و [[اهداف]] [[قیام]] و [[انقلاب]] ایشان به‌درستی شناخته شود، [[ویژگی‌های منتظران واقعی]] هم معلوم خواهد شد. از آنجا که [[امام مهدی]] {{ع}} [[سفیر]] [[الهی]] برای [[نجات]] [[جامعۀ بشری]] از [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]] و [[تباهی]] است، ارمغان ظهورش، عدالت‌گستری در همۀ [[شئون]] [[زندگی فردی]] و [[اجتماعی]] و [[هدایت]] [[انسان]] به مسیر خدایی و رها شدن از [[بندگی]] غیر خداست. [[منتظر واقعی]] نیز باید در جهت تحقق اهداف و آرمان‌های او حرکت کند<ref>ر.ک: [[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۹۸.</ref>. نقش [[یاوران]] در موفقیت‌های [[الهی]] انکارناپذیر است از این رو همۀ آحاد [[جامعه]] [[منتظِر]] و بعض افراد به صورت ویژه باید درصدد کسب ویژگی‌ها و آمادگی‌های لازم باشند<ref>ر.ک: [[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص ۱۲۱-۱۲۳.</ref>.
<div style="border-right-style: solid; border-right-color: #FFCC33; background-color: #FFF1B9; font-size: 100%;">* ''<sub>پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده می‌شود:</sub>''</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
{| style="text-align: center; background-color:##fff; width:40%; border-radius:0px; align:left !important; margin:left"
|-
|[[پرونده:1368171.jpg|75px|link=سید محمد صدر]]||[[پرونده:11736.jpg|75px|link=محمد جواد فاضل لنکرانی]]||[[پرونده:11466.jpg|75px|link=لطف‌الله صافی گلپایگانی]]||[[پرونده:3073589.jpg|75px|link=محسن اراکی]]||[[پرونده:151910.jpg|75px|link=محمد مهدی آصفی]]||[[پرونده:769540432.jpg|75px|link=عبدالله جوادی آملی]]||[[پرونده:136863.JPG|75px|link=خدامراد سلیمیان]]||[[پرونده:Pic557.jpg|75px|link=عبدالرحمن انصاری]]||[[پرونده:Pic434.jpg|75px|link=میرزا عباس مهدوی‌فرد]]||[[پرونده:13681242.jpeg|75px|link=ابراهیم کوثری]]
|-
|<sub>[[سید محمد صدر|صدر]]</sub>||<sub>[[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی]]</sub>||<sub>[[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی]]</sub>||<sub>[[محسن اراکی|اراکی]]</sub>||<sub>[[محمد مهدی آصفی|آصفی]]</sub>||<sub>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]]</sub>||<sub>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان]]</sub>||<sub>[[عبدالرحمن انصاری|انصاری]]</sub>||<sub>[[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد]]</sub>||<sub>[[ابراهیم کوثری|کوثری]]</sub>


|-
=== اقسام [[ویژگی‌های منتظران]] ===
|[[پرونده:11192.jpg|75px|link=عسکر دیرباز]]||[[پرونده:5625325.jpg|75px|link=امیر محسن عرفان]]||[[پرونده:151937.jpg|75px|link=سید اسدالله هاشمی شهیدی]]||[[پرونده:13681165.jpg|75px|link=امیر مهدی حکیمی]]||[[پرونده:152266.jpg|75px|link=علی اصغر احمدی]]||[[پرونده:1100230.jpg|75px|link=منصور هرنجی]]||[[پرونده:11121.jpg|75px|link=سید علی موسوی]]||[[پرونده:1100130.jpg|75px|link=سکینه طاووسی]]||[[پرونده:1368303.jpg|75px|link=پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]
1.'''ویژگی‌های [[فکری]] و [[اعتقادی]]''': [[فکر]]، زیربنای [[اعمال]] و [[رفتار انسان]] است و [[باورهای اساسی]] [[حیات]] [[آدمی]] را در حصار خود [[حفظ]] می‌‌کند. [[رسالت]] [[انبیا]] و [[اولیا]] [[تربیت]] [[انسان]] و رها ساختن او از [[جهل]] و عرضۀ حقایق امور است. در جریان [[انتظار]] [[انسان]] با قرار گرفتن تحت [[تربیت]] [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} و [[طهارت]] [[فکری]] و [[عقلی]]، [[رشد]] می‌کند<ref>ر.ک: [[سیمین صمیمی|صمیمی، سیمین]]، [[عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث (مقاله)|عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث]].</ref>. آنچه [[قیام]] و [[انقلاب جهانی امام زمان]] را از دیگر [[انقلاب‌ها]] متمایز و ممتاز می‌سازد، دگرگونی‌های [[اعتقادی]] و [[باور]] انسان‌هاست که در پرتو تلاش‌های او و یارانش پدید خواهد آمد. مقصود از آمادگی در عرصۀ [[باورها]]، بیشتر آمادگی در عرصۀ فرهنگ دینی است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص۶۸.</ref>.
|-
|<sub>[[عسکر دیرباز|دیرباز]]</sub>||<sub>[[امیر محسن عرفان|عرفان]]</sub>||<sub>[[سید اسدالله هاشمی شهیدی|هاشمی شهیدی]]</sub>||<sub>[[امیر مهدی حکیمی|حکیمی]]</sub>||<sub>[[علی اصغر احمدی|احمدی]]</sub>||<sub>[[منصور هرنجی|هرنجی]]</sub>||<sub>[[سید علی موسوی|موسوی]]</sub>||<sub>[[سکینه طاووسی|طاووسی]]</sub>||<sub>آینده روشن</sub>


|-
برخی از ویژگی‌های [[فکری]] و [[اعتقادی]] عبارت‌اند از:
|}
# '''الف) خداجویی''': [[زمینه‌سازان ظهور]]، [[خداوند]] را آن‌گونه که شایسته است می‌شناسند. [[حضرت علی]] {{ع}} فرموده است: «مردانی [[مؤمن]] که [[خدا]] را چنان که شایسته است شناخته‌اند و آنان، [[یاران مهدی]] {{ع}} در آخرالزمانند»<ref>{{متن حدیث|رِجالٌ مُؤمِنُونَ عَرِفُوا اللهَ حَق مَعرِفَتِهِ وَهُمْ اَنْصارُالمَهْدِی فِی آخِرِ الزمانِ}}؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۸؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۷، ص ۲۲۹، ح۶۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]] ج۳ ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref> البته [[ایمان]] آنها به همراه [[انتظار]] است. درجۀ بالایی از [[ایمان]] که به حداقل‌ها بسنده نمی‌کند و در اندیشۀ تحقق حداکثری مقاصد الهی است<ref>ر.ک: [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص۱۵۱-۱۶۰؛ [[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص۱۲۱-۱۲۳.</ref>. [[انسان]] [[منتظِر]] همیشه متوجه [[خداوند]] است، زیرا همواره [[چشم به راه]] فرجی است که به [[ارادۀ الهی]] محقق می‌شود<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]] ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳. </ref>.
===مقدمه===
# '''ب) [[اعتقاد]] [[راسخ]]''': [[منتظران واقعی]] در نقطۀ اوج [[اعتقادات دینی]] و در آن ثابت‌قدم هستند؛ چنانچه [[پیامبر اکرم]] {{صل}} به [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} فرمودند: «[[یا علی]]! بدان باعظمت‌ترین [[انسان‌ها]] به لحاظ [[یقین]] کسانی هستند که در [[آخرالزمان]] می‌آیند که‌ پیامبری‌ ندیده‌اند و [[حجت]] از آنها‌ غایب‌ است. آنان به سیاهی‌های روی سفیدی (نوشته‌های [[قرآن]] و [[حدیث]]) [[ایمان]] می‌آورند»<ref>{{متن حدیث|یَا عَلِیُّ وَ اعْلَمْ أَنَّ أَعْظَمَ النَّاسِ یَقِیناً، قَوْمٌ یَکُونُونَ فِی آخِرِ الزَّمَانِ لَمْ یَلْحَقُوا النَّبِیَّ وَ حُجِبَ عَنْهُمُ الْحُجَّةُ فَآمَنُوا بِسَوَادٍ فِی بَیَاضٍ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۵.</ref>. [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}} به [[پیامبران]] و [[مکتب]] آنها و تجدید عهد با آنان توجه دارند؛ زیرا او یادآور اوصاف و آثار [[پیامبران]] و [[اوصیا]] است<ref>ر.ک: [[سید علی موسوی|موسوی، سید علی]]، [[فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن (مقاله)|فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن]]، ص۲۳۲؛ [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]، ص۳۵.</ref>.
ایجاد حالت [[انتظار]] مستلزم تحقق مقدماتی است که با فراهم شدن آنها [[فرد]] به‌عنوان [[منتظِر]] [[حقیقی]] شناخته می‌‌شود<ref>ر.ک: [[سکینه طاووسی|طاووسی، سکینه]]، [[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]، ص ۲۱-۲۲.</ref>. اگر [[امام مهدی]]{{ع}} و [[اهداف]] [[قیام]] و [[انقلاب]] ایشان به‌درستی شناخته شود،  [[ویژگی‌های منتظران واقعی]] هم معلوم خواهد شد. از آنجا که [[امام مهدی]]{{ع}} [[سفیر]] [[الهی]] برای [[نجات]] [[جامعۀ بشری]] از [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]] و [[تباهی]] است، ارمغان ظهورش، [[عدالت‌گستری]] در همۀ [[شئون]] [[زندگی فردی]] و [[اجتماعی]] و [[هدایت]] [[انسان]] به مسیر خدایی و رها شدن از [[بندگی]] غیر خداست. [[منتظر واقعی]] نیز باید در جهت تحقق اهداف و آرمان‌های او حرکت کند<ref>ر.ک: [[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۹۸.</ref>. نقش [[یاوران]] در موفقیت‌های [[الهی]] انکارناپذیر است از این رو همۀ [[آحاد]] [[جامعه]] [[منتظِر]] و بعض افراد به صورت ویژه باید درصدد کسب ویژگی‌ها و آمادگی‌های لازم باشند<ref>ر.ک: [[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص ۱۲۱-۱۲۳.</ref>.
# '''ج) [[عدالت خواهی]]''': [[انتظار ظهور]] یعنی [[انتظار]] عدل جهانی و [[حضرت مهدی]] {{ع}} تجسم اعلای [[حق]] است و [[جهان]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند و کسی می‌تواند [[منتظر]] گسترش عدل و [[قسط]] در [[جامعه]] باشد که [[روح]] و [[جان]] او سرشار از [[دادخواهی]] و عدل‌پروری باشد<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹؛ [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]، ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه (مقاله)|ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه]].</ref>. بنابراین حرکت [[منتظران ظهور]] در قلمرو اندیشه‌های نظری، در مدار تعلیم کتاب و حکمت است<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه (مقاله)|ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه]].</ref>.
===اقسام [[ویژگی‌های منتظران]]===
# '''د) [[شناخت امام زمان]]''': [[شناخت امام]] در هر زمانی بر [[پیروان]] لازم و ضروری است ولی اهمیت آن در مورد [[امام دوازدهم]] به جهاتی مانند ولادت و زندگانی پنهانی ایشان بیشتر است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]] ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: «[[امام زمان]] خویش را بشناس، پس وقتی او را [[شناختی]]، پیش افتادن و یا تأخیر این امر، آسیبی به تو نمی‌رساند... پس هر آنکس که امامت|امام خویش را بشناسد، مانند کسی است که در [[خیمه]] [[قائم]] {{ع}} باشد»<ref>{{متن حدیث|اِعرِفْ اِمامَکَ فَاِذا عَرَفْتَهُ لَمْ یَضُرکَ؛ تَقَدمَ هَذا الامرُ اَمْ تَأَخرَ... فَمَنْ عَرَفَ اِمامَهُ کانَ کَمَنْ هُوَ فِی فُسْطاطِ القائِمِ}}؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص ۳۳۱، ح۷.</ref><ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]] ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref> [[باور]] به اینکه آن [[رهبر]] [[پیروز]]، [[حضرت مهدی]] {{ع}} است، از [[ضروریات مذهب]] [[امامیه]] است<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹؛ [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]، ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳؛ [[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۱۱و۱۲.</ref>. اگر شخص [[منتظِر]]، امامش را به [[درستی]] بشناسد، جذب هیچ [[فرد]] یا گروهی نخواهد شد که هدفی غیر از [[امام عصر]] {{ع}} دارند<ref>ر.ک: [[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸. </ref>.
1.'''ویژگی‌های [[فکری]] و [[اعتقادی]]''': [[فکر]]، زیربنای [[اعمال]] و [[رفتار انسان]] است و [[باورهای اساسی]] [[حیات]] [[آدمی]] را در حصار خود [[حفظ]] می‌‌کند. [[رسالت]] [[انبیا]] و [[اولیا]] [[تربیت]] [[انسان]] و رها ساختن او از [[جهل]] و عرضۀ حقایق امور است. در جریان [[انتظار]] [[انسان]] با قرار گرفتن تحت [[تربیت]] [[حضرت ولی عصر]]{{ع}} و [[طهارت]] [[فکری]] و [[عقلی]]، [[رشد]] می‌کند<ref>ر.ک: [[سیمین صمیمی|صمیمی، سیمین]]، [[عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث (مقاله)|عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث]].</ref>. آنچه [[قیام]] و [[انقلاب جهانی امام زمان]] را از دیگر [[انقلاب‌ها]] متمایز و ممتاز می‌سازد، دگرگونی‌های [[اعتقادی]] و [[باور]] انسان‌هاست که در پرتو تلاش‌های او و یارانش پدید خواهد آمد. مقصود از [[آمادگی]] در عرصۀ [[باورها]]، بیشتر [[آمادگی]] در عرصۀ [[فرهنگ دینی]] است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص۶۸.</ref>.
# '''ه) [[بصیرت]]''': [[منتظران]] با [[بصیرت]] از دور‌‌ بودن راه، [[مأیوس]] نمی‌شوند و در بحران‌ها کمر [[خم]] نمی‌کنند<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>. آنها به دنبال بر هم زدن موازنه معادلات و موازنه‌های مورد توافق قدرت‌های بزرگ مسلط بر [[دنیا]] هستند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]] ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>.
# '''و) قرآن‌مداری''': ویژگی دیگر [[اعتقادی]] [[منتظران]] بهره‌گیری و توجه ویژه به [[قرآن]] است زیرا [[امام زمان]] {{ع}} مجری و زنده کنندۀ [[احکام]] [[قرآن]] است<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]، ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>.
# '''ز) یقین به ظهور و نزدیک دانستن آن''': هر اندازه [[علم]] و یقین به ظهور عمیق‌تر باشد، [[انتظار]] هم شدیدتر و قوی‌تر خواهد بود<ref>ر.ک: [[سکینه طاووسی|طاووسی، سکینه]]، [[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]، ص ۲۱-۲۲.</ref>. نزدیک دیدن ظهور موجب شدیدتر شدن [[انتظار]] می‌شود، [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: «آنها ([[کافران]] و ناباوران) [[ظهور امام]] را دور می‌بینند ولی ما آن را نزدیک می‌بینیم»<ref>{{متن حدیث|قال الصادق {{ع}}: إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیدًا وَنَرَاهُ قَرِیبًا}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۹۹، ب ۷، ص ۱۱۲، ح ۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[سکینه طاووسی|طاووسی، سکینه]]، [[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]، ص ۲۱-۲۲.</ref>


*برخی از ویژگی‌های [[فکری]] و [[اعتقادی]] عبارت‌اند از:
2. '''ویژگی‌های [[روحی]] و روانی''': برای [[درک]] [[زمان ظهور حضرت مهدی]] {{ع}}، اساسی‌ترین ویژگی در بخش [[رفتار]]، ایجاد [[آمادگی روحی]] و روانی در خود است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. [[انتظار]]، در تمام ابعاد روحی و روانی [[فرد]] [[منتظِر]] تأثیرگذار است. [[انتظار صحیح]] امری سازنده و آرامش‌بخش در [[روح]] و روان [[فرد]] است؛ به عبارتی دیگر [[هدف]] از [[انتظار فرج]]، رها شدن از تنگناهای [[روحی]] و روانی و [[امید]] به آینده‌ای بهتر است که بخشی از [[آسایش]] و [[آرامش روحی]] و روانی را نیز تأمین می‌کند. از این رو، [[فرج]] و [[گشایش]] شمرده می‌شود و حتی عنوان "مِن أعظم الفرج (از بزرگ‌ترین فَرَج‌ها)" را به دست می‌آورَد<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری شهری، محمد]]، [[دانشنامه امام مهدی (کتاب)|دانشنامه امام مهدی]]، ج ۵، ص ۳۱۲ ـ ۳۱۴. </ref>.
*'''الف) [[خداجویی]]''': [[زمینه‌سازان ظهور]]، [[خداوند]] را آن‌گونه که [[شایسته]] است می‌شناسند. [[حضرت علی]]{{ع}} فرموده است: «مردانی [[مؤمن]] که [[خدا]] را چنان که [[شایسته]] است شناخته‌اند و آنان، [[یاران مهدی]]{{ع}} در آخرالزمانند»<ref>{{متن حدیث|رِجالٌ مُؤمِنُونَ عَرِفُوا اللهَ حَق مَعرِفَتِهِ وَهُمْ اَنْصارُالمَهْدِی فِی آخِرِ الزمانِ}}؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۸؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۷، ص ۲۲۹، ح۶۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]] ج۳ ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref> البته [[ایمان]] آنها به همراه [[انتظار]] است. درجۀ بالایی از [[ایمان]] که به حداقل‌ها بسنده نمی‌کند و در اندیشۀ تحقق حداکثری [[مقاصد الهی]] است<ref>ر.ک: [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص۱۵۱-۱۶۰؛ [[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص۱۲۱-۱۲۳.</ref>. [[انسان]] [[منتظِر]] همیشه متوجه [[خداوند]] است، زیرا همواره [[چشم به راه]] فرجی است که به [[ارادۀ الهی]] محقق می‌شود<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]] ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳. </ref>.
*'''ب) [[اعتقاد]] [[راسخ]]''': [[منتظران واقعی]] در نقطۀ اوج [[اعتقادات دینی]] و در آن ثابت‌قدم هستند؛ چنانچه [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرمودند: «[[یا علی]]! بدان باعظمت‌ترین [[انسان‌ها]] به لحاظ [[یقین]] کسانی هستند که در [[آخرالزمان]] می‌آیند که‌ پیامبری‌ ندیده‌اند و [[حجت]] از آنها‌ غایب‌ است. آنان به سیاهی‌های روی سفیدی (نوشته‌های [[قرآن]] و [[حدیث]]) [[ایمان]] می‌آورند»<ref>{{متن حدیث|یَا عَلِیُّ وَ اعْلَمْ أَنَّ أَعْظَمَ النَّاسِ یَقِیناً، قَوْمٌ یَکُونُونَ فِی آخِرِ الزَّمَانِ لَمْ یَلْحَقُوا النَّبِیَّ وَ حُجِبَ عَنْهُمُ الْحُجَّةُ فَآمَنُوا بِسَوَادٍ فِی بَیَاضٍ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۵.</ref>. [[یاران حضرت مهدی]]{{ع}} به [[پیامبران]] و [[مکتب]] آنها و [[تجدید عهد]] با آنان توجه دارند؛ زیرا او یادآور اوصاف و آثار [[پیامبران]] و [[اوصیا]] است<ref>ر.ک: [[سید علی موسوی|موسوی، سید علی]]، [[فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن (مقاله)|فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن]]، ص۲۳۲؛ [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]، ص۳۵.</ref>.
*'''ج) [[عدالت خواهی]]''': [[انتظار ظهور]] یعنی [[انتظار]] [[عدل جهانی]] و [[حضرت مهدی]]{{ع}} تجسم اعلای [[حق]] است و [[جهان]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند و کسی می‌تواند [[منتظر]] [[گسترش عدل]] و [[قسط]] در [[جامعه]] باشد که [[روح]] و [[جان]] او سرشار از [[دادخواهی]] و عدل‌پروری باشد<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹؛ [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]، ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه (مقاله)|ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه]].</ref>. بنابراین حرکت [[منتظران ظهور]] در قلمرو اندیشه‌های نظری، در مدار [[تعلیم کتاب و حکمت]] است<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه (مقاله)|ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه]].</ref>.
*'''د) [[شناخت امام زمان]]''': [[شناخت امام]] در هر زمانی بر [[پیروان]] لازم و ضروری است ولی اهمیت آن در مورد [[امام دوازدهم]] به جهاتی مانند ولادت و زندگانی [[پنهانی]] ایشان بیشتر است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]] ج۳، ص۵۴-۶۱  و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «[[امام زمان]] خویش را بشناس، پس وقتی او را [[شناختی]]، پیش افتادن و یا تأخیر این امر، آسیبی به تو نمی‌رساند... پس هر آنکس که امامت|امام خویش را بشناسد، مانند کسی است که در [[خیمه]] [[قائم]]{{ع}} باشد»<ref>{{متن حدیث|اِعرِفْ اِمامَکَ فَاِذا عَرَفْتَهُ لَمْ یَضُرکَ؛ تَقَدمَ هَذا الامرُ اَمْ تَأَخرَ... فَمَنْ عَرَفَ اِمامَهُ کانَ کَمَنْ هُوَ فِی فُسْطاطِ القائِمِ}}؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص ۳۳۱، ح۷.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]] ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref> [[باور]] به اینکه آن [[رهبر]] [[پیروز]]، [[حضرت مهدی]]{{ع}} است، از [[ضروریات مذهب]] [[امامیه]] است<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹؛ [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]، ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳؛ [[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۱۱و۱۲.</ref>. اگر شخص [[منتظِر]]، امامش را به [[درستی]] بشناسد، جذب هیچ [[فرد]] یا گروهی نخواهد شد که هدفی غیر از [[امام عصر]]{{ع}} دارند<ref>ر.ک: [[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸. </ref>.
*'''ه) [[بصیرت]]''': [[منتظران]] با [[بصیرت]] از دور‌‌ بودن [[راه]]، [[مأیوس]] نمی‌شوند و در بحران‌ها کمر [[خم]] نمی‌کنند<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>. آنها به دنبال بر هم زدن موازنه معادلات و موازنه‌های مورد توافق قدرت‌های بزرگ مسلط بر [[دنیا]] هستند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]] ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>.
*'''و) قرآن‌مداری''': ویژگی دیگر [[اعتقادی]] [[منتظران]] بهره‌گیری و توجه ویژه به [[قرآن]] است زیرا [[امام زمان]]{{ع}} مجری و زنده کنندۀ [[احکام]] [[قرآن]] است<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]، ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>.
*'''ز) [[یقین به ظهور]] و نزدیک دانستن آن''': هر اندازه [[علم]] و [[یقین به ظهور]] عمیق‌تر باشد، [[انتظار]] هم شدیدتر و قوی‌تر خواهد بود<ref>ر.ک: [[سکینه طاووسی|طاووسی، سکینه]]، [[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]، ص ۲۱-۲۲.</ref>. [[نزدیک دیدن ظهور]] موجب شدیدتر شدن [[انتظار]] می‌شود، [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «آنها ([[کافران]] و ناباوران) [[ظهور امام]] را دور می‌بینند ولی ما آن را نزدیک می‌بینیم»<ref>{{متن حدیث|قال الصادق{{ع}}: إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیدًا وَنَرَاهُ قَرِیبًا}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۹۹، ب ۷، ص ۱۱۲، ح ۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[سکینه طاووسی|طاووسی، سکینه]]، [[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]، ص ۲۱-۲۲.</ref>.
2. '''ویژگی‌های [[روحی]] و [[روانی]]''': برای [[درک]] [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}}، اساسی‌ترین ویژگی در بخش [[رفتار]]، ایجاد [[آمادگی روحی]] و [[روانی]] در خود است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. [[انتظار]]، در تمام [[ابعاد روحی و روانی]] [[فرد]] [[منتظِر]] تأثیرگذار است. [[انتظار صحیح]] امری سازنده و آرامش‌بخش در [[روح]] و روان [[فرد]] است؛ به عبارتی دیگر [[هدف]] از [[انتظار فرج]]، رها شدن از تنگناهای [[روحی]] و [[روانی]] و [[امید]] به آینده‌ای بهتر است که بخشی از [[آسایش]] و [[آرامش روحی]] و [[روانی]] را نیز تأمین می‌کند. از این رو، [[فرج]] و [[گشایش]] شمرده می‌شود و حتی عنوان "مِن أعظم الفرج (از بزرگ‌ترین فَرَج‌ها)" را به دست می‌آورَد<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری شهری، محمد]]، [[دانشنامه امام مهدی (کتاب)|دانشنامه امام مهدی]]، ج ۵، ص ۳۱۲ ـ ۳۱۴. </ref>.
   
   
*از جمله ویژگی‌های [[روحی]] و [[روانی]] [[منتظران]] می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
از جمله ویژگی‌های [[روحی]] و روانی [[منتظران]] می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
*'''الف) [[امیدواری]] به [[آینده]] و [[جهانی شدن]]''': [[ایمان]] و [[امید]] به آنچه در [[آینده]] اتفاق خواهد افتاد. [[انتظار]] [[انسان]] را از [[خانه]] [[خودمحوری]] بیرون می‌آورد و موجب می‌شود [[انسان]] جهانی بیاندیشد<ref>ر.ک: [[علی اصغر احمدی|احمدی، علی اصغر]]، [[شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان (مقاله)|شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص ۱۴۹-۱۵۳.</ref>.
# '''الف) [[امیدواری]] به [[آینده]] و [[جهانی شدن]]''': [[ایمان]] و [[امید]] به آنچه در [[آینده]] اتفاق خواهد افتاد. [[انتظار]] [[انسان]] را از [[خانه]] [[خودمحوری]] بیرون می‌آورد و موجب می‌شود [[انسان]] جهانی بیاندیشد<ref>ر.ک: [[علی اصغر احمدی|احمدی، علی اصغر]]، [[شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان (مقاله)|شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص ۱۴۹-۱۵۳.</ref>.
*'''ب) استعداد و [[آمادگی]] کامل برای تحقق یافتن و پیاده شدن [[عدالت کامل]]''': به طوری که اگر هم جزء دعوت‌کنندگان و [[ایثارگران]] در [[راه]] آن [[حضرت]] نیست، ولی حداقل فردی [[شایسته]] برای [[پذیرش]] [[دعوت]] آن [[حضرت]] باشد<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>.
# '''ب) استعداد و آمادگی کامل برای تحقق یافتن و پیاده شدن عدالت کامل''': به طوری که اگر هم جزء دعوت‌کنندگان و [[ایثارگران]] در راه آن حضرت نیست، ولی حداقل فردی شایسته برای [[پذیرش]] [[دعوت]] آن حضرت باشد<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>.
*'''ج) [[مودت]] [[نسب]] به [[اهل بیت]] به‌ویژه [[امام مهدی]]''': علاقه، [[محبت]] و [[دلبستگی]] نسبت به [[امام]] بر شدت [[انتظار]] می‌افزاید<ref>ر.ک: [[سکینه طاووسی|طاووسی، سکینه]]، [[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]، ص ۲۱-۲۲؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه (مقاله)|ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه]].</ref>.  
# '''ج) [[مودت]] نسب به [[اهل بیت]] به‌ویژه [[امام مهدی]]''': علاقه، [[محبت]] و دلبستگی نسبت به [[امام]] بر شدت [[انتظار]] می‌افزاید<ref>ر.ک: [[سکینه طاووسی|طاووسی، سکینه]]، [[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]، ص ۲۱-۲۲؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه (مقاله)|ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه]].</ref>.
3. '''[[ویژگی‌های اخلاقی]] و [[تربیتی]]''': از ویژگی‌های اصلی [[منتظران]] [[حکومت مهدوی]]، [[تهذیب نفس]] و [[آراستگی به مکارم اخلاق]] است<ref>ر.ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر (مقاله)|ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر]]، ص ۲۶۵.</ref>. [[انسان]] با توجه به نیروی [[تفکر]] می‌تواند در مسیر‌ رشد‌ [[فکری]] و اخلاقی‌ گام‌ بردارد و با‌ امدادهای‌ [[الهی]] و وجود [[رهبری الهی]]، جهشی بسیار فراگیر داشته باشد<ref>ر.ک: [[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص ۱۱۸.</ref>. [[انتظار]] در بین [[جامعه منتظر]]؛ [[فرهنگی]] ممتاز و بی‌بدیل می‌سازد که می‌تواند [[جامعۀ اسلامی]] را در [[راه]] [[پیشرفت]] و [[تکامل]] جلو ببرد<ref>ر.ک: [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار، ص۲۰۰-۲۰۱.</ref> و بزرگترین وجه تمایز [[جامعۀ اسلامی]]، از دیگر جامعه‌ها، همان [[اخلاق]] [[نورانی]] [[اسلام]] است. [[منتظران]] برای هماهنگی با [[امام زمان]]{{ع}} در اهتمام به رعایت [[محاسن اخلاق]]، همۀ تلاش و کوشش خود را به کار می‌گیرند. در [[حدیثی]] از [[امام صادق]]{{ع}} آمده است: «هر کس [[دوست]] دارد از [[یاران حضرت قائم]]{{ع}} باشد، باید [[منتظر]] باشد و در حال [[انتظار]] به [[پرهیزگاری]] و [[اخلاق نیکو]] [[رفتار]] نماید»<ref>{{متن حدیث|مَنْ‏ سَرَّهُ‏ أَنْ‏ یَکُونَ‏ مِنْ‏ أَصْحَابِ‏ الْقَائِمِ‏ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ‏ بِالْوَرَعِ‏ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ}}؛ غیبت نعمانی، ص۲۰۷.</ref><ref>ر.ک: [[نویسندگان آفتاب مهر]]، ج۲، ص ۱۳۴ ـ ۱۳۷؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، ص۲۴۲؛ [[علی باقی نصرآبادی|نصرآبادی، علی باقی]]، [[نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب (مقاله)|نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب]]، ص ۱۳۱-۱۳۲؛ [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر (مقاله)|ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر]]، ص ۲۶۵؛ [[محمد مهدی گرجیان|گرجیان، محمد مهدی]]، [[تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه (مقاله)|تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه]]، ص ۲۲؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ج ۱، ص ۳۲۴؛ [[محبوب شفائی|شفائی، محبوب]]، [[موعود حق (کتاب)|موعود حق]]، ص ۸۴-۸۸. </ref>


*چند نمونه از [[ویژگی‌های اخلاقی]] و [[تربیتی]] [[منتظران راستین]] عبارت‌اند از:
3. '''ویژگی‌های اخلاقی و [[تربیتی]]''': از ویژگی‌های اصلی [[منتظران]] [[حکومت مهدوی]]، [[تهذیب نفس]] و آراستگی به مکارم اخلاق است<ref>ر.ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر (مقاله)|ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر]]، ص ۲۶۵.</ref>. [[انسان]] با توجه به نیروی [[تفکر]] می‌تواند در مسیر‌ رشد‌ [[فکری]] و اخلاقی‌ گام‌ بردارد و با‌ امدادهای‌ [[الهی]] و وجود [[رهبری الهی]]، جهشی بسیار فراگیر داشته باشد<ref>ر.ک: [[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص ۱۱۸.</ref>. [[انتظار]] در بین جامعه منتظر؛ [[فرهنگی]] ممتاز و بی‌بدیل می‌سازد که می‌تواند [[جامعۀ اسلامی]] را در راه [[پیشرفت]] و [[تکامل]] جلو ببرد<ref>ر.ک: [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار، ص۲۰۰-۲۰۱.</ref> و بزرگترین وجه تمایز [[جامعۀ اسلامی]]، از دیگر جامعه‌ها، همان [[اخلاق]] [[نورانی]] [[اسلام]] است. [[منتظران]] برای هماهنگی با [[امام زمان]] {{ع}} در اهتمام به رعایت [[محاسن اخلاق]]، همۀ تلاش و کوشش خود را به کار می‌گیرند. در [[حدیثی]] از [[امام صادق]] {{ع}} آمده است: «هر کس [[دوست]] دارد از [[یاران حضرت قائم]] {{ع}} باشد، باید [[منتظر]] باشد و در حال [[انتظار]] به [[پرهیزگاری]] و [[اخلاق نیکو]] [[رفتار]] نماید»<ref>{{متن حدیث|مَنْ‏ سَرَّهُ‏ أَنْ‏ یَکُونَ‏ مِنْ‏ أَصْحَابِ‏ الْقَائِمِ‏ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ‏ بِالْوَرَعِ‏ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ}}؛ غیبت نعمانی، ص۲۰۷.</ref>.<ref>ر.ک: [[نویسندگان آفتاب مهر]]، ج۲، ص ۱۳۴ ـ ۱۳۷؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، ص۲۴۲؛ [[علی باقی نصرآبادی|نصرآبادی، علی باقی]]، [[نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب (مقاله)|نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب]]، ص ۱۳۱-۱۳۲؛ [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر (مقاله)|ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر]]، ص ۲۶۵؛ [[محمد مهدی گرجیان|گرجیان، محمد مهدی]]، [[تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه (مقاله)|تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه]]، ص ۲۲؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ج ۱، ص ۳۲۴؛ [[محبوب شفائی|شفائی، محبوب]]، [[موعود حق (کتاب)|موعود حق]]، ص ۸۴-۸۸. </ref>
*'''الف)‌ [[گرایش]] اصولی به [[دین‌داری]] و دین‌باوری''': [[انسان]] [[منتظِر]] در اندیشۀ [[نگهداری دین]] خویش و صحت [[اعمال]] خود است<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]] ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>. [[پایبندی]] به [[احکام الهی]] و ترجیح [[دستورات]] [[خداوند]] بر علایق فردی که منجر به اراده‌ای [[قوی]] و اخلاصی [[راستین]] خواهد شد<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>. [[منتظر موعود]] علاوه بر [[دینداری]] و [[تقوی]]، باید [[پارسا]] باشد<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳؛ [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی، لطف‌الله]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص۱۵؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹-۲۱۲.</ref> و باید در مسیر [[خودسازی]]، [[تزکیه نفس]] و ایجاد [[آمادگی]] جسمی و [[روحی]] در جهت آن [[تحول]] بزرگ حرکت کند<ref>ر.ک: [[عبدالرحمن انصاری|ان‍ص‍اری‌، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن]]‌، [[در انتظار خورشید ولایت (کتاب)|در انتظار خورشید ولایت]]، ص ۱۲۶؛ [[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]] ص ۹۸</ref>. [[منتظران امام زمان]] مرزبان دین‌خدا هستند و در اجرای [[دستورات]] [[حق]]، سخت، پیگیر و استوارند<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>.
*'''ب) [[فرمانبرداری از امام]] زمان''': از مهم‌ترین ویژگی‌های رهروان [[راستین]] همسو کردن رفتارها، [[نیت‌ها]] و جهت گیری‌ها، طبق خواست آن [[رهبر الهی]]، است، چراکه نمودهای [[رفتاری]] [[منتظِر]] در [[اطاعت محض]] از [[خداوند]] و اولیای او ظاهر می‌شود<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]] ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. شخصی که [[منتظر]] [[امام زمان]] است، خود را در محضر آن [[حضرت]] دیده و در تمام [[زندگی]] مواظب است یک لحظه هم از [[فرمان]] آن [[حضرت]] [[سرپیچی]] نکند<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>. [[پیامبر]] در توصیف آنها فرموده‌اند: «تلاش‌گر و کوشا در [[پیروی]] از او هستند»<ref>{{متن حدیث|کَدَّادُونَ مُجِدُّونَ فِی طَاعَتِه‏}}؛ عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۶۳. </ref>.
*'''ج) اتصاف به [[فضایل]] [[اسلامی]]''': شخصی که [[منتظر]] [[امام زمان]] خود است، متصف به [[اخلاق]] و [[فضایل]] [[اسلامی]] است<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳؛ امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر ص ۳۵.</ref>، اموری از قبیل: [[ایثار]] و [[مواسات]]؛ [[زهد]] و [[ساده زیستی]] و [[نظم و انضباط]]<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>.
4. '''ویژگی‌های [[سیاسی]] [[منتظران راستین]]''': [[انسان‌ها]] خواستار [[حکومتی]] [[صالح]]، دور از منکر و [[ریا]] فریبند و حاکمی را می‌طلبند که بتواند ارزش‌های [[انسانی]] را در [[جهان]] [[حاکم]] سازد، [[ظلم]]، [[اختناق]]، [[استکبار]] و استعباد را [[نفی]] کند. [[بشریت]] خواستار سیاستی [[الهی]] و [[حکومتی]] واحد است که مرز جغرافیایی نشناسد، [[رهبر]] و راهنمایشان [[قانون]] واحدی باشد، [[ضعیف]] و [[قوی]]، سیاه و سفید، در آن یکی باشد و سخن از رجزخوانی‌ها و حمله‌های نظامی ابرقدرت‌ها به میان نیاید<ref>ر.ک: [[علی قائمی|قائمی، علی]]، [[نگاهی به مسأله انتظار (کتاب)|نگاهی به مسأله انتظار]]، ص۸۱-۸۶.</ref>. بدون [[شک]] با توجه به جهانی ‌بودن [[حکومت حضرت مهدی]]{{ع}}، [[نیازمند]] بازشناسی و بازنمایی ابعاد [[سیاسی]] [[حکومت جهانی]] [[امام]] مهدی|حکومت جهانی آن [[حضرت]] به جهانیان هستیم و [[مشتاقان]] [[برپایی حکومت عدل]] [[جهانی]] ‌باید در دو محور زمینه‌های [[سیاسی]] این اتفاق بزرگ را فراهم نمایند: آشنا شدن با روش‌های [[سیاسی]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} و آشنا کردن دیگران با این اندیشۀ بلند [[سیاسی]]<ref>ر.ک: [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی حضرت مهدی (کتاب)|حکومت جهانی حضرت مهدی]]، ص۸۴ - ۷۹.</ref>.


*برخی از ویژگی‌های [[سیاسی]] [[منتظران راستین]] عبارت‌اند از:  
چند نمونه از ویژگی‌های اخلاقی و [[تربیتی]] [[منتظران راستین]] عبارت‌اند از:
*'''الف) به دنبال تحقق کامل [[دین]] برای تمام [[بشریت]]''': [[انسان]] [[منتظِر]] به [[حاکمیت]] [[اصل دین]] و اجرای یکایک [[تعالیم]] آن چشم دوخته<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]] ص ۳۵.</ref> و به دنبال تحقق کامل [[دین]]، برای تمام [[بشریت]] است، این [[انتظار]] [[مؤمن]] را به [[تشکیل حکومت اسلامی]] سوق می‌دهد<ref>ر.ک: [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص ۱۵۱-۱۶۰.</ref>.
# '''الف)‌ [[گرایش]] اصولی به [[دین‌داری]] و دین‌باوری''': [[انسان]] [[منتظِر]] در اندیشۀ [[نگهداری دین]] خویش و صحت [[اعمال]] خود است<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]] ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>. پایبندی به [[احکام الهی]] و ترجیح [[دستورات]] [[خداوند]] بر علایق فردی که منجر به اراده‌ای [[قوی]] و اخلاصی راستین خواهد شد<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>. منتظر موعود علاوه بر [[دینداری]] و [[تقوی]]، باید [[پارسا]] باشد<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳؛ [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی، لطف‌الله]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص۱۵؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹-۲۱۲.</ref> و باید در مسیر [[خودسازی]]، [[تزکیه نفس]] و ایجاد آمادگی جسمی و [[روحی]] در جهت آن تحول بزرگ حرکت کند<ref>ر.ک: [[عبدالرحمن انصاری|ان‍ص‍اری‌، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن‌]]، [[در انتظار خورشید ولایت (کتاب)|در انتظار خورشید ولایت]]، ص ۱۲۶؛ [[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]] ص ۹۸</ref>. منتظران امام زمان مرزبان دین‌خدا هستند و در اجرای [[دستورات]] [[حق]]، سخت، پیگیر و استوارند<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>.
*'''ب) [[آمادگی]] کارگزاری [[حکومت جهانی]]'''<ref>ر.ک: [[علی اصغر احمدی|احمدی، علی اصغر]]، [[شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان (مقاله)|شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص ۱۴۹-۱۵۳؛ [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>: [[مأموریت امام زمان]]{{ع}} ایجاد [[حکومت عدل جهانی]] و برچیدن بساط [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]]، در سراسر [[جهان]] است که نیاز به [[یاری]] و [[نصرت]] [[مؤمنین]] دارد. چنانچه فراهم کردن امکانات مادی و [[معنوی]] مورد نیاز [[نهضت جهانی ولی عصر]]{{ع}} و نیروها و افراد لازم آن برنامۀ [[عظیم]] و آماده ساختن اذهان عمومی جهانیان برای [[پذیرش]] [[نظام حکومت اسلامی]] نیز لازم است<ref>ر.ک: [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]، ص۹۴-۹۶.</ref>.
# '''ب) [[فرمانبرداری از امام]] زمان''': از مهم‌ترین ویژگی‌های رهروان راستین همسو کردن رفتارها، [[نیت‌ها]] و جهت گیری‌ها، طبق خواست آن رهبر الهی، است، چراکه نمودهای [[رفتاری]] [[منتظِر]] در اطاعت محض از [[خداوند]] و اولیای او ظاهر می‌شود<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]] ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. شخصی که [[منتظر]] [[امام زمان]] است، خود را در محضر آن حضرت دیده و در تمام [[زندگی]] مواظب است یک لحظه هم از [[فرمان]] آن حضرت [[سرپیچی]] نکند<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>. [[پیامبر]] در توصیف آنها فرموده‌اند: «تلاش‌گر و کوشا در [[پیروی]] از او هستند»<ref>{{متن حدیث|کَدَّادُونَ مُجِدُّونَ فِی طَاعَتِه‏}}؛ عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۶۳. </ref>.
# '''ج) اتصاف به [[فضایل]] [[اسلامی]]''': شخصی که [[منتظر]] [[امام زمان]] خود است، متصف به [[اخلاق]] و [[فضایل]] [[اسلامی]] است<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳؛ امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر ص ۳۵.</ref>، اموری از قبیل: [[ایثار]] و [[مواسات]]؛ [[زهد]] و [[ساده زیستی]] و [[نظم و انضباط]]<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>.


5.'''ویژگی‌های نظامی و انتظامی''': [[انسان]] که [[منتظر]] یک [[قیام]] بزرگ و یک درگیری [[عظیم]] جهانی است، باید [[آمادگی]] برای آن داشته باشد<ref>ر.ک: [[محبوب شفائی|شفائی، محبوب]]، [[موعود حق (کتاب)|موعود حق]]، ص ۸۴-۸۸.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} ذیل آیۀ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید  و از مرزها نگهبانی کنید  و از خداوند پروا بدارید باشد که رستگار شوید» سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.</ref> فرمود:‌ «بر انجام [[واجبات]] [[شکیبایی]] کنید و برابر [[دشمنان]]، یکدیگر را [[یاری]] نمایید و برای [[یاری]] پیشوای [[منتظَر]]، همواره [[آمادگی]] خود را [[حفظ]] کنید»<ref>{{متن حدیث|اصْبِرُوا عَلَی أَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ صابِرُوا عَدُوَّکُمْ وَ رابِطُوا إِمَامَکُمُ الْمُنْتَظَرَ}}؛ الغیبه نعمانی، ص۱۹۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص۶۸.</ref> اینکه در [[دین اسلام]] و [[تعالیم]] آن چنین آمده است که با آئین [[جنگ]] و [[جهاد]] آشنا و به [[سلاح]] مجهز شوید، برای [[رشد]] و روحیل رزم‌آوری و [[مرزبانی]] و [[پاسداری]] است و این [[تعلیم]] والا [[خشونت‌طلبی]] و [[خونریزی]] نیست، بلکه برای [[دفاع]] از [[حقوق]] انسان‌های [[مظلوم]] است<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]، ص ۳۵.</ref>.  
4. '''ویژگی‌های [[سیاسی]] [[منتظران راستین]]''': [[انسان‌ها]] خواستار [[حکومتی]] [[صالح]]، دور از منکر و [[ریا]] فریبند و حاکمی را می‌طلبند که بتواند ارزش‌های [[انسانی]] را در [[جهان]] [[حاکم]] سازد، [[ظلم]]، اختناق، [[استکبار]] و استعباد را [[نفی]] کند. [[بشریت]] خواستار سیاستی [[الهی]] و [[حکومتی]] واحد است که مرز جغرافیایی نشناسد، [[رهبر]] و راهنمایشان [[قانون]] واحدی باشد، [[ضعیف]] و [[قوی]]، سیاه و سفید، در آن یکی باشد و سخن از رجزخوانی‌ها و حمله‌های نظامی ابرقدرت‌ها به میان نیاید<ref>ر.ک: [[علی قائمی|قائمی، علی]]، [[نگاهی به مسأله انتظار (کتاب)|نگاهی به مسأله انتظار]]، ص۸۱-۸۶.</ref>. بدون [[شک]] با توجه به جهانی ‌بودن [[حکومت حضرت مهدی]] {{ع}}، [[نیازمند]] بازشناسی و بازنمایی ابعاد [[سیاسی]] [[حکومت جهانی]] [[امام]] مهدی|حکومت جهانی آن حضرت به جهانیان هستیم و [[مشتاقان]] برپایی حکومت عدل [[جهانی]] ‌باید در دو محور زمینه‌های [[سیاسی]] این اتفاق بزرگ را فراهم نمایند: آشنا شدن با روش‌های [[سیاسی]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} و آشنا کردن دیگران با این اندیشۀ بلند [[سیاسی]]<ref>ر.ک: [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی حضرت مهدی (کتاب)|حکومت جهانی حضرت مهدی]]، ص۸۴ - ۷۹.</ref>.


*ویژگی‌های نظامی [[منتظران]] به این شرح است:
برخی از ویژگی‌های [[سیاسی]] [[منتظران راستین]] عبارت‌اند از:
*'''الف) برخورداری از [[قدرت]] و [[آمادگی]] جسمانی''': یکی از نمودهای [[زمینه‌سازی]] [[توانمند]]، [[کسب قدرت]] و [[آمادگی]] جسمانی برای حضور در [[زمان ظهور]] است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. [[جامعۀ منتظر]] زنده، [[قوی]] و قدرتمند است. [[امام صادق]]{{ع}} در این زمینه می‌فرماید: «مردی از [[اصحاب]] او [[توانایی]] [[چهل]] مرد را دارد و [[قلب]] او از پاره آهن اس[[تورات]]ر است و اگر بر کوه‌های آهن بگذرند، آن را بر کنند و شمشیرهای خود را در نیام نکنند تا آنکه [[خدای تعالی]] [[خشنود]] گردد»<ref>{{متن حدیث|فَإِن الرجُلَ مِنهُم یعطَی قُوهَ أَربَعینَ رَجُلاً وَ إِن قَلبَهُ لَأشَد مِن زُبَرِ الحَدِیدِ وَ لَو مَروا بِجِبَالِ لَقَطَعُوهَا لَا یکُونَ سُیوفَهُم حَتی یرضَی اللهُ عَزوَجَل}}؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص ۶۷۳، ح ۲۶.</ref><ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳؛ [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۳۶.</ref>
# '''الف) به دنبال تحقق کامل [[دین]] برای تمام [[بشریت]]''': [[انسان]] [[منتظِر]] به [[حاکمیت]] اصل دین و اجرای یکایک تعالیم آن چشم دوخته<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]] ص ۳۵.</ref> و به دنبال تحقق کامل [[دین]]، برای تمام [[بشریت]] است، این [[انتظار]] [[مؤمن]] را به [[تشکیل حکومت اسلامی]] سوق می‌دهد<ref>ر.ک: [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص ۱۵۱-۱۶۰.</ref>.
*'''ب) [[شجاع]]، محکم و [[استوار]]''': [[یاران حضرت مهدی]]{{ع}} دلیر و جنگاوران میدان‌های [[نبرد]] هستند، دلهایی پولادین دارند و از [[دشمن]] نمی‌هراسند<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>. [[منتظران ظهور]] دارای [[صلابت]]، [[نیرومندی]] و [[استواری]] هستند<ref>ر.ک: [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۳۶؛ [[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص ۱۲۱-۱۲۳.</ref>، اینان در [[روایت]] چنین توصیف شده‌اند: «دل‌های آنان مانند [[پاره‌های آهن]] است که بادهای شدید آنها را نمی‌لرزاند»<ref>{{متن حدیث|قُلُوبَهُمْ کَزُبَرِ الْحَدِیدِ، لَاتُزِلُّهُمُ الرِّیَاحُ الْعَوَاصِفُ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار ج ۵۷ ص ۲۱۶.</ref>.
# '''ب) آمادگی کارگزاری [[حکومت جهانی]]'''<ref>ر.ک: [[علی اصغر احمدی|احمدی، علی اصغر]]، [[شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان (مقاله)|شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص ۱۴۹-۱۵۳؛ [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>: مأموریت امام زمان {{ع}} ایجاد [[حکومت عدل جهانی]] و برچیدن بساط [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]]، در سراسر [[جهان]] است که نیاز به [[یاری]] و [[نصرت]] [[مؤمنین]] دارد. چنانچه فراهم کردن امکانات مادی و [[معنوی]] مورد نیاز نهضت جهانی ولی عصر {{ع}} و نیروها و افراد لازم آن برنامۀ عظیم و آماده ساختن اذهان عمومی جهانیان برای پذیرش نظام حکومت اسلامی نیز لازم است<ref>ر.ک: [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]، ص۹۴-۹۶.</ref>.
*'''ج) روحیۀ رزم‌آوری و [[جهاد]]''': بر اساس [[تعالیم دینی]] [[منتظران]] باید با [[آیین]] [[جنگ]] و [[جهاد]] آشنا شوند و ابزار [[جنگ]] و [[دفاع]] را فراهم کنند<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]، ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>. آنها برای [[مبارزه]] با عوامل [[فساد]] و [[ظلم]] و [[گناه]] و [[آلودگی]]، [[آمادگی]] کامل دارند<ref>ر.ک: [[عبدالرحمن انصاری|ان‍ص‍اری‌، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن‌]]، [[در انتظار خورشید ولایت (کتاب)|در انتظار خورشید ولایت]]، ص ۱۲۶</ref>.
*'''د) [[آمادگی]] برای [[مبارزه]] با [[نظام جهانی]]''': [[آمادگی]] برای [[مبارزه]] با [[نظام جهانی]] و بر هم زدن موازنۀ معادلات و موازنه‌های مورد توافق قدرت‌های بزرگ مسلط بر [[دنیا]] هستند<ref>ر.ک: [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۳۶.</ref>.


==پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه==
5.'''ویژگی‌های نظامی و انتظامی''': [[انسان]] که [[منتظر]] یک [[قیام]] بزرگ و یک درگیری عظیم جهانی است، باید آمادگی برای آن داشته باشد<ref>ر.ک: [[محبوب شفائی|شفائی، محبوب]]، [[موعود حق (کتاب)|موعود حق]]، ص ۸۴-۸۸.</ref>. [[امام باقر]] {{ع}} ذیل آیۀ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید و از مرزها نگهبانی کنید و از خداوند پروا بدارید باشد که رستگار شوید» سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.</ref> فرمود:‌ «بر انجام [[واجبات]] [[شکیبایی]] کنید و برابر [[دشمنان]]، یکدیگر را [[یاری]] نمایید و برای [[یاری]] پیشوای [[منتظَر]]، همواره آمادگی خود را [[حفظ]] کنید»<ref>{{متن حدیث|اصْبِرُوا عَلَی أَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ صابِرُوا عَدُوَّکُمْ وَ رابِطُوا إِمَامَکُمُ الْمُنْتَظَرَ}}؛ الغیبه نعمانی، ص۱۹۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص۶۸.</ref> اینکه در [[دین اسلام]] و تعالیم آن چنین آمده است که با آئین [[جنگ]] و [[جهاد]] آشنا و به [[سلاح]] مجهز شوید، برای [[رشد]] و روحیل رزم‌آوری و [[مرزبانی]] و پاسداری است و این [[تعلیم]] والا خشونت‌طلبی و [[خونریزی]] نیست، بلکه برای [[دفاع]] از [[حقوق]] انسان‌های [[مظلوم]] است<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]، ص ۳۵.</ref>.
{{یادآوری پاسخ}}
{{جمع شدن|۱. آیت‌الله شهید صدر؛}}
[[پرونده:1368171.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[سید محمد صدر]]]]
::::::[[آیت‌ الله]] [[شهید]] '''[[سید محمد صدر]]''' در کتاب ''«[[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
::::::«هیچ فردی به حد مطلوب از [[انتظار]] نمی‌‏رسد، مگر اینکه دارای سه ویژگی همراه با هم باشد، که عبارتند از: عناصر عقیدتی و روحی و رفتاری، که اگر این سه نباشند برای [[انتظار]] مفهومی [[راستین]] نمی‌‏توان یافت و از آن فقط یک [[انحراف]] روحی و نفسانی باقی می‏‌ماند که مبتنی بر همان منطق کسانی است که به [[حضرت موسی]] خطاب کرده و گفتند: «تو همراه با خدای خودت بروید و بجنگید، ما اینجا نشسته‏‌ایم».<ref>مائده، ۲۴.</ref> این همان [[عقیده]] نادرستی است که برای [[انسانیت]] درخواست و آرزوی [[نیکی]] و خیر شود، بدون اینکه کاری و تلاشی در راه استقرار آن انجام گیرد.
:::::*'''نخستین عنصر: جنبه عقیدتی:‏''' این مسأله در نتیجه سه امر مبرهن می‏‌شود:
:::::*'''امر اول:''' [[اعتقاد]] داشتن به اینکه [[هدف]] [[خداوند]]، [[اصلاح]] همگی [[بشریت]] است، و در آینده [[عدل]] مطلق سراسر زندگی [[بشر]] را فرا خواهد گرفت، و اینکه [[وعده خداوند]] در [[قرآن مجید]] و آنچه که [[هدف]] خدایی به آن تعلق گرفته، تخلف‏ناپذیر است. [[برهان]] و [[دلیل]] این مطلب را در گذشته آوردیم.
:::::*'''امر دوم:''' [[اعتقاد]] به اینکه آن [[رهبر]] پیروز در آن روز [[موعود]]، [[حضرت مهدی]] {{ع}} می‌‏باشد، چنانکه [[اخبار]] و [[روایات]] [[شیعه]] و [[سنی]] در این مورد به حد [[تواتر]] رسیده، بلکه بیش از حد [[تواتر]] است. و دانستیم که ثبوت مفهوم [[روایت]] [[متواتر]] بدیهی و ضروری است.
:::::*'''امر سوم:''' [[اعتقاد]] به اینکه آن [[رهبر]] پیروز، [[حضرت محمد بن الحسن العسکری]] {{ع}} است که [[اعتقاد]] به او از ضروریات [[مذهب امامیه]] است، و [[اخبار]] و [[روایات]] فراوانی در مجموعه‌‏های خبری و روائی [[شیعه]] در این باره [[نقل]] شده است، وعده زیادی از متفکران و [[اندیشمندان]] بزرگ [[اهل سنت]]، همچون ابن [[عربی]] در فتوحات مکیه و قندوزی در ینابیع الموده، و حموینی در [[فرائد السمطین]]، و گنجی در کتاب بیان، با آنها هم [[عقیده]] می‏‌باشند. کسانی که به این امور سه‌‏گانه معتقدند، گرچه مختصر اختلافی در بعضی از جزئیات با یکدیگر دارند، لکن ما در بخش برنامه‏ریزی الهی متذکر این نکته شدیم که دو امر اول به امر سوم برمی‏‌گردند، و نتیجه و حاصل آن دو نیز همان امر سوم خواهد شد. بنابراین می‌‏شود بدون هیچ‏گونه [[اختلاف]] و تضادی به هر سه امر [[معتقد]] شد و آنها را باور داشت.
:::::*'''عنصر دوم: جنبه روحی و نفسانی [[انتظار]]:''' این مطلب از دو امر اصلی و اساسی تشکیل می‌‏شود:
:::::*'''امر اول:''' استعداد و [[آمادگی]] کامل برای تحقیق یافتن و پیاده شدن [[عدالت]] کامل، به طوری که اگر هم جزء [[دعوت]] کنندگان و [[ایثارگران]] در راه آن [[حضرت]] نیست، ولی حد اقل فردی [[شایسته]] برای پذیرش [[دعوت]] آن [[حضرت]] باشد.
:::::*'''امر دوم:''' آغاز و شروع تحقق [[عدالت]] کامل جهانی و دمیدن سپیده [[فجر]] [[ظهور]] را در هر لحظه و ساعتی [[منتظر]] باشد؛ زیرا گفتیم که [[ظهور]] [[حضرت]] به دست [[خدا]] و تحت [[اراده الهی]] است، و هیچ کس نمی‌‏تواند برای آن وقت و ساعتی تعیین کند، و هر لحظه احتمال آن هست که [[خداوند]] [[اراده]] [[ظهور]] آن [[حضرت]] را بفرماید، به علاوه روایاتی در این باره آمده است که [[ظهور]] آن [[حضرت]] ناگهانی و بدون مقدمه خواهد بود. (در آینده بخشی از آن [[روایات]] را [[نقل]] خواهیم کرد.)  این احساس و [[آگاهی]]، ممکن است بر طبق هر یک از امور سه‏‌گانه‌‏ای که در عنصر اول ذکر کردیم ایجاد شود، چنانکه در صورت اجتماع هر سه امر در یک شخص نیز ممکن است این [[آگاهی]] به وجود آید و تحقق پذیرد. این احساس و [[آگاهی]]، برای روان و [[جان]] او موجب [[پاکی]] و خوشی است؛ زیرا در این صورت خود را در مقابل خویشتن خود و [[جامعه]] و [[امت]] خود [[مسئول]] می‌‏بیند و به زودی در [[روز رستاخیز]] جهانی [[حضرت]]، از لابلای مشکلات و سختی‌ها و [[ستم‌ها]] و بیدادها بیرون آمده و جلوه‏گری می‏‌کند. وقتی احساس و [[آگاهی]] به این دو امر در روان کسی به حد کمال برسد، و به عبارت دیگر عنصر دوم در او تحقق یابد، به آسانی و سادگی می‌‏تواند وارد مرحله سوم شود و عنصر سوم را تحقق بخشد.
:::::*'''عنصر سوم: جنبه رفتاری و عملی [[انتظار]]:''' اگر کسی بخواهد نمونه یک [[منتظر]] [[راستین]] باشد، باید پیوسته خود را پایبند [[احکام الهی]] نموده و [[دستورات]] [[خداوند]] را بر دیگر علاقه‏‌های فردی و کارها و گفتارهای شخصی ترجیح دهد، و [[پیروی]] [[راستین]] برای [[حق]] و [[هدایت]] الهی باشد. در این صورت دستاورد او اراده‏ای قوی و نیرومند و اخلاصی [[راستین]] خواهد شد که او را آماده [[تشرف]] به حضور [[حضرت]] و پذیرش پاره‏‌ای از مسئولیت‌های روز [[موعود]] می‌‏نماید.
::::::این [[رفتار]] برای هر کسی که [[ایمان]] به آن روز شکوهمند دارد، لازم و ضروری است، به هر اندازه که [[ایمان]] و [[اعتقاد]] داشته باشد، و اگر به تمام آن خصوصیات [[معتقد]] باشد، چنین رفتاری لازمتر است؛ به ویژه برای آن گروه از مسلمانانی که با [[دلیل]] و [[برهان]] برایشان ثابت شده است که [[حضرت مهدی]] نقشه [[عدالت جهانی]] و کامل خود را بر اساس [[دستورات]] [[دیانت]] مقدسه [[اسلام]] پایه‏ریزی خواهد کرد.
::::::و اما آن [[مسلمان]] شیعه‌‏ای که می‌‏داند [[امام]] و پیشوایش همزمان با اوست، و اعمال و رفتارش در معرض دید [[حضرت]] است و هر لحظه ممکن است به او بنگرد و کارهای زشت او باعث ناراحتی و تأسف [[حضرت]] می‌‏شود، او علاوه بر آنکه خود را آماده روز [[ظهور]] می‌‏کند، خود را در محضر آن [[حضرت]] دیده و در حضور او [[مسئولیت]] دارد و در تمام دوران زندگی مواظب است یک لحظه هم از [[فرمان]] آن [[حضرت]] [[سرپیچی]] نکند. این احساس خود موجب می‏‌شود که [[انسان]] زودتر به آن حد و درجه مطلوب برسد، که [[پیروزی]] در [[امتحان]] و [[آزمایش]] الهی و [[آمادگی]] برای روز [[موعود]] است<ref>[[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{جمع شدن|۲. آیت‌الله فاضل لنکرانی؛}}
[[پرونده:11736.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[محمد جواد فاضل لنکرانی]]]]
::::::[[آیت الله]] '''[[محمد جواد فاضل لنکرانی]]'''، در کتاب ''«[[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«یکی از عناوین مهم معرفتی در [[فرهنگ دینی]]، مسأله [[انتظار]] است که نباید آن را به عنوان یک امر متوسط و معمولی و یا در ردیف سایر [[مستحبات]] و اعمال مستحبی قرار داد؛ زیرا در منابع معرفتی اسلامی از جمله [[آیات]]، [[روایات]] و [[سیره پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[ائمه]] طاهرین {{عم}}، [[انتظار]] یکی از ضرورت‌های ایمانی هر مؤمنی در طول [[تاریخ]] دینی [[بشریت]] بوده است. در [[تبیین]] این مطلب، توجه به نکات ذیل اهمیت دارد.
:::::*'''نکته اول: [[تبیین]] دلائل [[انتظار واقعی]] از منظر [[قرآن]]''':
::::# [[استدلال]] به [[آیه]] صد و پنج [[انبیاء]]؛ [[خداوند متعال]] در [[آیه]] شریفه یکصد و پنجم سوره مبارکه [[انبیاء]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و ما در زبور پس از تورات نوشته‌ایم که این زمین را بندگان صالح من به میراث خواهند برد». سوره‌ انبیاء، آیه ‌۱۰۵.</ref> به عبارت دیگر، سؤال این است که آیا [[خداوند]] تبارک و تعالی فقط به عنوان یک خبر، [[وراثت]] [[صالحین]] بر [[زمین]] را در [[قرآن کریم]] مطرح می‌‌کند یا خیر؟ یعنی آیا این [[آیه]] شریفه، صرفاً بر این مطلب دلالت دارد که [[خدا]] در کتاب [[زبور]] بعد از کتاب ذکر([[تورات]])، نوشته است که [[صالحین]] [[وارث]] [[زمین]] هستند و دیگر هیچ.
::::::پاسخ این است که این مطلب، یک [[اخبار]] صرف نیست، بلکه [[اخبار]] از وقوع یک واقعیت حتمی در [[جهان]] است؛ واقعیتی که تمام [[انبیاء]] عظام الهی {{عم}} وعده [[ظهور]] آن را داده‌اند. وعده [[ظهور]] یک [[مصلح]] کل و [[منجی]] [[صالح]] در روی [[زمین]]. وعده تحقق [[غایت خلقت]] در روزی خاص و با [[شکوه]]. آری، [[بعثت]] یکایک [[انبیاء]] بزرگوار الهی {{عم}} برای این بود که هر یک از ایشان، بخشی از [[دین]] را برای [[مردم]] زمان خود بازگو کنند و در این خلال، به [[امت]] خویش متذکر می‌شدند که نه پیام‌رسانی آن‌ها تمام حقیقیت [[دین]] است و نه عمل [[مردم]] بر طبق آن پیام‌ها، [[غایت خلقت]] و مطلوب نهایی [[خداوند متعال]] به حساب می‌آید؛ بلکه قرار است که [[حقیقت]] [[دین]]، [[غایت خلقت]] و مطلوب نهایی [[خداوند]] در یک زمان خاصی در روی [[زمین]] محقق شود.
::::# [[استدلال]] به [[آیه]] شریفه نهم صف؛ [[خداوند متعال]] در این [[آیه]] شریفه می‌فرماید: {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ}}<ref>«اوست آن خدایی که پیامبر خود را همراه با هدایت و دین راستین فرستاد تا آن دین را بر همه ادیان پیروز گرداند، هر چند مشرکان را ناخوش آید». سوره‌ صف، آیه ‌۹.</ref> مطابق این [[آیه]] شریفه، [[خداوند متعال]] [[رسول]] خویش را با [[بینات]] و [[هدایت]]‌ها و [[معجزات]] و کتاب و اینها فرستاد تا تمام [[دین]] را برای تمام [[بشر]] [[حاکم]] گرداند. البته میان [[مفسرین]] در این‌که منظور از کلمه "کله" کل [[دین]] است یا کل [[بشر]]، [[اختلاف]] است، ولی هر دو نظر، مطلوب است. زیرا بدیهی است که کل [[دین]] برای کل [[بشر]]، در زمان هیچ‌یک از [[پیامبران الهی]] {{عم}}، حتی در زمان [[رسول خدا]] {{صل}} و [[ائمه طاهرین]] {{عم}} واقع نشده است، ولی ‌به تصریح [[نصوص]] معتبر و شواهد مقبول، تمام [[انبیاء]] معظم {{عم}} حتی [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[ائمه اطهار]] {{عم}} از ابتدا به دنبال تحقق این [[هدف]] نهایی و [[مقدس]] بودند. به عبارت دیگر، تمام آن ذوات مقدسه، جزو [[منتظرین]] واقعی بوده‌اند. یعنی همان طور که [[انبیاء گذشته]] به [[نبوت]] [[پیامبر]] ختمی مرتبت {{صل}} [[بشارت]] می‌‌دادند، همان‌طور مغز اصلی این [[بشارت]]، [[ظهور حضرت حجت]] {{ع}} بوده است؛ بدین بیان که [[پیام]] اصلی [[بشارت]] تمامی [[پیامبران الهی]] {{عم}} این بوده است، که بعد از [[ظهور]] [[آخرین پیامبر]] [[خدا]] {{صل}} یکی از اولاد او که در میان تمام [[انبیاء]] {{عم}} معین و مشخص بوده که او از میان اولاد [[پیامبر خاتم]] {{صل}} [[مصلح]] کل است، [[ظهور]] خواهد نمود و [[جهان]] را پر از [[عدل]] و داد خواهد کرد.
::::::نتیجه این‌که، مسئله [[انتظار]] یکی از عمیق‌ترین مفاهیم دینی در میان تمامی [[ادیان الهی]] و از دقیق‌ترین مباحث الاهیاتی و آخرالزمانی است و لذا نمی‌‌توان آن را همانند یک [[عمل مستحبی]] دانست و یا در کنار یکی از [[مستحبات]] به حساب آورد.
:::::*'''نکته دوم: بایسته‌های [[انتظار واقعی]] از منظر [[روایات]]'''؛ آن‌طور که از [[روایات]] برداشت می‌شود، [[ایمان]] بدون [[انتظار]]، [[ایمان]] کاملی نیست؛ یعنی [[مؤمن]] بدون این‌که [[منتظر]] باشد، قطعاً به [[ایمان]] خویش توجه عمیقی نداشته و نخواهد داشت. یعنی ویژگی:
::::::'''[[ایمان]] بدون [[انتظار]]''': این گونه است که [[انسان]]، به حداقل‌ها می‌اندیشد و قائل است که، تنها باید [[ایمان]] خویش را حفظ کرده و [[واجبات]] و [[محرمات]] را رعایت نماید؛ در این صورت روشن است که قطعاً [[انتظار]] در چنین افرادی، باعث تحرک و جنب و جوش نمی‌شود.
::::::ولی ویژگی: '''[[ایمان]] به همراه [[انتظار]]''': این‌گونه است که [[انسان]]، به حداکثرها [[فکر]] می‌کند و [[معتقد]] است که: نه تنها باید [[ایمان]] خویش را حفظ کرده و [[واجبات]] و [[محرمات]] را رعایت نماید، بلکه به عنوان یک [[مسلمان]] و [[مؤمن]]، باید به دنبال تحقق مقصود [[خداوند متعال]] از [[خلقت]] آسمان‌ها و [[زمین]] و [[ارسال رسل]] و انزال کتب باشد و امیدوار به رویت آن روز به [[اصلاح]] خود و [[جامعه]] می‌پردازد؛ در این صورت بدیهی است که، [[انتظار]] در چنین انسانی، باعث تحرک و جنب و جوش می‌شود و هرگز او را آرام نمی‌‌گذارد.
::::::آری، انتظاری را که [[دین]] مبین [[اسلام]] از [[مسلمان]] و [[مؤمن]] می‌خواهد همین گونه [[انتظار]] است، نه انتظاری که [[انسان]] را منزوی کرده و بی‌اطلاع از اقدامات ضد دینی شیاطین نگه دارد و بدین روست که در [[روایات]] از قول [[پیامبر اکرم]] {{صل}} آمده است: {{متن حدیث|أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ انْتِظَارُ الْفَرَجِ<ref>بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۵۲،، ص۱۳۳، باب۲۲.</ref>؛ أَفْضَلُ‌ أَعْمَالِ‌ أُمتِی‌ انْتِظَارُ الْفَرَجِ<ref>الزام الناصب، یزدی حائری، ص۱۳۷؛ بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۱۲۲.</ref>؛ انْتِظَارُ الْفَرَجِ‌ عِبَادَةٌ<ref>بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۱۲۲.</ref>؛ أَفْضَلُ‌ الْعِبَادَةِ انْتِظَارُ الْفَرَجِ<ref>نهج الفصاحة، ص۷۸، ینابیع المودة، قندوزی، ج۳، ص۱۶۹.</ref>؛ أَفْضَلُ‌ جِهَادِ أُمتِی‌ انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}<ref>«محبوب‌ترین اعمال به سوی خدای عزوجل انتظار فرج است برترین کارهای امت من انتظار فرج است. انتظار فرج عبادت است والاترین عبادت، انتظار فرج است بالاترین جهاد امت من، انتظار فرج است» تحف العقول، ابن شعبه حرانی، ص۳۳؛ بحارالأنوار، مجلسی، ج۵۱، ص۱۵۶.</ref>.
::::::و یا این تعبیری که در کلمات [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} هست که فرمودند: {{متن حدیث|انْتَظَرُوا الْفَرَجَ‌ وَ لا تَیأَسُوا مِنْ‌ رَوْحِ‌ اللهِ‌ فَإِن أَحَب الْأَعْمَالِ إِلَی اللهِ عَز وَ جَل انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}<ref>«در انتظار گشایش باشید و از رحمت‌ خداوند ناامید نشوید؛ زیرا دوست داشتنی‌ترین کارها نزد خداوند انتظار گشایش است». نوادر الأخبار فیما یتعلق باصول الدین، محمد محسن فیض کاشانی، ص۲۴۹.</ref>
::::::البته ممکن است گفته شود که رَوح [[الله]] بر خود [[حضرت حجت]] {{ع}} اطلاق می‌‌شود همچنان‌که مشهور [[فقهاء]] چنین فرموده‌اند، ولی به نظر می‌رسد خود [[فرج]] و [[ظهور]]، رَوح [[الله]] است؛ یعنی [[حقیقت]] و [[هدف]] اصلی [[خدای تبارک و تعالی]] در آن زمان، [[ظهور]] است. و یا [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در کلامی دیگر [[فضیلت]] [[منتظر]] را همچون [[شهید]] در [[راه خدا]] [[تشبیه]] کرده و می‌فرماید: {{متن حدیث|الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا کالْمُتَشَحطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللهِ}}<ref>«هر کسی که در انتظار حکومت ما باشد، بسان کسی است که در راه خدا به خون خویش درغلتیده است». کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ص۶۴۵.</ref>
::::::و یا فرمایش [[امام سجاد]] {{ع}} که [[منتظران]] را [[برترین]] افراد زمان خود معرفی کرده و می‌فرمایند: {{متن حدیث|إِن أَهْلَ‌ زَمَانِ‌ غَیبَتِهِ‌ الْقَائِلُونَ‌ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ کل زَمَان}}<ref>«آن گروه از مردم عصر غیبت امام دوازدهم که امامت او را پذیرفته و منتظر ظهور او هستند، برترین مردم همه روزگاران هستند». ریاض‌الأبرار فی مناقب الأئمة الأطهار، نعمت‌ الله‌ جزائری، ج‌۳، ص۱۲۸.</ref>
::::::و یا [[کلام]] [[امام صادق]] {{ع}} که [[منتظران]] را [[اولیاء]] [[خدا]] معرفی فرموده و می‌فرمایند: {{متن حدیث|طُوبَی‌ لِشِیعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِینَ‌ لِظُهُورِهِ فِی غَیبَتِهِ وَ الْمُطِیعِینَ لَهُ فِی ظُهُورِهِ أُولَئِک أَوْلِیاءُ اللهِ الذِینَ‌ لا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَ لا هُمْ یحْزَنُون‌}}<ref>«خوشا به حال شیعیان قائم ما که در زمان غیبتش منتظر ظهور او هستند و در هنگام ظهورش فرمان‌بردار او، آنان دوستان خدا هستند، همان‌ها که نه ترس به دل راه می‌دهند و نه اندوهگین می‌شوند». کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ج‌۲، ص۳۵۷.</ref>
::::::یا [[روایت]] دیگری که از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده که فرمودند: {{متن حدیث|منْ مَاتَ مُنْتَظِراً لِهَذَا الْأَمْرِ کانَ کمَنْ کانَ مَعَ الْقَائِمِ فِی فُسْطَاطِهِ لَا بَلْ کانَ کالضارِبِ بَینَ یدَی رَسُولِ اللهِ {{صل}} بِالسیفِ}}<ref>«هر که منتظر این امر باشد و بمیرد مانند کسی است که با قائم {{ع}} در خیمه‌اش باشد، نه بلکه مانند کسی است که پیش روی رسول خدا {{صل}} شمشیر زده باشد». کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ج۲، ص۳۳۸.</ref>
::::::آری انتظاری که در [[روایات]] مطرح شده، این نیست که [[منتظر]] طبق آن در خانه خود بنشیند و کاری نداشته باشد که بر سر [[اسلام]] و [[مسلمین]] چه می‌‌آید، یا این نیست که [[منتظر]] باید بیگانه باشد از این‌که [[دشمنان اسلام]] چه حرکات و تحرکاتی را ضد [[اسلام]] تدارک می‌‌بینند. زیرا اساساً در [[فرهنگ]] روایی، نام چنین عملی را [[انتظار]] نمی‌دانند و یا اصلاً این [[انتظار]]، مد نظر [[اهل بیت]] {{عم}} نیست. بله، انتظاری را که [[امام خمینی]] در فرمایشاتشان می‌‌فرمودند که: [[ارزش]] دارد [[انسان]] در مقابل [[ظلم]] بایستد و مشتش را گره کند و توی دهنش بزند و نگذارد که این‌قدر [[ظلم]] زیاد بشود، این [[ارزش]] دارد. ما [[تکلیف]] داریم آقا! این‌طور نیست که حالا که ما [[منتظر]] [[ظهور امام زمان]]{{ع}} هستیم، پس دیگر بنشینیم در خانه‌هایمان، [[تسبیح]] را دست بگیریم و بگوییم: {{عربی|عَجِّلْ عَلَی فَرَجِه}} "عَجِّل" با کار شما باید تعجیل بشود، شما باید زمینه را فراهم کنید برای آمدن او؛ و فراهم کردن اینکه [[مسلمین]] را با هم مجتمع کنید، همه با هم بشوید، إن شاءالله [[ظهور]] می‌کند ایشان<ref>صحیفه نور، امام خمینی، ج۱۸، ص۲۶۹.</ref>.
::::::همین گونه [[انتظار]] است، نه انتظاری که [[انسان]] را منزوی کرده و او را بی‌اطلاع می‌خواهد از آن چه بر ضد [[دین]] واقع می‌‌شود.
::::::بنابراین آن انتظاری که دارای [[ثواب]] زیادی است، انتظاری است که [[منتظر]] به دنبال تحقق کامل [[دین]]، برای تمام [[بشریت]] باشد. بله این همان انتظاری است که [[انسان]] [[مؤمن]] را به تأسیس و تشکیل [[حکومت اسلامی]] سوق می‌‌دهد.
:::::*‌'''نکته سوم: آسیب‌ شناسی [[انتظار]] و [[منتظران]]'''؛ کسانی که [[تاریخ]] معاصر [[ایران]] را [[مطالعه]] کردند به خوبی می‌دانند که قبل از [[انقلاب اسلامی]]، گروهی بودند و هستند که با برداشت‌های سطحی و غلط از برخی [[روایات]]، [[معتقد]] بودند که باید برای [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}}، [[فساد]] را در [[جامعه اسلامی]] و انسانی گسترش داد. در حالی‌که این برداشت نه تنها یک ادعای عوامانه از مفاهیم دقیق دینی است، بلکه قویاً به نظر می‌رسد القایی باشد که از [[ناحیه]] [[دشمنان اسلام]] بر [[مسلمین]] وارد شده است؛ زیرا یکی از توطئه‌هایی که [[دشمنان اسلام]] دارند، [[تحریف]] مفاهیم عمیق و ریشه دار اسلامی است.
::::::بله [[دشمنان اسلام]] و [[دشمنان]] [[بشریت]]، به دنبال [[تحریف]] مفهوم اصیل انتظاری هستند که همه [[انبیاء]] عظام {{عم}} به دنبال آن بوده‌اند و برای آن [[مبعوث]] شدند و به تبع، خود جزو [[منتظرین]] واقعی بوده‌اند. شیاطین و [[دشمنان]] به خوبی می‌دانند که آن ذوات مقدسه، به معنای صحیح و واقعی کلمه، [[منتظر]] بودند؛ [[منتظر ظهور]] [[دین]] کلی در کل [[زمین]]؛ [[منتظر]] [[هدایت]] همه ابناء [[بشریت]]؛ [[منتظر]] [[بلوغ]] نهایی [[جامعه]] از جهت [[عقل]] و [[درک]] و بالاخره [[منتظر]] [[حاکمیت]] یکپارچه [[فضائل]] [[اخلاقی]] بر [[جامعه]] انسانی. از این رو همواره به دنبال [[تحریف]] مفهوم [[انتظار]] بوده و هستند.
:::::*'''نکته چهارم: [[تبیین]] مراتب [[انتظار]] نسبت به [[منتظران]]'''؛ بنابراین طبق بیانی که برای [[انتظار]] ذکر شد، [[منتظر]] به مقدار درکی که از مفهوم [[انتظار]] دارد، در یک تقسیم بندی، دارای مراتب مختلفی است که عبارتند از:
::::::'''مرتبه اول''': [[انتظار]] [[رسولان]] و [[انبیاء معظم الهی]] {{عم}}: تمام [[انبیاء]] و [[رسولان]] الهی {{عم}} قبل از [[رسالت]] [[حضرت]] ختمی مرتبت {{صل}} منتظرند تا خاتم [[انبیاء]] {{صل}} و خاتم [[اوصیاء]] {{ع}} [[ظهور]] کند تا [[رسالت]] آنان در تمام ابعاد به بار بنشیند؛
::::::'''مرتبه دوم''': [[انتظار]] [[رسول مکرم اسلام]] {{صل}}: نیز [[منتظر]] است تا [[رسالت]] [[انبیاء]] ماضی {{عم}} در تمام ابعاد به بار بنشیند؛
::::::'''مرتبه سوم''': [[انتظار]] [[ائمه اطهار]] {{عم}}: نیز منتظرند تا [[رسالت]] [[نبی]] مکرم [[اسلام]] {{صل}} و [[انبیاء]] ماضی {{عم}} در تمام ابعاد به بار بنشیند؛
::::::'''مرتبه چهارم''': [[انتظار]] [[علماء]]، [[فقهاء]] و [[مراجع]] عظام: که خود یکی از منتظرانی هستند، که قلبشان مالامال از [[ظهور]] [[حضرت]] [[خاتم الاوصیاء]] {{ع}} است، تا [[رسالت]] [[رسولان]] و [[انبیاء معظم الهی]] {{عم}} به بار بنشیند؛
::::::'''مرتبه پنجم''': [[انتظار]] [[مردم]] عادی: نیز [[منتظر ظهور]] [[حضرت]] [[بقیة الله الاعظم]] {{ع}} هستند تا [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[ظهور]] کنند و به آمال [[اولیاء]] [[معصوم]] {{عم}} و [[انبیاء معظم الهی]] {{عم}} جامه عمل بپوشانند.
:::::*'''‌نکته پنجم: انکشاف آثار واقعی [[انتظار]]، پس از [[زمان ظهور]]'''؛ بدیهی است که تحقق کامل [[حاکمیت]] [[دین]] و کمال [[دینداری]]، بعد از زمان [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} ظاهر می‌شود و این [[حقیقت انتظار]] است، خواه اسم آن را [[مدینه فاضله]] بگذارند و خواه اسم آن را [[جامعه]] پر از [[عدل]] و داد بگذارند و یا نام دیگری برای آن [[انتخاب]] کنند و این، از خصوصیات [[دین]] مبین [[اسلام]] است؛ چرا که [[دین اسلام]]، [[دین]] جامع و کاملی است که تمام ابعاد آن در [[جامعه]] [[زمان ظهور]] محقق شود. هم‌چنان‌که در برخی از [[روایات]] به این واقعیات اشاره شده است و ویژگی‌هایی برای آن دوران بر شمرده شده است که عبارتند از:
::::::'''ویژگی اول: [[برقراری عدالت]] و رفع [[ظلم]]'''؛ به عنوان مثال [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در [[تبیین]] ویژگی آن زمان به عدم وقوع [[ظلم]] و برقراری [[قسط]] و [[عدل]] بین [[مردم]] اشاره فرموده و می‌فرمایند:{{متن حدیث|الْمَهْدِی‌ مِنْ‌ وُلْدِی‌ تَکونُ‌ لَهُ‌ غَیبَةٌ، اذا ظهر یملأ الأرض قسطاً و عدلا کمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً}}<ref>«مهدی از فرزندان من است. او را غیبتی هست. زمانی که ظهور کند، زمین را از قسط و عدل پر سازد چنانکه از ظلم و جور پر شده باشد». ینابیع المودة، قندوزی، ج۳، باب۷۸.</ref>
::::::البته به نظر می‌رسد گسترش [[عدالت]] و [[قسط]]، تنها یک برگ از [[زمان ظهور]] باشد و برگ دیگر آن، این است که در آن موقع، دیگر به کسی [[ظلم]] نمی‌‌شود و اساساً به صورت عادی امکان ندارد که انسانی به [[انسان]] دیگر [[ظلم]] نماید.
::::::'''ویژگی دوم: [[برقراری نظم]] و [[امنیت]]'''؛ [[امام علی]] {{ع}} درباره ویژگی آن زمان می‌فرماید: {{متن حدیث|تَمْشِی‌ الْمَرْأَةُ بَینَ‌ الْعِرَاقِ‌ وَ الشامِ‌ لَا تَضَعُ‌ قَدَمَیهَا إِلا عَلَی نَبَاتٍ وَ عَلَی رَأْسِهَا زَنْبِیلُهَا[زینتها] لَا یهَیجُهَا سَبُعٌ وَ لَا تَخَافُهُ}}<ref>«اگر قائم ما قیام کند...زنی تواند زنبیل [زینت] به سر، بین عراق و شام رفت و آمد کند و جز بر سر سبزه قدم نگذارد، و درنده‌ای او را نلرزاند و نترساند». تحف العقول، حرانی، النص، ۱۱۵.</ref>
::::::'''ویژگی سوم: [[تکامل انسان]] از حیث [[اخلاقی]] و عقلانی'''؛ [[امام باقر]] {{ع}} آن زمان را، زمان اوج [[تکامل انسان]] از حیث [[اخلاقی]] و عقلانی معرفی کرده و می‌فرماید: {{متن حدیث|إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ اللهُ یدَهُ عَلَی رُءُوسِ الْعِبَادِ فَجَمَعَ بِهَا عُقُولَهُمْ وَ کمَلَتْ بِهِ أَحْلَامُهُمْ}}<ref>«وقتی که قائم ما قیام کند خدا دستش را بر سر بندگان می‌گذارد تا عقل‌هایشان را جامع [و در بردارنده همه چیز] گرداند و افکار [و آرزوها]یشان جامه کمال پوشیده». کافی؛ شیخ کلینی، ج۱، ص۲۵؛ بحار الانوار، مجلسی، ج۵۲، ص۳۲۸؛ با کمی اختلاف: کمال الدین، شیخ صدوق، ج۲، ص۶۸۵.</ref>
::::::'''ویژگی چهارم: [[گشایش]] ابواب [[علم]]'''؛ [[امام صادق]] {{ع}} آن زمان را دوران اطلاع [[مردم]] از [[علوم]] جدید و [[گشایش]] ابواب [[علم]] معرفی کرده و می‌فرمایند: {{متن حدیث|العِلْم سَبْعة و عِشْرون حَرْفاً، فَجَمیع ما جاءت بِه الرُسُل حَرْفان فَلَم یعْرف الناس حتی الیوم غَیرِ الحَرْفین فَإذا قام قائِم أخرج الخَمْسة و العِشْرون فَبثها فی الناس}}<ref>«علم، بیست و هفت حرف است و همه آن علم‌هایی که پیامبران آورده‌اند دو حرف است. پس مردم تا قیام حضرت مهدی بیش از دو حرف از علم را نمی‌دانند. پس زمانی که قائم قیام می‌کند، خارج می‌نماید بیست و پنج حرف دیگر را و بین مردم منتشر می‌نماید». بحار الانوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۳۳۶.</ref>.
::::::'''ویژگی پنجم: محو [[عصیان]] و [[معصیت]] الهی'''؛ [[امام صادق]] {{ع}} در [[تبیین]] ویژگی‌های آن دوران به عدم انجام [[گناه]] در آن زمان که رکن رکین [[عبودیت]] الهی است، اشاره فرموده و می‌فرمایند: {{متن حدیث|وَ لَا یعْصُونَ‌ اللهَ عَز وَ جَل فِی أَرْضِهِ}}<ref>«در زمین به نافرمانی خدا نمی‌پردازند». منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر‌ {{ع}}، آیت الله العظمی حاج شیخ لطف الله صافی گلپایگانی دامت برکاته، ص۴۹۷، ح۸.</ref>
::::::یعنی آن زمان، زمانی است که تمام نقاط [[زمین]] رویش دارد؛ برای این که [[گناه]] نمی‌‌شود؛ زیرا [[بشر]] به حدی رسیده که دیگر به خویش اجازه [[گناه]] نمی‌دهد، هر چند ممکن است مواردی نیز وجود داشته باشد که برخی از افراد [[گناه]] ‌‌کنند، لکن سخن در آن است که در آن زمان، نوع [[بشر]] به مرحله‌ای می‌رسد که دیگر بین خود و [[خدا]] [[گناه]] نمی‌کند.
::::::'''ویژگی ششم: اوج [[تکامل]] دینی'''؛ یکی دیگر از ویژگی‌های [[دوران ظهور]]، رشد شخصیتی [[مردم]] از حیث عبادی است؛ چرا که [[بشر]] تا قبل از [[ظهور]]، به درستی نمی‌‌تواند [[خدا]] را [[عبادت]] کند. به عبارت دیگر، در طول [[تاریخ]] [[بشریت]]، [[عبادت]] [[خدا]] همواره یکی از متغیراتی بوده که اعصار مختلفی را پشت سر گذارده، تا به زمان [[رسول خدا]] {{صل}} رسیده است. در آن زمان، [[مسلمین]] با تربیتی که [[اسلام]] به عنوان آخرین [[دین]] و [[نبی]] مکرم [[اسلام]] {{صل}} به عنوان [[آخرین پیامبر]] و [[ائمه اطهار]] {{عم}} به عنوان آخرین [[هادیان الهی]] مربی آن بودند، به خوبی توانستند [[خدا]] را [[عبادت]] کنند؛ عبادتی که در میان [[شرایع الهی]]، هیج سابقه‌ای نداشت و [[برترین]] نوع [[عبادت]] به حساب می‌آمد؛ از این رو، دیگر کسی نمی‌‌تواند مانند [[مسلمین]]، [[خدا]] را [[عبادت]] کند، لکن [[کامل‌ترین]] نوع [[عبادت]]، در [[زمان ظهور]] اتفاق می‌‌افتد، زیرا در آن زمان، همه چیز به خصوص [[دین]] و [[عبادت]]، در مرحله اعلای خود قرار می‌‌گیرد و این همان امری است که [[دین]] مبین [[اسلام]] به دنبال آن است. بر این اساس، کسانی که [[دین]] را در [[زمان ظهور]]، صرفاً امری شخصی و فردی معنا می‌کنند، واقعاً از مفاهیم و مبانی صحیح دینی بی‌اطلاعند.
::::::آری انتظاری که همه [[انبیاء معظم الهی]] {{عم}} و [[پیروان]] آن‌ها، در طول [[تاریخ]] به دنبال آن بودند، صرف [[انتظار]] [[ظهور امام زمان]] {{ع}} برای خواندن دو رکعت [[نماز]] بیشتر نبوده، بلکه [[انتظار]] برای پیاده شدن ابعاد وسیع [[دین]] در آن عصر بوده است. یعنی همان انتظاری که [[انسان]] را به حرکت و [[حماسه]] در [[راه خدا]]، به [[تفکر]] و [[تدبر]] در [[آیات قرآن]]، به [[امر به معروف و نهی از منکر]]، به [[فتح]] قله‌های عقلانی و علمی، به [[اصلاح]] و [[تزکیه نفس]] و بسیاری از [[فضائل]] [[اخلاقی]] وادار می‌کند. 
::::::بله این [[انتظار]]، همان انتظاری است که [[اسلام]]، [[انسان]] را به آن [[دعوت]] می‌کند و واقعاً اگر خطبا و [[علماء]] همین بُعد از [[دین]] را برای [[مردم]] باز گو کنند و به آن‌ها بگویند که [[اسلام]] عزیز، چه تعابیر [[زیبایی]] نسبت به [[انتظار]] و [[آخر الزمان]] دارد، حتماً جذب به [[اسلام]] و [[دین]] می‌‌شوند»<ref>[[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص ۱۵۱-۱۶۰.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۳. آیت‌الله صافی؛}}
ویژگی‌های نظامی [[منتظران]] به این شرح است:
[[پرونده:11466.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[لطف‌الله صافی گلپایگانی]]]]
# '''الف) برخورداری از [[قدرت]] و آمادگی جسمانی''': یکی از نمودهای زمینه‌سازی [[توانمند]]، کسب قدرت و آمادگی جسمانی برای حضور در [[زمان ظهور]] است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۳، ص۵۴-۶۱ و [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>. جامعۀ منتظر زنده، [[قوی]] و قدرتمند است. [[امام صادق]] {{ع}} در این زمینه می‌فرماید: «مردی از [[اصحاب]] او [[توانایی]] [[چهل]] مرد را دارد و [[قلب]] او از پاره آهن اس[[تورات]]ر است و اگر بر کوه‌های آهن بگذرند، آن را بر کنند و شمشیرهای خود را در نیام نکنند تا آنکه [[خدای تعالی]] [[خشنود]] گردد»<ref>{{متن حدیث|فَإِن الرجُلَ مِنهُم یعطَی قُوهَ أَربَعینَ رَجُلاً وَ إِن قَلبَهُ لَأشَد مِن زُبَرِ الحَدِیدِ وَ لَو مَروا بِجِبَالِ لَقَطَعُوهَا لَا یکُونَ سُیوفَهُم حَتی یرضَی اللهُ عَزوَجَل}}؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص ۶۷۳، ح ۲۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳؛ [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۳۶.</ref>
::::::آیت الله '''[[لطف‌الله صافی گلپایگانی]]'''، به نقل از کتاب ''«[[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]»'' در این‌باره گفته است:
# '''ب) [[شجاع]]، محکم و [[استوار]]''': [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}} دلیر و جنگاوران میدان‌های [[نبرد]] هستند، دلهایی پولادین دارند و از [[دشمن]] نمی‌هراسند<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>. [[منتظران ظهور]] دارای [[صلابت]]، نیرومندی و [[استواری]] هستند<ref>ر.ک: [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۳۶؛ [[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص ۱۲۱-۱۲۳.</ref>، اینان در [[روایت]] چنین توصیف شده‌اند: «دل‌های آنان مانند پاره‌های آهن است که بادهای شدید آنها را نمی‌لرزاند»<ref>{{متن حدیث|قُلُوبَهُمْ کَزُبَرِ الْحَدِیدِ، لَاتُزِلُّهُمُ الرِّیَاحُ الْعَوَاصِفُ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار ج ۵۷ ص ۲۱۶.</ref>.
::::::«[[جامعه منتظر]]، تمدنش [[اسلامی]] و برگرفته از [[قرآن مجید]] و براساس: {{متن قرآن|تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا}}<ref>«بیایید بر کلمه‌ای که میان ما و شما برابر است هم‌داستان شویم که: جز خداوند را نپرستیم و چیزی را شریک او ندانیم» سوره آل عمران، آیه ۶۴.</ref> و {{متن قرآن|إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ}}<ref>«بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست» سوره حجرات، آیه ۱۳.</ref> و {{متن حدیث|...لَا فَضْلَ لِعَرَبِيٍّ عَلَى عَجَمِي‌...}}<ref>ابو الفتح کراجکی، معدن الجواهر، ص ۲۱:... عربی بر عجمی برتری ندارد....</ref> و هدایت‌های وحیانی و [[قرآنی]] است.
# '''ج) روحیۀ رزم‌آوری و [[جهاد]]''': بر اساس [[تعالیم دینی]] [[منتظران]] باید با [[آیین]] [[جنگ]] و [[جهاد]] آشنا شوند و ابزار [[جنگ]] و [[دفاع]] را فراهم کنند<ref>ر.ک: [[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]، ص ۳۵؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>. آنها برای [[مبارزه]] با عوامل [[فساد]] و [[ظلم]] و [[گناه]] و [[آلودگی]]، آمادگی کامل دارند<ref>ر.ک: [[عبدالرحمن انصاری|ان‍ص‍اری‌، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن‌]]، [[در انتظار خورشید ولایت (کتاب)|در انتظار خورشید ولایت]]، ص ۱۲۶</ref>.
::::::[[جامعه منتظر]]، زنده، [[قوی]] و قدرت‌مند، [[شجاع]]، [[صادق]]، خودکفاء {{متن قرآن|أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ}}<ref>«بر کافران سختگیر، میان خویش مهربانند..». سوره فتح، آیه ۲۹.</ref> و {{متن قرآن|أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ}}<ref>«در برابر مؤمنان خاکسار و در برابر کافران دشوارند» سوره مائده، آیه ۵۴.</ref> در [[جامعه منتظر]]، [[زن]] و مرد، [[مسلم]] و مسلمه، [[مؤمن]] و مؤمنه، [[منتظر]] و منتظره باهم در تشکل [[هویت اسلامی]] تشریک مساعی دارند. در این [[جامعه]]، بانوان [[کرامت]] ویژه و خاص دارند و با مردان بیگانه اختلاط ندارند. [[جامعه منتظر]]، [[جامعه]] [[حجاب]] و [[عفت]] و [[پارسایی]] و پرهیز از ملاهی و مناهی است. اینها و ده‌ها ویژگی [[پسندیده]] دیگر از امتیازات [[جامعه منتظر]] [[ظهور]] است. البته هرچه [[روح]] [[انتظار]] در [[جامعه]] بیش‌تر دمیده شده باشد، این امتیازات‌ در آن ظاهرتر است»<ref>[[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی، لطف‌الله]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص ۱۵.</ref>.
# '''د) آمادگی برای [[مبارزه]] با نظام جهانی''': آمادگی برای [[مبارزه]] با نظام جهانی و بر هم زدن موازنۀ معادلات و موازنه‌های مورد توافق قدرت‌های بزرگ مسلط بر [[دنیا]] هستند<ref>ر.ک: [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۳۶.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۴. آیت‌الله اراکی؛}}
== پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه ==
[[پرونده:3073589.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[محسن اراکی]]]]
{{پاسخ پرسش
::::::آیت الله '''[[محسن اراکی]]'''، در کتاب ''«[[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]»'' در این‌باره گفته است:
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. آیت‌الله شهید صدر؛
::::::«برای پاسخ به این سؤال لازم است به موارد زیر توجه شود:
| تصویر = 1368171.jpg
:::::#[[مأموریت]] [[امام زمان]] {{ع}} ایجاد [[حکومت عدل جهانی]] و برچیدن بساط [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]]، در سراسر [[جهان]] است.
| پاسخ‌دهنده = سید محمد صدر
:::::#این [[مأموریت]]، تنها به وسیله شخص [[امام زمان]] تحقق نمی‌پذیرد، بلکه [[یاری]] و [[نصرت]] [[مؤمنین]] نیز لازم است.
| پاسخ = [[آیت‌ الله]] [[شهید]] '''[[سید محمد صدر]]''' در کتاب ''«[[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
:::::#در این [[مأموریت]]، از امکانات و وسائل عادی استفاده می‌شود و بنا نیست با [[اعجاز]] و اعمال [[خارق‌العاده]] فوق بشری، به اهداف مورد نظر که در برپایی [[حکومت عدل جهانی]] خلاصه می‌شود، دست یافت.
::::::با کمی تأمل در این سه مطلب معلوم خواهد شد که کاملترین شکل [[انتظار عملی]] [[امام زمان]] {{ع}} [[تشکیل حکومت اسلامی]] به [[رهبری]] [[فقیه]] [[عادل]]، [[آگاه]]، مدیر و [[مدبر]] است؛ زیرا برچیدن بساط [[ظلم]] [[حاکم]] بر [[جهان]] به وسیله [[امام زمان]] {{ع}} و یارانش، به وسیله [[معجزه]] صورت نخواهد گرفت، بلکه طبق روش‌های متعارف و جاری در [[جوامع انسانی]] و با استفاده از امکانات عادی تحقق می‌پذیرد. و اگر به این نکته توجه کنیم که به طور طبیعی، نهضتی که هدفش براندازی [[ظلم]] در سراسر [[جهان]] باشد با [[مقاومت]] شدید و یکپارچه قوای [[شرک]] و [[ظلم]] روبرو خواهد شد و کلیه قدرتمندان [[ظالم]] و سردمداران جنایت و [[تبعیض]] در [[جامعه بشر]]، به طور جمعی به [[مخالفت]] با آن خواهند پرداخت و از کلیه امکانات خود برای نابودی چنین نهضتی -و لااقل ایجاد مانع بر سر راه [[پیشرفت]] آن- استفاده خواهند کرد، این نتیجه به دست خواهد آمد که بدون تشکیل حکومتی با مشخصات زیر، آغاز چنین نهضتی امکان‌پذیر نیست:
:::::#[[رهبری]] آن [[حکومت]]، در دست کسی باشد که بتواند به نام [[امام زمان]] و به [[نیابت]] از او، [[مردم]] را [[رهبری]] کند تا زمینه برای [[پذیرش رهبری]] [[امام زمان]] در سطح جهانی، از سوی نیروهای طرفدار [[عدل]] و [[حقیقت]] فراهم شود. طبیعی است تنها کسی که صلاحیت [[نیابت]] از [[امام زمان]] {{ع}} را در [[زمان غیبت]] داراست، [[فقیه]] [[عادل]] کارآمد است.
:::::#[[حکومت]] مزبور بتواند با پیاده کردن [[نظام اسلامی]] در همه ابعادش، اذهان عمومی جهانیان را برای پذیرش [[نظام حکومت اسلامی]] آماده کند و با ارائه یک نمونه عینی، امکان تحقق ارزش‌های متعالی [[نظام اسلامی]] را در عمل به اثبات رساند.
:::::#[[حکومت]] مزبور بتواند امکانات مادی و معنوی مورد نیاز [[نهضت]] جهانی [[امام زمان|ولی عصر]] {{ع}} و نیز نیروها و افراد لازم را برای چنین برنامه عظیم و گسترده‌ای فراهم و آنان را برای اجرای مأموریت‌های بزرگ آماده سازد. حکومتی که مشخصات مزبور را دارا باشد، همان [[حکومت اسلامی]] به [[رهبری]] [[فقیه]] [[آگاه]] [[با کفایت]] است و با تشکیل و [[حمایت]] همه جانبه از چنین حکومتی، [[انتظار عملی]] و حقیقی [[امام زمان]] {{ع}} تحقق می‌یابد»<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]، ص۹۴-۹۶.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۵. آیت‌الله آصفی؛}}
«هیچ فردی به حد مطلوب از [[انتظار]] نمی‌‏رسد، مگر اینکه دارای سه ویژگی همراه با هم باشد، که عبارتند از: عناصر عقیدتی و روحی و رفتاری، که اگر این سه نباشند برای [[انتظار]] مفهومی راستین نمی‌‏توان یافت و از آن فقط یک [[انحراف]] روحی و نفسانی باقی می‏‌ماند که مبتنی بر همان منطق کسانی است که به [[حضرت موسی]] خطاب کرده و گفتند: «تو همراه با خدای خودت بروید و بجنگید، ما اینجا نشسته‏‌ایم».<ref>مائده، ۲۴.</ref> این همان [[عقیده]] نادرستی است که برای [[انسانیت]] درخواست و آرزوی [[نیکی]] و خیر شود، بدون اینکه کاری و تلاشی در راه استقرار آن انجام گیرد.
[[پرونده:151910.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[محمد مهدی آصفی]]]]
::::::آیت‌الله '''[[محمد مهدی آصفی]]'''، در کتاب ''«[[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]»'' در این‌باره گفته است:
:::::*«'''گروه محکم و [[استوار]]''': نخستین چیزی که در این قشر جلب نظر می‌کند، [[صلابت]]، [[نیرومندی]] و [[استواری]] آنان است. بنابراین آنان [[قوی]] و نیرومند هستند و [[زمین]] را برای [[ظهور امام]] {{ع}} آماده می‌سازند. [[محمد بن یعقوب کلینی]] ذیل آیه‌ {{متن قرآن|فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ}}<ref>«و چون وعده نخست (از) آن دو (تباهی) فرا رسد بندگانی سخت جنگاور را که داریم بر شما برمی‌انگیزیم» سوره اسراء، آیه ۵.</ref> آورده که: [[امام صادق]] {{ع}} "[[بندگان]] سخت نیرومند" را به همین قشر [[تفسیر]] کرده است. در روایتی از این گروه، با عنوان {{متن حدیث|قُلُوبَهُمْ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ، لَا تُزِلُّهُمُ الرِّيَاحُ الْعَوَاصِفُ}}<ref>دل‌هایشان همچون پاره‌های آهن است که طوفان‌ها آنان را نلرزاند.</ref> توصیف شده است.
::::::ایشان با آنکه دارای "[[دل]]" هستند و [[طبیعت]] [[دل]]، [[نرمی]] و [[رأفت]] است؛ لیکن این [[دل‌ها]] در رویارویی با [[طاغوت‌ها]] و [[ستمگران]]، به تکه‌های آهن بدل می‌شوند که دیگر [[نرمی]] و رقت نمی‌شناسند. [[صلابت]] و [[نیرومندی]]، از ویژگی‌های نسل‌هایی است که خدای تعالی‌ [[مسؤولیت]] تغییر [نظام‌های اجتماعی‌] و ایجاد [[انقلاب]] را به دوش آنان گذاشته است. همچنین این دو صفت از ویژگی نسل‌هایی است که [[خدای تعالی]]، آنان را در گردنه‌های بزرگ [[تاریخ]] برای انتقال [[مردم]] از مرحله‌ای به مرحله دیگر، [[برگزیده]] و گروه [[زمینه‌سازان]]، دارای این ویژگی‌ها است.
:::::*'''گروه [[مبارز]]''': [[وظیفه]] این گروه، [[مبارزه]] با [[نظام جهانی]] و [[عصیان]] علیه آن است. اینکه [[نظام جهانی]] چیست و چگونه این [[نظام]] در [[خدمت]] به ابرقدرت‌ها و [[هم‌پیمانان]] آنها و حفظ مراکز [[قدرت]] و [[موقعیت]] استراتژیکی‌شان در مناطق مختلف [[دنیا]] عمل می‌کند، یک پرسش جدی است. [[مسؤولیت]] حفظ این مراکز [[قدرت]]، مسؤولیتی بسیار دشوار و [[ظریف]] است که [[نظام جهانی]] در تمام سطوح [[دنیا]]- نه تنها در سطوح منطقه‌ای یا کشوری- بدان پایبند است.
::::::این [[نظام]]، از یک سری معادلات و موازنه‌های [[سیاسی]]، [[اقتصادی]]، [[نظامی]] و خبری دقیق شکل گرفته است. همچنین این [[نظام]] از رژیم‌های [[سیاسی]] تشکیل یافته که به عنوان عضو یک [[خانواده]] جهانی محسوب می‌شوند و مجموعه‌ای از خطوط قرمز و سبز و زرد در میان آنها در زمینه حوادث، امتیازها، تنظیم نقش‌ها، تقسیم درآمدها، بازار و منابع [[ثروت]] و مناطق نفوذ وجود دارد.
::::::این مجموعه پیچیده، قدرت‌های بزرگ را به [[سلطه]] بر [[دنیا]] [[قادر]] ساخته است؛ همان‌طور که یک اهرم‌<ref>اهرم: میله آهنی ضخیمی که به وسیله آن اجسام سنگین را جابه‌جا می‌کنند.</ref> کوچک، [[انسان]] را در جابه‌جایی اجسام سنگین با کمترین حرکت، توانا می‌سازد. ازاین‌رو [[نظام جهانی]]، قبل و بعد از سقوط [[اتحاد]] جماهیر شوروی، همچنان نزد همگان احترامش را حفظ کرده است؛ زیرا هر یک از آنان، به [[قدر]] گستره و [[توان]] خویش از این [[نظام]] بهره می‌برد. این [[جوانان]] ([[زمینه‌سازان ظهور]] [[امام عصر]] {{ع}})، به سادگی و بی‌هیچ تردیدی، این خطوط قرمز را زیر پا می‌گذارند و معادلات و موازنه‌های مورد توافق را بر هم می‌زنند. همچنین استقرار، توازن و [[شوکت]] جهانی این رژیم‌ها و سازمان‌های بین‌المللی را بی‌اعتبار می‌سازند.
::::::این سازمان‌ها و رژیم‌ها، نه [[قدرت]] [[سلطه]] بر این [[جوانان]] را دارند و نه [[توانایی]] [[تحمل]] یا دفعشان را؛ زیرا بیشترین [[توان]] این [[حکومت‌ها]] و هیبت جهانی‌شان، در رویارویی با [[حکومت‌ها]] و سازمان‌هایی همانند خودشان است و آخرین [[سلاح]] آنان [[قتل]]، زندان، [[شکنجه]] و [[تبعید]] است؛ حال آنکه این [[جوانان]] از هیچ‌یک از این امور نمی‌هراسند.
::::::ازاین‌رو، وصفی که در [[روایت]] درباره این گروه به کار رفته، بسیار دقیق است: {{متن حدیث|لَا تُزِلُّهُمُ الرِّيَاحُ الْعَوَاصِفُ وَ لَا يَمَلُّونَ مِنَ الْحَرَبِ وَ لَا يَجْبُنُونَ وَ عَلَى اللَّهِ يَتَوَكَّلُونَ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ}}؛ "آنان را تندبادها نمی‌لرزاند، از [[نبرد]] دلتنگ و ملول نمی‌شوند و نمی‌هراسند، و بر [[خدا]] [[توکل]] می‌کنند و [[عاقبت]] [نیک‌] از آن [[پارسایان]] است". بی‌گمان آن‌که [در دل‌] هراسی ندارد، از [[نبرد]] خسته و دلتنگ نمی‌شود و تندبادها او را تکان نمی‌دهد. نیرو و امتیاز اینان در آن است که نمی‌هراسند و دشواری اینها از دیدگاه [[حکومت‌ها]] و قدرت‌های بزرگ، در همین نکته نهفته است»<ref>[[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۳۶.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{جمع شدن|۶. آیت‌الله جوادی آملی؛}}
[[پرونده:769540432.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[عبدالله جوادی آملی]]]]
::::::آیت‌الله '''[[عبدالله جوادی آملی]]'''، در مقاله ''«[[ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه (مقاله)|ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«[[منتظران راستین]]، کسانی‌اند که هماره در قلمرو اندیشه‌های نظری، در مدار [[تعلیم]] کتاب و [[حکمت]] سِیر کنند و در منطقه انگیزه‌های عملی در محور [[تزکیه]] و [[تطهیر]] [[روح]] از یک سو و تحصیل حبّ آل [[عصمت]] و [[مودّت]] اهل [[طهارت]]{{عم}} از سوی دیگر، سفر نمایند تا به [[هجرت]] از [[جهل]] [[علمی]] و [[جهالت]] عملی کامیاب گردند. غرض آنکه کسی میتواند [[منتظر]] لبریز شدن مرز و بوم [[زندگی]] [[جامعه]] از [[عدل و قسط]] باشد که [[جان]] وی، مملو از دادخواهی و [[روح]] او مشحون از [[عدل]] پروری باشد. به طوری که نه سلطه‌گر باشد، نه سلطه‌پذیر؛ نهادینه نمودن چنین فرشته‌خویی، مرهون جزم [[علمی]] و [[عزم]] عملی مستمر است»<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه (مقاله)|ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه]].</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۷. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛}}
#'''نخستین عنصر: جنبه عقیدتی:‏''' این مسأله در نتیجه سه امر مبرهن می‏‌شود:
[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
## '''امر اول:''' [[اعتقاد]] داشتن به اینکه [[هدف]] [[خداوند]]، [[اصلاح]] همگی [[بشریت]] است، و در آینده [[عدل]] مطلق سراسر زندگی [[بشر]] را فرا خواهد گرفت، و اینکه [[وعده خداوند]] در [[قرآن مجید]] و آنچه که [[هدف]] خدایی به آن تعلق گرفته، تخلف‏ناپذیر است. [[برهان]] و [[دلیل]] این مطلب را در گذشته آوردیم.
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در دو  کتاب ''«[[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]»'' و ''«[[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]]»'' در این‌باره گفته است:
## '''امر دوم:''' [[اعتقاد]] به اینکه آن [[رهبر]] پیروز در آن روز [[موعود]]، [[حضرت مهدی]] {{ع}} می‌‏باشد، چنانکه [[اخبار]] و [[روایات]] [[شیعه]] و [[سنی]] در این مورد به حد [[تواتر]] رسیده، بلکه بیش از حد [[تواتر]] است. و دانستیم که ثبوت مفهوم [[روایت]] [[متواتر]] بدیهی و ضروری است.
::::::«از [[روایات]] به روشنی به دست می‌آید کسانی که برای آن [[انقلاب]] بزرگ تلاش می‌کنند، دارای صفات و ویژگی‌هایی هستند<ref>از یک نگاه این ویژگی‌ها همان صفات منتظران است.</ref> که در دو بخش قابل بررسی است:
## '''امر سوم:''' [[اعتقاد]] به اینکه آن [[رهبر]] پیروز، [[حضرت محمد بن الحسن العسکری]] {{ع}} است که [[اعتقاد]] به او از ضروریات [[مذهب امامیه]] است، و [[اخبار]] و [[روایات]] فراوانی در مجموعه‌‏های خبری و روائی [[شیعه]] در این باره [[نقل]] شده است، وعده زیادی از متفکران و [[اندیشمندان]] بزرگ [[اهل سنت]]، همچون ابن [[عربی]] در فتوحات مکیه و قندوزی در ینابیع الموده، و حموینی در [[فرائد السمطین]]، و گنجی در کتاب بیان، با آنها هم [[عقیده]] می‏‌باشند. کسانی که به این امور سه‌‏گانه معتقدند، گرچه مختصر اختلافی در بعضی از جزئیات با یکدیگر دارند، لکن ما در بخش برنامه‏ریزی الهی متذکر این نکته شدیم که دو امر اول به امر سوم برمی‏‌گردند، و نتیجه و حاصل آن دو نیز همان امر سوم خواهد شد. بنابراین می‌‏شود بدون هیچ‏گونه [[اختلاف]] و تضادی به هر سه امر [[معتقد]] شد و آنها را باور داشت.
::::::'''۱. ویژگی‌های [[اعتقادی]]:'''
# '''عنصر دوم: جنبه روحی و نفسانی [[انتظار]]:''' این مطلب از دو امر اصلی و اساسی تشکیل می‌‏شود:
:::::*[[شناخت]] [[پروردگار]]: [[خداوند متعال]]، [[فلسفه]] اساسی [[آفرینش]] [[انسان‌ها]] را [[عبادت]] و [[بندگی]] معرفی فرموده است؛ آنجا که می‌فرماید: {{متن قرآن|وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ}}<ref>ذاریات، آیه ۵۶.</ref>؛ [[جن]] و انس را جز برای اینکه [[عبادت]] کنند، خلق نکردم. این امر مهم زمانی پدید می‌آید که [[شناخت]] [[انسان‌ها]] به آن [[ذات مقدس]]، فراهم آید و پس از آن راه رشد، هموار و موانع بر طرف می‌شود. [[زمینه‌سازان ظهور]] و [[یاران امام مهدی]]{{ع}}، که [[خداوند]] را آن گونه که [[شایسته]] است می‌شناسند. [[حضرت علی]]{{ع}} [[شناخت]] والای [[خداوند]] را در چنین افرادی، چنین [[وصف]] فرموده است: {{متن حدیث|"رِجالٌ مُؤمِنُونَ عَرِفُوا اللهَ حَق مَعرِفَتِهِ وَهُمْ اَنْصارُالمَهْدِی فِی آخِرِ الزمانِ"}}<ref>علی بن عیسی اربلی، کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۸؛ محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۷، ص ۲۲۹، ح۶۶.</ref>؛ مردانی [[مؤمن]] که [[خدا]] را چنان که [[شایسته]] است شناخته‌اند و آنان، [[یاران مهدی]]{{ع}} در آخرالزمانند. [[امام صادق]]{{ع}} قلب‌های این گروه را بسان پولاد دانسته، می‌فرماید: {{متن حدیث|"رِجالٌ کَاَن قُلُوبَهُم زُبُرُ الحَدِیدِ لایَشُوبُها شَکٌ فِی ذاتِ اللهِ اَشَد مِنَ الحَجَرِ…"}}<ref>محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۷، ح۸۲.</ref>؛ آنان مردانی‌اند که [[دل]] هایشان گویا [[پاره‌های آهن]] است، هیچ تردیدی نسبت به [[خداوند]] [[قلب]] هایشان را نیالاید و [[قلب]] هایشان از سنگ استوارتر است.
## '''امر اول:''' استعداد و آمادگی کامل برای تحقیق یافتن و پیاده شدن [[عدالت]] کامل، به طوری که اگر هم جزء [[دعوت]] کنندگان و [[ایثارگران]] در راه آن حضرت نیست، ولی حد اقل فردی [[شایسته]] برای پذیرش [[دعوت]] آن حضرت باشد.
:::::*[[شناخت امام زمان]]{{ع}}: یکی از ویژگی‌های مهم [[زمینه‌سازان ظهور]]، [[شناخت]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} است. البته [[شناخت امام]] در هر زمان بر [[پیروان]]، لازم و ضروری است؛ ولی آنچه [[شناخت]] [[امام دوازدهم]] را از اهمیتی دو چندان برخوردار می‌سازد، شرایط ویژه او (مثل ولادت [[پنهان]]، [[زندگی]] پنهانی، امتحانات سخت و دشوار، و…) است. [[امام]] خویش را به [[بهترین]] وجه می‌شناسند و این [[شناخت]] آگاهانه در تمام وجودشان [[رسوخ]] کرده است. بنابراین [[زمینه‌سازی برای ظهور]] آن [[حضرت]]، بدون [[شناخت]] آن بزرگوار امکان پذیر نخواهد بود. در [[روایات]] آمده است: {{متن حدیث|"… مَنْ مَاتَ وَلَمْ یَعرِفْ اِمامَ زَمانِهِ ماتَ مِیتَهً جَاهِلیهً"}}<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۴۰۹؛ و نیز نک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۷۸، ح۲.</ref>؛ هر کس بمیرد و [[امام زمان]] خویش را نشناسد به [[مرگ جاهلی]] خواهد مرد. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|"…اِعرِفْ اِمامَکَ فَاِذا عَرَفْتَهُ لَمْ یَضُرکَ؛ تَقَدمَ هَذا الامرُ اَمْ تَأَخرَ… فَمَنْ عَرَفَ اِمامَهُ کانَ کَمَنْ هُوَ فِی فُسْطاطِ القائِمِ"}}<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص ۳۳۱، ح۷.</ref>؛ [[امام زمان]] خویش را بشناس، پس وقتی او را شناختی، پیش افتادن و یا تأخیر این امر ([[ظهور]])، آسیبی به تو نمی‌رساند… پس هر آن کس که [[امام]] خویش را بشناسد، مانند کسی است که در [[خیمه]] [[قائم]]{{ع}} باشد. [[حضرت مهدی]]{{ع}} هر چند در پس پرده [[غیبت]] است؛ ولی هرگز [[جمال]] وجودش برای انسان‌های [[مهدی]] [[باور]] و [[مهدی]] [[یاور]] [[پنهان]] نبوده است. اگر [[معرفت]] به آن [[حضرت]] نباشد، دیدن ظاهری ایشان نیز سودی در بر نخواهد داشت؛ چنان که کسانی بودند که همواره [[جمال]] دلنشین [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[ائمه اطهار]]{{ع}} را [[زیارت]] می‌کردند، ولی بهره معرفتی چندانی از آن اسوه‌های [[آفرینش]] نمی‌بردند. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|"… وَمَنْ عَرَفَ اِمامَهُ ثُم ماتَ قَبْلَ اَنْ یَقُوْمَ صاحِبُ هَذا الاَمرِ کانَ بِمَنزِلَهِ مَنْ کانَ قاعِداً فِی عَسْکَرِهِ لا بَل بِمَنزِلَهِ مَنْ قَعَدَ تَحْتَ لِوائِهِ"}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۷۱، ح۲.</ref>؛ هر آن کس که امامش را نشناسد و پیش از [[قیام]] [[صاحب]] این امر از [[دنیا]] برود، بسان کسی است که در [[سپاه]] آن [[حضرت]] [[خدمت]] گزاری خواهد کرد؛ نه بلکه مانند کسی است که زیر [[پرچم]] آن [[حضرت]] است. [[امام صادق]]{{ع}} با تأکید، [[شیعیان]] را به [[شناخت خداوند]]، [[پیامبر]] و [[حجت‌های الهی]] فرا خوانده، از جمله در [[دوران غیبت]] [[خواندن]] دعای زیرا را سفارش فرموده است: {{عربی|"اَللهُم عَرفْنی نَفْسَکَ فَاِنکَ اِنْ لَم تُعَرفْنی نَفْسَکَ لَمْ اَعْرِفْ نَبِیکَ، اَللهُم عَرفْنی رَسُولَکَ فَاِنکَ اِنْ لَمْ تُعَرفْنی رَسُولَکَ لَمْ اَعْرِفْ حُجتَکَ، اَللهُم عَرفْنی حُجتَکَ فَاِنکَ اِنْ لَمْ تُعَرفْنی حُجتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دینی"}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۳۷، ح۵؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۳۴۲، ح۲۴؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص ۱۶۶، ح۶.</ref>؛ خدایا! خود را به من بشناسان. پس همانا اگر خود را به من نشناسانی پیامبرت را نمی‌شناسم. پروردگارا! فرستاده ات را به من بشناسان پس به درستی که اگر پیامبرت را به من نشاسانی حجتت را نمی‌شناسم. خداوندا! [[حجت]] خود را به من بشناسان، پس اگر [[حجت]] خود را به من نشناسانی از دینم [[گمراه]] شده‌ام.
## '''امر دوم:''' آغاز و شروع تحقق [[عدالت]] کامل جهانی و دمیدن سپیده [[فجر]] [[ظهور]] را در هر لحظه و ساعتی [[منتظر]] باشد؛ زیرا گفتیم که [[ظهور]] حضرت به دست [[خدا]] و تحت [[اراده الهی]] است، و هیچ کس نمی‌‏تواند برای آن وقت و ساعتی تعیین کند، و هر لحظه احتمال آن هست که [[خداوند]] [[اراده]] [[ظهور]] آن حضرت را بفرماید، به علاوه روایاتی در این باره آمده است که [[ظهور]] آن حضرت ناگهانی و بدون مقدمه خواهد بود. (در آینده بخشی از آن [[روایات]] را [[نقل]] خواهیم کرد.)  این احساس و [[آگاهی]]، ممکن است بر طبق هر یک از امور سه‏‌گانه‌‏ای که در عنصر اول ذکر کردیم ایجاد شود، چنانکه در صورت اجتماع هر سه امر در یک شخص نیز ممکن است این [[آگاهی]] به وجود آید و تحقق پذیرد. این احساس و [[آگاهی]]، برای روان و [[جان]] او موجب [[پاکی]] و خوشی است؛ زیرا در این صورت خود را در مقابل خویشتن خود و [[جامعه]] و [[امت]] خود [[مسئول]] می‌‏بیند و به زودی در [[روز رستاخیز]] جهانی حضرت، از لابلای مشکلات و سختی‌ها و [[ستم‌ها]] و بیدادها بیرون آمده و جلوه‏گری می‏‌کند. وقتی احساس و [[آگاهی]] به این دو امر در روان کسی به حد کمال برسد، و به عبارت دیگر عنصر دوم در او تحقق یابد، به آسانی و سادگی می‌‏تواند وارد مرحله سوم شود و عنصر سوم را تحقق بخشد.
::::::'''۲. ویژگی‌های [[رفتاری]]:''' در این بخش به اموری اشاره می‌شود که نمادهای [[رفتاری]] یک [[منتظر]] [[توانمند]] است. این ویژگی‌ها به طور عمده تحت عنوان "[[اطاعت]] محض از [[خداوند]] و اولیای او" گرد می‌آیند؛ زیرا [[شناخت خداوند]] و [[امام زمان]]{{ع}} و [[اعتقاد]] به آنان، باید عملی شود و تبلور [[حقیقی]] آن در [[اطاعت]] محض از آن [[انوار]] [[پاک]] ظاهر گردد. همسو کردن رفتارها، نیت‌ها و جهت گیری‌ها، طبق خواست [[رهبر]] [[الهی]]، از مهم‌ترین ویژگی‌های رهروان [[راستین]] است و این به خوبی در [[یاران امام مهدی]]{{ع}} وجود دارد. اگر کسی در مرحله [[شناخت]]، در حد ممکن [[معرفت]] کسب کرد، در مرحله [[اطاعت]] دچار [[تردید]] نخواهد شد. اگر کسی در آن مرحله دچار [[تردید]] و یا نقصان معرفتی باشد، در مرحله [[اطاعت]] هرگز پیرو خوبی نخواهد بود. امروزه که [[حضرت مهدی]]{{ع}} در پس پرده [[غیبت]] است، باید به [[اراده]] و فرمانش گردن نهاد و اگر کسی اکنون از [[دستورات]] آن [[حضرت]] [[اطاعت]] کند، در [[زمان ظهور]] نیز چنین خواهد بود. [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} در این‌باره فرمود: {{متن حدیث|"طوُبی لِمَنْ اَدرَکَ قائِمَ اَهلِ بَیْتی وَ هُوَ مُقتَدٍ بِهِ قَبْلَ قِیامِهِ یَتَولی وَلیهُ وَیَتَبرأُ مِنْ عَدُوهِ وَیَتَوَلی الاَئِمهَ الهادِیَهَ مِنْ قَبْلِهِ اوُلئِک رُفَقائی وَ ذَوُو وُدی وَ مَوَدتی وَاَکْرَمُ اُمتی عَلَی"}}<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص ۲۸۶، ح ۲و ۳؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص ۴۵۶.</ref>؛ خوشا به حال کسی که، [[قائم اهل بیت]] مرا [[درک]] کند؛ حال آنکه پیش از [[قیام]] او نیز پیرو او باشد. با [[دوست]] او [[دوست]] و با [[دشمن]] او [[دشمن]] و با [[رهبران]] و [[پیشوایان]] [[هدایتگر]] پیش از او نیز [[دوست]] باشد. اینان همنشین و [[دوستان]] من و [[گرامی‌ترین امت]] من، در نزد من هستند.
# '''عنصر سوم: جنبه رفتاری و عملی [[انتظار]]:''' اگر کسی بخواهد نمونه یک [[منتظر]] [[راستین]] باشد، باید پیوسته خود را پایبند [[احکام الهی]] نموده و [[دستورات]] [[خداوند]] را بر دیگر علاقه‏‌های فردی و کارها و گفتارهای شخصی ترجیح دهد، و [[پیروی]] [[راستین]] برای [[حق]] و [[هدایت]] الهی باشد. در این صورت دستاورد او اراده‏ای قوی و نیرومند و اخلاصی [[راستین]] خواهد شد که او را آماده [[تشرف]] به حضور حضرت و پذیرش پاره‏‌ای از مسئولیت‌های روز [[موعود]] می‌‏نماید.
::::::[[اطاعت]] و [[پیروی]] از [[خداوند]] و [[حجت]] او در عناوین زیر قابل بررسی است:
:::::*'''[[آمادگی]] روحی و روانی:''' اساسی‌ترین ویژگی در بخش [[رفتار]] ایجاد "[[آمادگی]] روحی و روانی" در خود است. برای [[درک]] [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}}. این امرِ مهم، فقط با عمل به [[واجبات]] و ترک [[محرمات]] حاصل می‌شود. [[زمینه‌ساز]] [[راستین]] به خوبی می‌داند که محبوب‌ترین [[کارها]] نزد [[امام زمان]]، "انجام [[واجبات]] [[دینی]]" و "ترک [[محرمات]]" است. او به درجه‌ای از [[ایمان]] می‌رسد که [[توفیق]] در عمل به [[واجبات]] و ترک [[کارهای حرام]] را [[بهترین]] لذت‌های [[زندگی]] می‌داند. [[پیشوایان معصوم]]{{ع}} نیز هرگاه از حالت انسان‌های دوران غیبتت یاد می‌کردند، به مناسبت، از انجام [[واجبات]] و [[پروای الهی]] سخن می‌گفتند. [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|"إِن لِصَاحِبِ هَذَا الأَمرِ غَیبَه فَلیتقِ اللهَ عَبدٌ وَ لیتَمَسک بِدِینِهِ…"}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۳۵، ح۱.</ref>؛ همانا برای صاحبِ این امر، غیبتی است؛ پس باید [[انسان]] [[تقوا]] پیشه نماید و به [[دین]] خود چنگ زند…. کسانی که [[صاحب]] [[آمادگی]] روحی و روانی بالایی نشوند، هرگز نمی‌توانند [[یار]] و [[یاور]] خوبی برای آن [[حضرت]] باشند؛ چرا که آنان با کمترین فشاری که برایشان وارد می‌شود، عرصه را خالی می‌کنند. بی‌گمان برای [[حضرت مهدی]]{{ع}} یارانی هست که [[قوت]] و [[قدرت]] بالای روحی و روانی دارند تا بتوانند بر [[دشمنان]] چیره شوند. لازم به یادآوری است که افزون بر انجام [[واجبات]] و ترک [[محرمات]] "رعایت [[آموزه‌های اخلاقی]]" نیز اهمیت والایی دارد، [[امام صادق]]{{ع}} در این‌باره می‌فرماید: {{متن حدیث|"… مَن سُر أَن یکُونَ من أَصحَابِ القَائِمِ فَلینتَظِر وَ لیعمَل بِالوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الأخلَاقِ وَ هُوَ مُنتَظِر…"}}<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۲۰۰، ح۱۶.</ref>؛ هر کسی که شادمان می‌شود از اینکه از [[یاران قائم]] باشد، پس باید [[منتظر]] باشد، [[پرهیزگاری]] پیشه کند و نیکویی‌های [[اخلاق]] را انجام دهد؛ در حالی که [[منتظر]] است…. [[پروای الهی]] در همه زمان‌ها [[واجب]] است؛ اما به [[دلیل]] شرایط خاص، در [[دوران غیبت]] اهمیت بیشتری دارد؛ چرا که در این زمان عوامل فراوانی دست به دست هم داده تا [[انسان‌ها]] را به [[بیراهه]] بکشاند و [[گمراه]] سازد.
:::::*'''[[آمادگی]] [[اقتصادی]]:''' [[آمادگی]] [[اقتصادی]] به عنوان یکی از مؤلفه‌های [[زمینه‌سازی]] به دو گونه قابل [[تفسیر]] است:
:::::الف) یکی از ویژگی‌های "[[عصر ظهور]]" [[رفاه عمومی]] در همه ابعاد [[زندگی]] است. اما این [[رفاه]] و [[آسایش]]، با تلاش و کوشش فراوان [[انسان‌ها]] و آباد کردن [[زمین]] به دست می‌آید<ref>به یاری خداوند در جلد پایانی این مجموعه، به طور مفصل به این بحث می‌پردازیم.</ref>. کسانی که در [[اندیشه]] [[زمینه‌سازی]] برای آن دوران هستند، می‌بایست در [[عصر غیبت]] نیز با تلاش فراوان مواهب [[الهی]] را برای [[خدمت]] به [[بندگان خدا]] به استخدام در آورند. کوشش برای [[فتح]] قله‌های [[دانش]] و [[کشف]] ناشناخته‌های [[جهان هستی]]، یکی از نمونه‌های روشن فعالیت‌های [[نسل]] [[زمینه‌ساز]] است. عقب ماندن از کاروان [[علم]] و [[دانش]]، در همه عرصه‌ها، نه فقط باعث سرشکستگی [[نسل]] [[منتظر]] و [[زمینه‌ساز]] در برابر جهانیان است که خود عاملی برای [[استثمار]] [[بندگان]] [[مستضعف]] و تأمین اهداف [[دشمنان اسلام]] است. از این‌رو [[شایسته]] است [[منتظران]] برای رشد [[توانمندی]] خود، هر چه بیشتر برای کسب [[دانش]] و بهره مندی از [[موهبت‌های الهی]] کوشش کنند.
:::::ب) از آنجایی که مهم‌ترین و متعالی‌ترین [[هدف]] [[قیام حضرت مهدی]]{{ع}}، [[اقامه قسط]] و [[عدل]] است و آن هم ارتباط مستقیمی با جنبه‌های [[اقتصادی]] [[زندگی]] دارد، [[منتظر]] او با [[تأسی]] به آن [[امام]] بزرگوار، نه فقط به [[اجرای عدالت]] و [[قسط]] در تمام زوایای [[زندگی]] می‌اندیشد که [[مال]] و [[ثروت]] خود را به گونه‌ای که مورد [[رضایت]] [[امام]] است، صرف می‌کند.
:::::*[[آمادگی نظامی]]: کسب [[قدرت]] و [[قوت]] برای مقابله با تهدیدهای [[دشمنان]]، همواره مورد تأکید [[آموزه‌های دینی]] بوده است. [[قرآن کریم]] با صراحت تمام بر این مهم تأکید می‌کند: {{متن قرآن|وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ}}<ref>انفال، آیه ۶۰.</ref>؛ و در برابر آنها تا می‌توانید نیرو و اسب‌های سواری آماده کنید تا [[دشمنان]] [[خدا]] و [[دشمنان]] خود و جز آنها که شما نمی‌شناسید و [[خدا]] می‌شناسد را بترسانید. این آموزه اگر چه مربوط به همگان و همه دوران هاست؛ اما با توجه به حساسیت [[دوران غیبت]] و آستانه [[ظهور]]، این [[آمادگی]] اهمیت فراوانی دارد. یکی از نمودهای [[زمینه‌سازی]] [[توانمند]]، [[آمادگی]] جسمانی برای حضور در [[زمان ظهور]] است. [[امام صادق]]{{ع}} دربارۀ [[ویژگی‌های یاران امام مهدی]]{{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|"… فَإِن الرجُلَ مِنهُم یعطَی قُوهَ أَربَعینَ رَجُلاً وَ إِن قَلبَهُ لَأشَد مِن زُبَرِ الحَدِیدِ وَ لَو مَروا بِجِبَالِ لَقَطَعُوهَا لَا یکُونَ سُیوفَهُم حَتی یرضَی اللهُ عَزوَجَل"}}<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص ۶۷۳، ح ۲۶.</ref>؛ مردی از [[اصحاب]] او [[توانایی]] [[چهل]] مرد را دارد و [[قلب]] او از پاره آهن استوارتر است و اگر بر کوه‌های آهن بگذرند، آن را بر کنند و شمشیرهای خود را در نیام نکنند تا آنکه [[خدای تعالی]] [[خشنود]] گردد. این [[روایت]] بیانگر این مطلب است که افرادی که ادعای [[انتظار]] و [[زمینه‌سازی]] دارند، هرگز نباید دچار تن پروری و [[سستی]] شوند. [[حضرت مهدی]]{{ع}} پس از [[اتمام حجت]] با جهانیان به ناگزیر با [[معاندان]] و [[دشمنان]]، [[جنگ]] خونینی کرده و همانند جد بزرگوار خود، برخورد شدیدی با آنان خواهد داشت. از [[روایات]] استقاده می‌شود که او در این مواجهه از [[یاران]] خود نیز [[استمداد]] می‌طلبد و آنان نیز در نهایت [[شجاعت]] به صف [[مبارزه]] خواهند پیوست. حال چنین یارانی، می‌بایست [[پیش از ظهور]] فراهم آیند و این ممکن نیست مگر با افزایش [[توان]] و [[قدرت جسمانی]] در [[عصر انتظار]]. چنانچه تمامی [[منتظران]] به این امور مهم و اساسی توجه لازم را داشته باشند، بدون [[تردید]] نقش مؤثری برای [[درک]] [[دوران ظهور]] ایفا خواهند کرد. سخن را در این بخش با [[کلامی]] [[نورانی]] از [[امام صادق]]{{ع}} در [[وصف]] [[یاران خاص]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} به پایان می‌بریم: مردانی که گویی [[قلب]] هایشان مانند [[پاره‌های آهن]] است. هیچ چیز نتواند دل‌های آنان را نسبت به [[ذات خداوند]] گرفتار [[شک]] سازد. سخت‌تر از سنگ هستند. اگر بر کوه‌ها حمله کنند، آنها را از هم خواهند پاشید… گویی که بر اسبان خود، مانند [[عقاب]] هستند. بر زین اسب [[امام]] دست می‌کشند و از این کار [[برکت]] طلب می‌کنند. گرد [[امام]] خویش می‌چرخند و در [[جنگ‌ها]] [[جان]] خود را سپر او می‌سازند و هر چه او بخواهد، برایش انجام می‌دهند. مردانی که شب‌ها نمی‌خوابند؛ در نمازشان همهمه‌ای چون صدای [[زنبور عسل]] دارند. شب‌ها بر پای خویش [[ایستاده]] و صبح بر مرکب‌های خود سوارند. [[پارسایان]] شب‌اند و [[شیران روز]]. [[اطاعت]] آنان در برابر امامشان، از [[اطاعت]] کنیز برای آقایش زیادتر است. مانند چراغ‌ها هستند… گویی که [[دل]] هایشان قندیل است. از [[ترس]] [[خدا]] بیمناک و خواهان شهادت‌اند. تمنایشان [[شهید]] شدن در راه خداست. شعارشان این است: "ای [[مردم]]! برای [[خون خواهی]] [[حسین]] به پا خیزید." وقتی حرکت می‌کنند، پیشاپیش آنان به فاصله یک ماه [[ترس]] و [[وحشت]] حرکت کند، آنان دسته دسته به سوی مولا می‌روند. [[خدا]] به وسیله آنان، [[امام]] [[راستین]] را [[یاری]] می‌فرماید<ref>محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸.</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]]، ص۵۴-۶۱.</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۸. حجت الاسلام و المسلمین ان‍ص‍اری‌؛}}
این [[رفتار]] برای هر کسی که [[ایمان]] به آن روز شکوهمند دارد، لازم و ضروری است، به هر اندازه که [[ایمان]] و [[اعتقاد]] داشته باشد، و اگر به تمام آن خصوصیات [[معتقد]] باشد، چنین رفتاری لازمتر است؛ به ویژه برای آن گروه از مسلمانانی که با [[دلیل]] و [[برهان]] برایشان ثابت شده است که [[حضرت مهدی]] نقشه [[عدالت جهانی]] و کامل خود را بر اساس [[دستورات]] [[دیانت]] مقدسه [[اسلام]] پایه‏ریزی خواهد کرد.
[[پرونده:Pic557.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[عبدالرحمن انصاری]]]]
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[عبدالرحمن انصاری]]'''، در کتاب ''«[[در انتظار خورشید ولایت (کتاب)|در انتظار خورشید ولایت]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«بر اساس [[بینش]] [[الهی]]، [[منتظران واقعی]] علاوه بر اینکه خود را از نظر [[فکری]]، [[علمی]] و [[اخلاقی]] [[اصلاح]] می‌کنند و [[قلب]] و [[دل]] خود را به صفات [[پسندیده]] زینت می‌دهند، در برابر نابسامانی‌های [[اجتماعی]] نیز [[ایستادگی]] می‌کنند و به امر معروف و [[نهی از منکر]] به عنوان یک فریضه مهم [[الهی]] که تحقق سایر [[دستورات]] [[خدا]] به آن بستگی دارد، می‌نگرند و معتقدند که باید در راه [[اصلاح جامعه]] [[تلاش]] کرد، چون [[اصلاحات]] [[اجتماعی]] هر چند به صورت جزئی و آرام آرام صورت گیرد، به نوبه خود در [[پیروزی]] به نظر نهایی [[حق]] مؤثر است و حرکت [[تاریخ]] را به سود طرفداران [[حق]]، جهت می‌دهد. به نظر آنها [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} حلقه‌ای است از حلقه‌های مبارزه [[حق]] بر علیه [[باطل]] که در طول [[تاریخ]] استمرار داشته و این آخرین حلقه آن [[مبارزه]] است که به [[پیروزی]] نهایی [[حق]] می‌انجامد. سهیم بودن یک فرد در این کار بزرگ بستگی به این دارد که وی در عمل جزو گروه [[حق طلبان]] باشد و بر ضد [[باطل]] با نهایت [[تلاش]]، [[ستیز]] کند.
::::::بنابراین، [[انتظار]] چنین تحوّلی مستلزم یک [[جهاد]] وسیع و دامنه‌دار است که سراسر [[گیتی]] را در بر گیرد، چون [[منتظر]] به کسی اطلاق می‌شود که از وضع موجود ناراحت حاصل است و برای تحقق وضع بهتر [[تلاش]] می‌کند. برای مثال، [[بیماری]] که [[منتظر]] است بهبودی کند و از [[بیماری]] خود در [[رنج]] است، برای رسیدن به وضع مطلوب، [[تلاش]] می‌کند که خود است را به پزشک ماهری برساند و طبق [[دستور]] او عمل کند. پس [[انتظار واقعی]] دارای دو عنصر است، یکی عنصر نفی و دیگری عنصر اثبات. عنصر نفی، همان بیگانگی با وضع موجود و عنصر اثبات، [[تلاش]] جهت رسیدن به وضع بهتر است.
::::::این دو جنبه اگر در عمق [[جان]] [[انسان]] [[رسوخ]] کند، منشأ دو رشته [[اعمال]] خواهد شد. این دو رشته [[اعمال]] عبارت است از: [[خودسازی]] و تزکیه [[نفس]] و ایجاد [[آمادگی]] جسمی و روحی جهت تحقق آن تحول بزرگ و فراگیر از یکسو و [[مبارزه]] با عوامل [[فساد]] و [[ظلم]] و [[گناه]] و آلودگی از سوی دیگر. [[روایات]] بسیاری که در رابطه با [[انتظار فرج]] وارد شده، ممکن است اشاره به مراحل متفاوت [[انتظار فرج]] باشد، چون همان طور که [[میزان]] [[فداکاری]] [[مجاهدان]] [[راه خدا]] در [[یاری دین]] [[حق]] با هم متفاوت است، [[میزان]] [[انتظار]] و [[خودسازی]] و [[آمادگی]] [[منتظران]] نیز درجات متفاوتی دارد. روشن است کسی که در خیمه [[رهبر]] آن [[انقلاب]] بزرگ جای دارد، نمی‌تواند یک فرد غافل و بی‌تفاوت باشد؛ آنجا جای هر کسی نیست، جای کسانی است که در اوج خود سازی و [[آمادگی]] جسمی و روحی قرار دارند. آنان باید [[بهترین]] افراد روی [[زمین]] باشند.
::::::[[حضرت]] [[امام سجاد]] {{ع}} در رابطه با [[منتظران]] [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} می‌فرماید: "همانا کسانی که در [[زمان غیبت]] به سر می‌برند و به [[امامت حضرت مهدی]] {{ع}} [[ایمان]] دارند و [[انتظار]] ظهورش را می‌کشند، [[بهترین]] [[مردم]] تمام زمان‌ها هستند، زیرا خدای بلند مرتبه، چنان [[عقل]] و [[فهم]] و معرفتی به آنها عطا کرده که گویا [[امام زمان]] خود را مشاهده می‌کنند. آنها همانند کسانی هستند که در رکاب [[رسول خدا]] {{صل}} با [[شمشیر]] می‌جنگند. آنها مخلصین واقعی و [[شیعیان]] [[صادق]] هستند. آنها در پنهانی و [[آشکار]]، دیگران را به [[دین خدا]] [[دعوت]] می‌کنند. سپس فرمود: [[منتظر فرج]] بودن در واقع، خودگشایش بزرگی است."<ref>{{متن حدیث|إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ الْقَائِلُونَ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى ذِكْرُهُ أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَيْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِينَ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} بِالسَّيْفِ أُولَئِكَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِيعَتُنَا صِدْقاً وَ الدُّعَاةُ إِلَى دِينِ اللَّهِ سِرّاً وَ جَهْراً وَ قَالَ ع انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَعْظَمِ الْفَرَجِ}}، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲.</ref>؛
::::::از دقت در جملات [[روایت]] بالا، [[منتظران واقعی]] [[ظهور]] [[حضرت صاحب الامر]] {{ع}} به روشنی شناخته می‌شوند»<ref>[[عبدالرحمن انصاری|ان‍ص‍اری‌؛ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن‌]]، [[در انتظار خورشید ولایت (کتاب)|در انتظار خورشید ولایت]]، ص ۱۲۶.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۹. حجت الاسلام و المسلمین مهدوی‌فرد؛}}
و اما آن [[مسلمان]] شیعه‌‏ای که می‌‏داند [[امام]] و پیشوایش همزمان با اوست، و اعمال و رفتارش در معرض دید حضرت است و هر لحظه ممکن است به او بنگرد و کارهای زشت او باعث ناراحتی و تأسف حضرت می‌‏شود، او علاوه بر آنکه خود را آماده روز [[ظهور]] می‌‏کند، خود را در محضر آن حضرت دیده و در حضور او [[مسئولیت]] دارد و در تمام دوران زندگی مواظب است یک لحظه هم از [[فرمان]] آن حضرت [[سرپیچی]] نکند. این احساس خود موجب می‏‌شود که [[انسان]] زودتر به آن حد و درجه مطلوب برسد، که [[پیروزی]] در [[امتحان]] و [[آزمایش]] الهی و آمادگی برای روز [[موعود]] است<ref>[[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۵۶-۳۵۹.</ref>.
[[پرونده:Pic434.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[میرزا عباس مهدوی‌فرد]]]]
}}
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[میرزا عباس مهدوی‌فرد]]'''، در کتاب ''«[[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:
{{پاسخ پرسش
::::::«[[ویژگی‌های منتظران]] واقعی عبارتند از:
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۲. آیت‌الله فاضل لنکرانی؛
:::::#شخص [[منتظر]] در [[فراق]] [[محبوب]] خویش [[غمگین]] باشد، همان‌گونه که در [[دعای ندبه]] می‌خوانیم: {{متن حدیث|"عَزِيزٌ عَلَيَّ أَنْ أَرَى الْخَلْقَ وَ لَا تُرَى‏"}}<ref>(برای من [[دیدار]] [[مردم]] بدون دیدن تو گران است)؛ منتهی الامال، ج ۲، ص ۱۵۲، تا ص ۸۷۲.</ref>.
| تصویر = 11736.jpg
:::::#[[انتظار فرج]]، در این رابطه [[پیامبر]]{{صل}} می‌فرمایند: "[[بهترین]] [[اعمال امت]] من [[انتظار فرج]] است".
| پاسخ‌دهنده = محمد جواد فاضل لنکرانی
:::::#[[دعا کردن]] برای حفظ [[وجود امام]].
| پاسخ = [[آیت الله]] '''[[محمد جواد فاضل لنکرانی]]'''، در کتاب ''«[[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]»'' در این‌باره گفته است:
:::::#دادن [[صدقه]] برای حفظ [[وجود امام]].
 
:::::#به جای آوردن [[اعمال]] [[حج]] به [[نیابت]] از [[امام]].
«یکی از عناوین مهم معرفتی در [[فرهنگ دینی]]، مسأله [[انتظار]] است که نباید آن را به عنوان یک امر متوسط و معمولی و یا در ردیف سایر [[مستحبات]] و اعمال مستحبی قرار داد؛ زیرا در منابع معرفتی اسلامی از جمله [[آیات]]، [[روایات]] و [[سیره پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[ائمه]] طاهرین {{عم}}، [[انتظار]] یکی از ضرورت‌های ایمانی هر مؤمنی در طول [[تاریخ]] دینی [[بشریت]] بوده است. در [[تبیین]] این مطلب، توجه به نکات ذیل اهمیت دارد.
:::::#برخاستن هنگام شنیدن نام [[حضرت]] مخصوصاً نام [[قائم]]{{ع}}.
 
:::::#[[توسل]] به ایشان در هنگام [[سختی‌ها]]<ref>منتهی الامال، ج ۲، ص ۸۵۲ تا ۸۷۲.</ref>.
'''نکته اول: [[تبیین]] دلائل [[انتظار واقعی]] از منظر [[قرآن]]''':
:::::#مهیا کردن خود برای [[ظهور]] [[حضرت]]، با کسب [[صفات نیکو]] و مواظبت بر [[طاعات]] و [[عبادات]] و ترک [[محرمات]] و بالا بردن آگاهی‌ها.
# [[استدلال]] به [[آیه]] صد و پنج [[انبیاء]]؛ [[خداوند متعال]] در [[آیه]] شریفه یکصد و پنجم سوره مبارکه [[انبیاء]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و ما در زبور پس از تورات نوشته‌ایم که این زمین را بندگان صالح من به میراث خواهند برد». سوره‌ انبیاء، آیه ‌۱۰۵.</ref> به عبارت دیگر، سؤال این است که آیا [[خداوند]] تبارک و تعالی فقط به عنوان یک خبر، [[وراثت]] [[صالحین]] بر [[زمین]] را در [[قرآن کریم]] مطرح می‌‌کند یا خیر؟ یعنی آیا این [[آیه]] شریفه، صرفاً بر این مطلب دلالت دارد که [[خدا]] در کتاب [[زبور]] بعد از کتاب ذکر([[تورات]])، نوشته است که [[صالحین]] [[وارث]] [[زمین]] هستند و دیگر هیچ.
::::::سعی کنیم با توجه و [[یاری]] جستن از [[خداوند]] و [[توسل]] به [[ائمه]]{{عم}} خصوصاً [[امام]] [[منتظر]]{{ع}}، خود را از محیط آلوده [[نجات]] دهیم و از طرفی سعی کنیم که محیط را دگرگون کنیم و در آن اثر مثبت بگذاریم؛ مثلاً با [[امر به معروف و نهی از منکر]] با عمل یا با زبان. از طرف دیگر، سعی کنیم [[صفات ]] [[منتظران]] را در خود ایجاد کنیم و در هر لحظه [[خداوند]] را [[شاهد]] بر اعمال‌مان بدانیم، که این [[بهترین]] راه برای خوب ماندن است»<ref>[[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص137-138.</ref>.
 
{{پایان جمع شدن}}
پاسخ این است که این مطلب، یک [[اخبار]] صرف نیست، بلکه [[اخبار]] از وقوع یک واقعیت حتمی در [[جهان]] است؛ واقعیتی که تمام [[انبیاء]] عظام الهی {{عم}} وعده [[ظهور]] آن را داده‌اند. وعده [[ظهور]] یک [[مصلح]] کل و [[منجی]] [[صالح]] در روی [[زمین]]. وعده تحقق [[غایت خلقت]] در روزی خاص و با [[شکوه]]. آری، [[بعثت]] یکایک [[انبیاء]] بزرگوار الهی {{عم}} برای این بود که هر یک از ایشان، بخشی از [[دین]] را برای [[مردم]] زمان خود بازگو کنند و در این خلال، به [[امت]] خویش متذکر می‌شدند که نه پیام‌رسانی آن‌ها تمام حقیقیت [[دین]] است و نه عمل [[مردم]] بر طبق آن پیام‌ها، [[غایت خلقت]] و مطلوب نهایی [[خداوند متعال]] به حساب می‌آید؛ بلکه قرار است که [[حقیقت]] [[دین]]، [[غایت خلقت]] و مطلوب نهایی [[خداوند]] در یک زمان خاصی در روی [[زمین]] محقق شود.
{{جمع شدن|۱۰. حجت الاسلام و المسلمین کوثری؛}}
# [[استدلال]] به [[آیه]] شریفه نهم صف؛ [[خداوند متعال]] در این [[آیه]] شریفه می‌فرماید: {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ}}<ref>«اوست آن خدایی که پیامبر خود را همراه با هدایت و دین راستین فرستاد تا آن دین را بر همه ادیان پیروز گرداند، هر چند مشرکان را ناخوش آید». سوره‌ صف، آیه ‌۹.</ref> مطابق این [[آیه]] شریفه، [[خداوند متعال]] [[رسول]] خویش را با [[بینات]] و [[هدایت]]‌ها و [[معجزات]] و کتاب و اینها فرستاد تا تمام [[دین]] را برای تمام [[بشر]] [[حاکم]] گرداند. البته میان [[مفسرین]] در این‌که منظور از کلمه "کله" کل [[دین]] است یا کل [[بشر]]، [[اختلاف]] است، ولی هر دو نظر، مطلوب است. زیرا بدیهی است که کل [[دین]] برای کل [[بشر]]، در زمان هیچ‌یک از [[پیامبران الهی]] {{عم}}، حتی در زمان [[رسول خدا]] {{صل}} و [[ائمه طاهرین]] {{عم}} واقع نشده است، ولی ‌به تصریح [[نصوص]] معتبر و شواهد مقبول، تمام [[انبیاء]] معظم {{عم}} حتی [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[ائمه اطهار]] {{عم}} از ابتدا به دنبال تحقق این [[هدف]] نهایی و [[مقدس]] بودند. به عبارت دیگر، تمام آن ذوات مقدسه، جزو [[منتظرین]] واقعی بوده‌اند. یعنی همان طور که [[انبیاء گذشته]] به [[نبوت]] [[پیامبر]] ختمی مرتبت {{صل}} [[بشارت]] می‌‌دادند، همان‌طور مغز اصلی این [[بشارت]]، [[ظهور حضرت حجت]] {{ع}} بوده است؛ بدین بیان که [[پیام]] اصلی [[بشارت]] تمامی [[پیامبران الهی]] {{عم}} این بوده است، که بعد از [[ظهور]] [[آخرین پیامبر]] [[خدا]] {{صل}} یکی از اولاد او که در میان تمام [[انبیاء]] {{عم}} معین و مشخص بوده که او از میان اولاد [[پیامبر خاتم]] {{صل}} [[مصلح]] کل است، [[ظهور]] خواهد نمود و [[جهان]] را پر از [[عدل]] و داد خواهد کرد.
[[پرونده:13681242.jpeg|100px|right|بندانگشتی|[[ابراهیم کوثری]]]]
 
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[ابراهیم کوثری]]'''، در مقاله ''«[[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]»'' در این‌باره گفته است:
نتیجه این‌که، مسئله [[انتظار]] یکی از عمیق‌ترین مفاهیم دینی در میان تمامی [[ادیان الهی]] و از دقیق‌ترین مباحث الاهیاتی و آخرالزمانی است و لذا نمی‌‌توان آن را همانند یک [[عمل مستحبی]] دانست و یا در کنار یکی از [[مستحبات]] به حساب آورد.
::::::«[[جامعه منتظر]] در عصر [[غیبت کبری]]، با [[شناخت]] از [[وظایف]] خود، از امتحانات سر بلند و موفق بیرون می‌آید‌. [[امام سجاد]] {{ع}} در روایتی، سه اصل را برای [[منتظران]] [[مهدی]] در [[عصر غیبت]] بیان فرموده است: {{متن حدیث| إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ الْقَائِلِينَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِينَ لِظُهُورِهِ... الدُّعَاةُ إِلَى دِينِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِرّاً وَ جَهْراً}}<ref>محمد باقر مجلسی،پیشین،ج۵۲، ص۱۲۲‌.</ref>.
 
::::::[[جامعه منتظر]] [[مهدی]] {{ع}}، در [[زمان غیبت]] سه اصل را [[باور]] دارند:
'''نکته دوم: بایسته‌های [[انتظار واقعی]] از منظر [[روایات]]'''؛ آن‌طور که از [[روایات]] برداشت می‌شود، [[ایمان]] بدون [[انتظار]]، [[ایمان]] کاملی نیست؛ یعنی [[مؤمن]] بدون این‌که [[منتظر]] باشد، قطعاً به [[ایمان]] خویش توجه عمیقی نداشته و نخواهد داشت. یعنی ویژگی:
:::::# در [[زمان غیبت]]، قایل به [[امامت]] [[منجی]] است که [[خداوند]] در [[قرآن]] [[وعده]] داده است‌.
 
:::::# [[منتظر ظهور]] [[مهدی]]{{ع}} هستند و این [[باور]]، برایش حتمی و جهش‌آور است.
'''[[ایمان]] بدون [[انتظار]]''': این گونه است که [[انسان]]، به حداقل‌ها می‌اندیشد و قائل است که، تنها باید [[ایمان]] خویش را حفظ کرده و [[واجبات]] و [[محرمات]] را رعایت نماید؛ در این صورت روشن است که قطعاً [[انتظار]] در چنین افرادی، باعث تحرک و جنب و جوش نمی‌شود.
:::::# در [[نهان]] و [[آشکار]]، به سوی [[خدا]] فرا می‌‌خوانند.
 
::::::بنابراین، [[انتظار ظهور]] به معنای رفع [[مسئولیت]] شخصی و [[اجتماعی]] نیست‌، بلکه اهتمام به انجام [[مسئولیت]] است‌. آشفتگی‌‌های [[دوران غیبت]] و مشکلات [[جامعه بشری]]، [[امتحان]] بزرگ است که [[دینداران]] در این دوره در بوته [[آزمایش]] گذاشته می‌‌شود؛ زیرا مسلمانی، ادّعای [[پیروی]] از [[مهدی]]{{عج}} و [[انتظار ظهور]] [[حکومت جهانی]] او‌، با زبان نیست‌؛ باید دوستداران [[مهدی]]{{عج}} در این راستا آزمایش‌های [[سختی]] را- طبق [[سنّت الهی]] که [[قرآن]] می‌‌فرماید- سپری کنند. [[قرآن]] در این خصوص می‌‌فرماید: «آیا مردم پنداشته‌اند همان بگویند ایمان آورده‌ایم وانهاده می‌شوند و آنان را نمی‌آزمایند؟»<ref>{{متن قرآن|أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ}} سوره عنکبوت، آیه ۲.</ref>.[[آزمون]] الهی‌، شرط بالندگی و [[سعادت]] فرد و [[جامعه]] است؛ از این رو، صرف [[شعار]] مسلمانی و [[شیعه]] زبانی، کافی نیست؛ بلکه عمل خوب‌، [[انسان]] را [[الهی]] می‌‌سازد. در روایتی‌، [[امام صادق]] {{ع}}، دوره [[غیبت]] کبرای [[مهدی]]{{ع}} را دوره [[آزمایش]] و [[امتحان]] برای [[شیعیان]] دانسته می‌‌فرماید:
ولی ویژگی: '''[[ایمان]] به همراه [[انتظار]]''': این‌گونه است که [[انسان]]، به حداکثرها [[فکر]] می‌کند و [[معتقد]] است که: نه تنها باید [[ایمان]] خویش را حفظ کرده و [[واجبات]] و [[محرمات]] را رعایت نماید، بلکه به عنوان یک [[مسلمان]] و [[مؤمن]]، باید به دنبال تحقق مقصود [[خداوند متعال]] از [[خلقت]] آسمان‌ها و [[زمین]] و [[ارسال رسل]] و انزال کتب باشد و امیدوار به رویت آن روز به [[اصلاح]] خود و [[جامعه]] می‌پردازد؛ در این صورت بدیهی است که، [[انتظار]] در چنین انسانی، باعث تحرک و جنب و جوش می‌شود و هرگز او را آرام نمی‌‌گذارد.
::::::{{متن حدیث| إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَتَيْنِ: إِحْدَاهُمَا تَطُولُ حَتَّى يَقُولَ بَعْضُهُمْ: مَاتَ، وَ بَعْضُهُمْ يَقُولُ: قُتِلَ، وَ بَعْضُهُمْ يَقُولُ: ذَهَبَ فَلَا يَبْقَى عَلَى أَمْرِهِ مِنْ أَصْحَابِهِ إِلَّا نَفَرٌ يَسِيرٌ}}<ref>ابن ابی زینب محمد بن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبه نعمانی، ترجمه: محمد جواد غفاری، تهران، کتابخانه صدوق،۱۳۶۳ش، ص۱۷۱.</ref>؛ برای وجود [[مبارک]] [[حجّت]] [[خدا]] دو [[غیبت]] است: یکی از آن به اندازه طولانی می‌‌شود که [[انسان‌ها]] درباره او به تردید قرار گیرد. برخی گوید: [[مهدی]] از [[دنیا]] رفته، عده‌ای دیگر، گوید: کشته شده؛ اما دسته‌ای هم گوید: [[غیبت]] او گذشته و گروه اندکی درباره [[مهدی]] ثابت و [[معتقد]] می‌‌ماند‌.
 
::::::پس‌، دوره [[غیبت]] برای [[شیعیان]] و [[منتظران ظهور]]، دوره [[امتحان]] است. در آن دوره بر [[جامعه]]، اوضاعی [[حاکم]] می‌‌شود که [[نگهداری دین]]، بسیار مشکل می‌شود. بسیاری از [[مردم]] در اثر [[ترس]]، یا [[طمع]] [[قدرت]] و [[دنیا]]، [[دین]] و [[ایمان]] خود را از دست می‌‌دهند یا [[دین]]، لقلقه زبان آنها می شود یا اینکه [[دین]] را [[مانع]] [[ریاست‌طلبی]] خود دانسته، کنار می‌‌گذارد و می‌‌گوید‌: دین‌، نمی‌تواند [[زندگی]] [[بشر]] را [[مدیریت]] کند و نقش [[دین]]، بر قراری رابطه شخصی [[انسان]] با [[خدا]] است»<ref>[[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص 11و12.</ref>.
آری، انتظاری را که [[دین]] مبین [[اسلام]] از [[مسلمان]] و [[مؤمن]] می‌خواهد همین گونه [[انتظار]] است، نه انتظاری که [[انسان]] را منزوی کرده و بی‌اطلاع از اقدامات ضد دینی شیاطین نگه دارد و بدین روست که در [[روایات]] از قول [[پیامبر اکرم]] {{صل}} آمده است: {{متن حدیث|أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ انْتِظَارُ الْفَرَجِ<ref>بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۵۲،، ص۱۳۳، باب۲۲.</ref>؛ أَفْضَلُ‌ أَعْمَالِ‌ أُمتِی‌ انْتِظَارُ الْفَرَجِ<ref>الزام الناصب، یزدی حائری، ص۱۳۷؛ بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۱۲۲.</ref>؛ انْتِظَارُ الْفَرَجِ‌ عِبَادَةٌ<ref>بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۱۲۲.</ref>؛ أَفْضَلُ‌ الْعِبَادَةِ انْتِظَارُ الْفَرَجِ<ref>نهج الفصاحة، ص۷۸، ینابیع المودة، قندوزی، ج۳، ص۱۶۹.</ref>؛ أَفْضَلُ‌ جِهَادِ أُمتِی‌ انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}<ref>«محبوب‌ترین اعمال به سوی خدای عزوجل انتظار فرج است برترین کارهای امت من انتظار فرج است. انتظار فرج عبادت است والاترین عبادت، انتظار فرج است بالاترین جهاد امت من، انتظار فرج است» تحف العقول، ابن شعبه حرانی، ص۳۳؛ بحارالأنوار، مجلسی، ج۵۱، ص۱۵۶.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
 
و یا این تعبیری که در کلمات [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} هست که فرمودند: {{متن حدیث|انْتَظَرُوا الْفَرَجَ‌ وَ لا تَیأَسُوا مِنْ‌ رَوْحِ‌ اللهِ‌ فَإِن أَحَب الْأَعْمَالِ إِلَی اللهِ عَز وَ جَل انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}<ref>«در انتظار گشایش باشید و از رحمت‌ خداوند ناامید نشوید؛ زیرا دوست داشتنی‌ترین کارها نزد خداوند انتظار گشایش است». نوادر الأخبار فیما یتعلق باصول الدین، محمد محسن فیض کاشانی، ص۲۴۹.</ref>
 
البته ممکن است گفته شود که رَوح [[الله]] بر خود [[حضرت حجت]] {{ع}} اطلاق می‌‌شود همچنان‌که مشهور [[فقهاء]] چنین فرموده‌اند، ولی به نظر می‌رسد خود [[فرج]] و [[ظهور]]، رَوح [[الله]] است؛ یعنی [[حقیقت]] و [[هدف]] اصلی [[خدای تبارک و تعالی]] در آن زمان، [[ظهور]] است. و یا [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در کلامی دیگر [[فضیلت]] [[منتظر]] را همچون [[شهید]] در [[راه خدا]] [[تشبیه]] کرده و می‌فرماید: {{متن حدیث|الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا کالْمُتَشَحطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللهِ}}<ref>«هر کسی که در انتظار حکومت ما باشد، بسان کسی است که در راه خدا به خون خویش درغلتیده است». کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ص۶۴۵.</ref>
 
و یا فرمایش [[امام سجاد]] {{ع}} که [[منتظران]] را [[برترین]] افراد زمان خود معرفی کرده و می‌فرمایند: {{متن حدیث|إِن أَهْلَ‌ زَمَانِ‌ غَیبَتِهِ‌ الْقَائِلُونَ‌ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ کل زَمَان}}<ref>«آن گروه از مردم عصر غیبت امام دوازدهم که امامت او را پذیرفته و منتظر ظهور او هستند، برترین مردم همه روزگاران هستند». ریاض‌الأبرار فی مناقب الأئمة الأطهار، نعمت‌ الله‌ جزائری، ج‌۳، ص۱۲۸.</ref>
 
و یا [[کلام]] [[امام صادق]] {{ع}} که [[منتظران]] را [[اولیاء]] [[خدا]] معرفی فرموده و می‌فرمایند: {{متن حدیث|طُوبَی‌ لِشِیعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِینَ‌ لِظُهُورِهِ فِی غَیبَتِهِ وَ الْمُطِیعِینَ لَهُ فِی ظُهُورِهِ أُولَئِک أَوْلِیاءُ اللهِ الذِینَ‌ لا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَ لا هُمْ یحْزَنُون‌}}<ref>«خوشا به حال شیعیان قائم ما که در زمان غیبتش منتظر ظهور او هستند و در هنگام ظهورش فرمان‌بردار او، آنان دوستان خدا هستند، همان‌ها که نه ترس به دل راه می‌دهند و نه اندوهگین می‌شوند». کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ج‌۲، ص۳۵۷.</ref>
 
یا [[روایت]] دیگری که از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده که فرمودند: {{متن حدیث|منْ مَاتَ مُنْتَظِراً لِهَذَا الْأَمْرِ کانَ کمَنْ کانَ مَعَ الْقَائِمِ فِی فُسْطَاطِهِ لَا بَلْ کانَ کالضارِبِ بَینَ یدَی رَسُولِ اللهِ {{صل}} بِالسیفِ}}<ref>«هر که منتظر این امر باشد و بمیرد مانند کسی است که با قائم {{ع}} در خیمه‌اش باشد، نه بلکه مانند کسی است که پیش روی رسول خدا {{صل}} شمشیر زده باشد». کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ج۲، ص۳۳۸.</ref>
 
آری انتظاری که در [[روایات]] مطرح شده، این نیست که [[منتظر]] طبق آن در خانه خود بنشیند و کاری نداشته باشد که بر سر [[اسلام]] و [[مسلمین]] چه می‌‌آید، یا این نیست که [[منتظر]] باید بیگانه باشد از این‌که [[دشمنان اسلام]] چه حرکات و تحرکاتی را ضد [[اسلام]] تدارک می‌‌بینند. زیرا اساساً در [[فرهنگ]] روایی، نام چنین عملی را [[انتظار]] نمی‌دانند و یا اصلاً این [[انتظار]]، مد نظر [[اهل بیت]] {{عم}} نیست. بله، انتظاری را که [[امام خمینی]] در فرمایشاتشان می‌‌فرمودند که: [[ارزش]] دارد [[انسان]] در مقابل [[ظلم]] بایستد و مشتش را گره کند و توی دهنش بزند و نگذارد که این‌قدر [[ظلم]] زیاد بشود، این [[ارزش]] دارد. ما [[تکلیف]] داریم آقا! این‌طور نیست که حالا که ما [[منتظر]] [[ظهور امام زمان]] {{ع}} هستیم، پس دیگر بنشینیم در خانه‌هایمان، [[تسبیح]] را دست بگیریم و بگوییم: {{عربی|عَجِّلْ عَلَی فَرَجِه}} "عَجِّل" با کار شما باید تعجیل بشود، شما باید زمینه را فراهم کنید برای آمدن او؛ و فراهم کردن اینکه [[مسلمین]] را با هم مجتمع کنید، همه با هم بشوید، إن شاءالله [[ظهور]] می‌کند ایشان<ref>صحیفه نور، امام خمینی، ج۱۸، ص۲۶۹.</ref>.
 
همین گونه [[انتظار]] است، نه انتظاری که [[انسان]] را منزوی کرده و او را بی‌اطلاع می‌خواهد از آن چه بر ضد [[دین]] واقع می‌‌شود.
 
بنابراین آن انتظاری که دارای [[ثواب]] زیادی است، انتظاری است که [[منتظر]] به دنبال تحقق کامل [[دین]]، برای تمام [[بشریت]] باشد. بله این همان انتظاری است که [[انسان]] [[مؤمن]] را به تأسیس و تشکیل [[حکومت اسلامی]] سوق می‌‌دهد.
 
*'''نکته سوم: آسیب‌ شناسی [[انتظار]] و [[منتظران]]'''؛ کسانی که [[تاریخ]] معاصر [[ایران]] را [[مطالعه]] کردند به خوبی می‌دانند که قبل از [[انقلاب اسلامی]]، گروهی بودند و هستند که با برداشت‌های سطحی و غلط از برخی [[روایات]]، [[معتقد]] بودند که باید برای [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}}، [[فساد]] را در [[جامعه اسلامی]] و انسانی گسترش داد. در حالی‌که این برداشت نه تنها یک ادعای عوامانه از مفاهیم دقیق دینی است، بلکه قویاً به نظر می‌رسد القایی باشد که از [[ناحیه]] [[دشمنان اسلام]] بر [[مسلمین]] وارد شده است؛ زیرا یکی از توطئه‌هایی که [[دشمنان اسلام]] دارند، [[تحریف]] مفاهیم عمیق و ریشه دار اسلامی است.
 
بله [[دشمنان اسلام]] و [[دشمنان]] [[بشریت]]، به دنبال [[تحریف]] مفهوم اصیل انتظاری هستند که همه [[انبیاء]] عظام {{عم}} به دنبال آن بوده‌اند و برای آن [[مبعوث]] شدند و به تبع، خود جزو [[منتظرین]] واقعی بوده‌اند. شیاطین و [[دشمنان]] به خوبی می‌دانند که آن ذوات مقدسه، به معنای صحیح و واقعی کلمه، [[منتظر]] بودند؛ [[منتظر ظهور]] [[دین]] کلی در کل [[زمین]]؛ [[منتظر]] [[هدایت]] همه ابناء [[بشریت]]؛ [[منتظر]] [[بلوغ]] نهایی [[جامعه]] از جهت [[عقل]] و [[درک]] و بالاخره [[منتظر]] [[حاکمیت]] یکپارچه [[فضائل]] [[اخلاقی]] بر [[جامعه]] انسانی. از این رو همواره به دنبال [[تحریف]] مفهوم [[انتظار]] بوده و هستند.
* '''نکته چهارم: [[تبیین]] مراتب [[انتظار]] نسبت به [[منتظران]]'''؛ بنابراین طبق بیانی که برای [[انتظار]] ذکر شد، [[منتظر]] به مقدار درکی که از مفهوم [[انتظار]] دارد، در یک تقسیم بندی، دارای مراتب مختلفی است که عبارتند از:
 
'''مرتبه اول''': [[انتظار]] [[رسولان]] و [[انبیاء معظم الهی]] {{عم}}: تمام [[انبیاء]] و [[رسولان]] الهی {{عم}} قبل از [[رسالت]] حضرت ختمی مرتبت {{صل}} منتظرند تا خاتم [[انبیاء]] {{صل}} و خاتم [[اوصیاء]] {{ع}} [[ظهور]] کند تا [[رسالت]] آنان در تمام ابعاد به بار بنشیند؛
 
'''مرتبه دوم''': [[انتظار]] [[رسول مکرم اسلام]] {{صل}}: نیز [[منتظر]] است تا [[رسالت]] [[انبیاء]] ماضی {{عم}} در تمام ابعاد به بار بنشیند؛
 
'''مرتبه سوم''': [[انتظار]] [[ائمه اطهار]] {{عم}}: نیز منتظرند تا [[رسالت]] [[نبی]] مکرم [[اسلام]] {{صل}} و [[انبیاء]] ماضی {{عم}} در تمام ابعاد به بار بنشیند؛
 
'''مرتبه چهارم''': [[انتظار]] [[علماء]]، [[فقهاء]] و [[مراجع]] عظام: که خود یکی از منتظرانی هستند، که قلبشان مالامال از [[ظهور]] حضرت [[خاتم الاوصیاء]] {{ع}} است، تا [[رسالت]] [[رسولان]] و [[انبیاء معظم الهی]] {{عم}} به بار بنشیند؛
 
'''مرتبه پنجم''': [[انتظار]] [[مردم]] عادی: نیز [[منتظر ظهور]] حضرت [[بقیة الله الاعظم]] {{ع}} هستند تا [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[ظهور]] کنند و به آمال [[اولیاء]] [[معصوم]] {{عم}} و [[انبیاء معظم الهی]] {{عم}} جامه عمل بپوشانند.
 
'''‌نکته پنجم: انکشاف آثار واقعی [[انتظار]]، پس از [[زمان ظهور]]'''؛ بدیهی است که تحقق کامل [[حاکمیت]] [[دین]] و کمال [[دینداری]]، بعد از زمان [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} ظاهر می‌شود و این [[حقیقت انتظار]] است، خواه اسم آن را [[مدینه فاضله]] بگذارند و خواه اسم آن را [[جامعه]] پر از [[عدل]] و داد بگذارند و یا نام دیگری برای آن [[انتخاب]] کنند و این، از خصوصیات [[دین]] مبین [[اسلام]] است؛ چرا که [[دین اسلام]]، [[دین]] جامع و کاملی است که تمام ابعاد آن در [[جامعه]] [[زمان ظهور]] محقق شود. هم‌چنان‌که در برخی از [[روایات]] به این واقعیات اشاره شده است و ویژگی‌هایی برای آن دوران بر شمرده شده است که عبارتند از:
 
'''ویژگی اول: [[برقراری عدالت]] و رفع [[ظلم]]'''؛ به عنوان مثال [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در [[تبیین]] ویژگی آن زمان به عدم وقوع [[ظلم]] و برقراری [[قسط]] و [[عدل]] بین [[مردم]] اشاره فرموده و می‌فرمایند:{{متن حدیث|الْمَهْدِی‌ مِنْ‌ وُلْدِی‌ تَکونُ‌ لَهُ‌ غَیبَةٌ، اذا ظهر یملأ الأرض قسطاً و عدلا کمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً}}<ref>«مهدی از فرزندان من است. او را غیبتی هست. زمانی که ظهور کند، زمین را از قسط و عدل پر سازد چنانکه از ظلم و جور پر شده باشد». ینابیع المودة، قندوزی، ج۳، باب۷۸.</ref>
 
البته به نظر می‌رسد گسترش [[عدالت]] و [[قسط]]، تنها یک برگ از [[زمان ظهور]] باشد و برگ دیگر آن، این است که در آن موقع، دیگر به کسی [[ظلم]] نمی‌‌شود و اساساً به صورت عادی امکان ندارد که انسانی به [[انسان]] دیگر [[ظلم]] نماید.
 
'''ویژگی دوم: [[برقراری نظم]] و [[امنیت]]'''؛ [[امام علی]] {{ع}} درباره ویژگی آن زمان می‌فرماید: {{متن حدیث|تَمْشِی‌ الْمَرْأَةُ بَینَ‌ الْعِرَاقِ‌ وَ الشامِ‌ لَا تَضَعُ‌ قَدَمَیهَا إِلا عَلَی نَبَاتٍ وَ عَلَی رَأْسِهَا زَنْبِیلُهَا[زینتها] لَا یهَیجُهَا سَبُعٌ وَ لَا تَخَافُهُ}}<ref>«اگر قائم ما قیام کند...زنی تواند زنبیل [زینت] به سر، بین عراق و شام رفت و آمد کند و جز بر سر سبزه قدم نگذارد، و درنده‌ای او را نلرزاند و نترساند». تحف العقول، حرانی، النص، ۱۱۵.</ref>
 
'''ویژگی سوم: [[تکامل انسان]] از حیث [[اخلاقی]] و عقلانی'''؛ [[امام باقر]] {{ع}} آن زمان را، زمان اوج [[تکامل انسان]] از حیث [[اخلاقی]] و عقلانی معرفی کرده و می‌فرماید: {{متن حدیث|إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ اللهُ یدَهُ عَلَی رُءُوسِ الْعِبَادِ فَجَمَعَ بِهَا عُقُولَهُمْ وَ کمَلَتْ بِهِ أَحْلَامُهُمْ}}<ref>«وقتی که قائم ما قیام کند خدا دستش را بر سر بندگان می‌گذارد تا عقل‌هایشان را جامع [و در بردارنده همه چیز] گرداند و افکار [و آرزوها]یشان جامه کمال پوشیده». کافی؛ شیخ کلینی، ج۱، ص۲۵؛ بحار الانوار، مجلسی، ج۵۲، ص۳۲۸؛ با کمی اختلاف: کمال الدین، شیخ صدوق، ج۲، ص۶۸۵.</ref>
 
'''ویژگی چهارم: [[گشایش]] ابواب [[علم]]'''؛ [[امام صادق]] {{ع}} آن زمان را دوران اطلاع [[مردم]] از [[علوم]] جدید و [[گشایش]] ابواب [[علم]] معرفی کرده و می‌فرمایند: {{متن حدیث|العِلْم سَبْعة و عِشْرون حَرْفاً، فَجَمیع ما جاءت بِه الرُسُل حَرْفان فَلَم یعْرف الناس حتی الیوم غَیرِ الحَرْفین فَإذا قام قائِم أخرج الخَمْسة و العِشْرون فَبثها فی الناس}}<ref>«علم، بیست و هفت حرف است و همه آن علم‌هایی که پیامبران آورده‌اند دو حرف است. پس مردم تا قیام حضرت مهدی بیش از دو حرف از علم را نمی‌دانند. پس زمانی که قائم قیام می‌کند، خارج می‌نماید بیست و پنج حرف دیگر را و بین مردم منتشر می‌نماید». بحار الانوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۳۳۶.</ref>.
 
'''ویژگی پنجم: محو [[عصیان]] و [[معصیت]] الهی'''؛ [[امام صادق]] {{ع}} در [[تبیین]] ویژگی‌های آن دوران به عدم انجام [[گناه]] در آن زمان که رکن رکین [[عبودیت]] الهی است، اشاره فرموده و می‌فرمایند: {{متن حدیث|وَ لَا یعْصُونَ‌ اللهَ عَز وَ جَل فِی أَرْضِهِ}}<ref>«در زمین به نافرمانی خدا نمی‌پردازند». منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر‌ {{ع}}، آیت الله العظمی حاج شیخ لطف الله صافی گلپایگانی دامت برکاته، ص۴۹۷، ح۸.</ref>
 
یعنی آن زمان، زمانی است که تمام نقاط [[زمین]] رویش دارد؛ برای این که [[گناه]] نمی‌‌شود؛ زیرا [[بشر]] به حدی رسیده که دیگر به خویش اجازه [[گناه]] نمی‌دهد، هر چند ممکن است مواردی نیز وجود داشته باشد که برخی از افراد [[گناه]] ‌‌کنند، لکن سخن در آن است که در آن زمان، نوع [[بشر]] به مرحله‌ای می‌رسد که دیگر بین خود و [[خدا]] [[گناه]] نمی‌کند.
 
'''ویژگی ششم: اوج [[تکامل]] دینی'''؛ یکی دیگر از ویژگی‌های [[دوران ظهور]]، رشد شخصیتی [[مردم]] از حیث عبادی است؛ چرا که [[بشر]] تا قبل از [[ظهور]]، به درستی نمی‌‌تواند [[خدا]] را [[عبادت]] کند. به عبارت دیگر، در طول [[تاریخ]] [[بشریت]]، [[عبادت]] [[خدا]] همواره یکی از متغیراتی بوده که اعصار مختلفی را پشت سر گذارده، تا به زمان [[رسول خدا]] {{صل}} رسیده است. در آن زمان، [[مسلمین]] با تربیتی که [[اسلام]] به عنوان آخرین [[دین]] و [[نبی]] مکرم [[اسلام]] {{صل}} به عنوان [[آخرین پیامبر]] و [[ائمه اطهار]] {{عم}} به عنوان آخرین [[هادیان الهی]] مربی آن بودند، به خوبی توانستند [[خدا]] را [[عبادت]] کنند؛ عبادتی که در میان [[شرایع الهی]]، هیج سابقه‌ای نداشت و [[برترین]] نوع [[عبادت]] به حساب می‌آمد؛ از این رو، دیگر کسی نمی‌‌تواند مانند [[مسلمین]]، [[خدا]] را [[عبادت]] کند، لکن [[کامل‌ترین]] نوع [[عبادت]]، در [[زمان ظهور]] اتفاق می‌‌افتد، زیرا در آن زمان، همه چیز به خصوص [[دین]] و [[عبادت]]، در مرحله اعلای خود قرار می‌‌گیرد و این همان امری است که [[دین]] مبین [[اسلام]] به دنبال آن است. بر این اساس، کسانی که [[دین]] را در [[زمان ظهور]]، صرفاً امری شخصی و فردی معنا می‌کنند، واقعاً از مفاهیم و مبانی صحیح دینی بی‌اطلاعند.
 
آری انتظاری که همه [[انبیاء معظم الهی]] {{عم}} و [[پیروان]] آن‌ها، در طول [[تاریخ]] به دنبال آن بودند، صرف [[انتظار]] [[ظهور امام زمان]] {{ع}} برای خواندن دو رکعت [[نماز]] بیشتر نبوده، بلکه [[انتظار]] برای پیاده شدن ابعاد وسیع [[دین]] در آن عصر بوده است. یعنی همان انتظاری که [[انسان]] را به حرکت و [[حماسه]] در [[راه خدا]]، به [[تفکر]] و [[تدبر]] در [[آیات قرآن]]، به [[امر به معروف و نهی از منکر]]، به [[فتح]] قله‌های عقلانی و علمی، به [[اصلاح]] و [[تزکیه نفس]] و بسیاری از [[فضائل]] [[اخلاقی]] وادار می‌کند. 
بله این [[انتظار]]، همان انتظاری است که [[اسلام]]، [[انسان]] را به آن [[دعوت]] می‌کند و واقعاً اگر خطبا و [[علماء]] همین بُعد از [[دین]] را برای [[مردم]] باز گو کنند و به آن‌ها بگویند که [[اسلام]] عزیز، چه تعابیر [[زیبایی]] نسبت به [[انتظار]] و [[آخر الزمان]] دارد، حتماً جذب به [[اسلام]] و [[دین]] می‌‌شوند»<ref>[[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص ۱۵۱-۱۶۰.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. آیت‌الله صافی؛
| تصویر = 11466.jpg
| پاسخ‌دهنده = لطف‌الله صافی گلپایگانی
| پاسخ = آیت الله '''[[لطف‌الله صافی گلپایگانی]]'''، به نقل از کتاب ''«[[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]»'' در این‌باره گفته است:
 
«[[جامعه منتظر]]، تمدنش [[اسلامی]] و برگرفته از [[قرآن مجید]] و براساس: {{متن قرآن|تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا}}<ref>«بیایید بر کلمه‌ای که میان ما و شما برابر است هم‌داستان شویم که: جز خداوند را نپرستیم و چیزی را شریک او ندانیم» سوره آل عمران، آیه ۶۴.</ref> و {{متن قرآن|إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ}}<ref>«بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست» سوره حجرات، آیه ۱۳.</ref> و {{متن حدیث|...لَا فَضْلَ لِعَرَبِيٍّ عَلَى عَجَمِي‌...}}<ref>ابو الفتح کراجکی، معدن الجواهر، ص ۲۱:... عربی بر عجمی برتری ندارد....</ref> و هدایت‌های وحیانی و [[قرآنی]] است.
 
[[جامعه منتظر]]، زنده، [[قوی]] و قدرت‌مند، [[شجاع]]، [[صادق]]، خودکفاء {{متن قرآن|أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ}}<ref>«بر کافران سختگیر، میان خویش مهربانند..». سوره فتح، آیه ۲۹.</ref> و {{متن قرآن|أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ}}<ref>«در برابر مؤمنان خاکسار و در برابر کافران دشوارند» سوره مائده، آیه ۵۴.</ref> در [[جامعه منتظر]]، [[زن]] و مرد، [[مسلم]] و مسلمه، [[مؤمن]] و مؤمنه، [[منتظر]] و منتظره باهم در تشکل [[هویت اسلامی]] تشریک مساعی دارند. در این [[جامعه]]، بانوان [[کرامت]] ویژه و خاص دارند و با مردان بیگانه اختلاط ندارند. [[جامعه منتظر]]، [[جامعه]] [[حجاب]] و [[عفت]] و [[پارسایی]] و پرهیز از ملاهی و مناهی است. اینها و ده‌ها ویژگی [[پسندیده]] دیگر از امتیازات [[جامعه منتظر]] [[ظهور]] است. البته هرچه [[روح]] [[انتظار]] در [[جامعه]] بیش‌تر دمیده شده باشد، این امتیازات‌ در آن ظاهرتر است»<ref>[[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی، لطف‌الله]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص ۱۵.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۴. آیت‌الله اراکی؛
| تصویر = 3073589.jpg
| پاسخ‌دهنده = محسن اراکی
| پاسخ = آیت الله '''[[محسن اراکی]]'''، در کتاب  ''«[[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]»'' در این‌باره گفته است:
 
«برای پاسخ به این سؤال لازم است به موارد زیر توجه شود:
# [[مأموریت]] [[امام زمان]] {{ع}} ایجاد [[حکومت عدل جهانی]] و برچیدن بساط [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]]، در سراسر [[جهان]] است.
# این [[مأموریت]]، تنها به وسیله شخص [[امام زمان]] تحقق نمی‌پذیرد، بلکه [[یاری]] و [[نصرت]] [[مؤمنین]] نیز لازم است.
# در این [[مأموریت]]، از امکانات و وسائل عادی استفاده می‌شود و بنا نیست با [[اعجاز]] و اعمال [[خارق‌العاده]] فوق بشری، به اهداف مورد نظر که در برپایی [[حکومت عدل جهانی]] خلاصه می‌شود، دست یافت.
 
با کمی تأمل در این سه مطلب معلوم خواهد شد که کاملترین شکل [[انتظار عملی]] [[امام زمان]] {{ع}} [[تشکیل حکومت اسلامی]] به [[رهبری]] [[فقیه]] [[عادل]]، [[آگاه]]، مدیر و [[مدبر]] است؛ زیرا برچیدن بساط [[ظلم]] [[حاکم]] بر [[جهان]] به وسیله [[امام زمان]] {{ع}} و یارانش، به وسیله [[معجزه]] صورت نخواهد گرفت، بلکه طبق روش‌های متعارف و جاری در [[جوامع انسانی]] و با استفاده از امکانات عادی تحقق می‌پذیرد. و اگر به این نکته توجه کنیم که به طور طبیعی، نهضتی که هدفش براندازی [[ظلم]] در سراسر [[جهان]] باشد با [[مقاومت]] شدید و یکپارچه قوای [[شرک]] و [[ظلم]] روبرو خواهد شد و کلیه قدرتمندان [[ظالم]] و سردمداران جنایت و [[تبعیض]] در [[جامعه بشر]]، به طور جمعی به [[مخالفت]] با آن خواهند پرداخت و از کلیه امکانات خود برای نابودی چنین نهضتی -و لااقل ایجاد مانع بر سر راه [[پیشرفت]] آن- استفاده خواهند کرد، این نتیجه به دست خواهد آمد که بدون تشکیل حکومتی با مشخصات زیر، آغاز چنین نهضتی امکان‌پذیر نیست:
# [[رهبری]] آن [[حکومت]]، در دست کسی باشد که بتواند به نام [[امام زمان]] و به [[نیابت]] از او، [[مردم]] را [[رهبری]] کند تا زمینه برای [[پذیرش رهبری]] [[امام زمان]] در سطح جهانی، از سوی نیروهای طرفدار [[عدل]] و [[حقیقت]] فراهم شود. طبیعی است تنها کسی که صلاحیت [[نیابت]] از [[امام زمان]] {{ع}} را در [[زمان غیبت]] داراست، [[فقیه]] [[عادل]] کارآمد است.
# [[حکومت]] مزبور بتواند با پیاده کردن [[نظام اسلامی]] در همه ابعادش، اذهان عمومی جهانیان را برای پذیرش [[نظام حکومت اسلامی]] آماده کند و با ارائه یک نمونه عینی، امکان تحقق ارزش‌های متعالی [[نظام اسلامی]] را در عمل به اثبات رساند.
# [[حکومت]] مزبور بتواند امکانات مادی و معنوی مورد نیاز [[نهضت]] جهانی [[امام زمان|ولی عصر]] {{ع}} و نیز نیروها و افراد لازم را برای چنین برنامه عظیم و گسترده‌ای فراهم و آنان را برای اجرای مأموریت‌های بزرگ آماده سازد. حکومتی که مشخصات مزبور را دارا باشد، همان [[حکومت اسلامی]] به [[رهبری]] [[فقیه]] [[آگاه]] [[با کفایت]] است و با تشکیل و [[حمایت]] همه جانبه از چنین حکومتی، [[انتظار عملی]] و حقیقی [[امام زمان]] {{ع}} تحقق می‌یابد»<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]، ص۹۴-۹۶.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۵. آیت‌الله آصفی؛
| تصویر = 151910.jpg
| پاسخ‌دهنده = محمد مهدی آصفی
| پاسخ = آیت‌الله '''[[محمد مهدی آصفی]]'''، در کتاب ''«[[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]»'' در این‌باره گفته است:
 
«'''گروه محکم و [[استوار]]''': نخستین چیزی که در این قشر جلب نظر می‌کند، [[صلابت]]، [[نیرومندی]] و [[استواری]] آنان است. بنابراین آنان [[قوی]] و نیرومند هستند و [[زمین]] را برای [[ظهور امام]] {{ع}} آماده می‌سازند. [[محمد بن یعقوب کلینی]] ذیل آیه‌ {{متن قرآن|فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ}}<ref>«و چون وعده نخست (از) آن دو (تباهی) فرا رسد بندگانی سخت جنگاور را که داریم بر شما برمی‌انگیزیم» سوره اسراء، آیه ۵.</ref> آورده که: [[امام صادق]] {{ع}} "[[بندگان]] سخت نیرومند" را به همین قشر [[تفسیر]] کرده است. در روایتی از این گروه، با عنوان {{متن حدیث|قُلُوبَهُمْ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ، لَا تُزِلُّهُمُ الرِّيَاحُ الْعَوَاصِفُ}}<ref>دل‌هایشان همچون پاره‌های آهن است که طوفان‌ها آنان را نلرزاند.</ref> توصیف شده است.
 
ایشان با آنکه دارای "[[دل]]" هستند و [[طبیعت]] [[دل]]، [[نرمی]] و [[رأفت]] است؛ لکن این [[دل‌ها]] در رویارویی با [[طاغوت‌ها]] و [[ستمگران]]، به تکه‌های آهن بدل می‌شوند که دیگر [[نرمی]] و رقت نمی‌شناسند. [[صلابت]] و [[نیرومندی]]، از ویژگی‌های نسل‌هایی است که خدای تعالی‌ [[مسؤولیت]] تغییر [نظام‌های اجتماعی‌] و ایجاد [[انقلاب]] را به دوش آنان گذاشته است. همچنین این دو صفت از ویژگی نسل‌هایی است که [[خدای تعالی]]، آنان را در گردنه‌های بزرگ [[تاریخ]] برای انتقال [[مردم]] از مرحله‌ای به مرحله دیگر، [[برگزیده]] و گروه [[زمینه‌سازان]]، دارای این ویژگی‌ها است.
 
'''گروه [[مبارز]]''': [[وظیفه]] این گروه، [[مبارزه]] با [[نظام جهانی]] و [[عصیان]] علیه آن است. اینکه [[نظام جهانی]] چیست و چگونه این [[نظام]] در [[خدمت]] به ابرقدرت‌ها و [[هم‌پیمانان]] آنها و حفظ مراکز [[قدرت]] و [[موقعیت]] استراتژیکی‌شان در مناطق مختلف [[دنیا]] عمل می‌کند، یک پرسش جدی است. [[مسؤولیت]] حفظ این مراکز [[قدرت]]، مسؤولیتی بسیار دشوار و [[ظریف]] است که [[نظام جهانی]] در تمام سطوح [[دنیا]]- نه تنها در سطوح منطقه‌ای یا کشوری- بدان پایبند است.
 
این [[نظام]]، از یک سری معادلات و موازنه‌های [[سیاسی]]، [[اقتصادی]]، [[نظامی]] و خبری دقیق شکل گرفته است. همچنین این [[نظام]] از رژیم‌های [[سیاسی]] تشکیل یافته که به عنوان عضو یک [[خانواده]] جهانی محسوب می‌شوند و مجموعه‌ای از خطوط قرمز و سبز و زرد در میان آنها در زمینه حوادث، امتیازها، تنظیم نقش‌ها، تقسیم درآمدها، بازار و منابع [[ثروت]] و مناطق نفوذ وجود دارد.
 
این مجموعه پیچیده، قدرت‌های بزرگ را به [[سلطه]] بر [[دنیا]] [[قادر]] ساخته است؛ همان‌طور که یک اهرم‌<ref>اهرم: میله آهنی ضخیمی که به وسیله آن اجسام سنگین را جابه‌جا می‌کنند.</ref> کوچک، [[انسان]] را در جابه‌جایی اجسام سنگین با کمترین حرکت، توانا می‌سازد. ازاین‌رو [[نظام جهانی]]، قبل و بعد از سقوط [[اتحاد]] جماهیر شوروی، همچنان نزد همگان احترامش را حفظ کرده است؛ زیرا هر یک از آنان، به [[قدر]] گستره و [[توان]] خویش از این [[نظام]] بهره می‌برد. این [[جوانان]] ([[زمینه‌سازان ظهور]] [[امام عصر]] {{ع}})، به سادگی و بی‌هیچ تردیدی، این خطوط قرمز را زیر پا می‌گذارند و معادلات و موازنه‌های مورد توافق را بر هم می‌زنند. همچنین استقرار، توازن و [[شوکت]] جهانی این رژیم‌ها و سازمان‌های بین‌المللی را بی‌اعتبار می‌سازند.
 
این سازمان‌ها و رژیم‌ها، نه [[قدرت]] [[سلطه]] بر این [[جوانان]] را دارند و نه [[توانایی]] [[تحمل]] یا دفعشان را؛ زیرا بیشترین [[توان]] این [[حکومت‌ها]] و هیبت جهانی‌شان، در رویارویی با [[حکومت‌ها]] و سازمان‌هایی همانند خودشان است و آخرین [[سلاح]] آنان [[قتل]]، زندان، [[شکنجه]] و [[تبعید]] است؛ حال آنکه این [[جوانان]] از هیچ‌یک از این امور نمی‌هراسند.
 
ازاین‌رو، وصفی که در [[روایت]] درباره این گروه به کار رفته، بسیار دقیق است: {{متن حدیث|لَا تُزِلُّهُمُ الرِّيَاحُ الْعَوَاصِفُ وَ لَا يَمَلُّونَ مِنَ الْحَرَبِ وَ لَا يَجْبُنُونَ وَ عَلَى اللَّهِ يَتَوَكَّلُونَ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ}}؛ "آنان را تندبادها نمی‌لرزاند، از [[نبرد]] دلتنگ و ملول نمی‌شوند و نمی‌هراسند، و بر [[خدا]] [[توکل]] می‌کنند و [[عاقبت]] [نیک‌] از آن [[پارسایان]] است". بی‌گمان آن‌که [در دل‌] هراسی ندارد، از [[نبرد]] خسته و دلتنگ نمی‌شود و تندبادها او را تکان نمی‌دهد. نیرو و امتیاز اینان در آن است که نمی‌هراسند و دشواری اینها از دیدگاه [[حکومت‌ها]] و قدرت‌های بزرگ، در همین نکته نهفته است»<ref>[[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۳۶.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۶. آیت‌الله جوادی آملی؛
| تصویر = 769540432.jpg
| پاسخ‌دهنده = عبدالله جوادی آملی
| پاسخ = آیت‌الله '''[[عبدالله جوادی آملی]]'''، در مقاله ''«[[ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه (مقاله)|ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه]]»'' در این‌باره گفته است:
 
«[[منتظران راستین]]، کسانی‌اند که هماره در قلمرو اندیشه‌های نظری، در مدار [[تعلیم]] کتاب و [[حکمت]] سِیر کنند و در منطقه انگیزه‌های عملی در محور [[تزکیه]] و [[تطهیر]] [[روح]] از یک سو و تحصیل حبّ آل [[عصمت]] و [[مودّت]] اهل [[طهارت]] {{عم}} از سوی دیگر، سفر نمایند تا به [[هجرت]] از [[جهل]] [[علمی]] و [[جهالت]] عملی کامیاب گردند. غرض آنکه کسی میتواند [[منتظر]] لبریز شدن مرز و بوم [[زندگی]] [[جامعه]] از [[عدل و قسط]] باشد که [[جان]] وی، مملو از دادخواهی و [[روح]] او مشحون از [[عدل]] پروری باشد. به طوری که نه سلطه‌گر باشد، نه سلطه‌پذیر؛ نهادینه نمودن چنین فرشته‌خویی، مرهون جزم [[علمی]] و [[عزم]] عملی مستمر است»<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه (مقاله)|ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه]].</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۷. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛
| تصویر = 136863.JPG
| پاسخ‌دهنده = خدامراد سلیمیان
| پاسخ = [[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در دو  کتاب ''«[[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]»'' و ''«[[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]]»'' در این‌باره گفته است:
 
«از [[روایات]] به روشنی به دست می‌آید کسانی که برای آن [[انقلاب]] بزرگ تلاش می‌کنند، دارای صفات و ویژگی‌هایی هستند<ref>از یک نگاه این ویژگی‌ها همان صفات منتظران است.</ref> که در دو بخش قابل بررسی است:
 
'''۱. ویژگی‌های [[اعتقادی]]:'''
 
[[شناخت]] [[پروردگار]]: [[خداوند متعال]]، [[فلسفه]] اساسی [[آفرینش]] [[انسان‌ها]] را [[عبادت]] و [[بندگی]] معرفی فرموده است؛ آنجا که می‌فرماید: {{متن قرآن|وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ}}<ref>ذاریات، آیه ۵۶.</ref>؛ [[جن]] و انس را جز برای اینکه [[عبادت]] کنند، خلق نکردم. این امر مهم زمانی پدید می‌آید که [[شناخت]] [[انسان‌ها]] به آن [[ذات مقدس]]، فراهم آید و پس از آن راه رشد، هموار و موانع بر طرف می‌شود. [[زمینه‌سازان ظهور]] و [[یاران امام مهدی]] {{ع}}، که [[خداوند]] را آن گونه که [[شایسته]] است می‌شناسند. [[حضرت علی]] {{ع}} [[شناخت]] والای [[خداوند]] را در چنین افرادی، چنین وصف فرموده است: {{متن حدیث|"رِجالٌ مُؤمِنُونَ عَرِفُوا اللهَ حَق مَعرِفَتِهِ وَهُمْ اَنْصارُالمَهْدِی فِی آخِرِ الزمانِ"}}<ref>علی بن عیسی اربلی، کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۸؛ محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۷، ص ۲۲۹، ح۶۶.</ref>؛ مردانی [[مؤمن]] که [[خدا]] را چنان که [[شایسته]] است شناخته‌اند و آنان، [[یاران مهدی]] {{ع}} در آخرالزمانند. [[امام صادق]] {{ع}} قلب‌های این گروه را بسان پولاد دانسته، می‌فرماید: {{متن حدیث|"رِجالٌ کَاَن قُلُوبَهُم زُبُرُ الحَدِیدِ لایَشُوبُها شَکٌ فِی ذاتِ اللهِ اَشَد مِنَ الحَجَرِ…"}}<ref>محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۷، ح۸۲.</ref>؛ آنان مردانی‌اند که [[دل]] هایشان گویا [[پاره‌های آهن]] است، هیچ تردیدی نسبت به [[خداوند]] [[قلب]] هایشان را نیالاید و [[قلب]] هایشان از سنگ استوارتر است.
 
[[شناخت امام زمان]] {{ع}}: یکی از ویژگی‌های مهم [[زمینه‌سازان ظهور]]، [[شناخت]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} است. البته [[شناخت امام]] در هر زمان بر [[پیروان]]، لازم و ضروری است؛ ولی آنچه [[شناخت]] [[امام دوازدهم]] را از اهمیتی دو چندان برخوردار می‌سازد، شرایط ویژه او (مثل ولادت [[پنهان]]، [[زندگی]] پنهانی، امتحانات سخت و دشوار، و…) است. [[امام]] خویش را به [[بهترین]] وجه می‌شناسند و این [[شناخت]] آگاهانه در تمام وجودشان [[رسوخ]] کرده است. بنابراین [[زمینه‌سازی برای ظهور]] آن حضرت، بدون [[شناخت]] آن بزرگوار امکان‌پذیر نخواهد بود. در [[روایات]] آمده است: {{متن حدیث|"… مَنْ مَاتَ وَلَمْ یَعرِفْ اِمامَ زَمانِهِ ماتَ مِیتَهً جَاهِلیهً"}}<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۴۰۹؛ و نیز نک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۷۸، ح۲.</ref>؛ هر کس بمیرد و [[امام زمان]] خویش را نشناسد به [[مرگ جاهلی]] خواهد مرد. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|"…اِعرِفْ اِمامَکَ فَاِذا عَرَفْتَهُ لَمْ یَضُرکَ؛ تَقَدمَ هَذا الامرُ اَمْ تَأَخرَ… فَمَنْ عَرَفَ اِمامَهُ کانَ کَمَنْ هُوَ فِی فُسْطاطِ القائِمِ"}}<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص ۳۳۱، ح۷.</ref>؛ [[امام زمان]] خویش را بشناس، پس وقتی او را شناختی، پیش افتادن و یا تأخیر این امر ([[ظهور]])، آسیبی به تو نمی‌رساند… پس هر آن کس که [[امام]] خویش را بشناسد، مانند کسی است که در [[خیمه]] [[قائم]] {{ع}} باشد. [[حضرت مهدی]] {{ع}} هر چند در پس پرده [[غیبت]] است؛ ولی هرگز [[جمال]] وجودش برای انسان‌های [[مهدی]] [[باور]] و [[مهدی]] [[یاور]] [[پنهان]] نبوده است. اگر [[معرفت]] به آن حضرت نباشد، دیدن ظاهری ایشان نیز سودی در بر نخواهد داشت؛ چنان که کسانی بودند که همواره [[جمال]] دلنشین [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[ائمه اطهار]] {{ع}} را [[زیارت]] می‌کردند، ولی بهره معرفتی چندانی از آن اسوه‌های [[آفرینش]] نمی‌بردند. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|"… وَمَنْ عَرَفَ اِمامَهُ ثُم ماتَ قَبْلَ اَنْ یَقُوْمَ صاحِبُ هَذا الاَمرِ کانَ بِمَنزِلَهِ مَنْ کانَ قاعِداً فِی عَسْکَرِهِ لا بَل بِمَنزِلَهِ مَنْ قَعَدَ تَحْتَ لِوائِهِ"}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۷۱، ح۲.</ref>؛ هر آن کس که امامش را نشناسد و پیش از [[قیام]] [[صاحب]] این امر از [[دنیا]] برود، بسان کسی است که در [[سپاه]] آن حضرت [[خدمت]] گزاری خواهد کرد؛ نه بلکه مانند کسی است که زیر [[پرچم]] آن حضرت است. [[امام صادق]] {{ع}} با تأکید، [[شیعیان]] را به [[شناخت خداوند]]، [[پیامبر]] و [[حجت‌های الهی]] فرا خوانده، از جمله در [[دوران غیبت]] [[خواندن]] دعای زیرا را سفارش فرموده است: {{عربی|"اَللهُم عَرفْنی نَفْسَکَ فَاِنکَ اِنْ لَم تُعَرفْنی نَفْسَکَ لَمْ اَعْرِفْ نَبِیکَ، اَللهُم عَرفْنی رَسُولَکَ فَاِنکَ اِنْ لَمْ تُعَرفْنی رَسُولَکَ لَمْ اَعْرِفْ حُجتَکَ، اَللهُم عَرفْنی حُجتَکَ فَاِنکَ اِنْ لَمْ تُعَرفْنی حُجتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دینی"}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۳۷، ح۵؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۳۴۲، ح۲۴؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص ۱۶۶، ح۶.</ref>؛ خدایا! خود را به من بشناسان. پس همانا اگر خود را به من نشناسانی پیامبرت را نمی‌شناسم. پروردگارا! فرستاده ات را به من بشناسان پس به درستی که اگر پیامبرت را به من نشاسانی حجتت را نمی‌شناسم. خداوندا! [[حجت]] خود را به من بشناسان، پس اگر [[حجت]] خود را به من نشناسانی از دینم [[گمراه]] شده‌ام.
 
'''۲. ویژگی‌های [[رفتاری]]:''' در این بخش به اموری اشاره می‌شود که نمادهای [[رفتاری]] یک [[منتظر]] [[توانمند]] است. این ویژگی‌ها به طور عمده تحت عنوان "[[اطاعت]] محض از [[خداوند]] و اولیای او" گرد می‌آیند؛ زیرا [[شناخت خداوند]] و [[امام زمان]] {{ع}} و [[اعتقاد]] به آنان، باید عملی شود و تبلور [[حقیقی]] آن در [[اطاعت]] محض از آن [[انوار]] [[پاک]] ظاهر گردد. همسو کردن رفتارها، نیت‌ها و جهت گیری‌ها، طبق خواست [[رهبر]] [[الهی]]، از مهم‌ترین ویژگی‌های رهروان [[راستین]] است و این به خوبی در [[یاران امام مهدی]] {{ع}} وجود دارد. اگر کسی در مرحله [[شناخت]]، در حد ممکن [[معرفت]] کسب کرد، در مرحله [[اطاعت]] دچار [[تردید]] نخواهد شد. اگر کسی در آن مرحله دچار [[تردید]] و یا نقصان معرفتی باشد، در مرحله [[اطاعت]] هرگز پیرو خوبی نخواهد بود. امروزه که [[حضرت مهدی]] {{ع}} در پس پرده [[غیبت]] است، باید به [[اراده]] و فرمانش گردن نهاد و اگر کسی اکنون از [[دستورات]] آن حضرت [[اطاعت]] کند، در [[زمان ظهور]] نیز چنین خواهد بود. [[رسول گرامی اسلام]] {{صل}} در این‌باره فرمود: {{متن حدیث|"طوُبی لِمَنْ اَدرَکَ قائِمَ اَهلِ بَیْتی وَ هُوَ مُقتَدٍ بِهِ قَبْلَ قِیامِهِ یَتَولی وَلیهُ وَیَتَبرأُ مِنْ عَدُوهِ وَیَتَوَلی الاَئِمهَ الهادِیَهَ مِنْ قَبْلِهِ اوُلئِک رُفَقائی وَ ذَوُو وُدی وَ مَوَدتی وَاَکْرَمُ اُمتی عَلَی"}}<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص ۲۸۶، ح ۲و ۳؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص ۴۵۶.</ref>؛ خوشا به حال کسی که، [[قائم اهل بیت]] مرا [[درک]] کند؛ حال آنکه پیش از [[قیام]] او نیز پیرو او باشد. با [[دوست]] او [[دوست]] و با [[دشمن]] او [[دشمن]] و با [[رهبران]] و [[پیشوایان]] [[هدایتگر]] پیش از او نیز [[دوست]] باشد. اینان همنشین و [[دوستان]] من و [[گرامی‌ترین امت]] من، در نزد من هستند.
 
[[اطاعت]] و [[پیروی]] از [[خداوند]] و [[حجت]] او در عناوین زیر قابل بررسی است:
 
'''آمادگی روحی و روانی:''' اساسی‌ترین ویژگی در بخش [[رفتار]] ایجاد "آمادگی روحی و روانی" در خود است. برای [[درک]] [[زمان ظهور حضرت مهدی]] {{ع}}. این امرِ مهم، فقط با عمل به [[واجبات]] و ترک [[محرمات]] حاصل می‌شود. [[زمینه‌ساز]] [[راستین]] به خوبی می‌داند که محبوب‌ترین [[کارها]] نزد [[امام زمان]]، "انجام [[واجبات]] [[دینی]]" و "ترک [[محرمات]]" است. او به درجه‌ای از [[ایمان]] می‌رسد که [[توفیق]] در عمل به [[واجبات]] و ترک [[کارهای حرام]] را [[بهترین]] لذت‌های [[زندگی]] می‌داند. [[پیشوایان معصوم]] {{ع}} نیز هرگاه از حالت انسان‌های دوران غیبتت یاد می‌کردند، به مناسبت، از انجام [[واجبات]] و [[پروای الهی]] سخن می‌گفتند. [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|"إِن لِصَاحِبِ هَذَا الأَمرِ غَیبَه فَلیتقِ اللهَ عَبدٌ وَ لیتَمَسک بِدِینِهِ…"}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۳۵، ح۱.</ref>؛ همانا برای صاحبِ این امر، غیبتی است؛ پس باید [[انسان]] [[تقوا]] پیشه نماید و به [[دین]] خود چنگ زند…. کسانی که [[صاحب]] آمادگی روحی و روانی بالایی نشوند، هرگز نمی‌توانند [[یار]] و [[یاور]] خوبی برای آن حضرت باشند؛ چرا که آنان با کمترین فشاری که برایشان وارد می‌شود، عرصه را خالی می‌کنند. بی‌گمان برای [[حضرت مهدی]] {{ع}} یارانی هست که [[قوت]] و [[قدرت]] بالای روحی و روانی دارند تا بتوانند بر [[دشمنان]] چیره شوند. لازم به یادآوری است که افزون بر انجام [[واجبات]] و ترک [[محرمات]] "رعایت [[آموزه‌های اخلاقی]]" نیز اهمیت والایی دارد، [[امام صادق]] {{ع}} در این‌باره می‌فرماید: {{متن حدیث|"… مَن سُر أَن یکُونَ من أَصحَابِ القَائِمِ فَلینتَظِر وَ لیعمَل بِالوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الأخلَاقِ وَ هُوَ مُنتَظِر…"}}<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۲۰۰، ح۱۶.</ref>؛ هر کسی که شادمان می‌شود از اینکه از [[یاران قائم]] باشد، پس باید [[منتظر]] باشد، [[پرهیزگاری]] پیشه کند و نیکویی‌های [[اخلاق]] را انجام دهد؛ در حالی که [[منتظر]] است…. [[پروای الهی]] در همه زمان‌ها [[واجب]] است؛ اما به [[دلیل]] شرایط خاص، در [[دوران غیبت]] اهمیت بیشتری دارد؛ چرا که در این زمان عوامل فراوانی دست به دست هم داده تا [[انسان‌ها]] را به [[بیراهه]] بکشاند و [[گمراه]] سازد.
 
'''آمادگی [[اقتصادی]]:''' آمادگی [[اقتصادی]] به عنوان یکی از مؤلفه‌های [[زمینه‌سازی]] به دو گونه قابل [[تفسیر]] است:
 
الف) یکی از ویژگی‌های "[[عصر ظهور]]" [[رفاه عمومی]] در همه ابعاد [[زندگی]] است. اما این [[رفاه]] و [[آسایش]]، با تلاش و کوشش فراوان [[انسان‌ها]] و آباد کردن [[زمین]] به دست می‌آید<ref>به یاری خداوند در جلد پایانی این مجموعه، به طور مفصل به این بحث می‌پردازیم.</ref>. کسانی که در [[اندیشه]] [[زمینه‌سازی]] برای آن دوران هستند، می‌بایست در [[عصر غیبت]] نیز با تلاش فراوان مواهب [[الهی]] را برای [[خدمت]] به [[بندگان خدا]] به استخدام در آورند. کوشش برای [[فتح]] قله‌های [[دانش]] و [[کشف]] ناشناخته‌های [[جهان هستی]]، یکی از نمونه‌های روشن فعالیت‌های [[نسل]] [[زمینه‌ساز]] است. عقب ماندن از کاروان [[علم]] و [[دانش]]، در همه عرصه‌ها، نه فقط باعث سرشکستگی [[نسل]] [[منتظر]] و [[زمینه‌ساز]] در برابر جهانیان است که خود عاملی برای [[استثمار]] [[بندگان]] [[مستضعف]] و تأمین اهداف [[دشمنان اسلام]] است. از این‌رو [[شایسته]] است [[منتظران]] برای رشد [[توانمندی]] خود، هر چه بیشتر برای کسب [[دانش]] و بهره مندی از [[موهبت‌های الهی]] کوشش کنند.
 
ب) از آنجایی که مهم‌ترین و متعالی‌ترین [[هدف]] [[قیام حضرت مهدی]] {{ع}}، [[اقامه قسط]] و [[عدل]] است و آن هم ارتباط مستقیمی با جنبه‌های [[اقتصادی]] [[زندگی]] دارد، [[منتظر]] او با [[تأسی]] به آن [[امام]] بزرگوار، نه فقط به [[اجرای عدالت]] و [[قسط]] در تمام زوایای [[زندگی]] می‌اندیشد که [[مال]] و [[ثروت]] خود را به گونه‌ای که مورد [[رضایت]] [[امام]] است، صرف می‌کند.
 
[[آمادگی نظامی]]: کسب [[قدرت]] و [[قوت]] برای مقابله با تهدیدهای [[دشمنان]]، همواره مورد تأکید [[آموزه‌های دینی]] بوده است. [[قرآن کریم]] با صراحت تمام بر این مهم تأکید می‌کند: {{متن قرآن|وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ}}<ref>انفال، آیه ۶۰.</ref>؛ و در برابر آنها تا می‌توانید نیرو و اسب‌های سواری آماده کنید تا [[دشمنان]] [[خدا]] و [[دشمنان]] خود و جز آنها که شما نمی‌شناسید و [[خدا]] می‌شناسد را بترسانید. این آموزه اگر چه مربوط به همگان و همه دوران هاست؛ اما با توجه به حساسیت [[دوران غیبت]] و آستانه [[ظهور]]، این آمادگی اهمیت فراوانی دارد. یکی از نمودهای [[زمینه‌سازی]] [[توانمند]]، آمادگی جسمانی برای حضور در [[زمان ظهور]] است. [[امام صادق]] {{ع}} دربارۀ [[ویژگی‌های یاران امام مهدی]] {{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|"… فَإِن الرجُلَ مِنهُم یعطَی قُوهَ أَربَعینَ رَجُلاً وَ إِن قَلبَهُ لَأشَد مِن زُبَرِ الحَدِیدِ وَ لَو مَروا بِجِبَالِ لَقَطَعُوهَا لَا یکُونَ سُیوفَهُم حَتی یرضَی اللهُ عَزوَجَل"}}<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص ۶۷۳، ح ۲۶.</ref>؛ مردی از [[اصحاب]] او [[توانایی]] [[چهل]] مرد را دارد و [[قلب]] او از پاره آهن استوارتر است و اگر بر کوه‌های آهن بگذرند، آن را بر کنند و شمشیرهای خود را در نیام نکنند تا آنکه [[خدای تعالی]] [[خشنود]] گردد. این [[روایت]] بیانگر این مطلب است که افرادی که ادعای [[انتظار]] و [[زمینه‌سازی]] دارند، هرگز نباید دچار تن پروری و [[سستی]] شوند. [[حضرت مهدی]] {{ع}} پس از [[اتمام حجت]] با جهانیان به ناگزیر با [[معاندان]] و [[دشمنان]]، [[جنگ]] خونینی کرده و همانند جد بزرگوار خود، برخورد شدیدی با آنان خواهد داشت. از [[روایات]] استقاده می‌شود که او در این مواجهه از [[یاران]] خود نیز [[استمداد]] می‌طلبد و آنان نیز در نهایت [[شجاعت]] به صف [[مبارزه]] خواهند پیوست. حال چنین یارانی، می‌بایست [[پیش از ظهور]] فراهم آیند و این ممکن نیست مگر با افزایش [[توان]] و [[قدرت جسمانی]] در [[عصر انتظار]]. چنانچه تمامی [[منتظران]] به این امور مهم و اساسی توجه لازم را داشته باشند، بدون [[تردید]] نقش مؤثری برای [[درک]] [[دوران ظهور]] ایفا خواهند کرد. سخن را در این بخش با [[کلامی]] [[نورانی]] از [[امام صادق]] {{ع}} در وصف [[یاران خاص]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} به پایان می‌بریم: مردانی که گویی [[قلب]] هایشان مانند [[پاره‌های آهن]] است. هیچ چیز نتواند دل‌های آنان را نسبت به [[ذات خداوند]] گرفتار [[شک]] سازد. سخت‌تر از سنگ هستند. اگر بر کوه‌ها حمله کنند، آنها را از هم خواهند پاشید… گویی که بر اسبان خود، مانند [[عقاب]] هستند. بر زین اسب [[امام]] دست می‌کشند و از این کار [[برکت]] طلب می‌کنند. گرد [[امام]] خویش می‌چرخند و در [[جنگ‌ها]] [[جان]] خود را سپر او می‌سازند و هر چه او بخواهد، برایش انجام می‌دهند. مردانی که شب‌ها نمی‌خوابند؛ در نمازشان همهمه‌ای چون صدای [[زنبور عسل]] دارند. شب‌ها بر پای خویش [[ایستاده]] و صبح بر مرکب‌های خود سوارند. [[پارسایان]] شب‌اند و [[شیران روز]]. [[اطاعت]] آنان در برابر امامشان، از [[اطاعت]] کنیز برای آقایش زیادتر است. مانند چراغ‌ها هستند… گویی که [[دل]] هایشان قندیل است. از [[ترس]] [[خدا]] بیمناک و خواهان شهادت‌اند. تمنایشان [[شهید]] شدن در راه خداست. شعارشان این است: "ای [[مردم]]! برای [[خون خواهی]] [[حسین]] به پا خیزید." وقتی حرکت می‌کنند، پیشاپیش آنان به فاصله یک ماه [[ترس]] و [[وحشت]] حرکت کند، آنان دسته دسته به سوی مولا می‌روند. [[خدا]] به وسیله آنان، [[امام]] [[راستین]] را [[یاری]] می‌فرماید<ref>محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]]، ص۵۴-۶۱.</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۹۹- ۲۱۲.</ref>
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۸. حجت الاسلام و المسلمین ان‍ص‍اری‌؛
| تصویر = Pic557.jpg
| پاسخ‌دهنده = عبدالرحمن انصاری
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[عبدالرحمن انصاری]]'''، در کتاب ''«[[در انتظار خورشید ولایت (کتاب)|در انتظار خورشید ولایت]]»'' در این‌باره گفته است:
 
«بر اساس [[بینش]] [[الهی]]، [[منتظران واقعی]] علاوه بر اینکه خود را از نظر [[فکری]]، [[علمی]] و [[اخلاقی]] [[اصلاح]] می‌کنند و [[قلب]] و [[دل]] خود را به صفات [[پسندیده]] زینت می‌دهند، در برابر نابسامانی‌های [[اجتماعی]] نیز [[ایستادگی]] می‌کنند و به امر معروف و [[نهی از منکر]] به عنوان یک فریضه مهم [[الهی]] که تحقق سایر [[دستورات]] [[خدا]] به آن بستگی دارد، می‌نگرند و معتقدند که باید در راه [[اصلاح جامعه]] [[تلاش]] کرد، چون [[اصلاحات]] [[اجتماعی]] هر چند به صورت جزئی و آرام آرام صورت گیرد، به نوبه خود در [[پیروزی]] به نظر نهایی [[حق]] مؤثر است و حرکت [[تاریخ]] را به سود طرفداران [[حق]]، جهت می‌دهد. به نظر آنها [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} حلقه‌ای است از حلقه‌های مبارزه [[حق]] بر علیه [[باطل]] که در طول [[تاریخ]] استمرار داشته و این آخرین حلقه آن [[مبارزه]] است که به [[پیروزی]] نهایی [[حق]] می‌انجامد. سهیم بودن یک فرد در این کار بزرگ بستگی به این دارد که وی در عمل جزو گروه [[حق طلبان]] باشد و بر ضد [[باطل]] با نهایت [[تلاش]]، [[ستیز]] کند.
 
بنابراین، [[انتظار]] چنین تحوّلی مستلزم یک [[جهاد]] وسیع و دامنه‌دار است که سراسر [[گیتی]] را در بر گیرد، چون [[منتظر]] به کسی اطلاق می‌شود که از وضع موجود ناراحت حاصل است و برای تحقق وضع بهتر [[تلاش]] می‌کند. برای مثال، [[بیماری]] که [[منتظر]] است بهبودی کند و از [[بیماری]] خود در [[رنج]] است، برای رسیدن به وضع مطلوب، [[تلاش]] می‌کند که خود است را به پزشک ماهری برساند و طبق [[دستور]] او عمل کند. پس [[انتظار واقعی]] دارای دو عنصر است، یکی عنصر نفی و دیگری عنصر اثبات. عنصر نفی، همان بیگانگی با وضع موجود و عنصر اثبات، [[تلاش]] جهت رسیدن به وضع بهتر است.
 
این دو جنبه اگر در عمق [[جان]] [[انسان]] [[رسوخ]] کند، منشأ دو رشته [[اعمال]] خواهد شد. این دو رشته [[اعمال]] عبارت است از: [[خودسازی]] و تزکیه [[نفس]] و ایجاد آمادگی جسمی و روحی جهت تحقق آن تحول بزرگ و فراگیر از یکسو و [[مبارزه]] با عوامل [[فساد]] و [[ظلم]] و [[گناه]] و آلودگی از سوی دیگر. [[روایات]] بسیاری که در رابطه با [[انتظار فرج]] وارد شده، ممکن است اشاره به مراحل متفاوت [[انتظار فرج]] باشد، چون همان طور که [[میزان]] [[فداکاری]] [[مجاهدان]] [[راه خدا]] در [[یاری دین]] [[حق]] با هم متفاوت است، [[میزان]] [[انتظار]] و [[خودسازی]] و آمادگی [[منتظران]] نیز درجات متفاوتی دارد. روشن است کسی که در خیمه [[رهبر]] آن [[انقلاب]] بزرگ جای دارد، نمی‌تواند یک فرد غافل و بی‌تفاوت باشد؛ آنجا جای هر کسی نیست، جای کسانی است که در اوج خود سازی و آمادگی جسمی و روحی قرار دارند. آنان باید [[بهترین]] افراد روی [[زمین]] باشند.
 
حضرت [[امام سجاد]] {{ع}} در رابطه با [[منتظران]] [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} می‌فرماید: "همانا کسانی که در [[زمان غیبت]] به سر می‌برند و به [[امامت حضرت مهدی]] {{ع}} [[ایمان]] دارند و [[انتظار]] ظهورش را می‌کشند، [[بهترین]] [[مردم]] تمام زمان‌ها هستند، زیرا خدای بلند مرتبه، چنان [[عقل]] و [[فهم]] و معرفتی به آنها عطا کرده که گویا [[امام زمان]] خود را مشاهده می‌کنند. آنها همانند کسانی هستند که در رکاب [[رسول خدا]] {{صل}} با [[شمشیر]] می‌جنگند. آنها مخلصین واقعی و [[شیعیان]] [[صادق]] هستند. آنها در پنهانی و آشکار، دیگران را به [[دین خدا]] [[دعوت]] می‌کنند. سپس فرمود: [[منتظر فرج]] بودن در واقع، خودگشایش بزرگی است."<ref>{{متن حدیث|إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ الْقَائِلُونَ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى ذِكْرُهُ أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَيْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِينَ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} بِالسَّيْفِ أُولَئِكَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِيعَتُنَا صِدْقاً وَ الدُّعَاةُ إِلَى دِينِ اللَّهِ سِرّاً وَ جَهْراً وَ قَالَ ع انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَعْظَمِ الْفَرَجِ}}، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲.</ref>؛
 
از دقت در جملات [[روایت]] بالا، [[منتظران واقعی]] [[ظهور]] [[حضرت صاحب الامر]] {{ع}} به روشنی شناخته می‌شوند»<ref>[[عبدالرحمن انصاری|ان‍ص‍اری‌؛ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن‌]]، [[در انتظار خورشید ولایت (کتاب)|در انتظار خورشید ولایت]]، ص ۱۲۶.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۹. حجت الاسلام و المسلمین مهدوی‌فرد؛
| تصویر = Pic434.jpg
| پاسخ‌دهنده = میرزا عباس مهدوی‌فرد
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[میرزا عباس مهدوی‌فرد]]'''، در کتاب ''«[[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:
 
«[[ویژگی‌های منتظران]] واقعی عبارت‌اند از:
# شخص [[منتظر]] در [[فراق]] [[محبوب]] خویش [[غمگین]] باشد، همان‌گونه که در [[دعای ندبه]] می‌خوانیم: {{متن حدیث|"عَزِيزٌ عَلَيَّ أَنْ أَرَى الْخَلْقَ وَ لَا تُرَى‏"}}<ref>(برای من [[دیدار]] [[مردم]] بدون دیدن تو گران است)؛ منتهی الامال، ج ۲، ص ۱۵۲، تا ص ۸۷۲.</ref>.
# [[انتظار فرج]]، در این رابطه [[پیامبر]] {{صل}} می‌فرمایند: "[[بهترین]] [[اعمال امت]] من [[انتظار فرج]] است".
# [[دعا کردن]] برای حفظ [[وجود امام]].
# دادن [[صدقه]] برای حفظ [[وجود امام]].
# به جای آوردن [[اعمال]] [[حج]] به [[نیابت]] از [[امام]].
# برخاستن هنگام شنیدن نام حضرت مخصوصاً نام [[قائم]] {{ع}}.
# [[توسل]] به ایشان در هنگام [[سختی‌ها]]<ref>منتهی الامال، ج ۲، ص ۸۵۲ تا ۸۷۲.</ref>.
# مهیا کردن خود برای [[ظهور]] حضرت، با کسب [[صفات نیکو]] و مواظبت بر [[طاعات]] و [[عبادات]] و ترک [[محرمات]] و بالا بردن آگاهی‌ها.
 
سعی کنیم با توجه و [[یاری]] جستن از [[خداوند]] و [[توسل]] به [[ائمه]] {{عم}} خصوصاً [[امام]] [[منتظر]] {{ع}}، خود را از محیط آلوده [[نجات]] دهیم و از طرفی سعی کنیم که محیط را دگرگون کنیم و در آن اثر مثبت بگذاریم؛ مثلاً با [[امر به معروف و نهی از منکر]] با عمل یا با زبان. از طرف دیگر، سعی کنیم [[صفات]]  [[منتظران]] را در خود ایجاد کنیم و در هر لحظه [[خداوند]] را [[شاهد]] بر اعمال‌مان بدانیم، که این [[بهترین]] راه برای خوب ماندن است»<ref>[[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص137-138.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۰. حجت الاسلام و المسلمین کوثری؛
| تصویر = 13681242.jpeg
| پاسخ‌دهنده = ابراهیم کوثری
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[ابراهیم کوثری]]'''، در مقاله ''«[[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]»'' در این‌باره گفته است:
 
«[[جامعه منتظر]] در عصر [[غیبت کبری]]، با [[شناخت]] از [[وظایف]] خود، از امتحانات سر بلند و موفق بیرون می‌آید‌. [[امام سجاد]] {{ع}} در روایتی، سه اصل را برای [[منتظران]] [[مهدی]] در [[عصر غیبت]] بیان فرموده است: {{متن حدیث| إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ الْقَائِلِينَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِينَ لِظُهُورِهِ... الدُّعَاةُ إِلَى دِينِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِرّاً وَ جَهْراً}}<ref>محمد باقر مجلسی،پیشین،ج۵۲، ص۱۲۲‌.</ref>.
 
[[جامعه منتظر]] [[مهدی]] {{ع}}، در [[زمان غیبت]] سه اصل را [[باور]] دارند:
# در [[زمان غیبت]]، قایل به [[امامت]] [[منجی]] است که [[خداوند]] در [[قرآن]] [[وعده]] داده است‌.
# [[منتظر ظهور]] [[مهدی]] {{ع}} هستند و این [[باور]]، برایش حتمی و جهش‌آور است.
# در [[نهان]] و آشکار، به سوی [[خدا]] فرا می‌‌خوانند.
 
بنابراین، [[انتظار ظهور]] به معنای رفع [[مسئولیت]] شخصی و [[اجتماعی]] نیست‌، بلکه اهتمام به انجام [[مسئولیت]] است‌. آشفتگی‌‌های [[دوران غیبت]] و مشکلات [[جامعه بشری]]، [[امتحان]] بزرگ است که [[دینداران]] در این دوره در بوته [[آزمایش]] گذاشته می‌‌شود؛ زیرا مسلمانی، ادّعای [[پیروی]] از [[مهدی]]{{عج}} و [[انتظار ظهور]] [[حکومت جهانی]] او‌، با زبان نیست‌؛ باید دوستداران [[مهدی]]{{عج}} در این راستا آزمایش‌های [[سختی]] را- طبق [[سنّت الهی]] که [[قرآن]] می‌‌فرماید- سپری کنند. [[قرآن]] در این خصوص می‌‌فرماید: «آیا مردم پنداشته‌اند همان بگویند ایمان آورده‌ایم وانهاده می‌شوند و آنان را نمی‌آزمایند؟»<ref>{{متن قرآن|أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ}} سوره عنکبوت، آیه ۲.</ref>.[[آزمون]] الهی‌، شرط بالندگی و [[سعادت]] فرد و [[جامعه]] است؛ از این رو، صرف [[شعار]] مسلمانی و [[شیعه]] زبانی، کافی نیست؛ بلکه عمل خوب‌، [[انسان]] را [[الهی]] می‌‌سازد. در روایتی‌، [[امام صادق]] {{ع}}، دوره [[غیبت]] کبرای [[مهدی]] {{ع}} را دوره [[آزمایش]] و [[امتحان]] برای [[شیعیان]] دانسته می‌‌فرماید:
 
{{متن حدیث| إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَتَيْنِ: إِحْدَاهُمَا تَطُولُ حَتَّى يَقُولَ بَعْضُهُمْ: مَاتَ، وَ بَعْضُهُمْ يَقُولُ: قُتِلَ، وَ بَعْضُهُمْ يَقُولُ: ذَهَبَ فَلَا يَبْقَى عَلَى أَمْرِهِ مِنْ أَصْحَابِهِ إِلَّا نَفَرٌ يَسِيرٌ}}<ref>ابن ابی زینب محمد بن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبه نعمانی، ترجمه: محمد جواد غفاری، تهران، کتابخانه صدوق،۱۳۶۳ش، ص۱۷۱.</ref>؛ برای وجود [[مبارک]] [[حجّت]] [[خدا]] دو [[غیبت]] است: یکی از آن به اندازه طولانی می‌‌شود که [[انسان‌ها]] درباره او به تردید قرار گیرد. برخی گوید: [[مهدی]] از [[دنیا]] رفته، عده‌ای دیگر، گوید: کشته شده؛ اما دسته‌ای هم گوید: [[غیبت]] او گذشته و گروه اندکی درباره [[مهدی]] ثابت و [[معتقد]] می‌‌ماند‌.
 
پس‌، دوره [[غیبت]] برای [[شیعیان]] و [[منتظران ظهور]]، دوره [[امتحان]] است. در آن دوره بر [[جامعه]]، اوضاعی [[حاکم]] می‌‌شود که [[نگهداری دین]]، بسیار مشکل می‌شود. بسیاری از [[مردم]] در اثر [[ترس]]، یا [[طمع]] [[قدرت]] و [[دنیا]]، [[دین]] و [[ایمان]] خود را از دست می‌‌دهند یا [[دین]]، لقلقه زبان آنها می شود یا اینکه [[دین]] را [[مانع]] [[ریاست‌طلبی]] خود دانسته، کنار می‌‌گذارد و می‌‌گوید‌: دین‌، نمی‌تواند [[زندگی]] [[بشر]] را [[مدیریت]] کند و نقش [[دین]]، بر قراری رابطه شخصی [[انسان]] با [[خدا]] است»<ref>[[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص 11و12.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۱. حجت الاسلام و المسلمین دیرباز؛
| تصویر = 11192.jpg
| پاسخ‌دهنده = عسکر دیرباز
| پاسخ = [[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[عسکر دیرباز]] '''، در مقاله ''«[[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]»'' در این‌باره گفته است:
 
«برای [[جامعه منتظر]] که‌ در‌ [[انتظار]] آمدن و [[ظهور]] [[رهبری الهی]] به‌ سر‌ می‌برد، رهبری‌ که‌ در‌ قید حیات است و در‌ حیات [[اجتماعی]] [[انسان‌ها]] حضور دارد -گرچه به‌صورت ناشناخته- [[حجت الهی]] بر انسان‌هاست، [[واسطه فیض]] و برکات‌ و هدایت‌های‌ [[الهی]] برای [[انسان‌ها]]، بلکه سراسر هستی‌ است‌، چند‌ ویژگی‌ آشکار‌ قابل ذکر است‌:
 
۱. '''ایجاد‌ و تعمیق روابط متقابل بین [[رهبر]] و [[مردم]]:''' بین [[رهبری]] [[جامعه]] در [[انتظار]] و [[مردم]]، روابط گسترده و عمیقی وجود‌ دارد‌. در‌ وجهی کلی، نوعی [[عشق]]، [[محبت]] و [[احترام]] عمیق‌ از‌ طرف‌ [[جامعه‌]] نسبت‌ به‌ [[رهبر]] و متقابلاً نوعی [[صمیمیت]]، شفقت و [[عنایت]] از طرف [[رهبر]] نسبت به [[جامعه]] ابراز می‌شود.
 
[[رهبر]] [[جامعه منتظر]]، [[حضرت حجت]] {{ع}}:
# از طریق موارد زیر به یاد افراد‌ [[جامعه]] است:
## نظارت بر احوال [[مردم]]؛
## شریک [[غم]] و [[شادی]] آنان بودن؛
## [[دعا]] برای [[جامعه]] به‌ویژه [[دوست‌داران]] خود؛
## آمین گفتن به دعای [[دوستان]] خود؛
## عیادت برخی بیماران [[جامعه]]؛
## شرکت در تشییع‌ جنازه‌ برخی افراد؛
## هم‌سفر و هم‌سفره شدن با برخی و ابراز [[محبت]].
# از این راه‌ها به [[جامعه]] و افراد آن [[کمک]] می‌رساند:
## برآوردن [[حاجات]] و خواسته‌هایی که به [[مصلحت]] است (باذن [[الله]])؛
## [[دفاع]] از‌ [[جامعه‌]] هنگام آسیب‌ها و خطرهای جدی؛
## هدایت‌ها و راهنمایی‌های ویژه؛
## فریادرسی درماندگان و مضطرین.
# از طریق [[دیدار]] حضوری با برخی افراد واجد شرایط که یا خود حضرت‌ به‌ دیدارشان می‌روند یا آنها توفیق‌ تشرّف‌ به محضر حضرت پیدا می‌کنند. متقابلاً از طرف [[جامعه منتظر]] و افرادش، این روابط به اشکال گوناگون و فراوانی ابراز می‌شوند از جمله:
## ابراز [[عشق]] و علاقه‌ نسبت‌ به [[حضرت حجت]] {{ع}}؛
## [[انتظار‌ فرج‌]] او و [[دعا]] برای ظهورش؛
## اظهار [[اشتیاق]] نسبت به دیدارشان؛
## تشکیل مجالس به یاد او همراه با ذکر [[فضایل]] و [[مناقب]] حضرت؛
## [[اندوه]] و [[گریستن در فراق]] او؛
## انجام امور خیر به نیابت‌ از‌ او مانند [[خواندن نماز]]، [[طواف]]، [[زیارت]] [[پیامبر]] و [[امامان]] {{عم}}؛
## دادن [[صدقه]] برای تداوم [[سلامتی]] او و رفع کسالت احتمالی از او؛
## خوشحال کردن [[دوست‌داران]] او؛
## [[تجدید بیعت]] متوالی و متناوب با او.
 
'''۲. پرورش افراد [[صالح]] و توانا به‌ عنوان [[یاوران]] خاص [[حضرت حجت]] {{ع}}:''' برخورداری [[انبیا]] و اولیای الهی‌ از‌ یاورانی کارآمد، [[استوار]]، نستوه و [[جان]] بر کف، حقیقتی انکارناپذیر است. نقش [[یاوران]] در موفقیت‌های [[انبیای الهی]] مانند [[حضرت موسی]]<ref>{{متن قرآن|وَاجْعَلْ لِي وَزِيرًا}} «و از خانواده‌ام دستیاری برایم بگمار» سوره طه، آیه ۲۹.</ref>، [[حضرت عیسی]]<ref>{{متن قرآن|مَنْ أَنْصَارِي إِلَى اللَّهِ... نَحْنُ أَنْصَارُ اللَّهِ}} «چه کسانی در راه خداوند یاوران من خواهند بود؟ حواریان گفتند: ما یاوران (دین) خداوندیم» سوره صف، آیه ۱۴.</ref>، [[پیامبر اسلام]] {{صل}}<ref>{{متن قرآن|وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ}} «و اگر از هم در برابر پیامبر پشتیبانی کنید بی‌گمان خداوند و جبرئیل و (آن) مؤمن شایسته، یار اویند و فرشتگان هم پس از آن پشتیبان وی‌اند» سوره تحریم، آیه ۴.</ref> و در مورد [[امامان‌]] [[شیعه‌]]؛ حضرت [[امام حسن]]<ref>{{متن حدیث| وَ اللَّهِ مَا سَلَّمْتُ الْأَمْرَ إِلَيْهِ إِلَّا أَنِّي لَمْ أَجِدْ أَنْصَاراً}} (بحارالانوار، ج۴۴، ص۱۴۷).</ref>، حضرت [[امام حسین]]<ref>{{متن حدیث|فَإِنِّي لَا أَعْلَمُ أَصْحَاباً أَوْفَى وَ لَا خَيْراً مِنْ أَصْحَابِي}} (الموسوعة لکلمات الامام حسین، ص۳۹۴).</ref> و حضرت [[امام صادق]]<ref>قضیه سدیر صیرفی با امام صادق که چرا قیام صورت نمی‌گیرد: {{متن حدیث| لَوْ كَانَ لِي شِيعَةٌ بِعَدَدِ هَذِهِ الْجِدَاءِ مَا وَسِعَنِي الْقُعُودُ}} (بحارالانوار، ج۶۴، ص۱۶۱).</ref> در منابع [[دینی]] یادآوری شده است.
 
چنین سنتی در مورد [[حضرت حجت]] {{ع}} نیز جاری است و حضرت با‌ یاوران‌ خاصش‌ فعالیت خود را آغاز خواهد‌ کرد‌<ref>در توقیع شریف ذکر شده است: {{متن حدیث| وَ لَوْ أَنَّ أَشْيَاعَنَا وَفَّقَهُمُ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَى اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِي الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَيْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْيُمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ بِمُشَاهَدَتِنَا عَلَى حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِهَا مِنْهُمْ بِنَا}} (الاحتجاج، ج۲؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۷).</ref>.
 
به [[دلیل]] پدیده [[انتظار]] و [[لزوم]] آمادگی و پرورش افراد زبده و [[زمینه‌ساز]] و پا به رکاب، به‌طوری که هر آن، حضرت [[ظهور]] کند، بتوانند‌ در‌ سریع‌ترین‌ زمان ممکن در [[خدمت]] حضرت باشند، [[جامعه]] منتظر‌ عموماً‌ و افراد معینی از آن به‌طور خاص، درصدد کسب آمادگی‌های لازم هستند؛ آمادگی‌های [[فکری]] -[[اعتقادی]] و روحیه‌ای -[[رفتاری]].
 
با توجه به‌ آن‌چه‌ در‌ برخی ‌ ‌احادیث آمده است، چنین آمادگی‌هایی در مناطقی مانند قم‌<ref>{{متن حدیث| رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ قُمَّ يَدْعُو النَّاسَ إِلَى الْحَقِّ يَجْتَمِعُ مَعَهُ قَوْمٌ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ}} (سفینة البحار، ج۲، ص۴۴۶). {{متن حدیث| لَيْسَ فِي الرَّايَاتِ أَهْدَى مِنْ رَايَةِ الْيَمَانِيِّ}} (بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۳۲). {{متن حدیث| وَيْحاً لِلطَّالَقَانِ فَإِنَّ لِلَّهِ تَعَالَى بِهَا كُنُوزاً لَيْسَتْ مِنْ ذَهَبٍ وَ لَا فِضَّةٍ وَ لَكِنْ بِهَا رِجَالٌ مُؤْمِنُونَ عَرَفُوا اللَّهَ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ وَ هُمْ أَنْصَارُ الْمَهْدِيِّ فِي آخِرِ الزَّمَانِ}} (بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۰۷).</ref>، [[ری]]، [[یمن]] و [[طالقان]] علی‌القاعده باید بیش‌تر باشد. گروه‌هایی محکم و [[استوار]] با درجه بالایی از [[ایمان]] و [[روحیه]] جهادی‌ دارای‌ تشکل‌هایی‌ [[اداری]]، [[سیاسی]]، [[نظامی]] و اطلاعاتی که بتوانند در سریع‌ترین زمان ممکن، بیش‌ترین‌ کارآیی‌ را داشته باشند.
 
طبیعی است چنین افرادی از [[جامعه منتظر]] سر برمی‌آورند و چنین زمینه‌هایی در آن‌ [[جامعه‌]] وجود‌ دارد. پالایش درون، رشد نیروی [[مقاومت]] در برابر ناملایمات، [[مراقبت]] دایمی، احساس‌ حضور‌ در‌ پیشگاه حضرت، [[سلامت]] [[اخلاقی]]، منحل نشدن در [[فساد]] پیرامون، [[پایداری]] در برابر رهبری‌های ناسالم‌، مقابله‌ با‌ [[تحریف]] و [[تخریب]] و آسیب‌های وارد بر پدیده [[انتظار]] و [[جامعه منتظر]] از جمله اموری است که‌ در‌ گروه [[یاوران]] آشکار و مشهود خواهد بود.این [[زمینه‌سازان]] و [[یاوران]] خاص علاوه بر آن‌که‌ محصول‌ و برآیند‌ [[جامعه منتظر]] هستند، در آن [[جامعه]] اثر می‌گذارند و موجبات تعالی بیش‌تر آن را فراهم‌ می‌کنند‌.
 
'''۳. [[پویایی]] و متکامل بودن [[جامعه منتظر]]:''' نتیجه وجود دو ویژگی پیشین، از طرفی، تحقق‌ جهت‌گیری‌ خاص‌ [[جامعه منتظر]] به سمت اهداف متعالی است که در نهایت، این [[جامعه]] پس از ظهور‌ حضرت‌ [[حجت]] {{ع}} به آن سمت حرکت خواهد کرد. از طرفی دیگر، [[جامعه]] منتظر‌، پویایی‌ و تکامل‌ بسیار پرشتاب‌تر در مقایسه با [[جوامع]] سالم و [[پویایی]] غیرمنتظره داشته باشد. [[دلیل]] این مطلب روشن‌ است‌. وقتی‌ جامعه‌ای از [[دل]] و [[جان]] به وضعیت آرمانی خود ([[جامعه جهانی]] [[حضرت مهدی]] {{ع}}) معتقد‌ بود، درصدد [[شناخت کامل]] و دقیق آن برمی‌آید، راه‌ها و مراحل رسیدن به آن را شناسایی و موانع را‌ برطرف‌ خواهد کرد.
 
بدین ترتیب، [[هدفمندی]] و ایده‌آل را [[نصب]] العین خود قرار دادن‌، در‌ کنار عوامل پیشین همراه با امدادهای الهی‌ سبب‌ حرکت‌ پرشتاب‌تر [[جامعه]] به‌سوی [[کمالات]] و آرمان‌های مطرح در‌ [[جامعه‌]] [[پس از ظهور]] خواهد شد»<ref>[[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص۱۲۱-۱۲۳.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۲. حجت الاسلام و المسلمین عرفان؛
| تصویر = 5625325.jpg
| پاسخ‌دهنده = امیر محسن عرفان
| پاسخ = آقایان '''[[امیر محسن عرفان]]''' و [[محمد علی فلاح علی‌آباد]]، در مقاله ''«[[تبیین نقش گفتمان انتظار در مهندسی فرهنگ مقاومت (مقاله)|تبیین نقش گفتمان انتظار در مهندسی فرهنگ مقاومت]]»'' در این‌باره گفته‌اند:
 
#«'''[[اضطرار]] به [[حجت]]:''' [[منتظر واقعی]] کسی‌ است‌ که‌ از همه دادرسان [[دنیوی]] [[دل]] بریده و به دنبال پناهگاهی الاهی در سایه [[حکومت جهانی]] [[ولی الله]] به ‌‌انتظار‌ نشسته است و در نهایت [[نیاز]] و [[اضطرار]] به [[حجت]] به سر می‌برد. اگر منتظران‌ به‌ چنین‌ مرحله‌ای برسند، همه یک‌صدا خواهان تشکیل [[مدینه فاضله]] موعودی خواهند بود که باعث آمادگی یاری‌ و جانبازی در رکاب حضرت برای رسیدن به اهداف والای او می‌باشد. ازاین‌رو، کسانی‌ که [[اضطرار]] به ولی‌ را‌ احساس کرده‌اند، می‌توانند از [[مال]] و [[جان]] خود بگذرند و در برابر همه [[تمایلات]] مادی خویش [[ایستادگی]] کنند. بنابراین، [[نیاز]] و [[اضطرار]] به [[حجت]] از مؤلفه‌های اصلی [[انتظار]] و مایه [[پایداری]] در برابر تمام تمایلات‌ و جذبه‌ها در مسیر [[انتظار]] است.
# '''[[بصیرت]] و [[باور]] عمیق:''' [[انتظار]] [[حجت]] [[حق]]، به [[بصیرت]] و [[معرفت قلبی]] به آرمان‌های [[موعود]] [[نیازمند]] است. ازاین رو، [[لیاقت]] [[ملاقات]] و [[همراهی]] ایشان بر [[اعتقاد]] قلبی و [[معرفت]] حقیقی‌ منوط‌ شده است<ref>طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، ج۲، ص۴۹۹.</ref>. دل‌های [[منتظران]] از روی [[معرفت]] و [[یقین]] قلبی همچون [[پاره‌های آهن]] سخت است که در برابر هر تندبادی مقاوم است<ref>{{متن حدیث|قُلُوبَهُمْ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ}}؛ کلینی‌، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۸، ص۲۹۴‌.</ref>. باور‌ عمیق [[منتظران]] به ذات [[مقدّس]] الاهی، چنان آنها را با [[صلابت]] و [[استوار]] ساخته است که [[سختی‌ها]] و مشکلات در آن خللی ایجاد نمی‌کند و این دریای عمیق را [[شبهات]] به تلاطم‌ نمی‌افکند‌:مردانی هستند که دل‌های آنها مانند [[پاره‌های آهن]] است شکی در [[ایمان]] بخدا در آن راه نیافته<ref>{{متن حدیث|رِجَالٌ كَأَنَّ قُلُوبَهُمْ زُبَرُ الْحَدِيدِ لَا يَشُوبُهَا شَكٌّ فِي ذَاتِ اللَّهِ}}؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۵۲‌، ص۳۰۸.</ref>. آنها همچون گنجینه‌های الاهی‌ هستند‌ و وحدانیت‌ [[خداوند]] را آن‌گونه که هست، [[اعتقاد]] دارند<ref>اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۸.</ref>.
# '''[[اندیشه]] [[صبر]] و [[پایداری]]:''' آموزه [[صبر]] و [[پایداری]] در راه‌ آرمان‌ جهانی [[موعود]] و [[روحیه]] [[استقامت]] تا رسیدن به این [[هدف]]، از مهم‌ترین مؤلفه‌های‌ انتظار‌ است و چه‌بسا بتوان [[صبر]] و [[مقاومت]] را بن‌مایه‌ اصلی‌ انتظار‌ دانست؛ به نحوی که با از دست‌ رفتن‌ [[صبر]] و [[پایداری]] در امری، [[انتظار]] آن بی‌معنی است. در بسیاری از [[روایات]]، صبر‌ و انتظار‌ [[فرج]] در کنار هم آمده‌ است‌<ref>مفید، محمد بن محمد، الإرشاد، ج۱، ص۳۰۲‌؛ ابن‌أبی الحدید، عبد الحمید، شرح‌ نهج‌ البلاغه، ج۱، ص۳۲۲؛ راوندی، قطب الدین، الدعوات، ص۴۱؛ کراجکی، محمد‌ بن علی، معدن الجواهر، ص۲۶؛ ابن بابویه، علی بن حسین، الإمامه و التبصره، ص۲۱؛ ابن بابویه، محمد بن‌ علی‌، الخصال، ج۲، ص۴۷۹.</ref>. در‌ تعدادی از [[روایات]]، با‌ تعبیر‌ {{متن حدیث| انْتِظَارُ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ}}، گویا صبر‌، جان‌مایه‌ [[انتظار]] ‌ ‌دانسته شده و برخی دیگر، انتظاری را [[عبادت]] شمرده شده‌اند که با صبر‌ محقق‌ شده باشد: "[[انتظار فرج]] همراه با‌ صبر‌ [[عبادت]] است"<ref>{{متن حدیث| انْتِظَارُ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ عِبَادَةٌ}}؛ راوندی، قطب الدین، الدعوات، ص۴۱.</ref>. [[امام رضا]] {{ع}} [[همراهی]] [[صبر]] با [[انتظار]] را بسیار [[نیکو]] و [[حسن]] دانسته‌اند:" [[صبر]] همراه با‌ انتظار‌ [[فرج]] چه‌ نیکوست‌"<ref>{{متن حدیث|مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ}}؛ ابن بابویه، محمد بن‌ علی‌، کمال الدین، ج۲، ص۶۴۵.</ref>. صبر‌ و [[مقاومت]] در برابر مشکلات و اذیت‌هایی که [[مؤمن]] در راه انتطار [[ظهور]] [[تحمل]] می‌کند، [[برترین]] عبادت‌ شمرده‌ شده<ref>ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، ص۲۰۱.</ref> و پاداش‌ چنین‌ صبری‌ محشور‌ شدن در زمره‌ اهل‌ بیت {{عم}}<ref>کلینی‌، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۸، ص۳۷.</ref> و نظیر [[جهاد]] با [[شمشیر]] در رکاب و همراه [[پیامبر]] عنوان شده است<ref>ابن‌ بابویه‌، ۱۳۷۸‌، ج۱: ۶۸.</ref>. ایجاد [[شایستگی]] برای حضور در رکاب‌ آن‌ حضرت‌، صبر‌ در‌ برابر‌ مشکلات فراوان را به دنبال دارد. چنین [[پاداش]] بی‌نظیری برای [[صبر]] در مسیر [[انتظار]]، [[فرهنگ]] [[مقاومت]] را در بین [[شیعه]] نهادینه می‌کند.[[پیامبر]] {{صل}} در روایتی [[ملاقات]] خود‌ را با [[برادران]] [[آخرالزمانی]] خویش [[آرزو]] می‌کند و آنها را کسانی می‌داند که در [[حفظ دین]] خود بسیار [[مقاومت]] دارند. [[مقاومت]] آنان از کسی که "خارهای [[قتاد]]" را با دست بتراشد<ref>«قتاد» درختی بسیار محکم است که دارای خارهای سوزانی‌ است‌ (فراهیدی، خلیل بن أحمد، العین‌، ج۵، ص۱۱۲) و تراشیدن خارهای سوزان و محکم آن درخت با دست که «خرط قتاد» نامیده می‌شود‌ (فراهیدی، خلیل بن أحمد، العین‌، ج۴، ص۲۱۵)؛ امری بسیار طاقت‌فرسا است. ازاین‌رو، در ادبیات عرب «خرط قتاد» کنایه‌ از کار بسیار مشکل‌ است‌.</ref><ref>کلینی‌، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۳۵.</ref> یا کسی که آتشی گیرا به دست دارد، بیش‌تر است <ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج۱، ص۸۴.</ref> و از منظر آن حضرت، اگر [[اصحاب]] حضرتش نیز در [[جایگاه منتظران]] قرار گیرند، توان‌ چنین‌ صبری را ندارند!<ref>طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، ص۴۵۷.</ref>
# '''خوداتکایی و [[عزت]]:''' انسان‌ [[منتظر]] نگاه به درون دارد و دائما تلاش می‌کند که خود و [[جامعه]] را برای [[ظهور]] آماده سازد و این‌، یعنی نقطه اتکا بر تک تک آحاد [[جامعه]] برای ساختن جامعه‌ای‌ آرمانی‌ بسترساز‌، که [[عدالت]] در آن فراگیر است و [[ظلم]] و ستمی در آن راه ندارد. از این‌رو، [[انتظار]] [[مبارزه]] با ‌‌سستی‌ و [[بی‌تفاوتی]] و [[قعود]] و [[ظلم‌پذیری]] است.
 
دوران [[انتظار]] که دوران [[تکلیف]] و [[نگهبانی از دین]] خداست و [[انسان]] [[منتظر]] باتقوا، [[عزت]] را تنها به دست [[خداوند]] می‌داند<ref>کلینی‌، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۸، ص۳۷.</ref> و [[کرامت انسانی]] خویش را حفظ می‌کند و از [[خدا]] می‌خواهد‌ تا با آمدن [[موعود]]، همه [[مؤمنان]] از [[ذلت]] رهایی یابند: "[[بندگان]] مؤمنت را از [[خواری]] [[نجات]] بده‌"<ref>{{متن حدیث|وَ اسْتَنْقِذْ بِهِ عِبَادَكَ الْمُؤْمِنِينَ مِنَ الذُّلِّ}}؛‌ ابن بابویه، محمد بن‌ علی‌، کمال الدین، ج۲، ص۵۱۳.</ref>. چنین انسانی که‌ وظیفه‌ دارد تنها به [[دین]] متمسک شود، هیچ‌گاه [[سلطه]] [[کافران]] را نمی‌پذیرد: "همانا [[صاحب]] این امر را غیبتی است [[بنده]] باید‌ از‌ [[خدا]] بپرهیزد و دینش را محکم نگه دارد"»<ref>{{متن حدیث|لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَةً فَلْيَتَّقِ اللَّهَ عَبْدٌ وَ لْيَتَمَسَّكْ بِدِينِهِ}}؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص۱۶۹.</ref>.<ref>[[امیر محسن عرفان|عرفان، امیر محسن]] و [[محمد علی فلاح علی‌آباد|فلاح علی‌آباد، محمد علی]]، [[تبیین نقش گفتمان انتظار در مهندسی فرهنگ مقاومت (مقاله)|تبیین نقش گفتمان انتظار در مهندسی فرهنگ مقاومت]]، ص۱۸-۲۱.</ref>
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۳. حجت الاسلام و المسلمین هاشمی شهیدی؛
| تصویر = 151937.jpg
| پاسخ‌دهنده = سید اسدالله هاشمی شهیدی
| پاسخ = [[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[سید اسدالله هاشمی شهیدی]]'''، در کتاب  ''«[[ظهور حضرت مهدی از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان (کتاب)|ظهور حضرت مهدی از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان]]»'' در این‌باره گفته است:
 
«"[[پرهیزکاران]]، که به [[امام غایب]] می‌گروند، [[نماز]] به پا می‌دارند و از [[دارایی]] خود می‌بخشند، به [[قرآن]] و [[کتاب‌های آسمانی]] پیش، [[ایمان]] آورده، و به [[جهان]] ابدی [[یقین]] دارند<ref>تفسیر نور الثقلین، ج۱، ص۳۱، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم.</ref>.
 
[[مردمان]] فرمانبردار، اخلاص‌کیش، [[نیکوکار]]، عزّتمند، [[قناعت‌پیشه]]، [[دین‌باور]]، ستمدیده، بردبار، پاک‌زاد، نیک‌سرشت، [[پاکدل]]، و خوش‌قلب (می‌باشند)<ref>مختصر بصائر الدرجات، ص۱۸۸- ۱۸۹.</ref> که دل‌هایی سخت‌تر از پولاد دارند، و اگر بر کوهساری آهنین بگذرند از هم می‌پاشد<ref>الزام الناصب، ج۱، ص۶۷.</ref>، همچون مشک، همواره خوش‌بویند، و همچون [[ماه]] تابان، پیوسته فروزان<ref>کمال الدین، باب ۲۴، ح۱۱، با ترجمه فارسی، ج۱، ص۳۸۴. و عربی، ج۱، باب ۲۴، ص۲۶۸، ح۱۲.</ref>، از سر نیزه تیزترند، و از شیر بیشه دلیرتر<ref>بحار الانوار، ج۵۲، ص۳۱۸، ح۱۸، باب ۲۷.</ref>. آری! آنان، [[پارسایان]] شب و شیرمردان روزند<ref>منتخب الاثر، ص۴۹۰، ح۱.</ref>.
 
هرکس بخواهد که به هنگام [[رستاخیز]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} از [[یاران]] او باشد، باید به خصایص فوق خود را بیاراید و در ایّام [[غیبت]]، به [[آداب]] و [[عقاید]] [[دینی]] خویش تمسّک جوید، و نگذارد [[شیطان]] در او [[شکّ و تردید]] راه دهد<ref>بحار الانوار، ج۵۱، ص۶۸، ح۱۰ و اثبات الهداة، ج۳، ص۴۵۹، ح۹۷.</ref>، [[شناخت]] و [[معرفت]] خویش را راست و درست گرداند، بر [[ایمان]] و [[یقین]] خویش بیفزاید، و [[تسلیم]] [[خاندان پیامبر]] شود به حدّی که در دلش چیزی نیابد که او را از [[فرمان]] آنها بازدارد"»<ref>کمال الدین، باب ۳۱، ص۳۲۴، ح۸ و با ترجمه فارسی ج۱، ص۴۴۰.</ref>.<ref>[[سید اسدالله هاشمی شهیدی|هاشمی شهیدی، سید اسدالله]]، [[ظهور حضرت مهدی از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان (کتاب)|ظهور حضرت مهدی از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان]]، ص۲۰۸.</ref>
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۴. آقای حکیمی؛
| تصویر = 13681165.jpg
| پاسخ‌دهنده = امیر مهدی حکیمی
| پاسخ = آقای '''[[امیر مهدی حکیمی]]'''، در کتاب ''«[[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]»'' در این‌باره گفته است:
 
«در بحث [[انتظار]] معیارهای بزرگ و اصول گوناگون [[مکتب]] ([[دین]]) وجود دارد، هم اصول و معیارهای فردی و هم اصول و معیارهای [[اجتماعی]].
 
'''معیارهای فردی''': از قلمروهای مهم و زیربنایی [[انتظار]]، بُعد [[توحیدی]] آن است. [[انسان]] [[منتظر]] همیشه متوجه [[خداوند]] و به وجودآورنده تمام هستی‌هاست، زیرا همواره چشم به راه فرجی است که به [[اراده خداوند]] تحقق خواهد یافت. و قهرمان و [[کارگزار]] آن [[انسان]] الاهی و [[بنده]] فرمانبردار [[دستور]] [[حق]] است و [[خلیفه]] [[خدا]] و [[ولی امر]] او در [[زمین]] و اجتماعات انسانی می‌باشد. [[انسان]] [[منتظر]] چشم به راه کسی است که، [[بنده]] و [[خلیفه]] خداست و به امر [[خدا]] برای به [[اجرا]] درآوردن آن خدایی و [[نجات]] [[جامعه بشری]] [[قیام]] خواهد کرد. پس [[فرج]] و رهایی به دست خداست و [[نجات‌بخش]] و فرج‌رسان [[مأمور]] ویژه الاهی است. بنابراین، [[منتظر]] در همه حال متوجه [[خداوند متعال]] است و این معیار [[توحیدی]] [[انتظار]] است، که در درون و [[اندیشه]] [[انسان]] [[منتظر]] به ژرفی نفوذ کرده است.
 
معیار دیگر [[انتظار]]، معیار نبوتی آن، و توجه به [[پیامبران]] و [[مکتب]] آنان می‌باشد. [[انسان]] [[منتظر]] همیشه چشم به [[قیام]] و [[ظهور]] [[پیشوایی]] دوخته است که دارای [[صفات پیامبران]] است و در ژرف‌نگری، [[استواری]]، نستوهی، [[خستگی‌ناپذیری]]، هدف‌گرایی، دین‌باوری، انسان‌دوستی، [[ایثار]] و [[فداکاری]] چون آنان است، هر کس [[دوست]] دارد [[آدم]] و [[نوح]] و [[ابراهیم]] و [[موسی]] و [[عیسی]] و [[داوود]] و... و [[پیامبر اکرم]] {{صل}} را ببیند، می‌تواند آنان را در [[مهدی]] {{ع}} ببیند و راه و روش و [[اندیشه]] و عمل این [[رهبران]] خدایی را در [[اندیشه]] و عمل [[امام موعود]] بی‌کم و کاست بنگرد، زیرا که [[امام مهدی]] {{ع}} تجسم راستینِ همه انسان‌های [[برتر]] و الاهی و تجلی دوباره رهبرانِ به [[حق]] خدایی است.
 
محور مهم دیگر [[انتظار]]، توجه به [[کتاب خداوند]]، [[قرآن]]، می‌باشد. زیرا که [[مهدی]] {{ع}} [[دانا]] به [[اسرار]] و رموز [[قرآن]] و [[زنده‌کننده]] همه [[احکام]] و برنامه‌های آن است و انسانی که [[منتظر ظهور]] او می‌باشد، [[منتظر]] روزی است که [[احکام]] [[قرآن]] جهانگیر شود و بر سراسر [[جهان]] [[حاکمیت]] یابد و [[کتاب آسمانی]] برنامه [[زندگی]] [[انسان]] گردد. و به همه راه‌ها و برنامه‌هایی که غیر [[قرآنی]] باشد و یا ناسازگار با [[تعالیم]] [[وحی]]، پشت می‌کند و آنها را پوک و بیهوده می‌انگارد. و این توجه به [[قرآن کریم]] و [[هدایت]] آن است. ره‌آورد این [[بینش]]، گرایشِ اصولی به [[قرآن]] و [[حاکمیت]] بخشیدن به [[تعالیم]] آن در همه پهنه‌های حیات فردی و [[اجتماعی]] است. معیار حیاتی دیگر [[انتظار]]، [[اعتقاد به امامت]] و [[رهبری]] است. [[مهدی]] {{ع}} [[وصی]] و آخرین [[جانشین پیامبر]] است. تمامی [[امامان]] او را یاد کرده‌اند<ref>به فصل نخست (مفهوم انتظار) مراجعه شود.</ref>. او [[فرزند]] و یادگار آنان و ادامه‌دهنده راه‌شان است و [[انتظار ظهور]] او بزرگترین تأکید بر اصل [[امامت]] و [[رهبری]] است.
 
محور دیگر [[انتظار]]، بُعد [[عدل]] و [[دادگری]] است. انسانی که چشم به [[راه مهدی]] {{ع}} است، [[منتظر ظهور]] [[عدل]]، عدلی فراگیر و جهانی است و [[مهدی]] [[مظهر]] اسماء الاهی می‌باشد. که یکی از اسماء و صفات الاهی «[[عدل]] و [[عادل]]» است. و اوست که جهانِ سرشارِ از [[بیداد]] را سرشار از داد می‌سازد و عدلِ الاهی را در سراسر [[جهان]] سایه گستر می‌کند. پس [[انتظار]] یعنی [[منتظر]] انسانی بودن که با [[قیام]] او [[عدل و داد]] تمامی [[جهان]] را فرا خواهد گرفت، پس از آن‌که از [[ظلم]] و [[بیداد]] پر شده باشد. نتیجه اصولی و بنیادیِ این [[اندیشه]]، رویکرد جدی به اصول [[عدالت اجتماعی]] است برای [[زمینه‌سازی]] [[عدالت]] مطلقِ [[مهدوی]].
 
بُعد دیگر [[انتظار]]، [[اعتقاد]] به [[معاد]] و بازگشت [[انسان]] به نزد [[خداوند]] و پایان این [[زندگی]] و شروع زندگیِ اصلی می‌باشد و این مسأله در سه جهت نمایان است:
 
جهت اول: اینکه [[مهدی]] {{ع}} به [[هنگام ظهور]] [[ستمگران]] و [[ظالمان]] را به سزای [[اعمال]] زشت‌شان می‌رساند و به [[مؤمنان]] و [[صالحان]] [[رحمت]] الاهی را می‌چشاند و این نمونه‌ای از چگونگی [[معاد]] و [[قیامت]] است.
 
جهت دوم: اینکه به [[هنگام ظهور]] [[مهدی]] {{ع}} گروهی که از [[نیکان]] و ناپاکان به [[جهان]] باز می‌گردند و این خود [[قیامت]] کوچکی است و برپا شده و نشانه‌ای برای آن [[رستاخیز]] و [[قیامت]] بزرگ است.
 
جهت سوم: اینکه [[ظهور مهدی]] {{ع}} از شرایط و نشانه‌های حتمیِ قیامِ [[قیامت]] است. او قبل از [[رستاخیز]] می‌آید و تا او نیاید و [[حکومت عدل]] را برپا ندارد [[قیامت]] برپا نمی‌گردد.
 
و این است رابطه عمیق میان [[انتظار]] و ابعاد فردی ([[عقیدتی]]) [[مکتب]].
 
'''معیارهای [[اجتماعی]]''': از ویژگی‌های [[انسان]] [[منتظر]]، گرایش اصولی به [[دینداری]] و دین‌باوری است. [[انسان]] در [[دوران غیبت]]، در [[اندیشه]] [[نگهداری دین]] خویش است و با کوششی ژرف در [[اعمال]] و [[رفتار]] خود پاسدار [[دینداری]] و صحت [[اعمال]] خود می‌باشد و حل همه مشکلات را از [[دین]] می‌جوید و راه و روش زیست فردی و [[خانوادگی]] و گروهی را از مرام و [[مکتب]] خود می‌طلبد. از این رو، همواره و با توجه و [[توسل]] به [[امام]] و مقتدای خود، خود را از [[انحراف]] و کج‌روی و [[کج‌اندیشی]] نگاه می‌دارد.
 
یکی از ویژگی‌های برجسته در [[تشیع]] و [[انتظار]] [[شیعه]]، [[مقید]] بودن به [[مکتب]] و خط [[مکتب]] است. در مکتبی که با [[خون]] سرخ [[شهیدان]] [[استوار]] گشته است، هیچ خراشی و رگه غیراصیلی پذیرفته نیست و [[دوست]] داشتن [[امامان]] ([[تولی]]) و دوری جستن از [[دشمنان]] آنان ([[تبری]])، چیزی جُز متابعت عاشقانه از [[حق]] و [[رهبر]] [[حق]] و [[مخالفت]] خصمانه با ناحق و [[رهبر]] ناحق نیست.
 
این تقید مکتبی و [[استواری]] [[اعتقادی]] و [[سازش‌ناپذیری]] خطی، از ویژگی‌های رهروان راهِ سرخِ [[تشیع]] [[علوی]] در تمامی دوران‌ها و در طول اعصار و قرون بوده است. زیرا [[دوستی]] [[علی]] و [[خاندان]] ایشان، [[دوستی]] [[انسان]] و [[انسانیت]] است و [[دشمنی]] با [[علی]] و [[آل علی]]، [[دشمنی]] با [[انسان]] و [[انسانیت]] است. و [[انسان]] [[منتظر]] در خط [[رهبران]] [[راستین]] [[بشریت]] است و دشمنِ هر راه و خط دیگر با هر نام و ادعا<ref>رجوع شود به فصل نخست (مفهوم انتظار)، سخن پیامبر اکرم {{صل}}.</ref>.
 
[[انسان]] [[منتظر]] به [[حاکمیت]] اصل [[دین]] و اجرای یکایک [[تعالیم]] آن نیز چشم دوخته است و با تمامی وجود و از ژرفای [[جان]] [[دوست]] دارد هر چه [[اسلامی]] است تحقق یابد و هر چه غیر [[اسلامی]] است زوال پذیرد و نابود گردد. از این رو، به دو [[مسؤولیت]] بزرگِ [[دینی]] روی می‌آورد و به [[امر به معروف و نهی از منکر]] دست می‌زند. با این دو عمل است که [[احکام]] الاهی تحقق می‌یابد و [[جامعه دینی]] از [[انحراف]] رها می‌گردد، پس [[انتظار]] به معنی چشم به راهِ [[اجرای احکام]] الاهی بودن و اجرای نیکی‌ها «معروف‌ها» است و همچنین زدایش پلیدی‌ها و «منکرها» و نامردمی‌ها؛ بنابراین انسانِ [[منتظر]] نمی‌تواند در این باره بی‌تفاوت باشد و به ولی خود و آن کس که [[منتظر]] ظهورش می‌باشد [[اقتدا]] نکند. زیرا که او در روزگار [[ظهور]]، بزرگترین امرکننده به همه معروف‌ها و نهی‌کننده از همه منکرهاست. پس چگونه ممکن است که [[جامعه منتظر]]، [[خشنودی]] [[مهدی]] {{ع}} را نخواهد، و بر راه پیشوای خود نرود، و با او هم‌آوا و هماهنگ نگردد. و در راه و کارش یاری‌گرِ [[راستین]] او نباشد و تنها به زبان بسنده کند و بگوید: {{متن حدیث|"نُصْرَتِي مُعَدَّةٌ لَكُمْ"}}: «[[یاری]] من آمده و در [[خدمت]] شماست». و حال آن‌که در عمل نه به معروف توجهی داشته باشد و نه از منکر روی گرداند. و نه در [[جامعه]] در [[اندیشه]] جدی احیای معروف و میرش منکرها و ناانسانی‌ها باشد.
 
از محورها و ویژگی‌های بنیادیِ دیگر [[انتظار]] و [[جامعه منتظر]] بُعد [[اخلاقی]] آن است. [[جامعه منتظر]]، جامعه‌ای [[اسلامی]] است و بزرگترین وجه تمایز [[جامعه اسلامی]]، از دیگر جامعه‌ها، [[اخلاق]] [[نورانی]] [[اسلام]] و [[تربیت]] [[شیعی]] است. [[جامعه منتظر]] باید جامعه‌ای سرشار از [[اخلاق]] انسانیِ [[اسلام]] باشد و در این صورت است که همواره مایه [[خرسندی]] و افتخار و آبرو برای [[امامان]] و [[رهبران]] خویش است و آن‌گاه که این همانندی [[تربیتی]] و انسانی و [[اخلاق]] [[علوی]] در کار نباشد، [[انتظار]] و [[امید]] [[ظهور]] در [[جامعه مهدوی]] چگونه ممکن است به پیدایی آید.
 
[[قدرت جسمانی]] و [[آمادگی نظامی]] نیز از محورهای قابل توجه در بحث [[انتظار]] است. انسانی که [[منتظر]] قیامی خونین و انقلابی بزرگ می‌‌باشد، آیا ممکن است که خود هیچ‌گونه آمادگی برای حضور در این [[انقلاب]] و [[قیام]] نداشته باشد؟ [[مسلمان]] باید همیشه [[آمادگی نظامی]] داشته باشد تا در آن هنگام که نخستین درخشش [[حق]] آغاز شد به صف [[باران]] [[حق]] بپیوندد و در رکاب [[مهدی]] {{ع}} قرار گیرد و در آن [[نبرد]] و [[پیکار]] بزرگِ [[حق]] علیه [[باطل]] شرکت کند و برای [[پیروزی]] [[عدل]] و برپا شدن [[حماسه]] آفریند و حضوری جدی و مؤثر داشته باشد.
 
اینکه در و [[تعالیم]] ما رسیده است که با آئین [[جنگ]] و [[جهاد]] آشنا شوید و [[مسلمان]] دین‌باور باید به [[سلاح]] مجهز باشد و در دوران [[پیش از ظهور]] ابزار [[جنگ]] و [[دفاع]] را در دسترس قرار دهد، برای رشد و خروشان‌سازی همین [[روحیه]] رزم‌آوری و [[مرزبانی]] و پاسداری است. [[امام صادق]] {{ع}}: - باید هر یک از شما برای [[خروج قائم]] اسلحه تهیه کند،  هر چند یک نیزه. چون وقتی [[خداوند]] ببیند کسی به [[نیت]] [[یاری]] [[مهدی]] اسلحه تهیه کرده است، [[امید]] است [[عمر]] او را دراز کند تا [[ظهور]] را [[درک]] نماید و از [[یاوران مهدی]] باشد [یا برای این آمادگی، به [[ثواب]] [[درک]] [[ظهور]] [[یاوران]] برسد].
 
و این [[تعلیم]] والا خشونت‌طلبی و [[خونریزی]] نیست، بلکه برای [[دفاع]] از [[حقوق]] انسان‌های [[مظلوم]] است که زیر فشار دژخیمان خون‌آشام نابود شده‌اند و جز پوست و استخوانی از آنان باقی نمانده است. همان مدعیان [[حقوق]] بشری است که [[انسان‌ها]] را در راه [[منافع]] خویش به آسانی [[فدا]] می‌کنند و خون‌آشامان هر لحظه خونی تازه می‌ریزند. و هر کس از [[حق]] خود یا محرومی [[دفاع]] کند، او را به [[خشونت]] متهم می‌کنند. آری، [[مهدی]] باوران، خون‌آشامان چپاول‌گر و غاصب را از دم [[شمشیر]] خویش می‌گذرانند و انسان‌های [[شریف]] و [[مظلوم]] را [[یاری]] می‌رسانند و رهایی می‌بخشند<ref>برای روشن‌تر شدن این مطلب، به بخش آینده (مرزبانی و سنگربانی) مراجعه شود.</ref>. [[منتظران]] باید چنین بیندیشند و با چنین گفتمانی [[زندگی]] کنند»<ref>[[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]، ص ۳۵.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۵. آقای دکتر احمدی؛
| تصویر = 152266.jpg
| پاسخ‌دهنده = علی اصغر احمدی
| پاسخ = آقای دکتر '''[[علی اصغر احمدی]]'''، در مقاله ''«[[شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان (مقاله)|شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان]]»'' در این‌باره گفته است:
 
«'''اندیشیدن به آینده‌''': یکی از ویژگی‌های [[انسان]] [[منتظر]] این است که به واقعه‌ای که در [[آینده]] اتفاق خواهد افتاد، [[ایمان]] دارد. این موضوع را اگر شما با این رویکرد ملاحظه کنید که‌ اگر در وجود [[انسان]] این قابلیت بود که بتواند وقایع [[آینده]] را [[پیش‌بینی]] کند، چه می‌شد. یا مثلا در [[آمریکا]] اگر عده‌ای می‌دانستند چنین اتفاقی خواهد افتاد، خودشان را آماده این اتفاق می‌کردند.<ref>منظور، وقایع بیستم شهریور ۱۳۸۰ ه.ش (یازدهم سپتامبر در آمریکا) است.</ref> [[خداوند]] دو هدیه بزرگ به ما [[کرامت]] فرموده است؛ نخست اینکه [[قیامت]] را [[وعده]] داده است و در [[آینده]] اتفاق خواهد افتاد، دوم اینکه، موعودگرا است. آینده‌ای را به نام [[عصر ظهور]] [[پیش‌بینی]] کنیم که در آن، [[شیعیان]] [[منتظر]] دوازدهمین [[حجت الهی]]، حضرت مهدی‌اند. بنابراین یکی از [[ویژگی‌های تربیتی]] [[انسان]] [[منتظر]] این است که به آینده‌ای با وقایع و ویژگی‌های خاص می‌اندیشد.
 
'''آمادگی‌''': دومین ویژگی [[انسان]] [[منتظر]]، آمادگی است؛ یعنی [[نسل]] [[منتظر]]، [[کودک]] و نوجوان و [[جوان]] ما باید بداند که در [[عصر ظهور]] چه کاره است و دارای چه نقشی است. [[انسان]] [[منتظر]] باید آمادگی کارگزاری [[حکومت جهانی]] داشته باشد. [[امام زمان]] {{ع}} به نیرو و [[آدمی]] [[نیاز]] دارد که بتواند با پدیده‌ها و شرایط مواجه شود. این امر که افراد، در [[دوران غیبت]] قابلیت‌ها و تخصص‌های خودشان را گسترش ندهند، با مفهوم [[انتظار]]، تطابق ندارد.
 
'''[[امید]] به [[آینده]] جهان‌''': یکی دیگر از ویژگی‌های [[نسل]] [[منتظر]]، [[امیدواری]] و نگرش مثبت به [[آینده جهان]] است. اگر ما خودمان را در این شرایط ببینیم، تصور کنیم که [[منتظر]] [[دادگستر]] و عدل‌گستر [[جهان]] هستیم، در راستای این اهداف تلاش خواهیم کرد. ادیانی که موعودگرا نیستند، یک نگرش کاملا منفی و یأس‌آور نسبت به [[جهان]] دارند. اگر [[امید]] به [[آینده]] نباشد، [[انسان]] دچار افسردگی خواهد شد. اگر به [[آینده]] جهانی بیندیشیم که به دست بوش‌<ref>رئیس جمهور فعلی آمریکا(۱۳۸۰ ه.ش).</ref> و امثال او [[اداره]] می‌شود، احساس [[ناامیدی]] و خطر خواهیم کرد. [[سرنوشت]] [[جهان]] را بسیار تأسف‌آور و نگران‌کننده خواهیم دید.
 
'''جهانی شدن‌''': چهارمین ویژگی که برای [[نسل]] [[منتظر]] می‌توان در نظر گرفت، این است که [[انسان]] از خویشتن و از خودش بیرون بیاید و جهانی شود. اصلا یکی از [[ویژگی‌های انتظار]] این است که [[انسان‌ها]] را از درون خودشان بیرون بیاورد و از اینکه به مسائل جزئی و [[زندگی]] خودشان بپردازند، دروی کنند. خودمحوری برای [[جامعه]] بسیار خطرناک است. کسی که درخت را از خیابان می‌کند و در منزل خویش می‌کارد، [[اندیشه]] این [[آدم]] در [[حقیقت]]، از خودش و خانه خودش فراتر نمی‌رود. و خودمحوری یعنی اینکه خود را در حد خودش و خانه خودش ببیند. هر چیزی، در خانه او معنا دارد؛ در درون خانه او [[ارزش]] دارد؛ فراتر از خانه خودش نمی‌اندیشد؛ به [[شهر]] نمی‌اندیشد؛ به [[کشور]] نمی‌اندیشد؛ انگار فقط همین [[نسل]] است و بس. [[انتظار]]، [[انسان]] را از خانه خود بیرون می‌آورد و جهانی می‌کند.
 
'''زیستن با یاد او''': ما باید این [[آرزو]] را داشته باشیم که اگر [[توفیق]] [[زیارت]] ایشان حاصل شد، چگونه زیستن و چگونه مردن را از او بپرسیم. [[نسل]] [[منتظر]] باید [[منتظر]] لحظه‌ای باشد که وقتی امامش را می‌بیند، [[صراط مستقیم]] را با تمام اجزای آن از [[امام]] بخواهد؛ منتها این کار احتیاج به آمادگی دارد. {{متن حدیث|... فُزْتُ وَ رَبِّ الْكَعْبَةِ....}}<ref>بحار الأنوار، ج ۴۱، ص ۲:... به خدای کعبه رستگار شدم....</ref>. جمله‌ای نبود که [[علی]] {{ع}} در هنگام ضربت خوردن به ذهنشان رسیده باشد؛ [[امام]] سراسر عمرشان با این جمله زیسته بودند و [[منتظر]] این لحظه بودند؛ لحظه رهایی از دنیای تنگ و تاریک به سوی جوار [[الهی]]. ما باید به [[نسل]] [[منتظر]] بیاموزیم، از امامی که در پس پرده [[غیبت]] است چگونه استفاده کند. [[نوجوانان]] ما باید لحظه‌به‌لحظه از [[امام زمان]] {{ع}} بهره بگیرند. من در تمامی مراحل درس و زندگی‌ام هرگاه [[توکل]] به [[خدا]] کردم و پشت سرش {{متن حدیث| يَا مَهْدِيّ أَدْرِكْنِي }}<ref>وسائل الشیعه، ج ۹، ص ۱۸۴.</ref> را گفتم، یعنی از او هم به عنوان ولی و امامم [[کمک]] خواستم، راه‌هایی را در مقابلم باز کرد. هر نعمتی که نصیب همه ما و [[بنده]] شده، از [[برکت]] یاری‌طلبیدن از [[امام زمان]] {{ع}} است. این را من به [[نوجوانان]] و [[جوانان]] منتقل می‌کنم. لحظه‌ای نباشد که از یاد امام‌شان غافل باشند»<ref>[[علی اصغر احمدی|احمدی، علی اصغر]]، [[شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان (مقاله)|شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص ۱۴۹-۱۵۳.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۶. آقای هرنجی (کارشناس ارشد فقه)؛
| تصویر = 1100230.jpg
| پاسخ‌دهنده = منصور هرنجی
| پاسخ = آقای '''[[منصور هرنجی]]'''، در کتاب ''«[[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]»'' در این‌باره گفته است:
 
«در بیان [[ویژگی‌های یاران حضرت مهدی]] {{ع}} از دو جهت باید تقسیم‌بندی صورت گیرد که به صورت مختصر مورد بررسی قرار می‌گیرد:


{{جمع شدن|۱۱. حجت الاسلام و المسلمین دیرباز؛}}
'''ویژگی‌های [[اعتقادی]] [[منتظران]]''': از [[ویژگی‌های یاران حضرت مهدی]] {{ع}} در [[عصر انتظار]] و بعد [[اعتقادی]] مسأله است که باید [[حافظ]] آن باشند که در چند نکته است<ref>ر.ک: [[خورشید مغرب (کتاب)|خورشید مغرب]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]].</ref>:
[[پرونده:11192.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[عسکر دیرباز ]]]]
# '''[[خداجویی]] و [[توحید]] (معرفت‌الله)''': [[توحید]] و [[خداجویی]]، سر لوحه [[عقاید]] و [[ویژگی‌های یاران حضرت مهدی]] {{ع}} است. آنان باید [[خدا]] را به نحو مطلوبی شناخته و نمود [[جمال]] [[حق]] در [[روح]] و روان‌شان، جلوه خاصی داشته باشد و [[ایمان]] آنان [[خالص]] و [[ناب]] باشد و [[بهترین]] ثمره [[معرفت خدا]]، [[ایمان]] و [[عمل صالح]] در آنان است. منتظرانِ در [[انتظار]] [[حضور مهدی]] {{ع}} هستند، [[مهدی]] {{ع}} [[بنده خدا]]، [[خلیفه]] [[خدا]]، [[ولی خدا]] است، حیات و [[زندگی]] او و همه موجودات به دست خداست. بر این اساس [[مهدی]] {{ع}} را باید تحقق‌بخش [[دین خدا]] دانست، لذا [[منتظر]] حضرت باید بیش از همه و همه چیزش به سوی [[خدا]] باشد و باید او از ([[خدا]]) طالب [[ظهور]] آن حضرت باشد. [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "مردانی که گویا دل‌هایشان [[پاره‌های آهن]] است... غبار [[تردید]] در [[ذات مقدس]] خدای، خاطرشان را نمی‌آلاید... همانند چراغ‌های فروزانند. گویا دل‌هایشان نورباران است. از [[ناخشنودی]] پروردگارشان [[هراس]] دارند. برای [[شهادت]] [[دعا]] می‌کنند و آرزومند کشته شدن در راه خدایند"<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸.</ref>.
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[عسکر دیرباز ]]'''، در مقاله ''«[[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]»'' در این‌باره گفته است:
# '''[[نبوت]]''': از خصوصیات دیگر [[یاران]] حضرت، توجه به [[پیامبران]] و [[مکتب]] [[پیامبران]] و [[تجدید عهد]] با آنان است. [[منتظران]]، چشم به راه کسی هستند که اوصاف و آثار [[پیامبران]] در او گرد آمده است و وقتی بیاید آثار [[انبیاء]] را می‌توان در او دید. مثلاً اگر کسی می‌خواهد [[حضرت آدم]]، [[نوح]]، [[ابراهیم]]، [[موسی]]، [[عیسی]]، [[داوود]]، [[سلیمان]]، [[یوسف]] و.... و [[محمد]] {{صل}} را بیند می‌تواند آن را در [[حضرت مهدی]] {{ع}} ببینند. به سراسر [[جهان]] است. [[یاران]] حضرت باید بدانند که [[حضرت مهدی]] {{ع}} از [[اهل‌بیت]] [[پیامبر]] {{صل}}، [[فرزند فاطمه]] {{س}}، [[فرزند علی]] {{ع}} و [[حسین]] {{ع}} است. او دوازدهمین [[وصی]] و [[جانشین پیامبر]] است و وقتی ظاهر شود [[پرچم پیامبر]] در دست اوست و عمل‌کننده به [[سنت]] [[پیامبر اسلام]] {{صل}} می‌باشد.
::::::«برای [[جامعه منتظر]] که‌ در‌ [[انتظار]] آمدن و [[ظهور]] [[رهبری الهی]] به‌ سر‌ می‌برد، رهبری‌ که‌ در‌ قید حیات است و در‌ حیات [[اجتماعی]] [[انسان‌ها]] حضور دارد -گرچه به‌صورت ناشناخته- [[حجت الهی]] بر انسان‌هاست، [[واسطه فیض]] و برکات‌ و هدایت‌های‌ [[الهی]] برای [[انسان‌ها]]، بلکه سراسر هستی‌ است‌، چند‌ ویژگی‌ آشکار‌ قابل ذکر است‌:
# '''[[قرآن]]''': ویژگی دیگری که [[منتظران]] باید به آن توجه داشته باشند، توجه به [[کتاب خدا]] و [[قرآن کریم]] است. او خواهد آمد تا [[زنده‌کننده]] [[احکام]] [[قرآن]]، این کتاب حیات‌بخش باشد. او [[زندگی]] و حیاتش به [[قرآن]] است. [[انسان]] [[منتظر]] باید این نکته را توجه نماید، که [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} اجراکننده [[احکام]] [[قرآن]] است و این کتاب برنامه و دستورالعمل [[زندگی]] [[مردم]] می‌گردد. لذا توجه به [[قرآن کریم]] و بهره‌گیری از [[انوار]] تابان [[قرآن کریم]] یک اصل اساسی برای [[منتظران]] خواهد بود.
::::::۱. '''ایجاد‌ و تعمیق روابط متقابل بین [[رهبر]] و [[مردم]]:''' بین [[رهبری]] [[جامعه]] در [[انتظار]] و [[مردم]]، روابط گسترده و عمیقی وجود‌ دارد‌. در‌ وجهی کلی، نوعی [[عشق]]، [[محبت]] و [[احترام]] عمیق‌ از‌ طرف‌ [[جامعه‌]] نسبت‌ به‌ [[رهبر]] و متقابلاً نوعی [[صمیمیت]]، شفقت و [[عنایت]] از طرف [[رهبر]] نسبت به [[جامعه]] ابراز می‌شود.
# '''[[امامت]]''': از دیگر خصوصیات [[منتظران]] توجه به این نکته است که [[مهدی]] {{ع}} [[وصی]] [[صدیقین]] و خاتم [[ائمه طاهرین]] است و هر امامی از او سخن به میان آورده، او [[فرزند]] و یادگار و ادامه دهنده راه [[امامان]] قبل از خودش است. [[منتظران]] باید بدانند که [[حضرت مهدی]] {{ع}} قطب‌نمای حرکت در اقیانوس بزرگ هستی، مشعلِ راه حیات و [[تکلیف]] است. [[منتظران]] باید بدانند که [[لطف]] وجودی [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} و [[انتظار ظهور]] او، بزرگترین تأکید بر اصل [[اعتقادی]] [[امامت]] و [[ولایت]] و [[رهبری]] می‌باشد. [[امام صادق]] {{ع}} در این خصوص فرموده است: "[[امام]] خود را بشناس! اگر [[امام]] را شناختی، چه [[ظهور]] زودتر اتفاق افتد یا دیرتر، به تو زیانی نمی‌رساند"<ref>الغیبه نعمانی به نقل از بحار، ج ۵۲، ص ۱۴۲.</ref>. حتی در [[حدیث]] است که اگر کسی در [[عصر غیبت]] راه [[امامان]] را بپیماید و از [[تعالیم]] و [[احکام]] آنان [[پیروی]] کند، در خط آنان قرار می‌گیرد و از [[دشمنان]] و [[مخالفان]] آنان کناره‌گیری می‌کند. [[امام سجاد]] {{ع}} می‌فرماید: "آنان به [[امامت مهدی]] {{ع}} [[اعتقاد]] [[راسخ]] دارند"<ref>منتخب الاثر، ص ۲۴۴، بحار، ج ۳۶، ص ۳۸۶.</ref>.
::::::[[رهبر]] [[جامعه منتظر]]، [[حضرت حجت]]{{ع}}:
# '''[[عدل]]''': مسأله [[عدل]] و [[دادگری]] برای [[منتظران]] حضرت یک اصل اساسی می‌باشد. [[انتظار ظهور]] [[مهدی]] {{ع}}  یعنی [[انتظار]] [[عدل]] است، [[عدل جهانی]]، [[عدل]] آفاق و انفس. [[حضرت مهدی]] {{ع}} تجسم اعلای [[حق]]، و تحقق والای [[عدل]] است. او جهانِ پر از بی‌داد و [[ظلم]] را از داد و [[عدل]] پر می‌سازد. [[انتظار]] برای [[منتظران]] یعنی چشم به امامی داشتن که چون بیاید [[جهان]] را از [[عدل و داد]] مملو می‌سازد. [[عدالت‌گستری]] و قسط‌آفرینی به عنوان شاخصه اصلی [[انقلاب مهدوی]] است. اگر همگان مشتاق [[ظهور]] آن حضرت هستیم اولین و مهم‌ترین کار آن اجرای تام و تمام [[قسط]] و [[عدل]] است. همه تلاش‌ها و زحماتی که در جهت تحقق یک [[نظام اسلامی]] می‌کنیم برای این است که در [[جامعه]] [[عدالت]] برقرار شود و همگان بتوانند از خیرات و نعمات [[اجتماعی]] بهره‌مند شودند و هرگز عده‌ای [[محروم]] و [[مظلوم]] در [[جامعه]] نباشند. در [[جامعه]] با [[قسط]] و [[عدالت]] است که همگان می‌توانند رشد کنند و به کمال مطلوب برسند و باید دانست که [[قسط]] و [[عدل]] یک مقدمه [[واجب]] برای کمال نهایی و [[حقیقی]] [[انسان]] است.
:::::#از طریق موارد زیر به یاد افراد‌ [[جامعه]] است:
# '''[[معاد]]''': از دیگر خصوصیات [[منتظران]] در [[عصر انتظار]]، [[اعتقاد]] به [[معاد]] و بازگشت [[انسان]] به نزد [[پروردگار]]، ورود به [[جهان]] پایدار و شروع [[زندگی]] اصلی است. [[انسان]] از هنگام [[احتضار]] (یعنی حاضر شدن [[مرگ]] و رسیدن مقدمات [[مرگ]]) در جریان حیات بعدی قرار می‌گیرد و [[جهان]] و عالم دیگر او آغاز می‌گردد. [[منتظران]] باید بدانند که با [[مرگ]] هست می‌شوند، از هستی ناقص و ناپایدار، به هستی [[خالص]] و کامل و پایدار منتقل می‌گردند. در امر [[انتظار]]، اصل [[اعتقادی]] بسیار مهم [[معاد]] و بازگشت مسئولانه به نزد [[پروردگار]]، همواره حضور دارد و این حضور سه جهت دارد:
:::::##نظارت بر احوال [[مردم]]؛
## [[مهدی]] {{ع}} در [[وقت ظهور]]، [[ستمگران]] را [[کیفر]] می‌دهد، و [[ظالمان]] را به سزای [[اعمال]] خود می‌رساند، و [[مؤمنان]] را [[عزیز]] می‌دارد.
:::::##شریک [[غم]] و [[شادی]] آنان بودن؛
## در [[وقت ظهور مهدی]] {{ع}} عده‌ای از ناپاکان و پلیدان به [[جهان]] باز می‌گردند.
:::::##[[دعا]] برای [[جامعه]] به‌ویژه [[دوست‌داران]] خود؛
## از [[نشانه‌های قیامت]]، آمدن [[حضرت مهدی]] {{ع}} است. یعنی قبل از [[قیامت]] [[مهدی]] {{ع}} خواهد آمد. او باید بیاید و [[حکومت عدل]] را برپا کند و بعد [[عمر]] [[جهان]] به سر آید و [[قیامت]] برپا گردد.
:::::##آمین گفتن به دعای [[دوستان]] خود؛
:::::##عیادت برخی بیماران [[جامعه]]؛
:::::##شرکت در تشییع‌ جنازه‌ برخی افراد؛
:::::##هم‌سفر و هم‌سفره شدن با برخی و ابراز [[محبت]].
:::::#از این راه‌ها به [[جامعه]] و افراد آن [[کمک]] می‌رساند:
:::::##برآوردن [[حاجات]] و خواسته‌هایی که به [[مصلحت]] است (باذن [[الله]])؛
:::::##[[دفاع]] از‌ [[جامعه‌]] هنگام آسیب‌ها و خطرهای جدی؛
:::::##هدایت‌ها و راهنمایی‌های ویژه؛
:::::##فریادرسی درماندگان و مضطرین.
:::::#از طریق [[دیدار]] حضوری با برخی افراد واجد شرایط که یا خود حضرت‌ به‌ دیدارشان می‌روند یا آنها توفیق‌ تشرّف‌ به محضر [[حضرت]] پیدا می‌کنند. متقابلاً از طرف [[جامعه منتظر]] و افرادش، این روابط به اشکال گوناگون و فراوانی ابراز می‌شوند از جمله:
:::::##ابراز [[عشق]] و علاقه‌ نسبت‌ به [[حضرت حجت]]{{ع}}؛
:::::##[[انتظار‌ فرج‌]] او و [[دعا]] برای ظهورش؛
:::::##اظهار [[اشتیاق]] نسبت به دیدارشان؛
:::::##تشکیل مجالس به یاد او همراه با ذکر [[فضایل]] و [[مناقب]] [[حضرت]]؛
:::::##[[اندوه]] و [[گریستن در فراق]] او؛
:::::##انجام امور خیر به نیابت‌ از‌ او مانند [[خواندن نماز]]، [[طواف]]، [[زیارت]] [[پیامبر]] و [[امامان]]{{عم}}؛
:::::##دادن [[صدقه]] برای تداوم [[سلامتی]] او و رفع کسالت احتمالی از او؛
:::::## خوشحال کردن [[دوست‌داران]] او؛
:::::##[[تجدید بیعت]] متوالی و متناوب با او.
::::::'''۲. پرورش افراد [[صالح]] و توانا به‌ عنوان [[یاوران]] خاص [[حضرت حجت]]{{ع}}:''' برخورداری [[انبیا]] و اولیای الهی‌ از‌ یاورانی کارآمد، [[استوار]]، نستوه و [[جان]] بر [[کف]]، حقیقتی انکارناپذیر است. نقش [[یاوران]] در موفقیت‌های [[انبیای الهی]] مانند [[حضرت موسی]]<ref>{{متن قرآن|وَاجْعَلْ لِي وَزِيرًا}} «و از خانواده‌ام دستیاری برایم بگمار» سوره طه، آیه ۲۹.</ref>، [[حضرت عیسی]]<ref>{{متن قرآن|مَنْ أَنْصَارِي إِلَى اللَّهِ... نَحْنُ أَنْصَارُ اللَّهِ}} «چه کسانی در راه خداوند یاوران من خواهند بود؟ حواریان گفتند: ما یاوران (دین) خداوندیم» سوره صف، آیه ۱۴.</ref>، [[پیامبر اسلام]]{{صل}}<ref>{{متن قرآن|وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ}} «و اگر از هم در برابر پیامبر پشتیبانی کنید بی‌گمان خداوند و جبرئیل و (آن) مؤمن شایسته، یار اویند و فرشتگان هم پس از آن پشتیبان وی‌اند» سوره تحریم، آیه ۴.</ref> و در مورد [[امامان‌]] [[شیعه‌]ه؛ [[حضرت]] [[امام حسن]]<ref>{{متن حدیث| وَ اللَّهِ مَا سَلَّمْتُ الْأَمْرَ إِلَيْهِ إِلَّا أَنِّي لَمْ أَجِدْ أَنْصَاراً}} (بحارالانوار، ج۴۴، ص۱۴۷).</ref>، [[حضرت]] [[امام حسین]]<ref>{{متن حدیث|فَإِنِّي لَا أَعْلَمُ أَصْحَاباً أَوْفَى وَ لَا خَيْراً مِنْ أَصْحَابِي}} (الموسوعة لکلمات الامام حسین، ص۳۹۴).</ref> و [[حضرت]] [[امام صادق]]<ref>قضیه سدیر صیرفی با امام صادق که چرا قیام صورت نمی‌گیرد: {{متن حدیث| لَوْ كَانَ لِي شِيعَةٌ بِعَدَدِ هَذِهِ الْجِدَاءِ مَا وَسِعَنِي الْقُعُودُ}} (بحارالانوار، ج۶۴، ص۱۶۱).</ref> در منابع [[دینی]] یادآوری شده است.
::::::چنین سنتی در مورد [[حضرت حجت]]{{ع}} نیز جاری است و [[حضرت]] با‌ یاوران‌ خاصش‌ فعالیت خود را آغاز خواهد‌ کرد‌<ref>در توقیع شریف ذکر شده است: {{متن حدیث| وَ لَوْ أَنَّ أَشْيَاعَنَا وَفَّقَهُمُ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَى اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِي الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَيْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْيُمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ بِمُشَاهَدَتِنَا عَلَى حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِهَا مِنْهُمْ بِنَا}} (الاحتجاج، ج۲؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۷).</ref>.
::::::به [[دلیل]] پدیده [[انتظار]] و [[لزوم]] [[آمادگی]] و پرورش افراد زبده و [[زمینه‌ساز]] و پا به رکاب، به‌طوری که هر آن، [[حضرت]] [[ظهور]] کند، بتوانند‌ در‌ سریع‌ترین‌ زمان ممکن در [[خدمت]] [[حضرت]] باشند، [[جامعه]] منتظر‌ عموماً‌ و افراد معینی از آن به‌طور خاص، درصدد کسب آمادگی‌های لازم هستند؛ آمادگی‌های [[فکری]] -[[اعتقادی]] و روحیه‌ای -[[رفتاری]].
::::::با توجه به‌ آن‌چه‌ در‌ برخی ‌ ‌احادیث آمده است، چنین آمادگی‌هایی در مناطقی مانند قم‌<ref>{{متن حدیث| رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ قُمَّ يَدْعُو النَّاسَ إِلَى الْحَقِّ يَجْتَمِعُ مَعَهُ قَوْمٌ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ}} (سفینة البحار، ج۲، ص۴۴۶). {{متن حدیث| لَيْسَ فِي الرَّايَاتِ أَهْدَى مِنْ رَايَةِ الْيَمَانِيِّ}} (بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۳۲). {{متن حدیث| وَيْحاً لِلطَّالَقَانِ فَإِنَّ لِلَّهِ تَعَالَى بِهَا كُنُوزاً لَيْسَتْ مِنْ ذَهَبٍ وَ لَا فِضَّةٍ وَ لَكِنْ بِهَا رِجَالٌ مُؤْمِنُونَ عَرَفُوا اللَّهَ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ وَ هُمْ أَنْصَارُ الْمَهْدِيِّ فِي آخِرِ الزَّمَانِ}} (بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۰۷).</ref>، [[ری]]، [[یمن]] و [[طالقان]] علی‌القاعده باید بیش‌تر باشد. گروه‌هایی محکم و [[استوار]] با درجه بالایی از [[ایمان]] و [[روحیه]] جهادی‌ دارای‌ تشکل‌هایی‌ [[اداری]]، [[سیاسی]]، [[نظامی]] و اطلاعاتی که بتوانند در سریع‌ترین زمان ممکن، بیش‌ترین‌ کارآیی‌ را داشته باشند.
::::::طبیعی است چنین افرادی از [[جامعه منتظر]] سر برمی‌آورند و چنین زمینه‌هایی در آن‌ [[جامعه‌]] وجود‌ دارد. پالایش درون، رشد نیروی [[مقاومت]] در برابر ناملایمات، [[مراقبت]] دایمی، احساس‌ حضور‌ در‌ پیشگاه [[حضرت]]، [[سلامت]] [[اخلاقی]]، منحل نشدن در [[فساد]] پیرامون، [[پایداری]] در برابر رهبری‌های ناسالم‌، مقابله‌ با‌ [[تحریف]] و [[تخریب]] و آسیب‌های وارد بر پدیده [[انتظار]] و [[جامعه منتظر]] از جمله اموری است که‌ در‌ گروه [[یاوران]] [[آشکار]] و مشهود خواهد بود.این [[زمینه‌سازان]] و [[یاوران]] خاص علاوه بر آن‌که‌ محصول‌ و برآیند‌ [[جامعه منتظر]] هستند، در آن [[جامعه]] اثر می‌گذارند و موجبات تعالی بیش‌تر آن را فراهم‌ می‌کنند‌.
::::::'''۳. [[پویایی]] و متکامل بودن [[جامعه منتظر]]:''' نتیجه وجود دو ویژگی پیشین، از طرفی، تحقق‌ جهت‌گیری‌ خاص‌ [[جامعه منتظر]] به سمت اهداف متعالی است که در نهایت، این [[جامعه]] پس از ظهور‌ حضرت‌ [[حجت]]{{ع}} به آن سمت حرکت خواهد کرد. از طرفی دیگر، [[جامعه]] منتظر‌، پویایی‌ و تکامل‌ بسیار پرشتاب‌تر در مقایسه با [[جوامع]] سالم و [[پویایی]] غیرمنتظره داشته باشد. [[دلیل]] این مطلب روشن‌ است‌. وقتی‌ جامعه‌ای از [[دل]] و [[جان]] به وضعیت آرمانی خود ([[جامعه جهانی]] [[حضرت مهدی]]{{ع}}) معتقد‌ بود، درصدد [[شناخت کامل]] و دقیق آن برمی‌آید، راه‌ها و مراحل رسیدن به آن را شناسایی و موانع را‌ برطرف‌ خواهد کرد.
::::::بدین ترتیب، [[هدفمندی]] و ایده‌آل را [[نصب]] العین خود قرار دادن‌، در‌ کنار عوامل پیشین همراه با امدادهای الهی‌ سبب‌ حرکت‌ پرشتاب‌تر [[جامعه]] به‌سوی [[کمالات]] و آرمان‌های مطرح در‌ [[جامعه‌]] [[پس از ظهور]] خواهد شد»<ref>[[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص۱۲۱-۱۲۳.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۱۲. حجت الاسلام و المسلمین عرفان؛}}
'''ویژگی‌های عملی [[منتظران]]''': [[منتظران]] علاوه بر [[حافظ]] بودن ویژگی‌ها و [[صفات]]  [[اعتقادی]] و نظری [[مکتب]]، باید [[حافظ]] ویژگی‌های عملی [[مکتب]] نیز باشند که در چند نکته اشاره می‌گردد:
[[پرونده:5625325.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[امیر محسن عرفان]]]]
# '''[[بصیرت]] و [[آگاهی]]''': از ویژگی‌های همراهان [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} داشتن چراغ [[بصیرت]] و [[شناخت]] مقصد می‌باشد. [[بصیرت]] و [[آگاهی]] راه را برای رونده راه آشکار و آسان می‌سازد. در وقت گرفتاری در سر دو راهی، راه را به او می‌نمایاند. [[منتظران]] با [[بصیر]]، از دوری راه، مأیوس و [[ناامید]] نمی‌گردند و در بحران‌ها کمرشان [[خم]] نمی‌گردد. پیچ و خم‌های [[زندگی]] و کژی‌ها، آنان را به [[بیراهه]] نمی‌کشاند. چراغی در مسیر دارند که بردبارانه آنها را به سوی آن راه می‌کشاند<ref>به نقل از خورشید مغرب، ص ۳۴۳.</ref>. [[منتظر]] با [[بصیرت]] از ورای همه موانع، پایان راه را می‌بیند و [[اسلام ناب]] را از [[اسلام]] متحجرانه تشخیص می‌دهد. [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}} باید در [[بصیرت]]، [[درایت]] و [[خردمندی]] سرآمد همه باشند. در فتنه‌هایی که خیلی‌ها در آن باز می‌مانند، او هوشیارانه از آن می‌گذرند و راه می‌جویند و [[حق]] را از [[باطل]] می‌شناسند. [[بصیرت]] و [[آگاهی]] عمیق از [[هدف‌ها]] و راه‌ها و [[شناخت]] [[دوستان]] و [[دشمنان اسلام]]، سبب می‌شود که [[منتظران]] در احیای [[سنت]] و [[مبارزه]] با [[بدعت]] درنگ نکنند و در پی [[رسالت]] به همراه [[امام]] خود اسلحه بر می‌دارند و [[بت‌شکنی]] می‌کنند و پیرایه‌هایی که به اسم [[دین]] در ذهن‌ها جای گرفته و با گذشت زمان تقدس یافته‌اند نابود سازند و [[اسلام]] را در [[صفا]] و [[خلوص]] ابتدایی خود عرضه می‌دارند. [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|لَا يَثْبُتُ عَلَيْهِ إِلَّا مَنْ قَوِيَ يَقِينُهُ وَ صَحَّتْ مَعْرِفَتُهُ}}<ref>مراجعه به نهج البلاغه فیض، خطبه ۸۶.</ref>. "بر [[امامت]] و [[عقیده]] به او [[استوار]] نمی‌ماند، مگر کسی که [[یقین]] او [[قوی]] و معرفتش درست باشد".
::::::آقایان '''[[امیر محسن عرفان]]''' و [[محمد علی فلاح علی‌آباد]]، در مقاله ''«[[تبیین نقش گفتمان انتظار در مهندسی فرهنگ مقاومت (مقاله)|تبیین نقش گفتمان انتظار در مهندسی فرهنگ مقاومت]]»'' در این‌باره گفته‌اند:
# '''[[دین‌داری]]''': از خصوصیات یک [[انسان]] [[منتظر]]، [[دین‌داری]] و [[دیانت]] پیشگی اوست. یک [[انسان]] [[منتظر]] در [[عصر غیبت]] باید با مواظبت بیشتر به امر [[دین]] خود، و [[دین‌داری]] و صحت [[اعمال]] خود بپردازد و از هر گونه [[سستی]] و [[انحراف]] دوری گزیند و در کمترین [[انحراف]] باز گردد و در مسیر صحیح قرار گیرد و به امامش [[توسل]] جوید. چنانچه [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: "برای [[صاحب الامر]] غیبتی طولانی است، در این دوران هر کسی باید [[تقوی]] پیشه سازد، و به [[دین]] خود چنگ زند"<ref>طبسی، نجم‌الدین، چشم به حکومت مهدی {{ع}}، ص</ref>.
:::::#«'''[[اضطرار]] به [[حجت]]:''' [[منتظر واقعی]] کسی‌ است‌ که‌ از همه دادرسان [[دنیوی]] [[دل]] بریده و به دنبال پناهگاهی الاهی در سایه [[حکومت جهانی]] [[ولی الله]] به ‌‌انتظار‌ نشسته است و در نهایت [[نیاز]] و [[اضطرار]] به [[حجت]] به سر می‌برد. اگر منتظران‌ به‌ چنین‌ مرحله‌ای برسند، همه یک‌صدا خواهان تشکیل [[مدینه فاضله]] موعودی خواهند بود که باعث [[آمادگی]] یاری‌ و جانبازی در رکاب [[حضرت]] برای رسیدن به اهداف والای او می‌باشد. ازاین‌رو، کسانی‌ که [[اضطرار]] به ولی‌ را‌ احساس کرده‌اند، می‌توانند از [[مال]] و [[جان]] خود بگذرند و در برابر همه [[تمایلات]] مادی خویش [[ایستادگی]] کنند. بنابراین، [[نیاز]] و [[اضطرار]] به [[حجت]] از مؤلفه‌های اصلی [[انتظار]] و مایه [[پایداری]] در برابر تمام تمایلات‌ و جذبه‌ها در مسیر [[انتظار]] است.
# '''[[حافظان حدود الهی]]''': [[دین اسلام]]، [[دین]] مرزهاست و هر چیزی در آن حد و مرز و [[قانون]] دارد. [[واجبات]] و [[محرمات]] مرزهای [[دین]] خدایند. حرکت در این مرزها، حرکت در مسیر [[خدا]] و [[تجاوز]] از آن [[گمراهی]] و [[بیراهه]] است. [[یاران مهدی]] {{ع}} مرزبان [[دین خدا]] و [[حافظان حدود الهی]] می‌باشند. در اجرای فرمان‌های [[حق]]، سخت و پیگیر و استوارند و در انجام دستورها و وظیفه‌ها، دستخوش احساسات و دوستی‌های بی‌مورد واقع نمی‌شوند. [[قدرت]] [[وحشت]] آنان را [[مغرور]] نمی‌کند و سنگدلی [[دشمنان]]، ایشان را به [[افراط]] نمی‌کشاند. [[جنگ‌های مهیب]] و دشواری‌های [[نبرد]]، آنان را در [[عبادت]] سهل‌انگار نمی‌کند و تهیدستی ایشان را به مال‌اندوزی و [[تجاوز]] وانمی‌دارد. [[حضرت علی]] {{ع}} در این خصوص می‌فرماید: "[[یاران]] با این شرایط با امام‌شان [[بیعت]] می‌کنند که دست [[پاک]] باشند و پاکدامن و زبان [[دشنام]] نگشایند و [[خون]] کس، به ناحق نریزند. به سکونت گاه [[مردم]] [[هجوم]] نبرند و کسی را به ناحق نیازارند. بر مرکب‌های ممتاز سوار نشوند و لباس‌های فاخر نپوشند. مسجدی را خراب نکنند و بر [[مردم]] راه نبندند. به [[یتیم]] [[ستم]] روا ندارند و راهی را [[ناامن]] نکنند، شعبده‌باز نبوده و شراب ننوشند. در [[امانت]] [[خیانت]] نکرده و پیمان‌شکن نباشند. [[احتکار]] نکنند و پناهنده را نکشند، فراریان را دنبال نکرده، مجروح را نکشند. ساده [[زندگی]] کنند و در [[راه خدا]] [[شایستگی]] [[جهاد]] کنند. [[امام]] نیز [[متعهد]] می‌شود بسان همراهان [[زندگی]] کند. دربان و [[حاجب]] برای خود نگیرد. به اندک قانع باشد و به [[یاری]] [[خدا]] در راه استقرار [[عدالت]] بکوشد و [[خدا]] را به [[شایستگی]] [[عبادت]] کند"<ref>الغیبة، نعمانی، به نقل از بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۳۵. </ref>. اگر [[منتظران]] حضرت با [[فضیلت]] و وظیفه‌شناس باشند، [[مردم]] نیز [[حرمت]] [[دین]] را نگه می‌دارند و راه [[عدالت]] [[گشایش]] می‌یابد و قطعاً [[پیروزی]] [[حق]] و [[شکست]] [[باطل]] در گرو [[تعهد]] و پایمردی پرچمداران آن است.
:::::#'''[[بصیرت]] و [[باور]] عمیق:''' [[انتظار]] [[حجت]] [[حق]]، به [[بصیرت]] و [[معرفت قلبی]] به آرمان‌های [[موعود]] [[نیازمند]] است. ازاین رو، [[لیاقت]] [[ملاقات]] و [[همراهی]] ایشان بر [[اعتقاد]] قلبی و [[معرفت]] حقیقی‌ منوط‌ شده است<ref>طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، ج۲، ص۴۹۹.</ref>. دل‌های [[منتظران]] از روی [[معرفت]] و [[یقین]] قلبی همچون [[پاره‌های آهن]] سخت است که در برابر هر تندبادی مقاوم است<ref>{{متن حدیث|قُلُوبَهُمْ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ}}؛ کلینی‌، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۸، ص۲۹۴‌.</ref>. باور‌ عمیق [[منتظران]] به ذات [[مقدّس]] الاهی، چنان آنها را با [[صلابت]] و [[استوار]] ساخته است که [[سختی‌ها]] و مشکلات در آن خللی ایجاد نمی‌کند و این دریای عمیق را [[شبهات]] به تلاطم‌ نمی‌افکند‌:مردانی هستند که دل‌های آنها مانند [[پاره‌های آهن]] است شکی در [[ایمان]] بخدا در آن راه نیافته<ref>{{متن حدیث|رِجَالٌ كَأَنَّ قُلُوبَهُمْ زُبَرُ الْحَدِيدِ لَا يَشُوبُهَا شَكٌّ فِي ذَاتِ اللَّهِ}}؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۵۲‌، ص۳۰۸.</ref>. آنها همچون گنجینه‌های الاهی‌ هستند‌ و وحدانیت‌ [[خداوند]] را آن‌گونه که هست، [[اعتقاد]] دارند<ref>اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۸.</ref>.
# '''پارسا بودن''': یک انسانِ منتظرِ حکومتِ علی‌وارِ [[حضرت مهدی موعود]] {{ع}}، علاوه بر [[دین‌داری]] و [[تقوی]]، باید پارسا باشد و خود را چنان که آن [[پیشوا]] [[دوست]] دارد، بسازد و بدارد. به او و [[یاران]] او شباهت داشته باشد. تا در جمع [[یاران]] او محسوب گردد. چنانچه [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: "هر کس خوش دارد، در شمار [[اصحاب قائم]] باشد، باید چشم به راه باشد، و [[پارسایی]] پیشه گیرد و [[کردار]] باورع داشته باشد"<ref>الملاحم و الفتن، ص ۱۴۹، به نقل از چشم به راه مهدی، ص ۳۷۶ – ۳۷۷.</ref>. همچنین [[امام محمد باقر]] {{ع}} می‌فرماید: "[[تقوی]] پیشه سازید، و بار سنگین [[انتظار]] را به [[کمک]] [[ورع]] و [[پارسایی]] به منزل رسانید و با کوشش بسیار در [[عبادت]] و [[اطاعت خدا]] باشید. هر یک از شما [[دینداران]] هنگامی [[غرق]] [[شادمانی]] می‌شوید که به آستانه ورود به [[جهان]] دیگر پا نهید و دوره [[دنیا]] را سپری کنید. آنجا چشمانتان به [[نعمت الهی]]، و [[کرامت]] خدایی و [[بهشت]] جاودانی روشن می‌گردد. آنجاست که همه اندوه‌ها از میان می‌رود و آنجاست که می‌بیند راهی که شما پیموده‌اید [[حق]] بوده است و راهی که [[مخالفان]] شما پیموده‌اند [[باطل]]..."..
:::::#'''[[اندیشه]] [[صبر]] و [[پایداری]]:''' آموزه [[صبر]] و [[پایداری]] در راه‌ آرمان‌ جهانی [[موعود]] و [[روحیه]] [[استقامت]] تا رسیدن به این [[هدف]]، از مهم‌ترین مؤلفه‌های‌ انتظار‌ است و چه‌بسا بتوان [[صبر]] و [[مقاومت]] را بن‌مایه‌ اصلی‌ انتظار‌ دانست؛ به نحوی که با از دست‌ رفتن‌ [[صبر]] و [[پایداری]] در امری، [[انتظار]] آن بی‌معنی است. در بسیاری از [[روایات]]، صبر‌ و انتظار‌ [[فرج]] در کنار هم آمده‌ است‌<ref>مفید، محمد بن محمد، الإرشاد، ج۱، ص۳۰۲‌؛ ابن‌أبی الحدید، عبد الحمید، شرح‌ نهج‌ البلاغه، ج۱، ص۳۲۲؛ راوندی، قطب الدین، الدعوات، ص۴۱؛ کراجکی، محمد‌ بن علی، معدن الجواهر، ص۲۶؛ ابن بابویه، علی بن حسین، الإمامه و التبصره، ص۲۱؛ ابن بابویه، محمد بن‌ علی‌، الخصال، ج۲، ص۴۷۹.</ref>. در‌ تعدادی از [[روایات]]، با‌ تعبیر‌ {{متن حدیث| انْتِظَارُ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ}}، گویا صبر‌، جان‌مایه‌ [[انتظار]] ‌ ‌دانسته شده و برخی دیگر، انتظاری را [[عبادت]] شمرده شده‌اند که با صبر‌ محقق‌ شده باشد: "[[انتظار فرج]] همراه با‌ صبر‌ [[عبادت]] است"<ref>{{متن حدیث| انْتِظَارُ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ عِبَادَةٌ}}؛ راوندی، قطب الدین، الدعوات، ص۴۱.</ref>. [[امام رضا]]{{ع}} [[همراهی]] [[صبر]] با [[انتظار]] را بسیار [[نیکو]] و [[حسن]] دانسته‌اند:" [[صبر]] همراه با‌ انتظار‌ [[فرج]] چه‌ نیکوست‌"<ref>{{متن حدیث|مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ}}؛ ابن بابویه، محمد بن‌ علی‌، کمال الدین، ج۲، ص۶۴۵.</ref>. صبر‌ و [[مقاومت]] در برابر مشکلات و اذیت‌هایی که [[مؤمن]] در راه انتطار [[ظهور]] [[تحمل]] می‌کند، [[برترین]] عبادت‌ شمرده‌ شده<ref>ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، ص۲۰۱.</ref> و پاداش‌ چنین‌ صبری‌ محشور‌ شدن در زمره‌ اهل‌ بیت{{عم}}<ref>کلینی‌، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۸، ص۳۷.</ref> و نظیر [[جهاد]] با [[شمشیر]] در رکاب و همراه [[پیامبر]] عنوان شده است<ref>ابن‌ بابویه‌، ۱۳۷۸‌، ج۱: ۶۸.</ref>. ایجاد [[شایستگی]] برای حضور در رکاب‌ آن‌ حضرت‌، صبر‌ در‌ برابر‌ مشکلات فراوان را به دنبال دارد. چنین [[پاداش]] بی‌نظیری برای [[صبر]] در مسیر [[انتظار]]، [[فرهنگ]] [[مقاومت]] را در بین [[شیعه]] نهادینه می‌کند.[[پیامبر]]{{صل}} در روایتی [[ملاقات]] خود‌ را با [[برادران]] [[آخرالزمانی]] خویش [[آرزو]] می‌کند و آنها را کسانی می‌داند که در [[حفظ دین]] خود بسیار [[مقاومت]] دارند. [[مقاومت]] آنان از کسی که "خارهای [[قتاد]]" را با دست بتراشد<ref>«قتاد» درختی بسیار محکم است که دارای خارهای سوزانی‌ است‌ (فراهیدی، خلیل بن أحمد، العین‌، ج۵، ص۱۱۲) و تراشیدن خارهای سوزان و محکم آن درخت با دست که «خرط قتاد» نامیده می‌شود‌ (فراهیدی، خلیل بن أحمد، العین‌، ج۴، ص۲۱۵)؛ امری بسیار طاقت‌فرسا است. ازاین‌رو، در ادبیات عرب «خرط قتاد» کنایه‌ از کار بسیار مشکل‌ است‌.</ref><ref>کلینی‌، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۳۵.</ref> یا کسی که آتشی گیرا به دست دارد، بیش‌تر است <ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج۱، ص۸۴.</ref> و از منظر آن [[حضرت]]، اگر [[اصحاب]] حضرتش نیز در [[جایگاه منتظران]] قرار گیرند، توان‌ چنین‌ صبری را ندارند!<ref>طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، ص۴۵۷.</ref>
# '''[[شجاعت]] و آمادگی''': [[یاران حضرت مهدی]]، دلیر و جنگاور میدان‌های [[نبرد]] می‌باشند. آنان دل‌هایی چون پولاد دارند و از انبوه [[دشمن]] هراسی به [[دل]] راه نمی‌دهند. [[انسان]] [[منتظر]] یک [[قیام]] بزرگ، یک [[انقلاب خونین]]، یک درگیری [[عظیم]] جهانی، باید آمادگی کامل [[نظامی]] داشته باشد. [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}} [[ایمان]] به [[هدف]]، همه وجودشان را تسخیر کرده و [[عشق]] به [[خاندان پیامبر]] {{صل}} به بازوان‌شان [[قوت]] و [[توان]] بخشیده است. [[اراده]] جنگیدن، سرشار از شجاعتی بی‌همانند، آنان را به رزمگاه می‌کشاند. [[عشق]] به [[شهادت]] سراپای وجودشان را به خود جذب کرده است، [[عزت]] [[نفس]] و بلندی [[همت]]، آنان را از کوه بلند پایه‌تر کرده و هیبت‌شان را در سینه ستم‌کاران دو چندان. آنان غیر مردانند و آدم‌های ترسو و [[زبون]] را در جمع‌شان راهی نیست. [[منتظران]] [[مسلمان]] باید همیشه [[آمادگی نظامی]] و نیروی سلحشوری داشته باشند. تا به هنگام طلوع [[حق]]، به صف پیکارگران، رکاب [[مهدی]] {{ع}} بپیوندند و در آن [[نبرد]] بزرگ [[حق]] و [[باطل]]، [[حماسه]] بیافریند و حضوری فعال داشته باشند. [[امام صادق]] {{ع}} در [[تعلیم]] [[منتظران]] دستوری صادر می‌فرماید که این‌گونه است: {{متن حدیث| لَيُعِدَّنَّ أَحَدُكُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً... }}. "هر یک از شما برای [[خروج قائم]] اسلحه تهیه کنید، اگرچه یک نیزه. چون وقتی [[خداوند]] ببیند کسی به [[نیت]] [[یاری]] [[مهدی]] اسلحه تهیه کرده است، [[امید]] است [[عمر]] او را دراز کند تا [[ظهور]] را [[درک]] نماید و از [[یاوران مهدی]] باشد"<ref>الغیبه، نعمانی، نقل از بحار، ج ۵۲، ص ۱۴۰.</ref>. [[امام سجاد]] {{ع}} می‌فرماید: "دل‌های [[یاران مهدی]] {{ع}} چون [[پاره‌های آهن]] شده است"<ref>بحارالانوار، ج ۲، ص ۳۶۶، به نقل از خورشید مغرب، ص ۳۵۱.</ref>.
:::::#'''خوداتکایی و [[عزت]]:''' انسان‌ [[منتظر]] نگاه به درون دارد و دائما تلاش می‌کند که خود و [[جامعه]] را برای [[ظهور]] آماده سازد و این‌، یعنی نقطه اتکا بر تک تک آحاد [[جامعه]] برای ساختن جامعه‌ای‌ آرمانی‌ بسترساز‌، که [[عدالت]] در آن فراگیر است و [[ظلم]] و ستمی در آن راه ندارد. از این‌رو، [[انتظار]] [[مبارزه]] با ‌‌سستی‌ و [[بی‌تفاوتی]] و [[قعود]] و [[ظلم‌پذیری]] است.
# '''[[عبادت]] و [[بندگی]]''': [[یاران مهدی]] {{ع}} مردان [[عبادت]] و [[نیایش]] می‌باشند؛ آنان [[شیران روز]] و زاهدان شبند. البته نه [[عبادت]] عادت‌گونه و یا [[عبادت]] تاجر پیشه‌گان و یا [[عبادت]] عبدگونه، بلکه عبادتی عارفانه و پاکبازانه و عاشقانه، پیوند [[روح]] با [[ابدیت]]، [[بهترین]] پیوند در برابر [[خالق]] هستی. [[عبادت]] و [[نیایش]] آنان پرجوش و خروش و در نهایت [[سیر و سلوک]] است. [[روح]] [[بندگی]] و [[راز]] و [[نیاز]] با جان‌شان در هم آمیخته، و همواره خود را در محضر [[خدا]] می‌بینند و لحظه‌ای از یاد او غافل نیستند. [[پیامبر اسلام]] {{صل}} در این باره می‌فرماید: "آنان در طریق [[عبودیت]] اهل [[جدیت]] و تلاش‌اند"<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۶.</ref>. "مردانی که سبک خوابند و در [[نماز]]، بسان [[زنبور عسل]]، زمزمه‌کنان"<ref>بحارالانوار، ج ۳۶، ص ۲۰۷.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "[[یاران مهدی]] {{ع}} در [[دل]] شب از [[خشیت]] [[خدا]] ناله‌هایی دارند، مانند ناله‌های مادران پسر مرده"<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸.</ref>. آنان با [[تضرع]] و عبادت‌شان در سفر و حضر هیچ وقت [[هدف]] را فراموش نمی‌کنند و با [[پیروزی]] پی در پی هیچ وقت [[مغرور]] نگشته و آن را از جانب [[خدا]] می‌دانند.
::::::دوران [[انتظار]] که دوران [[تکلیف]] و [[نگهبانی از دین]] خداست و [[انسان]] [[منتظر]] باتقوا، [[عزت]] را تنها به دست [[خداوند]] می‌داند<ref>کلینی‌، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۸، ص۳۷.</ref> و [[کرامت انسانی]] خویش را حفظ می‌کند و از [[خدا]] می‌خواهد‌ تا با آمدن [[موعود]]، همه [[مؤمنان]] از [[ذلت]] رهایی یابند: "[[بندگان]] مؤمنت را از [[خواری]] [[نجات]] بده‌"<ref>{{متن حدیث|وَ اسْتَنْقِذْ بِهِ عِبَادَكَ الْمُؤْمِنِينَ مِنَ الذُّلِّ}}؛‌ ابن بابویه، محمد بن‌ علی‌، کمال الدین، ج۲، ص۵۱۳.</ref>. چنین انسانی که‌ وظیفه‌ دارد تنها به [[دین]] متمسک شود، هیچ‌گاه [[سلطه]] [[کافران]] را نمی‌پذیرد: "همانا [[صاحب]] این امر را غیبتی است [[بنده]] باید‌ از‌ [[خدا]] بپرهیزد و دینش را محکم نگه دارد"<ref>{{متن حدیث|لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَةً فَلْيَتَّقِ اللَّهَ عَبْدٌ وَ لْيَتَمَسَّكْ بِدِينِهِ}}؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص۱۶۹.</ref>»<ref>[[امیر محسن عرفان|عرفان، امیر محسن]] و [[محمد علی فلاح علی‌آباد|فلاح علی‌آباد، محمد علی]]، [[تبیین نقش گفتمان انتظار در مهندسی فرهنگ مقاومت (مقاله)|تبیین نقش گفتمان انتظار در مهندسی فرهنگ مقاومت]]، ص۱۸-۲۱.</ref>.
# '''فرمانبرداری''': [[یاران مهدی]] {{ع}}، [[عاشقان]] مولای خود و پاکباز راه او می‌باشند؛ و چون [[بندگان]] از او [[فرمان]] ببرند؛ و در انجام [[دستور]] از او پیشی نمی‌گیرند چنانچه [[پیامبر اسلام]] {{صل}} که فرمودند: {{متن حدیث|كَدَّادُونَ مُجِدُّونَ فِي طَاعَتِهِ}}. "تلاش‌گر و کوشا در [[پیروی]] از اویند"<ref>یوم الخلاص، ص ۲۲۴.</ref>. [[یاران مهدی]] {{ع}} به خاطر [[عشق]] و علاقه قلبی به [[حضرت مهدی]] {{ع}} فرمانبر او هستند. و مثل پروانه، به دور شمع وجودش در گردشند. [[جاذبه]] سازنده و پر قدرتش آنان را مجذوب کرده است. حضرت را بیش از [[حد]]  [[دوست]] می‌دارند و [[پیروی]] از او را بدون قید و شرط بر خود لازم می‌شمارند. [[امام]] [[حسن عسکری]] {{ع}} در سخنانی در آخرین روزهای [[عمر]] خود به فرزندش فرمود که [[یاران]] [[مخلص]] [[مهدی]] {{ع}} این‌گونه می‌باشند: "روزی را می‌بینم که پرچم‌های زرد و سفید در کنار [[کعبه]]، به اهتزار درآمده، دست‌ها برای [[بیعت]] تو، پی در پی صف کشیده‌اند. [[دوستان]] باصفا، [[کارها]] را چنان با [[نظم]] و ترتیب در آورده‌اند که همچون دانه‌های دُر گرانبها که در رشته‌ای قرار گیرند، شمع وجودت را احاطه کرده‌اند و دست‌های‌شان برای [[بیعت]] با تو، در کنار حجرالاسود به هم می‌خورد، قدمی به آستانه‌ات گرد آیند که [[خداوند]] آنها را از سرشتی [[پاکیزه]] و گرانبها آفریده شده است. دل‌هایشان از آلودگی [[نفاق]] و [[پلیدی]] شقایق [[پاکیزه]]، به [[فرمان‌های الهی]] فروتند و دل‌های‌شان از [[کینه]] و [[دشمنی]] پیراسته، رخسارشان برای پذیرش [[حق]] آماده است و سیمای‌شان با [[نور]] [[فضل]] و کمال آراسته، [[آیین حق]] را می‌پرستند و از [[اهل حق]] [[پیروی]] می‌کنند"<ref>عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، ج ۱، ص ۶۳.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
# '''[[ایثار]] و [[مواسات]]''': از [[ویژگی‌های یاران حضرت مهدی]] {{ع}}، [[ایثار]] و [[مواسات]] است. [[وحدت]] مقصد و اخلاصِ [[نیت]]، دل‌هایشان را با هم پیوند داده و بار و غمخوار یکدیگرند. آنان برای دیگران خود را به [[رنج]] و [[سختی]] می‌اندازند و در بهره‌گیری از زیبایی‌های [[زندگی]] دیگران را بر خود مقدم می‌دارند. آنان [[دوستان]] همدل و رازند، با [[لطف]] و صفایند، دوستی‌شان چنان محکم است که گویا [[برادران]] تنی‌اند.
# '''تقید مکتبی داشتن''': از [[ویژگی‌های یاران حضرت مهدی]] {{ع}} تقید دقیق آنان به [[مکتب]] و خط مکتبی است. با [[دوستان]] [[خدا]] [[دوست]] ([[تولی]]) و با [[دشمنان]] [[خدا]] [[دشمن]] ([[تبری]]) می‌باشند. پیرو عاشقانه [[حق]] و [[رهبر]] [[حق]] می‌باشند؛ و مخالف [[حقیقی]] [[دشمنان]] و [[پیروان]] آنها می‌باشند. [[شعار]] "پیرو آل محمدم {{صل}} و رهسپار [[دین]] حقم" از [[شعار]] مهم [[شیعه]] است که در طول [[تاریخ]] به خاطر آن آوارگی‌ها، تبعیدها، زندان‌ها، [[خون]] دادن‌ها، و... [[تحمل]] کرده است. چنانچه [[سعدی]] [[شیراز]] این مطلب را در قالب این [[شعر]] سروده است.
# '''[[زهد]] و [[ساده‌زیستی]]''': زینت [[کارگزاران]] [[حضرت مهدی]] {{ع}}، [[زهد]] و [[ساده‌زیستی]] می‌باشد. [[آرمان]] [[یاران مهدی]] {{ع}} رساندن [[جامعه]] به قله رفیع [[توحید]] و [[عدالت]] است و خوش کامی و [[نیک‌بختی]] را در [[آرامش]] دیگران می‌جویند. آنان غذای‌شان ساده و لباس‌شان بی‌پیرایه است. [[زندگی]] آنان از معیشت درویشان فراتر نمی‌رود. با دردهای [[جامعه]] آشنا و رنج‌های [[بشریت]] را منعکس کننده‌اند. آنان نمی‌توانند تن به [[آسایش]] و شادکامی بدهند و از احوال دیگران غافل شوند و خود را [[مصلح]] بدانند. آنان پشتوانه بینوایان بوده و [[تواضع]] و [[فروتنی]] را پیشه خود می‌سازند و در ناگواری‌های روزگار شریک آنان می‌باشند، تا این که [[مردم]] از آنان [[الگو]] گیرند. [[امام صادق]] {{ع}} در برابر پافشاری [[دوستان]] برای [[قیام]] و شتاب در [[خروج قائم]] فرمود: {{متن حدیث|مَا تَسْتَعْجِلُونَ بِخُرُوجِ الْقَائِمِ فَوَ اللَّهِ مَا لِبَاسُهُ إِلَّا الْغَلِيظُ وَ لَا طَعَامُهُ إِلَّا الْجَشِبُ وَ مَا هُوَ إِلَّا السَّيْفُ وَ الْمَوْتُ تَحْتَ ظِلِّ السَّيْفِ}}<ref>الغیبه، شیخ طوسی به نقل از بحار، ج ۵۲، ص ۱۳۰.</ref>. "چرا در [[خروج قائم]] شتاب می‌ورزید، به [[خدا]] [[سوگند]]، لباسش درشت و غذایش ناچیز است. [[زندگی]] در [[حکومت]] او، جنگیدن است و [[مرگ]] در سایه [[شمشیر]]".
# '''[[نظم]] و [[انضباط]]''': [[یاران امام زمان]] {{ع}} باید دارای [[نظم]] و تشکیلاتی مناسب با [[حکومت جهانی]] حضرت باشند. [[نظم]] در [[زندگی]] و کار، از ارزش‌های انسانی و از رموز موفقیت و [[پیروزی]] است. انسانی موفق است که در زندگی‌اش برنامه داشته باشد و بر اساس اصولی مشخص در حرکت باشد. همان‌گونه که [[پیامبر اسلام]] {{صل}} نمونه [[نظم]] و [[انضباط]] بود و برای همه امورات [[زندگی]] اوقاتی خاص اختصاص داده بود. [[پیروان]] او نیز باید این‌گونه باشند. یکی از [[فرزندان پیامبر]] حضرت [[امام خمینی]] بود که از شاخصه‌های [[زندگی]] او [[نظم]] در کار بود، حتی به گونه‌ای منظم فعالیت می‌نمودند که بعضی از [[نزدیکان]] او می‌گفتند ساعت خود را با کارهای او تنظیم می‌کنند. [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}} باید در انجام [[کارها]] سازماندهی داشته باشند و در [[بیعت با امام]] و [[دعوت]] به [[قیام]] و [[جهاد]] [[دشمن]] هماهنگی عمل کنند. [[حضرت علی]] {{ع}} در توصیف آنان می‌فرماید: {{متن حدیث|كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَيْهِمْ وَ الزِّيُّ وَاحِدٌ، وَ الْقَدُّ وَاحِدٌ، وَ الْحُسْنُ وَاحِدٌ، وَ الْجَمَالُ وَاحِدٌ، وَ اللِّبَاسُ وَاحِدٌ}}<ref>الملاحم و الفتن، ص ۱۴۸، به نقل از چشم به راه مهدی، ص ۳۸۴.</ref>. "گویا آنان را می‌نگرم، زی و همتی یکسان، قد و قامتی برابر، در [[جمال]] و [[برازندگی]]، همانند و هم لباسند".
# '''[[امر به معروف و نهی از منکر]]''': از صفات و ویژگی‌های عمده [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}}، [[امر به معروف و نهی از منکر]] کردن آنهاست. با این دو عمل است که [[احکام]] و فرایض [[دینی]] برقرار می‌ماند، و [[جامعه دینی]] از [[انحراف]] رهایی می‌یابد و قطعاً [[رضایت]] و [[خشنودی]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} در آن است که "معروف" عملی شود، و "منکر" ترک گردد. البته بزرگترین امر و نهی‌کننده در روزگار [[ظهور]]، خود [[حضرت مهدی]] {{ع}} است و قطعاً [[جامعه منتظر]] او باید به نحو مطلوبی در انجام این فریضه [[اقدام]] لازمه را انجام دهد.
# '''[[انصاف]] به [[اخلاق]] [[اسلامی]]''': [[جامعه منتظر]] [[حضور مهدی]] {{ع}} جامعه‌ای [[اسلامی]] است و وجه تمایز یک [[جامعه اسلامی]] از غیراسلامی، [[اخلاق]] [[نورانی]] [[اسلام]] است. [[انسان]] [[منتظر]] باید منصف به [[اخلاق]] و [[فضایل]] [[اسلامی]] باشد. [[امام صادق]] {{ع}} در این خصوص می‌فرماید: "هرکس خوش دارد، در شمار [[اصحاب قائم]] باشد، باید در [[عصر انتظار]]، [[مظهر]] [[[اخلاق نیک]] [[اسلامی]] باشد، چنین کسی اگر پیش از [[قیام قائم]] در گذرد، [[پاداش]] او مانند کسانی باشد که [[قائم]] را [[درک]] کنند و به حضور او برسند. پس بکوشید، بکوشید و در حال [[انتظار]] ظهورش بسر برید. این گوارا [[باد]] بر شما، ای گروهی که [[رحمت خدا]] شامل حال شماست"<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۰، به نقل از خورشید مغرب، ص ۳۵۰ – ۳۴۹.</ref>. [[شیعه]] باید در [[عصر غیبت]] با [[انسانیت]]، و [[اخلاق]] محمدی {{صل}} و صفات [[علوی]]، و [[فضایل]] [[جعفری]]، همواره زینت و آبروی [[ائمه طاهرین]] باشد نه مایه ننگ آنان، و این نکته در [[عصر غیبت]] ضروری‌تر است.
# '''[[شهادت‌طلبی]]''': [[امام صادق]] {{ع}} در این باره می‌فرماید: "[[یاران مهدی]] {{ع}} [[آرزو]] می‌کنند که در [[راه خدا]] به [[شهادت]] برسند"<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸. </ref>»<ref>[[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>.
}}
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۷. آقای موسوی؛
| تصویر = 11121.jpg
| پاسخ‌دهنده = سید علی موسوی
| پاسخ = آقای '''[[سید علی موسوی]]'''، در مقاله ''«[[فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن (مقاله)|فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن]]»'' در این‌باره گفته است:


{{جمع شدن|۱۳. حجت الاسلام و المسلمین هاشمی شهیدی؛}}
«'''[[ثبات]] قدم و [[اعتقاد]] [[راسخ]]''': از [[ویژگی‌های منتظران]] واقعی ویژگی [[ثبات]] قدم آنان بر [[ولایت]] است. [[منتظران حقیقی]] در [[زمان غیبت]] به لحاظ [[اعتقادی]] و عملی‌ به ویژگی‌های ممتازی در [[روایات]] توصیف شده‌اند، به گونه‌ای که آنان در اوج [[اعتقادات]] [[دینی]] قرار داشته و [[ثبات]] قدم آنها بر [[ولایت]] و [[اهل بیت]] مثال زدنی است. در‌ روایتی‌، [[پیامبر اکرم]] به [[حضرت علی]] درباره [[اعتقادات]] [[منتظران واقعی]] می‌فرماید: {{متن حدیث|يَا عَلِيُّ وَ اعْلَمْ أَنَّ أَعْظَمَ النَّاسِ يَقِيناً، قَوْمٌ يَكُونُونَ فِي آخِرِ الزَّمَانِ لَمْ يَلْحَقُوا النَّبِيَّ وَ حُجِبَ عَنْهُمُ الْحُجَّةُ فَآمَنُوا بِسَوَادٍ فِي بَيَاضٍ}}<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۵.</ref>؛ [[یا علی]]! بدان باعظمت‌ترین [[انسان‌ها]] به لحاظ [[یقین]] کسانی هستند که در [[آخرالزمان]] می‌آیند که‌ پیامبری‌ ندیده‌اند و [[حجت]] از آنها‌ غایب‌ است. آنان به سیاهی‌های روی سفیدی (نوشته‌های [[قرآن]] و [[حدیث]]) [[ایمان]] می‌آورند. در این [[حدیث شریف]]، [[منتظران]] [[زمان غیبت]] در اوج [[یقین]] در مقایسه‌ با‌ همه [[انسان‌ها]] قرار‌ دارند‌. این در حالی است که [[پیامبر]] را ندیده‌اند و امام‌شان نیز در پس پرده [[غیبت]] به سر می‌برد، و تنها چیزی که در اختیارشان است احادیثی است که از حجج‌ الهی‌ به جا مانده است.
[[پرونده:151937.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[سید اسدالله هاشمی شهیدی]]]]
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[سید اسدالله هاشمی شهیدی]]'''، در کتاب  ''«[[ظهور حضرت مهدی از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان (کتاب)|ظهور حضرت مهدی از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«"[[پرهیزکاران]]، که به [[امام غایب]] می‌گروند، [[نماز]] به پا می‌دارند و از [[دارایی]] خود می‌بخشند، به [[قرآن]] و [[کتاب‌های آسمانی]] پیش، [[ایمان]] آورده، و به [[جهان]] ابدی [[یقین]] دارند<ref>تفسیر نور الثقلین، ج۱، ص۳۱، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم.</ref>.
::::::[[مردمان]] فرمانبردار، اخلاص‌کیش، [[نیکوکار]]، عزّتمند، [[قناعت‌پیشه]]، [[دین‌باور]]، ستمدیده، بردبار، پاک‌زاد، نیک‌سرشت، [[پاکدل]]، و خوش‌قلب (می‌باشند)<ref>مختصر بصائر الدرجات، ص۱۸۸- ۱۸۹.</ref> که دل‌هایی سخت‌تر از پولاد دارند، و اگر بر کوهساری آهنین بگذرند از هم می‌پاشد<ref>الزام الناصب، ج۱، ص۶۷.</ref>، همچون مشک، همواره خوش‌بویند، و همچون [[ماه]] تابان، پیوسته فروزان<ref>کمال الدین، باب ۲۴، ح۱۱، با ترجمه فارسی، ج۱، ص۳۸۴. و عربی، ج۱، باب ۲۴، ص۲۶۸، ح۱۲.</ref>، از سر نیزه تیزترند، و از شیر بیشه دلیرتر<ref>بحار الانوار، ج۵۲، ص۳۱۸، ح۱۸، باب ۲۷.</ref>. آری! آنان، [[پارسایان]] شب و شیرمردان روزند<ref>منتخب الاثر، ص۴۹۰، ح۱.</ref>.
::::::هرکس بخواهد که به هنگام [[رستاخیز]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} از [[یاران]] او باشد، باید به خصایص فوق خود را بیاراید و در ایّام [[غیبت]]، به [[آداب]] و [[عقاید]] [[دینی]] خویش تمسّک جوید، و نگذارد [[شیطان]] در او [[شکّ و تردید]] راه دهد<ref>بحار الانوار، ج۵۱، ص۶۸، ح۱۰ و اثبات الهداة، ج۳، ص۴۵۹، ح۹۷.</ref>، [[شناخت]] و [[معرفت]] خویش را راست و درست گرداند، بر [[ایمان]] و [[یقین]] خویش بیفزاید، و [[تسلیم]] [[خاندان پیامبر]] شود به حدّی که در دلش چیزی نیابد که او را از [[فرمان]] آنها بازدارد"<ref>کمال الدین، باب ۳۱، ص۳۲۴، ح۸ و با ترجمه فارسی ج۱، ص۴۴۰.</ref>»<ref>[[سید اسدالله هاشمی شهیدی|هاشمی شهیدی، سید اسدالله]]، [[ظهور حضرت مهدی از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان (کتاب)|ظهور حضرت مهدی از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان]]، ص۲۰۸.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۱۴. آقای حکیمی؛}}
'''[[برتری]] در [[ایمان]]''': دومین ویژگی [[منتظران]] واقعی‌ برتری‌ آنان‌ در [[ایمان]] است. در [[حدیثی]] دیگر، [[پیامبر اکرم]] [[منتظران]] در [[زمان غیبت]] را [[برادران]] خود نامیده و [[آرزوی دیدار]] ‌‌آنان‌ را کرده است، عنوانی که بسیار حایز اهمیت است و موجب شد که [[اصحاب]] آن‌ حضرت‌ به این عنوان [[غبطه]] بخورند و بگویند: "یا [[رسول الله]]! مگر ما [[برادر]] شما نیستیم". و حضرت‌ بفرماید: "شما [[اصحاب]] من هستید ولی برادرانم کسانی‌اند که در [[آخرالزمان]] در حالی‌ که مرا ندیده‌اند به‌ من [[ایمان]] آورده‌اند"<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۴؛ صفار، بصائرالدرجات، ج ١، ص ٨۴.</ref>. در این فرمایش [[پیامبر اکرم]]، [[برتری]] ایمانی [[منتظران]] بر [[اصحاب]] خود آن حضرت کاملاً مشهود است.
[[پرونده:13681165.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[امیر مهدی حکیمی]]]]
::::::آقای '''[[امیر مهدی حکیمی]]'''، در کتاب ''«[[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«در بحث [[انتظار]] معیارهای بزرگ و اصول گوناگون [[مکتب]] ([[دین]]) وجود دارد، هم اصول و معیارهای فردی و هم اصول و معیارهای [[اجتماعی]].
:::::*'''معیارهای فردی''': از قلمروهای مهم و زیربنایی [[انتظار]]، بُعد [[توحیدی]] آن است. [[انسان]] [[منتظر]] همیشه متوجه [[خداوند]] و به وجودآورنده تمام هستی‌هاست، زیرا همواره چشم به راه فرجی است که به [[اراده خداوند]] تحقق خواهد یافت. و قهرمان و [[کارگزار]] آن [[انسان]] الاهی و [[بنده]] فرمانبردار [[دستور]] [[حق]] است و [[خلیفه]] [[خدا]] و [[ولی امر]] او در [[زمین]] و اجتماعات انسانی می‌باشد. [[انسان]] [[منتظر]] چشم به راه کسی است که، [[بنده]] و [[خلیفه]] خداست و به امر [[خدا]] برای به [[اجرا]] درآوردن آن خدایی و [[نجات]] [[جامعه بشری]] [[قیام]] خواهد کرد. پس [[فرج]] و رهایی به دست خداست و [[نجات‌بخش]] و فرج‌رسان [[مأمور]] ویژه الاهی است. بنابراین، [[منتظر]] در همه حال متوجه [[خداوند متعال]] است و این معیار [[توحیدی]] [[انتظار]] است، که در درون و [[اندیشه]] [[انسان]] [[منتظر]] به ژرفی نفوذ کرده است.
::::::معیار دیگر [[انتظار]]، معیار نبوتی آن، و توجه به [[پیامبران]] و [[مکتب]] آنان می‌باشد. [[انسان]] [[منتظر]] همیشه چشم به [[قیام]] و [[ظهور]] [[پیشوایی]] دوخته است که دارای [[صفات پیامبران]] است و در ژرف‌نگری، [[استواری]]، نستوهی، [[خستگی‌ناپذیری]]، هدف‌گرایی، دین‌باوری، انسان‌دوستی، [[ایثار]] و [[فداکاری]] چون آنان است، هر کس [[دوست]] دارد [[آدم]] و [[نوح]] و [[ابراهیم]] و [[موسی]] و [[عیسی]] و [[داوود]] و... و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} را ببیند، می‌تواند آنان را در [[مهدی]]{{ع}} ببیند و راه و روش و [[اندیشه]] و عمل این [[رهبران]] خدایی را در [[اندیشه]] و عمل [[امام موعود]] بی‌کم و کاست بنگرد، زیرا که [[امام مهدی]]{{ع}} تجسم راستینِ همه انسان‌های [[برتر]] و الاهی و [[تجلی]] دوباره رهبرانِ به [[حق]] خدایی است.
::::::محور مهم دیگر [[انتظار]]، توجه به [[کتاب خداوند]]، [[قرآن]]، می‌باشد. زیرا که [[مهدی]]{{ع}} [[دانا]] به [[اسرار]] و رموز [[قرآن]] و [[زنده‌کننده]] همه [[احکام]] و برنامه‌های آن است و انسانی که [[منتظر ظهور]] او می‌باشد، [[منتظر]] روزی است که [[احکام]] [[قرآن]] جهانگیر شود و بر سراسر [[جهان]] [[حاکمیت]] یابد و [[کتاب آسمانی]] برنامه [[زندگی]] [[انسان]] گردد. و به همه راه‌ها و برنامه‌هایی که غیر [[قرآنی]] باشد و یا ناسازگار با [[تعالیم]] [[وحی]]، پشت می‌کند و آنها را پوک و بیهوده می‌انگارد. و این توجه به [[قرآن کریم]] و [[هدایت]] آن است. ره‌آورد این [[بینش]]، گرایشِ اصولی به [[قرآن]] و [[حاکمیت]] بخشیدن به [[تعالیم]] آن در همه پهنه‌های حیات فردی و [[اجتماعی]] است. معیار حیاتی دیگر [[انتظار]]، [[اعتقاد به امامت]] و [[رهبری]] است. [[مهدی]]{{ع}} [[وصی]] و آخرین [[جانشین پیامبر]] است. تمامی [[امامان]] او را یاد کرده‌اند<ref>به فصل نخست (مفهوم انتظار) مراجعه شود.</ref>. او [[فرزند]] و یادگار آنان و ادامه‌دهنده راه‌شان است و [[انتظار ظهور]] او بزرگترین تأکید بر اصل [[امامت]] و [[رهبری]] است.
::::::محور دیگر [[انتظار]]، بُعد [[عدل]] و [[دادگری]] است. انسانی که چشم به [[راه مهدی]]{{ع}} است، [[منتظر ظهور]] [[عدل]]، عدلی فراگیر و جهانی است و [[مهدی]] [[مظهر]] اسماء الاهی می‌باشد. که یکی از اسماء و صفات الاهی «[[عدل]] و [[عادل]]» است. و اوست که جهانِ سرشارِ از [[بیداد]] را سرشار از داد می‌سازد و عدلِ الاهی را در سراسر [[جهان]] سایه گستر می‌کند. پس [[انتظار]] یعنی [[منتظر]] انسانی بودن که با [[قیام]] او [[عدل و داد]] تمامی [[جهان]] را فرا خواهد گرفت، پس از آن‌که از [[ظلم]] و [[بیداد]] پر شده باشد. نتیجه اصولی و بنیادیِ این [[اندیشه]]، رویکرد جدی به اصول [[عدالت اجتماعی]] است برای [[زمینه‌سازی]] [[عدالت]] مطلقِ [[مهدوی]].
::::::بُعد دیگر [[انتظار]]، [[اعتقاد]] به [[معاد]] و بازگشت [[انسان]] به نزد [[خداوند]] و پایان این [[زندگی]] و شروع زندگیِ اصلی می‌باشد و این مسأله در سه جهت نمایان است:  
::::::جهت اول: اینکه [[مهدی]]{{ع}} به [[هنگام ظهور]] [[ستمگران]] و [[ظالمان]] را به سزای [[اعمال]] زشت‌شان می‌رساند و به [[مؤمنان]] و [[صالحان]] [[رحمت]] الاهی را می‌چشاند و این نمونه‌ای از چگونگی [[معاد]] و [[قیامت]] است.
::::::جهت دوم: اینکه به [[هنگام ظهور]] [[مهدی]]{{ع}} گروهی که از [[نیکان]] و ناپاکان به [[جهان]] باز می‌گردند و این خود [[قیامت]] کوچکی است و برپا شده و نشانه‌ای برای آن [[رستاخیز]] و [[قیامت]] بزرگ است.
::::::جهت سوم: اینکه [[ظهور مهدی]]{{ع}} از شرایط و نشانه‌های حتمیِ قیامِ [[قیامت]] است. او قبل از [[رستاخیز]] می‌آید و تا او نیاید و [[حکومت عدل]] را برپا ندارد [[قیامت]] برپا نمی‌گردد.
::::::و این است رابطه عمیق میان [[انتظار]] و ابعاد فردی ([[عقیدتی]]) [[مکتب]].
:::::*'''معیارهای [[اجتماعی]]''': از ویژگی‌های [[انسان]] [[منتظر]]، گرایش اصولی به [[دینداری]] و دین‌باوری است. [[انسان]] در [[دوران غیبت]]، در [[اندیشه]] [[نگهداری دین]] خویش است و با کوششی ژرف در [[اعمال]] و [[رفتار]] خود پاسدار [[دینداری]] و صحت [[اعمال]] خود می‌باشد و حل همه مشکلات را از [[دین]] می‌جوید و راه و روش زیست فردی و [[خانوادگی]] و گروهی را از مرام و [[مکتب]] خود می‌طلبد. از این رو، همواره و با توجه و [[توسل]] به [[امام]] و مقتدای خود، خود را از [[انحراف]] و کج‌روی و [[کج‌اندیشی]] نگاه می‌دارد.
::::::یکی از ویژگی‌های برجسته در [[تشیع]] و [[انتظار]] [[شیعه]]، [[مقید]] بودن به [[مکتب]] و خط [[مکتب]] است. در مکتبی که با [[خون]] سرخ [[شهیدان]] [[استوار]] گشته است، هیچ خراشی و رگه غیراصیلی پذیرفته نیست و [[دوست]] داشتن [[امامان]] ([[تولی]]) و دوری جستن از [[دشمنان]] آنان ([[تبری]])، چیزی جُز متابعت عاشقانه از [[حق]] و [[رهبر]] [[حق]] و [[مخالفت]] خصمانه با ناحق و [[رهبر]] ناحق نیست.
::::::این تقید مکتبی و [[استواری]] [[اعتقادی]] و [[سازش‌ناپذیری]] خطی، از ویژگی‌های رهروان راهِ سرخِ [[تشیع]] [[علوی]] در تمامی دوران‌ها و در طول اعصار و قرون بوده است. زیرا [[دوستی]] [[علی]] و [[خاندان]] ایشان، [[دوستی]] [[انسان]] و [[انسانیت]] است و [[دشمنی]] با [[علی]] و [[آل علی]]، [[دشمنی]] با [[انسان]] و [[انسانیت]] است. و [[انسان]] [[منتظر]] در خط [[رهبران]] [[راستین]] [[بشریت]] است و دشمنِ هر راه و خط دیگر با هر نام و ادعا<ref>رجوع شود به فصل نخست (مفهوم انتظار)، سخن پیامبر اکرم{{صل}}.</ref>.  
::::::[[انسان]] [[منتظر]] به [[حاکمیت]] اصل [[دین]] و اجرای یکایک [[تعالیم]] آن نیز چشم دوخته است و با تمامی وجود و از ژرفای [[جان]] [[دوست]] دارد هر چه [[اسلامی]] است تحقق یابد و هر چه غیر [[اسلامی]] است زوال پذیرد و نابود گردد. از این رو، به دو [[مسؤولیت]] بزرگِ [[دینی]] روی می‌آورد و به [[امر به معروف و نهی از منکر]] دست می‌زند. با این دو عمل است که [[احکام]] الاهی تحقق می‌یابد و [[جامعه دینی]] از [[انحراف]] رها می‌گردد، پس [[انتظار]] به معنی چشم به راهِ [[اجرای احکام]] الاهی بودن و اجرای نیکی‌ها «معروف‌ها» است و همچنین زدایش پلیدی‌ها و «منکرها» و نامردمی‌ها؛ بنابراین انسانِ [[منتظر]] نمی‌تواند در این باره بی‌تفاوت باشد و به ولی خود و آن کس که [[منتظر]] ظهورش می‌باشد [[اقتدا]] نکند. زیرا که او در روزگار [[ظهور]]، بزرگترین امرکننده به همه معروف‌ها و نهی‌کننده از همه منکرهاست. پس چگونه ممکن است که [[جامعه منتظر]]، [[خشنودی]] [[مهدی]]{{ع}} را نخواهد، و بر راه پیشوای خود نرود، و با او هم‌آوا و هماهنگ نگردد. و در راه و کارش یاری‌گرِ [[راستین]] او نباشد و تنها به زبان بسنده کند و بگوید: {{متن حدیث|"نُصْرَتِي مُعَدَّةٌ لَكُمْ"}}: «[[یاری]] من آمده و در [[خدمت]] شماست». و حال آن‌که در عمل نه به معروف توجهی داشته باشد و نه از منکر روی گرداند. و نه در [[جامعه]] در [[اندیشه]] جدی احیای معروف و میرش منکرها و ناانسانی‌ها باشد.
::::::از محورها و ویژگی‌های بنیادیِ دیگر [[انتظار]] و [[جامعه منتظر]] بُعد [[اخلاقی]] آن است. [[جامعه منتظر]]، جامعه‌ای [[اسلامی]] است و بزرگترین وجه تمایز [[جامعه اسلامی]]، از دیگر جامعه‌ها، [[اخلاق]] [[نورانی]] [[اسلام]] و [[تربیت]] [[شیعی]] است. [[جامعه منتظر]] باید جامعه‌ای سرشار از [[اخلاق]] انسانیِ [[اسلام]] باشد و در این صورت است که همواره مایه [[خرسندی]] و افتخار و آبرو برای [[امامان]] و [[رهبران]] خویش است و آن‌گاه که این همانندی [[تربیتی]] و انسانی و [[اخلاق]] [[علوی]] در کار نباشد، [[انتظار]] و [[امید]] [[ظهور]] در [[جامعه مهدوی]] چگونه ممکن است به پیدایی آید.
::::::[[قدرت جسمانی]] و [[آمادگی نظامی]] نیز از محورهای قابل توجه در بحث [[انتظار]] است. انسانی که [[منتظر]] قیامی خونین و انقلابی بزرگ می‌‌باشد، آیا ممکن است که خود هیچ‌گونه [[آمادگی]] برای حضور در این [[انقلاب]] و [[قیام]] نداشته باشد؟ [[مسلمان]] باید همیشه [[آمادگی نظامی]] داشته باشد تا در آن هنگام که نخستین درخشش [[حق]] آغاز شد به صف [[باران]] [[حق]] بپیوندد و در رکاب [[مهدی]]{{ع}} قرار گیرد و در آن [[نبرد]] و [[پیکار]] بزرگِ [[حق]] علیه [[باطل]] شرکت کند و برای [[پیروزی]] [[عدل]] و برپا شدن [[حماسه]] آفریند و حضوری جدی و مؤثر داشته باشد.
::::::اینکه در و [[تعالیم]] ما رسیده است که با آئین [[جنگ]] و [[جهاد]] آشنا شوید و [[مسلمان]] دین‌باور باید به [[سلاح]] مجهز باشد و در دوران [[پیش از ظهور]] ابزار [[جنگ]] و [[دفاع]] را در دسترس قرار دهد، برای رشد و خروشان‌سازی همین [[روحیه]] رزم‌آوری و [[مرزبانی]] و پاسداری است. [[امام صادق]]{{ع}}: - باید هر یک از شما برای [[خروج قائم]] اسلحه تهیه کند،  هر چند یک نیزه. چون وقتی [[خداوند]] ببیند کسی به [[نیت]] [[یاری]] [[مهدی]] اسلحه تهیه کرده است، [[امید]] است [[عمر]] او را دراز کند تا [[ظهور]] را [[درک]] نماید و از [[یاوران مهدی]] باشد [یا برای این [[آمادگی]]، به [[ثواب]] [[درک]] [[ظهور]] [[یاوران]] برسد].
::::::و این [[تعلیم]] والا خشونت‌طلبی و [[خونریزی]] نیست، بلکه برای [[دفاع]] از [[حقوق]] انسان‌های [[مظلوم]] است که زیر فشار دژخیمان خون‌آشام نابود شده‌اند و جز پوست و استخوانی از آنان [[باقی]] نمانده است. همان مدعیان [[حقوق]] بشری است که [[انسان‌ها]] را در راه [[منافع]] خویش به آسانی [[فدا]] می‌کنند و خون‌آشامان هر لحظه خونی تازه می‌ریزند. و هر کس از [[حق]] خود یا محرومی [[دفاع]] کند، او را به [[خشونت]] متهم می‌کنند. آری، [[مهدی]] باوران، خون‌آشامان چپاول‌گر و غاصب را از دم [[شمشیر]] خویش می‌گذرانند و انسان‌های [[شریف]] و [[مظلوم]] را [[یاری]] می‌رسانند و رهایی می‌بخشند<ref>برای روشن‌تر شدن این مطلب، به بخش آینده (مرزبانی و سنگربانی) مراجعه شود.</ref>. [[منتظران]] باید چنین بیندیشند و با چنین گفتمانی [[زندگی]] کنند»<ref>[[امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی]]، [[منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر]]، ص ۳۵.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۱۵. آقای دکتر احمدی؛}}
'''نقش [[هدایت‌گری]] [[منتظران]]''': مطلب دیگر‌ [[ثبات]] قدم [[منتظران]] در اعتقادات‌شان، به خصوص به [[ولایت]] [[اهل بیت]] در [[زمان غیبت]] می‌باشد. این امر به حدی دشوار است که به بالا رفتن از درخت پر از تیغ‌ در‌ شب تاریک و یا [[آتش]] در دست گرفتن [[تشبیه]] شده است: {{متن حدیث| لَأَحَدُهُمْ أَشَدُّ بَقِيَّةً عَلَى دِينِهِ مِنْ خَرْطِ الْقَتَادِ فِي اللَّيْلَةِ الظَّلْمَاءِ أَوْ كَالْقَابِضِ عَلَى جَمْرِ الْغَضَا أُولَئِكَ مَصَابِيحُ الدُّجَى يُنْجِيهِمُ اللَّهُ مِنْ كُلِّ فِتْنَةٍ غَبْرَاءَ مُظْلِمَةٍ}}<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۴.</ref>؛ در این [[حدیث شریف]] به یکی دیگر از [[ویژگی‌های منتظران]] اشاره شده است که آنان چراغ‌های [[هدایت]] در ظلمات‌ و تاریکی‌اند‌. به عبارت دیگر، آنان همچون مشعلی فروزان در زمان غیبت‌اند که باعث [[هدایت]] دیگران می‌شوند»<ref>[[سید علی موسوی|موسوی، سید علی]]، [[فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن (مقاله)|فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن]]، ص ۲۳۲.</ref>.
[[پرونده:152266.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[علی اصغر احمدی]]]]
}}
::::::آقای دکتر '''[[علی اصغر احمدی]]'''، در مقاله ''«[[شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان (مقاله)|شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان]]»'' در این‌باره گفته است:
{{پاسخ پرسش
:::::*«'''اندیشیدن به آینده‌''': یکی از ویژگی‌های [[انسان]] [[منتظر]] این است که به واقعه‌ای که در [[آینده]] اتفاق خواهد افتاد، [[ایمان]] دارد. این موضوع را اگر شما با این رویکرد ملاحظه کنید که‌ اگر در وجود [[انسان]] این قابلیت بود که بتواند وقایع [[آینده]] را [[پیش‌بینی]] کند، چه می‌شد. یا مثلا در [[آمریکا]] اگر عده‌ای می‌دانستند چنین اتفاقی خواهد افتاد، خودشان را آماده این اتفاق می‌کردند.<ref>منظور، وقایع بیستم شهریور ۱۳۸۰ ه.ش (یازدهم سپتامبر در آمریکا) است.</ref> [[خداوند]] دو هدیه بزرگ به ما [[کرامت]] فرموده است؛ نخست اینکه [[قیامت]] را [[وعده]] داده است و در [[آینده]] اتفاق خواهد افتاد، دوم اینکه، موعودگرا است. آینده‌ای را به نام [[عصر ظهور]] [[پیش‌بینی]] کنیم که در آن، [[شیعیان]] [[منتظر]] دوازدهمین [[حجت الهی]]، [[حضرت]] مهدی‌اند. بنابراین یکی از [[ویژگی‌های تربیتی]] [[انسان]] [[منتظر]] این است که به آینده‌ای با وقایع و ویژگی‌های خاص می‌اندیشد.
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۸. آقای یوسف مدن؛
:::::*'''آمادگی‌''': دومین ویژگی [[انسان]] [[منتظر]]، [[آمادگی]] است؛ یعنی [[نسل]] [[منتظر]]، [[کودک]] و نوجوان و [[جوان]] ما باید بداند که در [[عصر ظهور]] چه کاره است و دارای چه نقشی است. [[انسان]] [[منتظر]] باید [[آمادگی]] کارگزاری [[حکومت جهانی]] داشته باشد. [[امام زمان]]{{ع}} به نیرو و [[آدمی]] [[نیاز]] دارد که بتواند با پدیده‌ها و شرایط مواجه شود. این امر که افراد، در [[دوران غیبت]] قابلیت‌ها و تخصص‌های خودشان را گسترش ندهند، با مفهوم [[انتظار]]، تطابق ندارد.
| تصویر = 14168595.jpg
:::::*'''[[امید]] به [[آینده]] جهان‌''': یکی دیگر از ویژگی‌های [[نسل]] [[منتظر]]، [[امیدواری]] و نگرش مثبت به [[آینده جهان]] است. اگر ما خودمان را در این شرایط ببینیم، تصور کنیم که [[منتظر]] [[دادگستر]] و عدل‌گستر [[جهان]] هستیم، در راستای این اهداف تلاش خواهیم کرد. ادیانی که موعودگرا نیستند، یک نگرش کاملا منفی و یأس‌آور نسبت به [[جهان]] دارند. اگر [[امید]] به [[آینده]] نباشد، [[انسان]] دچار افسردگی خواهد شد. اگر به [[آینده]] جهانی بیندیشیم که به دست بوش‌<ref>رئیس جمهور فعلی آمریکا(۱۳۸۰ ه.ش).</ref> و امثال او [[اداره]] می‌شود، احساس [[ناامیدی]] و خطر خواهیم کرد. [[سرنوشت]] [[جهان]] را بسیار تأسف‌آور و نگران‌کننده خواهیم دید.
| پاسخ‌دهنده = یوسف مدن
:::::*'''جهانی شدن‌''': چهارمین ویژگی که برای [[نسل]] [[منتظر]] می‌توان در نظر گرفت، این است که [[انسان]] از خویشتن و از خودش بیرون بیاید و جهانی شود. اصلا یکی از [[ویژگی‌های انتظار]] این است که [[انسان‌ها]] را از درون خودشان بیرون بیاورد و از اینکه به مسائل جزئی و [[زندگی]] خودشان بپردازند، دروی کنند. خودمحوری برای [[جامعه]] بسیار خطرناک است. کسی که درخت را از خیابان می‌کند و در منزل خویش می‌کارد، [[اندیشه]] این [[آدم]] در [[حقیقت]]، از خودش و خانه خودش فراتر نمی‌رود. و خودمحوری یعنی اینکه خود را در حد خودش و خانه خودش ببیند. هر چیزی، در خانه او معنا دارد؛ در درون خانه او [[ارزش]] دارد؛ فراتر از خانه خودش نمی‌اندیشد؛ به [[شهر]] نمی‌اندیشد؛ به [[کشور]] نمی‌اندیشد؛ انگار فقط همین [[نسل]] است و بس. [[انتظار]]، [[انسان]] را از خانه خود بیرون می‌آورد و جهانی می‌کند.(...)
| پاسخ = آقای '''[[یوسف مدن]]'''، در کتاب ''«[[روان‌شناسی انتظار ۱ (کتاب)|روان‌شناسی انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:
:::::*'''زیستن با یاد او''': ما باید این [[آرزو]] را داشته باشیم که اگر [[توفیق]] [[زیارت]] ایشان حاصل شد، چگونه زیستن و چگونه مردن را از او بپرسیم. [[نسل]] [[منتظر]] باید [[منتظر]] لحظه‌ای باشد که وقتی امامش را می‌بیند، [[صراط مستقیم]] را با تمام اجزای آن از [[امام]] بخواهد؛ منتها این کار احتیاج به [[آمادگی]] دارد. {{متن حدیث|... فُزْتُ وَ رَبِّ الْكَعْبَةِ....}}<ref>بحار الأنوار، ج ۴۱، ص ۲:... به خدای کعبه رستگار شدم....</ref>. جمله‌ای نبود که [[علی]]{{ع}} در هنگام ضربت خوردن به ذهنشان رسیده باشد؛ [[امام]] سراسر عمرشان با این جمله زیسته بودند و [[منتظر]] این لحظه بودند؛ لحظه رهایی از دنیای تنگ و تاریک به سوی جوار [[الهی]]. ما باید به [[نسل]] [[منتظر]] بیاموزیم، از امامی که در پس پرده [[غیبت]] است چگونه استفاده کند. [[نوجوانان]] ما باید لحظه‌به‌لحظه از [[امام زمان]]{{ع}} [[بهره]] بگیرند. من در تمامی مراحل درس و زندگی‌ام هرگاه [[توکل]] به [[خدا]] کردم و پشت سرش {{متن حدیث| يَا مَهْدِيّ أَدْرِكْنِي }}<ref>وسائل الشیعه، ج ۹، ص ۱۸۴.</ref> را گفتم، یعنی از او هم به عنوان ولی و امامم [[کمک]] خواستم، راه‌هایی را در مقابلم باز کرد. هر نعمتی که نصیب همه ما و [[بنده]] شده، از [[برکت]] یاری‌طلبیدن از [[امام زمان]]{{ع}} است. این را من به [[نوجوانان]] و [[جوانان]] منتقل می‌کنم. لحظه‌ای نباشد که از یاد امام‌شان غافل باشند»<ref>[[علی اصغر احمدی|احمدی، علی اصغر]]، [[شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان (مقاله)|شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص ۱۴۹-۱۵۳.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۱۶. آقای هرنجی (کارشناس ارشد فقه)؛}}
«منظور ما از [[منتظران]] مجموعه افرادی هستند که به [[امام]] [[مهدی منتظر]] {{ع}} و متولد شده و موجود بالفعل، زنده و [[غایب]] [[ایمان]] دارند. کسی که در میان ما در [[زمین]] پهناور [[خداوند]] [[پنهان]] از چشم [[مردم]] [[زندگی]] می‌‌کند.
[[پرونده:1100230.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[منصور هرنجی]]]]
::::::آقای '''[[منصور هرنجی]]'''، در کتاب ''«[[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«در بیان [[ویژگی‌های یاران حضرت مهدی]]{{ع}} از دو جهت باید تقسیم‌بندی صورت گیرد که به صورت مختصر مورد بررسی قرار می‌گیرد:
:::::*'''ویژگی‌های [[اعتقادی]] [[منتظران]]''': از [[ویژگی‌های یاران حضرت مهدی]]{{ع}} در [[عصر انتظار]] و بعد [[اعتقادی]] مسأله است که باید [[حافظ]] آن باشند که در چند نکته است<ref>ر.ک: [[ خورشید مغرب (کتاب)|خورشید مغرب]]، [[ چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]].</ref>:
:::::#'''[[خداجویی]] و [[توحید]] (معرفت‌الله)''': [[توحید]] و [[خداجویی]]، سر لوحه [[عقاید]] و [[ویژگی‌های یاران حضرت مهدی]]{{ع}} است. آنان باید [[خدا]] را به نحو مطلوبی شناخته و نمود [[جمال]] [[حق]] در [[روح]] و روان‌شان، جلوه خاصی داشته باشد و [[ایمان]] آنان [[خالص]] و [[ناب]] باشد و [[بهترین]] ثمره [[معرفت خدا]]، [[ایمان]] و [[عمل صالح]] در آنان است. منتظرانِ در [[انتظار]] [[حضور مهدی]]{{ع}} هستند، [[مهدی]]{{ع}} [[بنده]] [[خدا]]، [[خلیفه]] [[خدا]]، [[ولی خدا]] است، حیات و [[زندگی]] او و همه موجودات به دست خداست. بر این اساس [[مهدی]]{{ع}} را باید تحقق‌بخش [[دین خدا]] دانست، لذا [[منتظر]] [[حضرت]] باید بیش از همه و همه چیزش به سوی [[خدا]] باشد و باید او از ([[خدا]]) طالب [[ظهور]] آن [[حضرت]] باشد. [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: "مردانی که گویا دل‌هایشان [[پاره‌های آهن]] است... غبار [[تردید]] در [[ذات مقدس]] خدای، خاطرشان را نمی‌آلاید... همانند چراغ‌های فروزانند. گویا دل‌هایشان نورباران است. از [[ناخشنودی]] پروردگارشان [[هراس]] دارند. برای [[شهادت]] [[دعا]] می‌کنند و آرزومند کشته شدن در راه خدایند"<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸.</ref>.
:::::#'''[[نبوت]]''': از خصوصیات دیگر [[یاران]] [[حضرت]]، توجه به [[پیامبران]] و [[مکتب]] [[پیامبران]] و [[تجدید عهد]] با آنان است. [[منتظران]]، چشم به راه کسی هستند که اوصاف و آثار [[پیامبران]] در او گرد آمده است و وقتی بیاید آثار [[انبیاء]] را می‌توان در او دید. مثلاً اگر کسی می‌خواهد [[حضرت آدم]]، [[نوح]]، [[ابراهیم]]، [[موسی]]، [[عیسی]]، [[داوود]]، [[سلیمان]]، [[یوسف]] و.... و [[محمد]]{{صل}} را بیند می‌تواند آن را در [[حضرت مهدی]]{{ع}} ببینند. به سراسر [[جهان]] است. [[یاران]] [[حضرت]] باید بدانند که [[حضرت مهدی]]{{ع}} از [[اهل‌بیت]] [[پیامبر]]{{صل}}، [[فرزند فاطمه]]{{س}}، [[فرزند علی]]{{ع}} و [[حسین]]{{ع}} است. او دوازدهمین [[وصی]] و [[جانشین پیامبر]] است و وقتی ظاهر شود [[پرچم پیامبر]] در دست اوست و عمل‌کننده به [[سنت]] [[پیامبر اسلام]]{{صل}} می‌باشد.
:::::#'''[[قرآن]]''': ویژگی دیگری که [[منتظران]] باید به آن توجه داشته باشند، توجه به [[کتاب خدا]] و [[قرآن کریم]] است. او خواهد آمد تا [[زنده‌کننده]] [[احکام]] [[قرآن]]، این کتاب حیات‌بخش باشد. او [[زندگی]] و حیاتش به [[قرآن]] است. [[انسان]] [[منتظر]] باید این نکته را توجه نماید، که [[حضرت ولی عصر]]{{ع}} اجراکننده [[احکام]] [[قرآن]] است و این کتاب برنامه و دستورالعمل [[زندگی]] [[مردم]] می‌گردد. لذا توجه به [[قرآن کریم]] و بهره‌گیری از [[انوار]] تابان [[قرآن کریم]] یک اصل اساسی برای [[منتظران]] خواهد بود.
:::::#'''[[امامت]]''': از دیگر خصوصیات [[منتظران]] توجه به این نکته است که [[مهدی]]{{ع}} [[وصی]] [[صدیقین]] و خاتم [[ائمه طاهرین]] است و هر امامی از او سخن به میان آورده، او [[فرزند]] و یادگار و ادامه دهنده راه [[امامان]] قبل از خودش است. [[منتظران]] باید بدانند که [[حضرت مهدی]]{{ع}} قطب‌نمای حرکت در اقیانوس بزرگ هستی، مشعلِ راه حیات و [[تکلیف]] است. [[منتظران]] باید بدانند که [[لطف]] وجودی [[حضرت ولی عصر]]{{ع}} و [[انتظار ظهور]] او، بزرگترین تأکید بر اصل [[اعتقادی]] [[امامت]] و [[ولایت]] و [[رهبری]] می‌باشد. [[امام صادق]]{{ع}} در این خصوص فرموده است: "[[امام]] خود را بشناس! اگر [[امام]] را شناختی، چه [[ظهور]] زودتر اتفاق افتد یا دیرتر، به تو زیانی نمی‌رساند"<ref>الغیبه نعمانی به نقل از بحار، ج ۵۲، ص ۱۴۲.</ref>. حتی در [[حدیث]] است که اگر کسی در [[عصر غیبت]] راه [[امامان]] را بپیماید و از [[تعالیم]] و [[احکام]] آنان [[پیروی]] کند، در خط آنان قرار می‌گیرد و از [[دشمنان]] و [[مخالفان]] آنان کناره‌گیری می‌کند. [[امام سجاد]]{{ع}} می‌فرماید: "آنان به [[امامت مهدی]]{{ع}} [[اعتقاد]] [[راسخ]] دارند"<ref>منتخب الاثر، ص ۲۴۴، بحار، ج ۳۶، ص ۳۸۶.</ref>.
:::::#'''[[عدل]]''': مسأله [[عدل]] و [[دادگری]] برای [[منتظران]] [[حضرت]] یک اصل اساسی می‌باشد. [[انتظار ظهور]] [[مهدی]]{{ع}}  یعنی [[انتظار]] [[عدل]] است، [[عدل جهانی]]، [[عدل]] آفاق و انفس. [[حضرت مهدی]]{{ع}} تجسم اعلای [[حق]]، و تحقق والای [[عدل]] است. او جهانِ پر از بی‌داد و [[ظلم]] را از داد و [[عدل]] پر می‌سازد. [[انتظار]] برای [[منتظران]] یعنی چشم به امامی داشتن که چون بیاید [[جهان]] را از [[عدل و داد]] مملو می‌سازد. [[عدالت‌گستری]] و قسط‌آفرینی به عنوان شاخصه اصلی [[انقلاب مهدوی]] است. اگر همگان مشتاق [[ظهور]] آن [[حضرت]] هستیم اولین و مهم‌ترین کار آن اجرای تام و تمام [[قسط]] و [[عدل]] است. همه تلاش‌ها و زحماتی که در جهت تحقق یک [[نظام اسلامی]] می‌کنیم برای این است که در [[جامعه]] [[عدالت]] برقرار شود و همگان بتوانند از خیرات و نعمات [[اجتماعی]] بهره‌مند شودند و هرگز عده‌ای [[محروم]] و [[مظلوم]] در [[جامعه]] نباشند. در [[جامعه]] با [[قسط]] و [[عدالت]] است که همگان می‌توانند رشد کنند و به کمال مطلوب برسند و باید دانست که [[قسط]] و [[عدل]] یک مقدمه [[واجب]] برای کمال نهایی و [[حقیقی]] [[انسان]] است.
:::::#'''[[معاد]]''': از دیگر خصوصیات [[منتظران]] در [[عصر انتظار]]، [[اعتقاد]] به [[معاد]] و بازگشت [[انسان]] به نزد [[پروردگار]]، ورود به [[جهان]] پایدار و شروع [[زندگی]] اصلی است. [[انسان]] از هنگام [[احتضار]] (یعنی حاضر شدن [[مرگ]] و رسیدن مقدمات [[مرگ]]) در جریان حیات بعدی قرار می‌گیرد و [[جهان]] و عالم دیگر او آغاز می‌گردد. [[منتظران]] باید بدانند که با [[مرگ]] هست می‌شوند، از هستی ناقص و ناپایدار، به هستی [[خالص]] و کامل و پایدار منتقل می‌گردند. در امر [[انتظار]]، اصل [[اعتقادی]] بسیار مهم [[معاد]] و بازگشت مسئولانه به نزد [[پروردگار]]، همواره حضور دارد و این حضور سه جهت دارد:
:::::##[[مهدی]]{{ع}} در [[وقت ظهور]]، [[ستمگران]] را [[کیفر]] می‌دهد، و [[ظالمان]] را به سزای [[اعمال]] خود می‌رساند، و [[مؤمنان]] را [[عزیز]] می‌دارد.
:::::##در [[وقت ظهور مهدی]]{{ع}} عده‌ای از ناپاکان و پلیدان به [[جهان]] باز می‌گردند.
:::::##از [[نشانه‌های قیامت]]، آمدن [[حضرت مهدی]]{{ع}} است. یعنی قبل از [[قیامت]] [[مهدی]]{{ع}} خواهد آمد. او باید بیاید و [[حکومت عدل]] را برپا کند و بعد [[عمر]] [[جهان]] به سر آید و [[قیامت]] برپا گردد.
:::::*'''ویژگی‌های عملی [[منتظران]]''': [[منتظران]] علاوه بر [[حافظ]] بودن ویژگی‌ها و [[صفات ]] [[اعتقادی]] و نظری [[مکتب]]، باید [[حافظ]] ویژگی‌های عملی [[مکتب]] نیز باشند که در چند نکته اشاره می‌گردد:
:::::#'''[[بصیرت]] و [[آگاهی]]''': از ویژگی‌های همراهان [[حضرت ولی عصر]]{{ع}} داشتن چراغ [[بصیرت]] و [[شناخت]] مقصد می‌باشد. [[بصیرت]] و [[آگاهی]] راه را برای رونده راه [[آشکار]] و آسان می‌سازد. در وقت گرفتاری در سر دو راهی، راه را به او می‌نمایاند. [[منتظران]] با [[بصیر]]، از دوری راه، مأیوس و [[ناامید]] نمی‌گردند و در بحران‌ها کمرشان [[خم]] نمی‌گردد. پیچ و خم‌های [[زندگی]] و کژی‌ها، آنان را به [[بیراهه]] نمی‌کشاند. چراغی در مسیر دارند که بردبارانه آنها را به سوی آن راه می‌کشاند<ref>به نقل از خورشید مغرب، ص ۳۴۳.</ref>. [[منتظر]] با [[بصیرت]] از ورای همه موانع، پایان راه را می‌بیند و [[اسلام ناب]] را از [[اسلام]] متحجرانه تشخیص می‌دهد. [[یاران حضرت مهدی]]{{ع}} باید در [[بصیرت]]، [[درایت]] و [[خردمندی]] سرآمد همه باشند. در فتنه‌هایی که خیلی‌ها در آن باز می‌مانند، او هوشیارانه از آن می‌گذرند و راه می‌جویند و [[حق]] را از [[باطل]] می‌شناسند. [[بصیرت]] و [[آگاهی]] عمیق از [[هدف‌ها]] و راه‌ها و [[شناخت]] [[دوستان]] و [[دشمنان اسلام]]، سبب می‌شود که [[منتظران]] در احیای [[سنت]] و [[مبارزه]] با [[بدعت]] درنگ نکنند و در پی [[رسالت]] به همراه [[امام]] خود اسلحه بر می‌دارند و [[بت‌شکنی]] می‌کنند و پیرایه‌هایی که به اسم [[دین]] در ذهن‌ها جای گرفته و با گذشت زمان تقدس یافته‌اند نابود سازند و [[اسلام]] را در [[صفا]] و [[خلوص]] ابتدایی خود عرضه می‌دارند. [[امام علی]]{{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|لَا يَثْبُتُ عَلَيْهِ إِلَّا مَنْ قَوِيَ يَقِينُهُ وَ صَحَّتْ مَعْرِفَتُهُ}}<ref>مراجعه به نهج البلاغه فیض، خطبه ۸۶.</ref>. "بر [[امامت]] و [[عقیده]] به او [[استوار]] نمی‌ماند، مگر کسی که [[یقین]] او [[قوی]] و معرفتش درست باشد".
:::::#'''[[دین‌داری]]''': از خصوصیات یک [[انسان]] [[منتظر]]، [[دین‌داری]] و [[دیانت]] پیشگی اوست. یک [[انسان]] [[منتظر]] در [[عصر غیبت]] باید با مواظبت بیشتر به امر [[دین]] خود، و [[دین‌داری]] و صحت [[اعمال]] خود بپردازد و از هر گونه [[سستی]] و [[انحراف]] دوری گزیند و در کمترین [[انحراف]] باز گردد و در مسیر صحیح قرار گیرد و به امامش [[توسل]] جوید. چنانچه [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: "برای [[صاحب الامر]] غیبتی طولانی است، در این دوران هر کسی باید [[تقوی]] پیشه سازد، و به [[دین]] خود چنگ زند"<ref>طبسی، نجم‌الدین، چشم به حکومت مهدی{{ع}}، ص</ref>.
:::::#'''[[حافظان حدود الهی]]''': [[دین اسلام]]، [[دین]] مرزهاست و هر چیزی در آن حد و مرز و [[قانون]] دارد. [[واجبات]] و [[محرمات]] مرزهای [[دین]] خدایند. حرکت در این مرزها، حرکت در مسیر [[خدا]] و [[تجاوز]] از آن [[گمراهی]] و [[بیراهه]] است. [[یاران مهدی]]{{ع}} مرزبان [[دین خدا]] و [[حافظان حدود الهی]] می‌باشند. در اجرای فرمان‌های [[حق]]، سخت و پیگیر و استوارند و در انجام دستورها و وظیفه‌ها، دستخوش احساسات و دوستی‌های بی‌مورد واقع نمی‌شوند. [[قدرت]] [[وحشت]] آنان را [[مغرور]] نمی‌کند و سنگدلی [[دشمنان]]، ایشان را به [[افراط]] نمی‌کشاند. [[جنگ‌های مهیب]] و دشواری‌های [[نبرد]]، آنان را در [[عبادت]] سهل‌انگار نمی‌کند و تهیدستی ایشان را به مال‌اندوزی و [[تجاوز]] وانمی‌دارد. [[حضرت علی]]{{ع}} در این خصوص می‌فرماید: "[[یاران]] با این شرایط با امام‌شان [[بیعت]] می‌کنند که دست [[پاک]] باشند و پاکدامن و زبان [[دشنام]] نگشایند و [[خون]] کس، به ناحق نریزند. به سکونت گاه [[مردم]] [[هجوم]] نبرند و کسی را به ناحق نیازارند. بر مرکب‌های ممتاز سوار نشوند و لباس‌های فاخر نپوشند. مسجدی را خراب نکنند و بر [[مردم]] راه نبندند. به [[یتیم]] [[ستم]] روا ندارند و راهی را [[ناامن]] نکنند، شعبده‌باز نبوده و شراب ننوشند. در [[امانت]] [[خیانت]] نکرده و پیمان‌شکن نباشند. [[احتکار]] نکنند و پناهنده را نکشند، فراریان را دنبال نکرده، مجروح را نکشند. ساده [[زندگی]] کنند و در [[راه خدا]] [[شایستگی]] [[جهاد]] کنند. [[امام]] نیز [[متعهد]] می‌شود بسان همراهان [[زندگی]] کند. دربان و [[حاجب]] برای خود نگیرد. به اندک قانع باشد و به [[یاری]] [[خدا]] در راه استقرار [[عدالت]] بکوشد و [[خدا]] را به [[شایستگی]] [[عبادت]] کند"<ref>الغیبة، نعمانی، به نقل از بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۳۵. </ref>. اگر [[منتظران]] [[حضرت]] با [[فضیلت]] و وظیفه‌شناس باشند، [[مردم]] نیز [[حرمت]] [[دین]] را نگه می‌دارند و راه [[عدالت]] [[گشایش]] می‌یابد و قطعاً [[پیروزی]] [[حق]] و [[شکست]] [[باطل]] در گرو [[تعهد]] و پایمردی پرچمداران آن است.
:::::#'''پارسا بودن''': یک انسانِ منتظرِ حکومتِ علی‌وارِ [[حضرت مهدی موعود]]{{ع}}، علاوه بر [[دین‌داری]] و [[تقوی]]، باید پارسا باشد و خود را چنان که آن [[پیشوا]] [[دوست]] دارد، بسازد و بدارد. به او و [[یاران]] او شباهت داشته باشد. تا در جمع [[یاران]] او محسوب گردد. چنانچه [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: "هر کس خوش دارد، در شمار [[اصحاب قائم]] باشد، باید چشم به راه باشد، و [[پارسایی]] پیشه گیرد و [[کردار]] باورع داشته باشد"<ref>الملاحم و الفتن، ص ۱۴۹، به نقل از چشم به راه مهدی، ص ۳۷۶ – ۳۷۷.</ref>. همچنین [[امام محمد باقر]]{{ع}} می‌فرماید: "[[تقوی]] پیشه سازید، و بار سنگین [[انتظار]] را به [[کمک]] [[ورع]] و [[پارسایی]] به منزل رسانید و با کوشش بسیار در [[عبادت]] و [[اطاعت خدا]] باشید. هر یک از شما [[دینداران]] هنگامی [[غرق]] [[شادمانی]] می‌شوید که به آستانه ورود به [[جهان]] دیگر پا نهید و دوره [[دنیا]] را سپری کنید. آنجا چشمانتان به [[نعمت الهی]]، و [[کرامت]] خدایی و [[بهشت]] جاودانی روشن می‌گردد. آنجاست که همه اندوه‌ها از میان می‌رود و آنجاست که می‌بیند راهی که شما پیموده‌اید [[حق]] بوده است و راهی که [[مخالفان]] شما پیموده‌اند [[باطل]]..."..
:::::#'''[[شجاعت]] و [[آمادگی]]''': [[یاران حضرت مهدی]]، دلیر و جنگاور میدان‌های [[نبرد]] می‌باشند. آنان دل‌هایی چون پولاد دارند و از انبوه [[دشمن]] هراسی به [[دل]] راه نمی‌دهند. [[انسان]] [[منتظر]] یک [[قیام]] بزرگ، یک [[انقلاب خونین]]، یک درگیری [[عظیم]] جهانی، باید [[آمادگی]] کامل [[نظامی]] داشته باشد. [[یاران حضرت مهدی]]{{ع}} [[ایمان]] به [[هدف]]، همه وجودشان را تسخیر کرده و [[عشق]] به [[خاندان پیامبر]]{{صل}} به بازوان‌شان [[قوت]] و [[توان]] بخشیده است. [[اراده]] جنگیدن، سرشار از شجاعتی بی‌همانند، آنان را به رزمگاه می‌کشاند. [[عشق]] به [[شهادت]] سراپای وجودشان را به خود جذب کرده است، [[عزت]] [[نفس]] و بلندی [[همت]]، آنان را از کوه بلند پایه‌تر کرده و هیبت‌شان را در سینه ستم‌کاران دو چندان. آنان غیر مردانند و آدم‌های ترسو و [[زبون]] را در جمع‌شان راهی نیست. [[منتظران]] [[مسلمان]] باید همیشه [[آمادگی نظامی]] و نیروی سلحشوری داشته باشند. تا به هنگام طلوع [[حق]]، به صف پیکارگران، رکاب [[مهدی]]{{ع}} بپیوندند و در آن [[نبرد]] بزرگ [[حق]] و [[باطل]]، [[حماسه]] بیافریند و حضوری فعال داشته باشند. [[امام صادق]]{{ع}} در [[تعلیم]] [[منتظران]] دستوری صادر می‌فرماید که این‌گونه است: {{متن حدیث| لَيُعِدَّنَّ أَحَدُكُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً... }}. "هر یک از شما برای [[خروج قائم]] اسلحه تهیه کنید، اگرچه یک نیزه. چون وقتی [[خداوند]] ببیند کسی به [[نیت]] [[یاری]] [[مهدی]] اسلحه تهیه کرده است، [[امید]] است [[عمر]] او را دراز کند تا [[ظهور]] را [[درک]] نماید و از [[یاوران مهدی]] باشد"<ref>الغیبه، نعمانی، نقل از بحار، ج ۵۲، ص ۱۴۰.</ref>. [[امام سجاد]]{{ع}} می‌فرماید: "دل‌های [[یاران مهدی]]{{ع}} چون [[پاره‌های آهن]] شده است"<ref>بحارالانوار، ج ۲، ص ۳۶۶، به نقل از خورشید مغرب، ص ۳۵۱.</ref>.
:::::#'''[[عبادت]] و [[بندگی]]''': [[یاران مهدی]]{{ع}} مردان [[عبادت]] و [[نیایش]] می‌باشند؛ آنان [[شیران روز]] و زاهدان شبند. البته نه [[عبادت]] عادت‌گونه و یا [[عبادت]] تاجر پیشه‌گان و یا [[عبادت]] عبدگونه، بلکه عبادتی عارفانه و پاکبازانه و عاشقانه، پیوند [[روح]] با [[ابدیت]]، [[بهترین]] پیوند در برابر [[خالق]] هستی. [[عبادت]] و [[نیایش]] آنان پرجوش و خروش و در نهایت [[سیر و سلوک]] است. [[روح]] [[بندگی]] و [[راز]] و [[نیاز]] با جان‌شان در هم آمیخته، و همواره خود را در محضر [[خدا]] می‌بینند و لحظه‌ای از یاد او غافل نیستند. [[پیامبر اسلام]]{{صل}} در این باره می‌فرماید: "آنان در طریق [[عبودیت]] اهل [[جدیت]] و تلاش‌اند"<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۶.</ref>. "مردانی که سبک خوابند و در [[نماز]]، بسان [[زنبور عسل]]، زمزمه‌کنان"<ref>بحارالانوار، ج ۳۶، ص ۲۰۷.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: "[[یاران مهدی]]{{ع}} در [[دل]] شب از [[خشیت]] [[خدا]] ناله‌هایی دارند، مانند ناله‌های مادران پسر مرده"<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸.</ref>. آنان با [[تضرع]] و عبادت‌شان در سفر و حضر هیچ وقت [[هدف]] را فراموش نمی‌کنند و با [[پیروزی]] پی در پی هیچ وقت [[مغرور]] نگشته و آن را از جانب [[خدا]] می‌دانند.
:::::#'''فرمانبرداری''': [[یاران مهدی]]{{ع}}، [[عاشقان]] مولای خود و پاکباز راه او می‌باشند؛ و چون [[بندگان]] از او [[فرمان]] ببرند؛ و در انجام [[دستور]] از او پیشی نمی‌گیرند چنانچه [[پیامبر اسلام]]{{صل}} که فرمودند: {{متن حدیث|كَدَّادُونَ مُجِدُّونَ فِي طَاعَتِهِ}}. "تلاش‌گر و کوشا در [[پیروی]] از اویند"<ref>یوم الخلاص، ص ۲۲۴.</ref>. [[یاران مهدی]]{{ع}} به خاطر [[عشق]] و علاقه قلبی به [[حضرت مهدی]]{{ع}} فرمانبر او هستند. و مثل پروانه، به دور شمع وجودش در گردشند. [[جاذبه]] سازنده و پر قدرتش آنان را مجذوب کرده است. [[حضرت]] را بیش از [[حد ]] [[دوست]] می‌دارند و [[پیروی]] از او را بدون قید و شرط بر خود لازم می‌شمارند. [[امام]] [[حسن عسگری]]{{ع}} در سخنانی در آخرین روزهای [[عمر]] خود به فرزندش فرمود که [[یاران]] [[مخلص]] [[مهدی]]{{ع}} این‌گونه می‌باشند: "روزی را می‌بینم که پرچم‌های زرد و سفید در کنار [[کعبه]]، به اهتزار درآمده، دست‌ها برای [[بیعت]] تو، پی در پی صف کشیده‌اند. [[دوستان]] باصفا، [[کارها]] را چنان با [[نظم]] و ترتیب در آورده‌اند که همچون دانه‌های دُر گرانبها که در رشته‌ای قرار گیرند، شمع وجودت را احاطه کرده‌اند و دست‌های‌شان برای [[بیعت]] با تو، در کنار حجرالاسود به هم می‌خورد، قدمی به آستانه‌ات گرد آیند که [[خداوند]] آنها را از سرشتی [[پاکیزه]] و گرانبها آفریده شده است. دل‌هایشان از آلودگی [[نفاق]] و [[پلیدی]] شقایق [[پاکیزه]]، به [[فرمان‌های الهی]] فروتند و دل‌های‌شان از [[کینه]] و [[دشمنی]] پیراسته، رخسارشان برای پذیرش [[حق]] آماده است و سیمای‌شان با [[نور]] [[فضل]] و کمال آراسته، [[آیین حق]] را می‌پرستند و از [[اهل حق]] [[پیروی]] می‌کنند"<ref>عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، ج ۱، ص ۶۳.</ref>.
:::::#'''[[ایثار]] و [[مواسات]]''': از [[ویژگی‌های یاران حضرت مهدی]]{{ع}}، [[ایثار]] و [[مواسات]] است. [[وحدت]] مقصد و اخلاصِ [[نیت]]، دل‌هایشان را با هم پیوند داده و بار و غمخوار یکدیگرند. آنان برای دیگران خود را به [[رنج]] و [[سختی]] می‌اندازند و در بهره‌گیری از زیبایی‌های [[زندگی]] دیگران را بر خود مقدم می‌دارند. آنان [[دوستان]] همدل و رازند، با [[لطف]] و صفایند، دوستی‌شان چنان محکم است که گویا [[برادران]] تنی‌اند.
:::::#'''تقید مکتبی داشتن''': از [[ویژگی‌های یاران حضرت مهدی]]{{ع}} تقید دقیق آنان به [[مکتب]] و خط مکتبی است. با [[دوستان]] [[خدا]] [[دوست]] ([[تولی]]) و با [[دشمنان]] [[خدا]] [[دشمن]] ([[تبری]]) می‌باشند. پیرو عاشقانه [[حق]] و [[رهبر]] [[حق]] می‌باشند؛ و مخالف [[حقیقی]] [[دشمنان]] و [[پیروان]] آنها می‌باشند. [[شعار]] "پیرو آل محمدم{{صل}} و رهسپار [[دین]] حقم" از [[شعار]] مهم [[شیعه]] است که در طول [[تاریخ]] به خاطر آن آوارگی‌ها، تبعیدها، زندان‌ها، [[خون]] دادن‌ها، و... [[تحمل]] کرده است. چنانچه [[سعدی]] [[شیراز]] این مطلب را در قالب این [[شعر]] سروده است.
:::::#'''[[زهد]] و [[ساده‌زیستی]]''': زینت [[کارگزاران]] [[حضرت مهدی]]{{ع}}، [[زهد]] و [[ساده‌زیستی]] می‌باشد. [[آرمان]] [[یاران مهدی]]{{ع}} رساندن [[جامعه]] به قله رفیع [[توحید]] و [[عدالت]] است و خوش کامی و [[نیک‌بختی]] را در [[آرامش]] دیگران می‌جویند. آنان غذای‌شان ساده و لباس‌شان بی‌پیرایه است. [[زندگی]] آنان از معیشت درویشان فراتر نمی‌رود. با دردهای [[جامعه]] آشنا و رنج‌های [[بشریت]] را منعکس کننده‌اند. آنان نمی‌توانند تن به [[آسایش]] و شادکامی بدهند و از احوال دیگران غافل شوند و خود را [[مصلح]] بدانند. آنان پشتوانه بینوایان بوده و [[تواضع]] و [[فروتنی]] را پیشه خود می‌سازند و در ناگواری‌های روزگار شریک آنان می‌باشند، تا این که [[مردم]] از آنان [[الگو]] گیرند. [[امام صادق]]{{ع}} در برابر پافشاری [[دوستان]] برای [[قیام]] و شتاب در [[خروج قائم]] فرمود: {{متن حدیث|مَا تَسْتَعْجِلُونَ بِخُرُوجِ الْقَائِمِ فَوَ اللَّهِ مَا لِبَاسُهُ إِلَّا الْغَلِيظُ وَ لَا طَعَامُهُ إِلَّا الْجَشِبُ وَ مَا هُوَ إِلَّا السَّيْفُ وَ الْمَوْتُ تَحْتَ ظِلِّ السَّيْفِ}}<ref>الغیبه، شیخ طوسی به نقل از بحار، ج ۵۲، ص ۱۳۰.</ref>. "چرا در [[خروج قائم]] شتاب می‌ورزید، به [[خدا]] [[سوگند]]، لباسش درشت و غذایش ناچیز است. [[زندگی]] در [[حکومت]] او، جنگیدن است و [[مرگ]] در سایه [[شمشیر]]".
:::::#'''[[نظم]] و [[انضباط]]''': [[یاران امام زمان]]{{ع}} باید دارای [[نظم]] و تشکیلاتی مناسب با [[حکومت جهانی]] [[حضرت]] باشند. [[نظم]] در [[زندگی]] و کار، از ارزش‌های انسانی و از رموز موفقیت و [[پیروزی]] است. انسانی موفق است که در زندگی‌اش برنامه داشته باشد و بر اساس اصولی مشخص در حرکت باشد. همان‌گونه که [[پیامبر اسلام]]{{صل}} نمونه [[نظم]] و [[انضباط]] بود و برای همه امورات [[زندگی]] اوقاتی خاص اختصاص داده بود. [[پیروان]] او نیز باید این‌گونه باشند. یکی از [[فرزندان پیامبر]] [[حضرت]] [[امام خمینی]] بود که از شاخصه‌های [[زندگی]] او [[نظم]] در کار بود، حتی به گونه‌ای منظم فعالیت می‌نمودند که بعضی از [[نزدیکان]] او می‌گفتند ساعت خود را با کارهای او تنظیم می‌کنند. [[یاران حضرت مهدی]]{{ع}} باید در انجام [[کارها]] سازماندهی داشته باشند و در [[بیعت با امام]] و [[دعوت]] به [[قیام]] و [[جهاد]] [[دشمن]] هماهنگی عمل کنند. [[حضرت علی]]{{ع}} در توصیف آنان می‌فرماید: {{متن حدیث|كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَيْهِمْ وَ الزِّيُّ وَاحِدٌ، وَ الْقَدُّ وَاحِدٌ، وَ الْحُسْنُ وَاحِدٌ، وَ الْجَمَالُ وَاحِدٌ، وَ اللِّبَاسُ وَاحِدٌ}}<ref>الملاحم و الفتن، ص ۱۴۸، به نقل از چشم به راه مهدی، ص ۳۸۴.</ref>. "گویا آنان را می‌نگرم، زی و همتی یکسان، قد و قامتی برابر، در [[جمال]] و [[برازندگی]]، همانند و هم لباسند".
:::::#'''[[امر به معروف و نهی از منکر]]''': از صفات و ویژگی‌های عمده [[یاران حضرت مهدی]]{{ع}}، [[امر به معروف و نهی از منکر]] کردن آنهاست. با این دو عمل است که [[احکام]] و فرایض [[دینی]] برقرار می‌ماند، و [[جامعه دینی]] از [[انحراف]] رهایی می‌یابد و قطعاً [[رضایت]] و [[خشنودی]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} در آن است که "معروف" عملی شود، و "منکر" ترک گردد. البته بزرگترین امر و نهی‌کننده در روزگار [[ظهور]]، خود [[حضرت مهدی]]{{ع}} است و قطعاً [[جامعه منتظر]] او باید به نحو مطلوبی در انجام این فریضه [[اقدام]] لازمه را انجام دهد.
:::::#'''[[انصاف]] به [[اخلاق]] [[اسلامی]]''': [[جامعه منتظر]] [[حضور مهدی]]{{ع}} جامعه‌ای [[اسلامی]] است و وجه تمایز یک [[جامعه اسلامی]] از غیراسلامی، [[اخلاق]] [[نورانی]] [[اسلام]] است. [[انسان]] [[منتظر]] باید منصف به [[اخلاق]] و [[فضایل]] [[اسلامی]] باشد. [[امام صادق]]{{ع}} در این خصوص می‌فرماید: "هرکس خوش دارد، در شمار [[اصحاب قائم]] باشد، باید در [[عصر انتظار]]، [[مظهر]] [[[اخلاق نیک]] [[اسلامی]] باشد، چنین کسی اگر پیش از [[قیام قائم]] در گذرد، [[پاداش]] او مانند کسانی باشد که [[قائم]] را [[درک]] کنند و به حضور او برسند. پس بکوشید، بکوشید و در حال [[انتظار]] ظهورش بسر برید. این گوارا [[باد]] بر شما، ای گروهی که [[رحمت خدا]] شامل حال شماست"<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۰، به نقل از خورشید مغرب، ص ۳۵۰ – ۳۴۹.</ref>. [[شیعه]] باید در [[عصر غیبت]] با [[انسانیت]]، و [[اخلاق]] محمدی{{صل}} و صفات [[علوی]]، و [[فضایل]] [[جعفری]]، همواره زینت و آبروی [[ائمه طاهرین]] باشد نه مایه ننگ آنان، و این نکته در [[عصر غیبت]] ضروری‌تر است.
:::::#'''[[شهادت‌طلبی]]''': [[امام صادق]]{{ع}} در این باره می‌فرماید: "[[یاران مهدی]]{{ع}} [[آرزو]] می‌کنند که در [[راه خدا]] به [[شهادت]] برسند"<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸. </ref>»<ref>[[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۱۷. آقای موسوی؛}}
این افراد در زمان [[پیامبر]] حضور نداشتند و او را ندیدند و [[حجت]] نیز از ایشان [[پنهان]] است؛ اما آنها با سیاهی مرکب روی کاغذ سفید [[ایمان]] آوردند یعنی با [[روایات]] و سخنانی که [[بشارت]] [[مهدی]] را داده‌اند؛ همچنین به [[اصول اسلام]] و ارکان و [[فروع]] آن [[ایمان]] آوردند و در [[انتظار امام]] [[غایب]] خود هستند که نام، صفات و نشانه‌های مشخص دارد؛ در دوره [[غیبت طولانی]] او صبوری می‌‌کنند و به [[علت]] ایمان‌شان به [[غیب]] بر [[محبت]] و [[ولایت]] او باقی و به [[عدالت]] او علاقه‌مند هستند. همانا ایشان کسانی هستند که [[خداوند]] در کتاب خود آنها را توصیف کرده است هنگامی که فرمود: {{متن قرآن|هُدًى لِلْمُتَّقِينَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ...}}»<ref>«... رهنمودی برای پرهیزگاران است همان کسانی که «غیب» را باور دارند» سوره بقره، آیه ۲-۳.</ref>.<ref>ینابیع الموده، قندوزی، ج۳، ص۱۰۱؛ المحجة فیما نزل فی القائم الحجة، فقیه بزرگ بحرین علامه سید هاشم توبلانی، ص۱۶-۱۷.</ref>.<ref>[[یوسف مدن]]، [[روان‌شناسی انتظار ۱ (کتاب)|روان‌شناسی انتظار]]، ص ۱۷۰.</ref>
[[پرونده:11121.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[سید علی موسوی]]]]
}}
::::::آقای '''[[سید علی موسوی]]'''، در مقاله ''«[[فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن (مقاله)|فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن]]»'' در این‌باره گفته است:
{{پاسخ پرسش
:::::*«'''[[ثبات]] قدم و [[اعتقاد]] [[راسخ]]''': از [[ویژگی‌های منتظران]] واقعی ویژگی [[ثبات]] قدم آنان بر [[ولایت]] است. [[منتظران حقیقی]] در [[زمان غیبت]] به لحاظ [[اعتقادی]] و عملی‌ به ویژگی‌های ممتازی در [[روایات]] توصیف شده‌اند، به گونه‌ای که آنان در اوج [[اعتقادات]] [[دینی]] قرار داشته و [[ثبات]] قدم آنها بر [[ولایت]] و [[اهل بیت]] مثال زدنی است. در‌ روایتی‌، [[پیامبر اکرم]] به [[حضرت علی]] درباره [[اعتقادات]] [[منتظران واقعی]] می‌فرماید: {{متن حدیث|يَا عَلِيُّ وَ اعْلَمْ أَنَّ أَعْظَمَ النَّاسِ يَقِيناً، قَوْمٌ يَكُونُونَ فِي آخِرِ الزَّمَانِ لَمْ يَلْحَقُوا النَّبِيَّ وَ حُجِبَ عَنْهُمُ الْحُجَّةُ فَآمَنُوا بِسَوَادٍ فِي بَيَاضٍ}}<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۵.</ref>؛ [[یا علی]]! بدان باعظمت‌ترین [[انسان‌ها]] به لحاظ [[یقین]] کسانی هستند که در [[آخرالزمان]] می‌آیند که‌ پیامبری‌ ندیده‌اند و [[حجت]] از آنها‌ غایب‌ است. آنان به سیاهی‌های روی سفیدی (نوشته‌های [[قرآن]] و [[حدیث]]) [[ایمان]] می‌آورند. در این [[حدیث شریف]]، [[منتظران]] [[زمان غیبت]] در اوج [[یقین]] در مقایسه‌ با‌ همه [[انسان‌ها]] قرار‌ دارند‌. این در حالی است که [[پیامبر]] را ندیده‌اند و امام‌شان نیز در پس پرده [[غیبت]] به سر می‌برد، و تنها چیزی که در اختیارشان است احادیثی است که از حجج‌ الهی‌ به جا مانده است.
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۹. خانم طاووسی؛
:::::*'''[[برتری]] در [[ایمان]]''': دومین ویژگی [[منتظران]] واقعی‌ برتری‌ آنان‌ در [[ایمان]] است. در [[حدیثی]] دیگر، [[پیامبر اکرم]] [[منتظران]] در [[زمان غیبت]] را [[برادران]] خود نامیده و [[آرزوی دیدار]] ‌‌آنان‌ را کرده است، عنوانی که بسیار حایز اهمیت است و موجب شد که [[اصحاب]] آن‌ حضرت‌ به این عنوان [[غبطه]] بخورند و بگویند: "یا [[رسول الله]]! مگر ما [[برادر]] شما نیستیم". و حضرت‌ بفرماید: "شما [[اصحاب]] من هستید ولی برادرانم کسانی‌اند که در [[آخرالزمان]] در حالی‌ که مرا ندیده‌اند به‌ من [[ایمان]] آورده‌اند"<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۴؛ صفار، بصائرالدرجات، ج ١، ص ٨۴.</ref>. در این فرمایش [[پیامبر اکرم]]، [[برتری]] ایمانی [[منتظران]] بر [[اصحاب]] خود آن [[حضرت]] کاملاً مشهود است.
| تصویر = 1100130.jpg
:::::*'''نقش [[هدایت‌گری]] [[منتظران]]''': مطلب دیگر‌ [[ثبات]] قدم [[منتظران]] در اعتقادات‌شان، به خصوص به [[ولایت]] [[اهل بیت]] در [[زمان غیبت]] می‌باشد. این امر به حدی دشوار است که به بالا رفتن از درخت پر از تیغ‌ در‌ شب تاریک و یا [[آتش]] در دست گرفتن [[تشبیه]] شده است: {{متن حدیث| لَأَحَدُهُمْ أَشَدُّ بَقِيَّةً عَلَى دِينِهِ مِنْ خَرْطِ الْقَتَادِ فِي اللَّيْلَةِ الظَّلْمَاءِ أَوْ كَالْقَابِضِ عَلَى جَمْرِ الْغَضَا أُولَئِكَ مَصَابِيحُ الدُّجَى يُنْجِيهِمُ اللَّهُ مِنْ كُلِّ فِتْنَةٍ غَبْرَاءَ مُظْلِمَةٍ}}<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۴.</ref>؛ در این [[حدیث شریف]] به یکی دیگر از [[ویژگی‌های منتظران]] اشاره شده است که آنان چراغ‌های [[هدایت]] در ظلمات‌ و تاریکی‌اند‌. به عبارت دیگر، آنان همچون مشعلی فروزان در زمان غیبت‌اند که باعث [[هدایت]] دیگران می‌شوند»<ref>[[سید علی موسوی|موسوی، سید علی]]، [[فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن (مقاله)|فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن]]، ص ۲۳۲.</ref>.
| پاسخ‌دهنده = سکینه طاووسی
{{پایان جمع شدن}}
| پاسخ = سرکار خانم '''[[سکینه طاووسی]]'''، در کتاب ''«[[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]»'' در این‌باره گفته‌ است:


{{جمع شدن|۱۸. آقای یوسف مدن؛}}
«ایجاد حالت [[انتظار]] در [[انسان]] و [[منتظر]] نامیده شدن او، مستلزم تحقق مقدماتی است که با فراهم شدن آنها [[انتظار]] حاصل شدنی است و فرد به عنوان [[منتظر حقیقی]] شناخته می‌‌شود. مهم‌ترین مقدمات چهار عامل ذیل هستند:
[[پرونده:14168595.jpg||بندانگشتی|right|100px|[[یوسف مدن]]]]
# [[یقین]] به [[ظهور]] حضرت: هر [[قدر]] [[علم]] و [[یقین]] شخص به [[ظهور امام]] {{ع}} عمیق‌تر باشد، انتظارش نسبت به آن بیشتر است و با وجود [[شک]] در اصل وقوع و یا [[سست]] بودن [[عقیده]] نسبت به [[ظهور]]، [[انتظار]] هم به صفر نزدیک‌تر می‌‌شود؛ زیرا [[یقین]] [[قوی]] و محکم در مورد این مسأله ارتباطی مستقیم با [[اعتقاد]] فرد به [[وعده‌های قرآن]] و [[سنت]] داشته و وجود [[عقیده]] [[راسخ]] بر شدت [[انتظار]] می‌‌افزاید
::::::آقای '''[[یوسف مدن]]'''، در کتاب ''«[[روان‌شناسی انتظار ۱ (کتاب)|روان‌شناسی انتظار]]»'' در این‌باره گفته است:
# نزدیک دانستن امر [[ظهور]]: [[یقین]] داشتن [[انسان]] به اصل [[ظهور]] کافی نیست؛ بلکه اگر وقوع آن را در آینده‌ای نزدیک ببیند، [[انتظار]] بیشتر شده و تا در [[احادیث اهل بیت]] {{عم}} آمده امر [[ظهور]] را دور نپندارید، تا [[انتظار]] شدیدتر شود. اینکه [[امام صادق]] {{ع}} فرموده‌اند: "آنها ([[کافران]] و ناباوران) [[ظهور امام]] را دور می‌‌بینند ولی ما آن را نزدیک می‌‌بینیم"<ref>بحارالانوار، ج ۹۹، ب ۷، ص ۱۱۲، ح ۲: قال الصادق {{ع}}: {{متن قرآن|إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيدًا * وَنَرَاهُ قَرِيبًا}} آنان آن (روز) را دور می‌بینند * و ما آن را نزدیک می‌بینیم» سوره معارج، آیه ۶-۷.</ref>. برای تشدید حالت [[انتظار]] در [[مؤمنان]] است هر چند که زودتر دانستن امر [[ظهور]] با "[[استعجال]]" که امر مذموم شمرده شده متفاوت است.
::::::«منظور ما از [[منتظران]] مجموعه افرادی هستند که به [[امام]] [[مهدی منتظر]]{{ع}} و متولد شده و موجود بالفعل، زنده و [[غایب]] [[ایمان]] دارند. کسی که در میان ما در [[زمین]] پهناور [[خداوند]] [[پنهان]] از چشم [[مردم]] [[زندگی]] می‌‌کند.
# [[دوست]] داشتن [[ظهور امام]] {{ع}}: فرد [[معتقد]] به [[ظهور امام]]، هر مقدار [[ظهور]] [[موعود]] را [[دوست]] داشته باشد، بر شدت انتظارش افزوده شده و برای [[ظهور]] لحظه شماری می‌‌کند؛ زیرا که تصویر روشنی از [[زمان ظهور]] دارد.
::::::این افراد در زمان [[پیامبر]] حضور نداشتند و او را ندیدند و [[حجت]] نیز از ایشان [[پنهان]] است؛ اما آنها با سیاهی مرکب روی کاغذ سفید [[ایمان]] آوردند یعنی با [[روایات]] و سخنانی که [[بشارت]] [[مهدی]] را داده‌اند؛ همچنین به [[اصول اسلام]] و ارکان و [[فروع]] آن [[ایمان]] آوردند و در [[انتظار امام]] [[غایب]] خود هستند که نام، صفات و نشانه‌های مشخص دارد؛ در دوره [[غیبت طولانی]] او صبوری می‌‌کنند و به [[علت]] ایمان‌شان به [[غیب]] بر [[محبت]] و [[ولایت]] او [[باقی]] و به [[عدالت]] او علاقه‌مند هستند. همانا ایشان کسانی هستند که [[خداوند]] در کتاب خود آنها را توصیف کرده است هنگامی که فرمود: {{متن قرآن|هُدًى لِلْمُتَّقِينَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ...}}<ref>«... رهنمودی برای پرهیزگاران است همان کسانی که «غیب» را باور دارند» سوره بقره، آیه ۲-۳.</ref><ref>ینابیع الموده، قندوزی، ج۳، ص۱۰۱؛ المحجة فیما نزل فی القائم الحجة، فقیه بزرگ بحرین علامه سید هاشم توبلانی، ص۱۶-۱۷.</ref>»<ref>[[یوسف مدن]]، [[روان‌شناسی انتظار ۱ (کتاب)|روان‌شناسی انتظار]]، ص ۱۷۰.</ref>.
# [[دوست]] داشتن [[مهدی موعود]] {{ع}}: با وجود علاقه، [[محبت]] و دلبستگی فراوان درون فرد [[معتقد]] نسبت به [[امام]]، انتظارش نسبت به [[ظهور]] آن حضرت شدیدتر خواهد بود.
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۱۹. خانم طاووسی؛}}
عوامل یاد شده باعث ایجاد حالت [[انتظار]] در فرد بوده و نبود و یا کمبود این عوامل در [[ضعف]] [[انتظار]] مؤثر است و فرد [[مقید]] به [[انجام وظیفه]] [[انتظار]]، با تقویت این مقدمات به عنوان یک [[منتظر واقعی]] محسوب می‌‌شود»<ref>[[سکینه طاووسی|طاووسی، سکینه]]، [[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]، ص ۲۱-۲۲.</ref>.
[[پرونده:1100130.jpg|100px|right|بندانگشتی|]]
}}
::::::سرکار خانم '''[[سکینه طاووسی]]'''، در کتاب ''«[[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
{{پاسخ پرسش
::::::«ایجاد حالت [[انتظار]] در [[انسان]] و [[منتظر]] نامیده شدن او، مستلزم تحقق مقدماتی است که با فراهم شدن آنها [[انتظار]] حاصل شدنی است و فرد به عنوان [[منتظر حقیقی]] شناخته می‌‌شود. مهم‌ترین مقدمات چهار عامل ذیل هستند:
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۲۰. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛
:::::#[[یقین]] به [[ظهور]] [[حضرت]]: هر [[قدر]] [[علم]] و [[یقین]] شخص به [[ظهور امام]]{{ع}} عمیق‌تر باشد، انتظارش نسبت به آن بیشتر است و با وجود [[شک]] در اصل وقوع و یا [[سست]] بودن [[عقیده]] نسبت به [[ظهور]]، [[انتظار]] هم به صفر نزدیک‌تر می‌‌شود؛ زیرا [[یقین]] [[قوی]] و محکم در مورد این مسأله ارتباطی مستقیم با [[اعتقاد]] فرد به [[وعده‌های قرآن]] و [[سنت]] داشته و وجود [[عقیده]] [[راسخ]] بر شدت [[انتظار]] می‌‌افزاید
| تصویر = 1368303.jpg
:::::#نزدیک دانستن امر [[ظهور]]: [[یقین]] داشتن [[انسان]] به اصل [[ظهور]] کافی نیست؛ بلکه اگر وقوع آن را در آینده‌ای نزدیک ببیند، [[انتظار]] بیشتر شده و تا در [[احادیث اهل بیت]]{{عم}} آمده امر [[ظهور]] را دور نپندارید، تا [[انتظار]] شدیدتر شود. اینکه [[امام صادق]]{{ع}} فرموده‌اند: "آنها ([[کافران]] و ناباوران) [[ظهور امام]] را دور می‌‌بینند ولی ما آن را نزدیک می‌‌بینیم"<ref>بحارالانوار، ج ۹۹، ب ۷، ص ۱۱۲، ح ۲: قال الصادق{{ع}}: {{متن قرآن|إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيدًا * وَنَرَاهُ قَرِيبًا}} آنان آن (روز) را دور می‌بینند * و ما آن را نزدیک می‌بینیم» سوره معارج، آیه ۶-۷.</ref>. برای تشدید حالت [[انتظار]] در [[مؤمنان]] است هر چند که زودتر دانستن امر [[ظهور]] با "[[استعجال]]" که امر مذموم شمرده شده متفاوت است.
| پاسخ‌دهنده = پژوهشگران مؤسسه آینده روشن
:::::#[[دوست]] داشتن [[ظهور امام]]{{ع}}: فرد [[معتقد]] به [[ظهور امام]]، هر مقدار [[ظهور]] [[موعود]] را [[دوست]] داشته باشد، بر شدت انتظارش افزوده شده و برای [[ظهور]] لحظه شماری می‌‌کند؛ زیرا که تصویر روشنی از [[زمان ظهور]] دارد.
| پاسخ = '''[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]»'' در این‌باره گفته‌اند:
:::::#[[دوست]] داشتن [[مهدی موعود]]{{ع}}: با وجود علاقه، [[محبت]] و دلبستگی فراوان درون فرد [[معتقد]] نسبت به [[امام]]، انتظارش نسبت به [[ظهور]] آن [[حضرت]] شدیدتر خواهد بود.
::::::عوامل یاد شده باعث ایجاد حالت [[انتظار]] در فرد بوده و نبود و یا کمبود این عوامل در [[ضعف]] [[انتظار]] مؤثر است و فرد [[مقید]] به [[انجام وظیفه]] [[انتظار]]، با تقویت این مقدمات به عنوان یک [[منتظر واقعی]] محسوب می‌‌شود»<ref>[[سکینه طاووسی|طاووسی، سکینه]]، [[انتظار از دیدگاه اهل بیت (کتاب)|انتظار از دیدگاه اهل بیت]]، ص 21-22.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


{{جمع شدن|۲۰. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛}}
«اگر [[امام مهدی]] {{ع}} و اهداف [[قیام]] و [[انقلاب]] او به‌درستی شناخته شود، ویژگی‌های [[منتظران واقعی]] هم معلوم خواهد شد. [[امام مهدی]] {{ع}} سفیر الهی برای [[نجات]] [[جامعه بشری]] از [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]] و [[تباهی]] است. ارمغان ظهورش، [[عدالت]]گستری در همه [[شئون]] زندگی فردی و [[اجتماعی]]، ایجاد حیات عقلانی و خردمندانه، [[هدایت]] [[انسان]] به مسیر [[فطرت]] [[پاک]] خدایی و رها شدن از زنجیرهای [[بندگی]] غیرخداست. حال، [[منتظر]] واقعی نیز باید در جهت تحقق اهداف و آرمان‌های او حرکت کند و آنچه را بر خلاف خواسته حضرت است و ظهورش را به تأخیر می‌اندازد، ترک و با آنها مقابله کند. [[منتظر]] چنین روی‌دادی، باید در مجموعه‌هایی قرار گیرد که به تحقق [[دولت]] [[مهدوی]] کمک کند و از تشکیلات [[ستمگران]] و تبه‌کاران دوری بجوید؛ چرا که کمک به آنها و هم‌سویی با چنین جریان‌هایی، با اهداف [[امام عصر]] {{ع}} سازگاری ندارد. بر این اساس، برخی از ویژگی‌های [[منتظر]] واقعی به اختصار چنین است:
[[پرونده:1368303.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]]]
# '''[[معرفت امام مهدی|معرفت]] و [[شناخت امام عصر]] {{ع}}''': شخص [[منتظر]] اگر [[امام]] را به‌درستی بشناسد، جذب هیچ فرد یا گروهی نخواهد شد که هدفی جز [[امام عصر]] {{ع}} دارند؛
::::::'''[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]»'' در این‌باره گفته‌اند:
# '''[[اهداف امام مهدی|شناخت اهداف آن حضرت]] {{ع}} و روش‌های او''': اگر چنین باشد، دیگر گرفتار مکتب‌ها، ایسم‌های انحرافی و گروه‌های [[منحرف]] از [[صراط مستقیم]] الهی نخواهد شد؛
::::::«اگر [[امام مهدی]] {{ع}} و اهداف [[قیام]] و [[انقلاب]] او به‌درستی شناخته شود، ویژگی‌های [[منتظران واقعی]] هم معلوم خواهد شد. [[امام مهدی]] {{ع}} سفیر الهی برای [[نجات]] [[جامعه بشری]] از [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]] و [[تباهی]] است. ارمغان ظهورش، [[عدالت]]گستری در همه [[شئون]] زندگی فردی و [[اجتماعی]]، ایجاد حیات عقلانی و خردمندانه، [[هدایت]] [[انسان]] به مسیر [[فطرت]] [[پاک]] خدایی و رها شدن از زنجیرهای [[بندگی]] غیرخداست. حال، [[منتظر]] واقعی نیز باید در جهت تحقق اهداف و آرمان‌های او حرکت کند و آنچه را بر خلاف خواسته [[حضرت]] است و ظهورش را به تأخیر می‌اندازد، ترک و با آنها مقابله کند. [[منتظر]] چنین روی‌دادی، باید در مجموعه‌هایی قرار گیرد که به تحقق [[دولت]] [[مهدوی]] کمک کند و از تشکیلات [[ستمگران]] و تبه‌کاران دوری بجوید؛ چرا که کمک به آنها و هم‌سویی با چنین جریان‌هایی، با اهداف [[امام عصر]] {{ع}} سازگاری ندارد. بر این اساس، برخی از ویژگی‌های [[منتظر]] واقعی به اختصار چنین است:
# '''[[یاد امام عصر]] {{ع}}''': [[منتظر]] واقعی در پرتو یاد زلال او، [[دل]] و [[جان]] را از بدی‌ها [[پاک]] می‌کند و به عنصری ارزشی و آماده [[ظهور]] خوبی‌ها تبدیل می‌شود؛
:::::*'''[[معرفت امام مهدی|معرفت]] و [[شناخت امام عصر]] {{ع}}''': شخص [[منتظر]] اگر [[امام]] را به‌درستی بشناسد، جذب هیچ فرد یا گروهی نخواهد شد که هدفی جز [[امام عصر]] {{ع}} دارند؛
# '''[[خودسازی]]''': [[منتظر]] واقعی برای قرار گرفتن در زمره [[یاران مهدی]] {{ع}} خود را از [[گناهان]] و آلودگی‌ها [[پاک]] نگه می‌دارد و به [[فضیلت‌ها]] و [[ارزش‌ها]] می‌آراید؛ چون یاور [[مهدی]] {{ع}} باید به آن حضرت شباهت داشته باشد؛
:::::*'''[[اهداف امام مهدی|شناخت اهداف آن حضرت]] {{ع}} و روش‌های او''': اگر چنین باشد، دیگر گرفتار مکتب‌ها، ایسم‌های انحرافی و گروه‌های [[منحرف]] از [[صراط مستقیم]] الهی نخواهد شد؛
# '''[[اثرگذاری بر محیط]]''': [[منتظر]] واقعی، مانند چراغی درخشنده به محیط اطراف خود [[نور]] می‌دهد و در همه‌جا و در برابر همه بدی‌ها واکنش مناسب نشان می‌دهد. او هم‌چنانکه در ترویج خوبی‌ها و انتشار [[ارزش‌ها]] می‌کوشد، در [[کسادی]] بازار بدی‌ها و [[ضد ارزش‌ها]] هم [[تلاش]] می‌کند [[امر به معروف و نهی از منکر]] می‌کند»<ref>[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۹۸.</ref>.
:::::*'''[[یاد امام عصر]] {{ع}}''': [[منتظر]] واقعی در پرتو یاد زلال او، [[دل]] و [[جان]] را از بدی‌ها [[پاک]] می‌کند و به عنصری ارزشی و آماده [[ظهور]] خوبی‌ها تبدیل می‌شود؛
}}
:::::*'''[[خودسازی]]''': [[منتظر]] واقعی برای قرار گرفتن در زمره [[یاران مهدی]] {{ع}} خود را از [[گناهان]] و آلودگی‌ها [[پاک]] نگه می‌دارد و به [[فضیلت‌ها]] و [[ارزش‌ها]] می‌آراید؛ چون یاور [[مهدی]] {{ع}} باید به آن [[حضرت]] شباهت داشته باشد؛
:::::*'''[[اثرگذاری بر محیط]]''': [[منتظر]] واقعی، مانند چراغی درخشنده به محیط اطراف خود [[نور]] می‌دهد و در همه‌جا و در برابر همه بدی‌ها واکنش مناسب نشان می‌دهد. او هم‌چنانکه در ترویج خوبی‌ها و انتشار [[ارزش‌ها]] می‌کوشد، در [[کسادی]] بازار بدی‌ها و [[ضد ارزش‌ها]] هم [[تلاش]] می‌کند [[امر به معروف و نهی از منکر]] می‌کند»<ref>[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۹۸.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}


==پرسش‌های مصداقی==
== پرسش‌های مصداقی ==
{{فهرست اثر}}
{{پرسش وابسته}}
{{ستون-شروع|3}}
# [[ویژگی‌های فکری و اعتقادی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)]]
# [[ویژگی‌های فکری و اعتقادی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)]]
# [[ویژگی‌های روحی و روانی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)]]
# [[ویژگی‌های روحی و روانی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)]]
خط ۳۸۷: خط ۵۱۳:
# [[ویژگی‌های تبلیغاتی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)]]
# [[ویژگی‌های تبلیغاتی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)]]
# [[ویژگی‌های بین‌المللی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)]]
# [[ویژگی‌های بین‌المللی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)]]
{{پایان}}
{{پایان پرسش وابسته}}
{{پایان}}


== پرسش‌های وابسته ==
{{پرسمان انتظار فرج}}
{{پرسمان انتظار فرج}}


==منبع‌شناسی جامع مهدویت==
== پانویس ==
{{پرسش‌های وابسته}}
{{پانویس}}
{{ستون-شروع|3}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های مهدویت|کتاب‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های مهدویت|مقاله‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های مهدویت|پایان‌نامه‌شناسی مهدویت]].
{{پایان}}
{{پایان}}
 
==پانویس==
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس2}}
{{انتظار افقی}}


{{انتظار ظهور امام مهدی}}


[[رده:پرسش‌]]
[[رده:پرسش]]
[[رده:پرسمان مهدویت]]
[[رده:پرسمان مهدویت]]
[[رده:(اف): پرسش‌هایی با ۲۰ پاسخ]]
[[رده:(اف): پرسش‌هایی با ۲۰ پاسخ]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۶

ویژگی‌های منتظران راستین امام مهدی چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت
مدخل اصلیویژگی‌ منتظران راستین
تعداد پاسخ۲۰ پاسخ

ویژگی‌های منتظران راستین امام مهدی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ جامع اجمالی

مقدمه

ایجاد حالت انتظار مستلزم تحقق مقدماتی است که با فراهم شدن آنها فرد به‌عنوان منتظِر حقیقی شناخته می‌‌شود[۱]. اگر امام مهدی (ع) و اهداف قیام و انقلاب ایشان به‌درستی شناخته شود، ویژگی‌های منتظران واقعی هم معلوم خواهد شد. از آنجا که امام مهدی (ع) سفیر الهی برای نجات جامعۀ بشری از ظلم و بی‌عدالتی و تباهی است، ارمغان ظهورش، عدالت‌گستری در همۀ شئون زندگی فردی و اجتماعی و هدایت انسان به مسیر خدایی و رها شدن از بندگی غیر خداست. منتظر واقعی نیز باید در جهت تحقق اهداف و آرمان‌های او حرکت کند[۲]. نقش یاوران در موفقیت‌های الهی انکارناپذیر است از این رو همۀ آحاد جامعه منتظِر و بعض افراد به صورت ویژه باید درصدد کسب ویژگی‌ها و آمادگی‌های لازم باشند[۳].

اقسام ویژگی‌های منتظران

1.ویژگی‌های فکری و اعتقادی: فکر، زیربنای اعمال و رفتار انسان است و باورهای اساسی حیات آدمی را در حصار خود حفظ می‌‌کند. رسالت انبیا و اولیا تربیت انسان و رها ساختن او از جهل و عرضۀ حقایق امور است. در جریان انتظار انسان با قرار گرفتن تحت تربیت حضرت ولی عصر (ع) و طهارت فکری و عقلی، رشد می‌کند[۴]. آنچه قیام و انقلاب جهانی امام زمان را از دیگر انقلاب‌ها متمایز و ممتاز می‌سازد، دگرگونی‌های اعتقادی و باور انسان‌هاست که در پرتو تلاش‌های او و یارانش پدید خواهد آمد. مقصود از آمادگی در عرصۀ باورها، بیشتر آمادگی در عرصۀ فرهنگ دینی است[۵].

برخی از ویژگی‌های فکری و اعتقادی عبارت‌اند از:

  1. الف) خداجویی: زمینه‌سازان ظهور، خداوند را آن‌گونه که شایسته است می‌شناسند. حضرت علی (ع) فرموده است: «مردانی مؤمن که خدا را چنان که شایسته است شناخته‌اند و آنان، یاران مهدی (ع) در آخرالزمانند»[۶].[۷] البته ایمان آنها به همراه انتظار است. درجۀ بالایی از ایمان که به حداقل‌ها بسنده نمی‌کند و در اندیشۀ تحقق حداکثری مقاصد الهی است[۸]. انسان منتظِر همیشه متوجه خداوند است، زیرا همواره چشم به راه فرجی است که به ارادۀ الهی محقق می‌شود[۹].
  2. ب) اعتقاد راسخ: منتظران واقعی در نقطۀ اوج اعتقادات دینی و در آن ثابت‌قدم هستند؛ چنانچه پیامبر اکرم (ص) به امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: «یا علی! بدان باعظمت‌ترین انسان‌ها به لحاظ یقین کسانی هستند که در آخرالزمان می‌آیند که‌ پیامبری‌ ندیده‌اند و حجت از آنها‌ غایب‌ است. آنان به سیاهی‌های روی سفیدی (نوشته‌های قرآن و حدیث) ایمان می‌آورند»[۱۰]. یاران حضرت مهدی (ع) به پیامبران و مکتب آنها و تجدید عهد با آنان توجه دارند؛ زیرا او یادآور اوصاف و آثار پیامبران و اوصیا است[۱۱].
  3. ج) عدالت خواهی: انتظار ظهور یعنی انتظار عدل جهانی و حضرت مهدی (ع) تجسم اعلای حق است و جهان را پر از عدل و داد می‌کند و کسی می‌تواند منتظر گسترش عدل و قسط در جامعه باشد که روح و جان او سرشار از دادخواهی و عدل‌پروری باشد[۱۲]. بنابراین حرکت منتظران ظهور در قلمرو اندیشه‌های نظری، در مدار تعلیم کتاب و حکمت است[۱۳].
  4. د) شناخت امام زمان: شناخت امام در هر زمانی بر پیروان لازم و ضروری است ولی اهمیت آن در مورد امام دوازدهم به جهاتی مانند ولادت و زندگانی پنهانی ایشان بیشتر است[۱۴]. امام صادق (ع) فرمودند: «امام زمان خویش را بشناس، پس وقتی او را شناختی، پیش افتادن و یا تأخیر این امر، آسیبی به تو نمی‌رساند... پس هر آنکس که امامت|امام خویش را بشناسد، مانند کسی است که در خیمه قائم (ع) باشد»[۱۵][۱۶] باور به اینکه آن رهبر پیروز، حضرت مهدی (ع) است، از ضروریات مذهب امامیه است[۱۷]. اگر شخص منتظِر، امامش را به درستی بشناسد، جذب هیچ فرد یا گروهی نخواهد شد که هدفی غیر از امام عصر (ع) دارند[۱۸].
  5. ه) بصیرت: منتظران با بصیرت از دور‌‌ بودن راه، مأیوس نمی‌شوند و در بحران‌ها کمر خم نمی‌کنند[۱۹]. آنها به دنبال بر هم زدن موازنه معادلات و موازنه‌های مورد توافق قدرت‌های بزرگ مسلط بر دنیا هستند[۲۰].
  6. و) قرآن‌مداری: ویژگی دیگر اعتقادی منتظران بهره‌گیری و توجه ویژه به قرآن است زیرا امام زمان (ع) مجری و زنده کنندۀ احکام قرآن است[۲۱].
  7. ز) یقین به ظهور و نزدیک دانستن آن: هر اندازه علم و یقین به ظهور عمیق‌تر باشد، انتظار هم شدیدتر و قوی‌تر خواهد بود[۲۲]. نزدیک دیدن ظهور موجب شدیدتر شدن انتظار می‌شود، امام صادق (ع) فرمودند: «آنها (کافران و ناباوران) ظهور امام را دور می‌بینند ولی ما آن را نزدیک می‌بینیم»[۲۳].[۲۴]

2. ویژگی‌های روحی و روانی: برای درک زمان ظهور حضرت مهدی (ع)، اساسی‌ترین ویژگی در بخش رفتار، ایجاد آمادگی روحی و روانی در خود است[۲۵]. انتظار، در تمام ابعاد روحی و روانی فرد منتظِر تأثیرگذار است. انتظار صحیح امری سازنده و آرامش‌بخش در روح و روان فرد است؛ به عبارتی دیگر هدف از انتظار فرج، رها شدن از تنگناهای روحی و روانی و امید به آینده‌ای بهتر است که بخشی از آسایش و آرامش روحی و روانی را نیز تأمین می‌کند. از این رو، فرج و گشایش شمرده می‌شود و حتی عنوان "مِن أعظم الفرج (از بزرگ‌ترین فَرَج‌ها)" را به دست می‌آورَد[۲۶].

از جمله ویژگی‌های روحی و روانی منتظران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  1. الف) امیدواری به آینده و جهانی شدن: ایمان و امید به آنچه در آینده اتفاق خواهد افتاد. انتظار انسان را از خانه خودمحوری بیرون می‌آورد و موجب می‌شود انسان جهانی بیاندیشد[۲۷].
  2. ب) استعداد و آمادگی کامل برای تحقق یافتن و پیاده شدن عدالت کامل: به طوری که اگر هم جزء دعوت‌کنندگان و ایثارگران در راه آن حضرت نیست، ولی حداقل فردی شایسته برای پذیرش دعوت آن حضرت باشد[۲۸].
  3. ج) مودت نسب به اهل بیت به‌ویژه امام مهدی: علاقه، محبت و دلبستگی نسبت به امام بر شدت انتظار می‌افزاید[۲۹].

3. ویژگی‌های اخلاقی و تربیتی: از ویژگی‌های اصلی منتظران حکومت مهدوی، تهذیب نفس و آراستگی به مکارم اخلاق است[۳۰]. انسان با توجه به نیروی تفکر می‌تواند در مسیر‌ رشد‌ فکری و اخلاقی‌ گام‌ بردارد و با‌ امدادهای‌ الهی و وجود رهبری الهی، جهشی بسیار فراگیر داشته باشد[۳۱]. انتظار در بین جامعه منتظر؛ فرهنگی ممتاز و بی‌بدیل می‌سازد که می‌تواند جامعۀ اسلامی را در راه پیشرفت و تکامل جلو ببرد[۳۲] و بزرگترین وجه تمایز جامعۀ اسلامی، از دیگر جامعه‌ها، همان اخلاق نورانی اسلام است. منتظران برای هماهنگی با امام زمان (ع) در اهتمام به رعایت محاسن اخلاق، همۀ تلاش و کوشش خود را به کار می‌گیرند. در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است: «هر کس دوست دارد از یاران حضرت قائم (ع) باشد، باید منتظر باشد و در حال انتظار به پرهیزگاری و اخلاق نیکو رفتار نماید»[۳۳].[۳۴]

چند نمونه از ویژگی‌های اخلاقی و تربیتی منتظران راستین عبارت‌اند از:

  1. الف)‌ گرایش اصولی به دین‌داری و دین‌باوری: انسان منتظِر در اندیشۀ نگهداری دین خویش و صحت اعمال خود است[۳۵]. پایبندی به احکام الهی و ترجیح دستورات خداوند بر علایق فردی که منجر به اراده‌ای قوی و اخلاصی راستین خواهد شد[۳۶]. منتظر موعود علاوه بر دینداری و تقوی، باید پارسا باشد[۳۷] و باید در مسیر خودسازی، تزکیه نفس و ایجاد آمادگی جسمی و روحی در جهت آن تحول بزرگ حرکت کند[۳۸]. منتظران امام زمان مرزبان دین‌خدا هستند و در اجرای دستورات حق، سخت، پیگیر و استوارند[۳۹].
  2. ب) فرمانبرداری از امام زمان: از مهم‌ترین ویژگی‌های رهروان راستین همسو کردن رفتارها، نیت‌ها و جهت گیری‌ها، طبق خواست آن رهبر الهی، است، چراکه نمودهای رفتاری منتظِر در اطاعت محض از خداوند و اولیای او ظاهر می‌شود[۴۰]. شخصی که منتظر امام زمان است، خود را در محضر آن حضرت دیده و در تمام زندگی مواظب است یک لحظه هم از فرمان آن حضرت سرپیچی نکند[۴۱]. پیامبر در توصیف آنها فرموده‌اند: «تلاش‌گر و کوشا در پیروی از او هستند»[۴۲].
  3. ج) اتصاف به فضایل اسلامی: شخصی که منتظر امام زمان خود است، متصف به اخلاق و فضایل اسلامی است[۴۳]، اموری از قبیل: ایثار و مواسات؛ زهد و ساده زیستی و نظم و انضباط[۴۴].

4. ویژگی‌های سیاسی منتظران راستین: انسان‌ها خواستار حکومتی صالح، دور از منکر و ریا فریبند و حاکمی را می‌طلبند که بتواند ارزش‌های انسانی را در جهان حاکم سازد، ظلم، اختناق، استکبار و استعباد را نفی کند. بشریت خواستار سیاستی الهی و حکومتی واحد است که مرز جغرافیایی نشناسد، رهبر و راهنمایشان قانون واحدی باشد، ضعیف و قوی، سیاه و سفید، در آن یکی باشد و سخن از رجزخوانی‌ها و حمله‌های نظامی ابرقدرت‌ها به میان نیاید[۴۵]. بدون شک با توجه به جهانی ‌بودن حکومت حضرت مهدی (ع)، نیازمند بازشناسی و بازنمایی ابعاد سیاسی حکومت جهانی امام مهدی|حکومت جهانی آن حضرت به جهانیان هستیم و مشتاقان برپایی حکومت عدل جهانی ‌باید در دو محور زمینه‌های سیاسی این اتفاق بزرگ را فراهم نمایند: آشنا شدن با روش‌های سیاسی حضرت مهدی (ع) و آشنا کردن دیگران با این اندیشۀ بلند سیاسی[۴۶].

برخی از ویژگی‌های سیاسی منتظران راستین عبارت‌اند از:

  1. الف) به دنبال تحقق کامل دین برای تمام بشریت: انسان منتظِر به حاکمیت اصل دین و اجرای یکایک تعالیم آن چشم دوخته[۴۷] و به دنبال تحقق کامل دین، برای تمام بشریت است، این انتظار مؤمن را به تشکیل حکومت اسلامی سوق می‌دهد[۴۸].
  2. ب) آمادگی کارگزاری حکومت جهانی[۴۹]: مأموریت امام زمان (ع) ایجاد حکومت عدل جهانی و برچیدن بساط ظلم و بی‌عدالتی، در سراسر جهان است که نیاز به یاری و نصرت مؤمنین دارد. چنانچه فراهم کردن امکانات مادی و معنوی مورد نیاز نهضت جهانی ولی عصر (ع) و نیروها و افراد لازم آن برنامۀ عظیم و آماده ساختن اذهان عمومی جهانیان برای پذیرش نظام حکومت اسلامی نیز لازم است[۵۰].

5.ویژگی‌های نظامی و انتظامی: انسان که منتظر یک قیام بزرگ و یک درگیری عظیم جهانی است، باید آمادگی برای آن داشته باشد[۵۱]. امام باقر (ع) ذیل آیۀ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ﴾[۵۲] فرمود:‌ «بر انجام واجبات شکیبایی کنید و برابر دشمنان، یکدیگر را یاری نمایید و برای یاری پیشوای منتظَر، همواره آمادگی خود را حفظ کنید»[۵۳].[۵۴] اینکه در دین اسلام و تعالیم آن چنین آمده است که با آئین جنگ و جهاد آشنا و به سلاح مجهز شوید، برای رشد و روحیل رزم‌آوری و مرزبانی و پاسداری است و این تعلیم والا خشونت‌طلبی و خونریزی نیست، بلکه برای دفاع از حقوق انسان‌های مظلوم است[۵۵].

ویژگی‌های نظامی منتظران به این شرح است:

  1. الف) برخورداری از قدرت و آمادگی جسمانی: یکی از نمودهای زمینه‌سازی توانمند، کسب قدرت و آمادگی جسمانی برای حضور در زمان ظهور است[۵۶]. جامعۀ منتظر زنده، قوی و قدرتمند است. امام صادق (ع) در این زمینه می‌فرماید: «مردی از اصحاب او توانایی چهل مرد را دارد و قلب او از پاره آهن استوراتر است و اگر بر کوه‌های آهن بگذرند، آن را بر کنند و شمشیرهای خود را در نیام نکنند تا آنکه خدای تعالی خشنود گردد»[۵۷].[۵۸]
  2. ب) شجاع، محکم و استوار: یاران حضرت مهدی (ع) دلیر و جنگاوران میدان‌های نبرد هستند، دلهایی پولادین دارند و از دشمن نمی‌هراسند[۵۹]. منتظران ظهور دارای صلابت، نیرومندی و استواری هستند[۶۰]، اینان در روایت چنین توصیف شده‌اند: «دل‌های آنان مانند پاره‌های آهن است که بادهای شدید آنها را نمی‌لرزاند»[۶۱].
  3. ج) روحیۀ رزم‌آوری و جهاد: بر اساس تعالیم دینی منتظران باید با آیین جنگ و جهاد آشنا شوند و ابزار جنگ و دفاع را فراهم کنند[۶۲]. آنها برای مبارزه با عوامل فساد و ظلم و گناه و آلودگی، آمادگی کامل دارند[۶۳].
  4. د) آمادگی برای مبارزه با نظام جهانی: آمادگی برای مبارزه با نظام جهانی و بر هم زدن موازنۀ معادلات و موازنه‌های مورد توافق قدرت‌های بزرگ مسلط بر دنیا هستند[۶۴].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آیت‌الله شهید صدر؛
آیت‌ الله شهید سید محمد صدر در کتاب «تاریخ غیبت کبری» در این‌باره گفته‌ است:

«هیچ فردی به حد مطلوب از انتظار نمی‌‏رسد، مگر اینکه دارای سه ویژگی همراه با هم باشد، که عبارتند از: عناصر عقیدتی و روحی و رفتاری، که اگر این سه نباشند برای انتظار مفهومی راستین نمی‌‏توان یافت و از آن فقط یک انحراف روحی و نفسانی باقی می‏‌ماند که مبتنی بر همان منطق کسانی است که به حضرت موسی خطاب کرده و گفتند: «تو همراه با خدای خودت بروید و بجنگید، ما اینجا نشسته‏‌ایم».[۶۵] این همان عقیده نادرستی است که برای انسانیت درخواست و آرزوی نیکی و خیر شود، بدون اینکه کاری و تلاشی در راه استقرار آن انجام گیرد.

  1. نخستین عنصر: جنبه عقیدتی:‏ این مسأله در نتیجه سه امر مبرهن می‏‌شود:
    1. امر اول: اعتقاد داشتن به اینکه هدف خداوند، اصلاح همگی بشریت است، و در آینده عدل مطلق سراسر زندگی بشر را فرا خواهد گرفت، و اینکه وعده خداوند در قرآن مجید و آنچه که هدف خدایی به آن تعلق گرفته، تخلف‏ناپذیر است. برهان و دلیل این مطلب را در گذشته آوردیم.
    2. امر دوم: اعتقاد به اینکه آن رهبر پیروز در آن روز موعود، حضرت مهدی (ع) می‌‏باشد، چنانکه اخبار و روایات شیعه و سنی در این مورد به حد تواتر رسیده، بلکه بیش از حد تواتر است. و دانستیم که ثبوت مفهوم روایت متواتر بدیهی و ضروری است.
    3. امر سوم: اعتقاد به اینکه آن رهبر پیروز، حضرت محمد بن الحسن العسکری (ع) است که اعتقاد به او از ضروریات مذهب امامیه است، و اخبار و روایات فراوانی در مجموعه‌‏های خبری و روائی شیعه در این باره نقل شده است، وعده زیادی از متفکران و اندیشمندان بزرگ اهل سنت، همچون ابن عربی در فتوحات مکیه و قندوزی در ینابیع الموده، و حموینی در فرائد السمطین، و گنجی در کتاب بیان، با آنها هم عقیده می‏‌باشند. کسانی که به این امور سه‌‏گانه معتقدند، گرچه مختصر اختلافی در بعضی از جزئیات با یکدیگر دارند، لکن ما در بخش برنامه‏ریزی الهی متذکر این نکته شدیم که دو امر اول به امر سوم برمی‏‌گردند، و نتیجه و حاصل آن دو نیز همان امر سوم خواهد شد. بنابراین می‌‏شود بدون هیچ‏گونه اختلاف و تضادی به هر سه امر معتقد شد و آنها را باور داشت.
  2. عنصر دوم: جنبه روحی و نفسانی انتظار: این مطلب از دو امر اصلی و اساسی تشکیل می‌‏شود:
    1. امر اول: استعداد و آمادگی کامل برای تحقیق یافتن و پیاده شدن عدالت کامل، به طوری که اگر هم جزء دعوت کنندگان و ایثارگران در راه آن حضرت نیست، ولی حد اقل فردی شایسته برای پذیرش دعوت آن حضرت باشد.
    2. امر دوم: آغاز و شروع تحقق عدالت کامل جهانی و دمیدن سپیده فجر ظهور را در هر لحظه و ساعتی منتظر باشد؛ زیرا گفتیم که ظهور حضرت به دست خدا و تحت اراده الهی است، و هیچ کس نمی‌‏تواند برای آن وقت و ساعتی تعیین کند، و هر لحظه احتمال آن هست که خداوند اراده ظهور آن حضرت را بفرماید، به علاوه روایاتی در این باره آمده است که ظهور آن حضرت ناگهانی و بدون مقدمه خواهد بود. (در آینده بخشی از آن روایات را نقل خواهیم کرد.) این احساس و آگاهی، ممکن است بر طبق هر یک از امور سه‏‌گانه‌‏ای که در عنصر اول ذکر کردیم ایجاد شود، چنانکه در صورت اجتماع هر سه امر در یک شخص نیز ممکن است این آگاهی به وجود آید و تحقق پذیرد. این احساس و آگاهی، برای روان و جان او موجب پاکی و خوشی است؛ زیرا در این صورت خود را در مقابل خویشتن خود و جامعه و امت خود مسئول می‌‏بیند و به زودی در روز رستاخیز جهانی حضرت، از لابلای مشکلات و سختی‌ها و ستم‌ها و بیدادها بیرون آمده و جلوه‏گری می‏‌کند. وقتی احساس و آگاهی به این دو امر در روان کسی به حد کمال برسد، و به عبارت دیگر عنصر دوم در او تحقق یابد، به آسانی و سادگی می‌‏تواند وارد مرحله سوم شود و عنصر سوم را تحقق بخشد.
  3. عنصر سوم: جنبه رفتاری و عملی انتظار: اگر کسی بخواهد نمونه یک منتظر راستین باشد، باید پیوسته خود را پایبند احکام الهی نموده و دستورات خداوند را بر دیگر علاقه‏‌های فردی و کارها و گفتارهای شخصی ترجیح دهد، و پیروی راستین برای حق و هدایت الهی باشد. در این صورت دستاورد او اراده‏ای قوی و نیرومند و اخلاصی راستین خواهد شد که او را آماده تشرف به حضور حضرت و پذیرش پاره‏‌ای از مسئولیت‌های روز موعود می‌‏نماید.

این رفتار برای هر کسی که ایمان به آن روز شکوهمند دارد، لازم و ضروری است، به هر اندازه که ایمان و اعتقاد داشته باشد، و اگر به تمام آن خصوصیات معتقد باشد، چنین رفتاری لازمتر است؛ به ویژه برای آن گروه از مسلمانانی که با دلیل و برهان برایشان ثابت شده است که حضرت مهدی نقشه عدالت جهانی و کامل خود را بر اساس دستورات دیانت مقدسه اسلام پایه‏ریزی خواهد کرد.

و اما آن مسلمان شیعه‌‏ای که می‌‏داند امام و پیشوایش همزمان با اوست، و اعمال و رفتارش در معرض دید حضرت است و هر لحظه ممکن است به او بنگرد و کارهای زشت او باعث ناراحتی و تأسف حضرت می‌‏شود، او علاوه بر آنکه خود را آماده روز ظهور می‌‏کند، خود را در محضر آن حضرت دیده و در حضور او مسئولیت دارد و در تمام دوران زندگی مواظب است یک لحظه هم از فرمان آن حضرت سرپیچی نکند. این احساس خود موجب می‏‌شود که انسان زودتر به آن حد و درجه مطلوب برسد، که پیروزی در امتحان و آزمایش الهی و آمادگی برای روز موعود است[۶۶].
۲. آیت‌الله فاضل لنکرانی؛
آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی، در کتاب «گفتارهای مهدوی» در این‌باره گفته است:

«یکی از عناوین مهم معرفتی در فرهنگ دینی، مسأله انتظار است که نباید آن را به عنوان یک امر متوسط و معمولی و یا در ردیف سایر مستحبات و اعمال مستحبی قرار داد؛ زیرا در منابع معرفتی اسلامی از جمله آیات، روایات و سیره پیامبر اکرم (ص) و ائمه طاهرین (ع)، انتظار یکی از ضرورت‌های ایمانی هر مؤمنی در طول تاریخ دینی بشریت بوده است. در تبیین این مطلب، توجه به نکات ذیل اهمیت دارد.

نکته اول: تبیین دلائل انتظار واقعی از منظر قرآن:

  1. استدلال به آیه صد و پنج انبیاء؛ خداوند متعال در آیه شریفه یکصد و پنجم سوره مبارکه انبیاء می‌فرماید: ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾[۶۷] به عبارت دیگر، سؤال این است که آیا خداوند تبارک و تعالی فقط به عنوان یک خبر، وراثت صالحین بر زمین را در قرآن کریم مطرح می‌‌کند یا خیر؟ یعنی آیا این آیه شریفه، صرفاً بر این مطلب دلالت دارد که خدا در کتاب زبور بعد از کتاب ذکر(تورات)، نوشته است که صالحین وارث زمین هستند و دیگر هیچ.

پاسخ این است که این مطلب، یک اخبار صرف نیست، بلکه اخبار از وقوع یک واقعیت حتمی در جهان است؛ واقعیتی که تمام انبیاء عظام الهی (ع) وعده ظهور آن را داده‌اند. وعده ظهور یک مصلح کل و منجی صالح در روی زمین. وعده تحقق غایت خلقت در روزی خاص و با شکوه. آری، بعثت یکایک انبیاء بزرگوار الهی (ع) برای این بود که هر یک از ایشان، بخشی از دین را برای مردم زمان خود بازگو کنند و در این خلال، به امت خویش متذکر می‌شدند که نه پیام‌رسانی آن‌ها تمام حقیقیت دین است و نه عمل مردم بر طبق آن پیام‌ها، غایت خلقت و مطلوب نهایی خداوند متعال به حساب می‌آید؛ بلکه قرار است که حقیقت دین، غایت خلقت و مطلوب نهایی خداوند در یک زمان خاصی در روی زمین محقق شود.

  1. استدلال به آیه شریفه نهم صف؛ خداوند متعال در این آیه شریفه می‌فرماید: ﴿هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ﴾[۶۸] مطابق این آیه شریفه، خداوند متعال رسول خویش را با بینات و هدایت‌ها و معجزات و کتاب و اینها فرستاد تا تمام دین را برای تمام بشر حاکم گرداند. البته میان مفسرین در این‌که منظور از کلمه "کله" کل دین است یا کل بشر، اختلاف است، ولی هر دو نظر، مطلوب است. زیرا بدیهی است که کل دین برای کل بشر، در زمان هیچ‌یک از پیامبران الهی (ع)، حتی در زمان رسول خدا (ص) و ائمه طاهرین (ع) واقع نشده است، ولی ‌به تصریح نصوص معتبر و شواهد مقبول، تمام انبیاء معظم (ع) حتی پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) از ابتدا به دنبال تحقق این هدف نهایی و مقدس بودند. به عبارت دیگر، تمام آن ذوات مقدسه، جزو منتظرین واقعی بوده‌اند. یعنی همان طور که انبیاء گذشته به نبوت پیامبر ختمی مرتبت (ص) بشارت می‌‌دادند، همان‌طور مغز اصلی این بشارت، ظهور حضرت حجت (ع) بوده است؛ بدین بیان که پیام اصلی بشارت تمامی پیامبران الهی (ع) این بوده است، که بعد از ظهور آخرین پیامبر خدا (ص) یکی از اولاد او که در میان تمام انبیاء (ع) معین و مشخص بوده که او از میان اولاد پیامبر خاتم (ص) مصلح کل است، ظهور خواهد نمود و جهان را پر از عدل و داد خواهد کرد.

نتیجه این‌که، مسئله انتظار یکی از عمیق‌ترین مفاهیم دینی در میان تمامی ادیان الهی و از دقیق‌ترین مباحث الاهیاتی و آخرالزمانی است و لذا نمی‌‌توان آن را همانند یک عمل مستحبی دانست و یا در کنار یکی از مستحبات به حساب آورد.

نکته دوم: بایسته‌های انتظار واقعی از منظر روایات؛ آن‌طور که از روایات برداشت می‌شود، ایمان بدون انتظار، ایمان کاملی نیست؛ یعنی مؤمن بدون این‌که منتظر باشد، قطعاً به ایمان خویش توجه عمیقی نداشته و نخواهد داشت. یعنی ویژگی:

ایمان بدون انتظار: این گونه است که انسان، به حداقل‌ها می‌اندیشد و قائل است که، تنها باید ایمان خویش را حفظ کرده و واجبات و محرمات را رعایت نماید؛ در این صورت روشن است که قطعاً انتظار در چنین افرادی، باعث تحرک و جنب و جوش نمی‌شود.

ولی ویژگی: ایمان به همراه انتظار: این‌گونه است که انسان، به حداکثرها فکر می‌کند و معتقد است که: نه تنها باید ایمان خویش را حفظ کرده و واجبات و محرمات را رعایت نماید، بلکه به عنوان یک مسلمان و مؤمن، باید به دنبال تحقق مقصود خداوند متعال از خلقت آسمان‌ها و زمین و ارسال رسل و انزال کتب باشد و امیدوار به رویت آن روز به اصلاح خود و جامعه می‌پردازد؛ در این صورت بدیهی است که، انتظار در چنین انسانی، باعث تحرک و جنب و جوش می‌شود و هرگز او را آرام نمی‌‌گذارد.

آری، انتظاری را که دین مبین اسلام از مسلمان و مؤمن می‌خواهد همین گونه انتظار است، نه انتظاری که انسان را منزوی کرده و بی‌اطلاع از اقدامات ضد دینی شیاطین نگه دارد و بدین روست که در روایات از قول پیامبر اکرم (ص) آمده است: «أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ انْتِظَارُ الْفَرَجِ[۶۹]؛ أَفْضَلُ‌ أَعْمَالِ‌ أُمتِی‌ انْتِظَارُ الْفَرَجِ[۷۰]؛ انْتِظَارُ الْفَرَجِ‌ عِبَادَةٌ[۷۱]؛ أَفْضَلُ‌ الْعِبَادَةِ انْتِظَارُ الْفَرَجِ[۷۲]؛ أَفْضَلُ‌ جِهَادِ أُمتِی‌ انْتِظَارُ الْفَرَجِ»[۷۳].

و یا این تعبیری که در کلمات امیرالمؤمنین (ع) هست که فرمودند: «انْتَظَرُوا الْفَرَجَ‌ وَ لا تَیأَسُوا مِنْ‌ رَوْحِ‌ اللهِ‌ فَإِن أَحَب الْأَعْمَالِ إِلَی اللهِ عَز وَ جَل انْتِظَارُ الْفَرَجِ»[۷۴]

البته ممکن است گفته شود که رَوح الله بر خود حضرت حجت (ع) اطلاق می‌‌شود همچنان‌که مشهور فقهاء چنین فرموده‌اند، ولی به نظر می‌رسد خود فرج و ظهور، رَوح الله است؛ یعنی حقیقت و هدف اصلی خدای تبارک و تعالی در آن زمان، ظهور است. و یا امیرالمؤمنین (ع) در کلامی دیگر فضیلت منتظر را همچون شهید در راه خدا تشبیه کرده و می‌فرماید: «الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا کالْمُتَشَحطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللهِ»[۷۵]

و یا فرمایش امام سجاد (ع) که منتظران را برترین افراد زمان خود معرفی کرده و می‌فرمایند: «إِن أَهْلَ‌ زَمَانِ‌ غَیبَتِهِ‌ الْقَائِلُونَ‌ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ کل زَمَان»[۷۶]

و یا کلام امام صادق (ع) که منتظران را اولیاء خدا معرفی فرموده و می‌فرمایند: «طُوبَی‌ لِشِیعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِینَ‌ لِظُهُورِهِ فِی غَیبَتِهِ وَ الْمُطِیعِینَ لَهُ فِی ظُهُورِهِ أُولَئِک أَوْلِیاءُ اللهِ الذِینَ‌ لا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَ لا هُمْ یحْزَنُون‌»[۷۷]

یا روایت دیگری که از امام صادق (ع) نقل شده که فرمودند: «منْ مَاتَ مُنْتَظِراً لِهَذَا الْأَمْرِ کانَ کمَنْ کانَ مَعَ الْقَائِمِ فِی فُسْطَاطِهِ لَا بَلْ کانَ کالضارِبِ بَینَ یدَی رَسُولِ اللهِ (ص) بِالسیفِ»[۷۸]

آری انتظاری که در روایات مطرح شده، این نیست که منتظر طبق آن در خانه خود بنشیند و کاری نداشته باشد که بر سر اسلام و مسلمین چه می‌‌آید، یا این نیست که منتظر باید بیگانه باشد از این‌که دشمنان اسلام چه حرکات و تحرکاتی را ضد اسلام تدارک می‌‌بینند. زیرا اساساً در فرهنگ روایی، نام چنین عملی را انتظار نمی‌دانند و یا اصلاً این انتظار، مد نظر اهل بیت (ع) نیست. بله، انتظاری را که امام خمینی در فرمایشاتشان می‌‌فرمودند که: ارزش دارد انسان در مقابل ظلم بایستد و مشتش را گره کند و توی دهنش بزند و نگذارد که این‌قدر ظلم زیاد بشود، این ارزش دارد. ما تکلیف داریم آقا! این‌طور نیست که حالا که ما منتظر ظهور امام زمان (ع) هستیم، پس دیگر بنشینیم در خانه‌هایمان، تسبیح را دست بگیریم و بگوییم: عَجِّلْ عَلَی فَرَجِه "عَجِّل" با کار شما باید تعجیل بشود، شما باید زمینه را فراهم کنید برای آمدن او؛ و فراهم کردن اینکه مسلمین را با هم مجتمع کنید، همه با هم بشوید، إن شاءالله ظهور می‌کند ایشان[۷۹].

همین گونه انتظار است، نه انتظاری که انسان را منزوی کرده و او را بی‌اطلاع می‌خواهد از آن چه بر ضد دین واقع می‌‌شود.

بنابراین آن انتظاری که دارای ثواب زیادی است، انتظاری است که منتظر به دنبال تحقق کامل دین، برای تمام بشریت باشد. بله این همان انتظاری است که انسان مؤمن را به تأسیس و تشکیل حکومت اسلامی سوق می‌‌دهد.

بله دشمنان اسلام و دشمنان بشریت، به دنبال تحریف مفهوم اصیل انتظاری هستند که همه انبیاء عظام (ع) به دنبال آن بوده‌اند و برای آن مبعوث شدند و به تبع، خود جزو منتظرین واقعی بوده‌اند. شیاطین و دشمنان به خوبی می‌دانند که آن ذوات مقدسه، به معنای صحیح و واقعی کلمه، منتظر بودند؛ منتظر ظهور دین کلی در کل زمین؛ منتظر هدایت همه ابناء بشریت؛ منتظر بلوغ نهایی جامعه از جهت عقل و درک و بالاخره منتظر حاکمیت یکپارچه فضائل اخلاقی بر جامعه انسانی. از این رو همواره به دنبال تحریف مفهوم انتظار بوده و هستند.

مرتبه اول: انتظار رسولان و انبیاء معظم الهی (ع): تمام انبیاء و رسولان الهی (ع) قبل از رسالت حضرت ختمی مرتبت (ص) منتظرند تا خاتم انبیاء (ص) و خاتم اوصیاء (ع) ظهور کند تا رسالت آنان در تمام ابعاد به بار بنشیند؛

مرتبه دوم: انتظار رسول مکرم اسلام (ص): نیز منتظر است تا رسالت انبیاء ماضی (ع) در تمام ابعاد به بار بنشیند؛

مرتبه سوم: انتظار ائمه اطهار (ع): نیز منتظرند تا رسالت نبی مکرم اسلام (ص) و انبیاء ماضی (ع) در تمام ابعاد به بار بنشیند؛

مرتبه چهارم: انتظار علماء، فقهاء و مراجع عظام: که خود یکی از منتظرانی هستند، که قلبشان مالامال از ظهور حضرت خاتم الاوصیاء (ع) است، تا رسالت رسولان و انبیاء معظم الهی (ع) به بار بنشیند؛

مرتبه پنجم: انتظار مردم عادی: نیز منتظر ظهور حضرت بقیة الله الاعظم (ع) هستند تا حضرت مهدی (ع) ظهور کنند و به آمال اولیاء معصوم (ع) و انبیاء معظم الهی (ع) جامه عمل بپوشانند.

‌نکته پنجم: انکشاف آثار واقعی انتظار، پس از زمان ظهور؛ بدیهی است که تحقق کامل حاکمیت دین و کمال دینداری، بعد از زمان ظهور حضرت مهدی (ع) ظاهر می‌شود و این حقیقت انتظار است، خواه اسم آن را مدینه فاضله بگذارند و خواه اسم آن را جامعه پر از عدل و داد بگذارند و یا نام دیگری برای آن انتخاب کنند و این، از خصوصیات دین مبین اسلام است؛ چرا که دین اسلام، دین جامع و کاملی است که تمام ابعاد آن در جامعه زمان ظهور محقق شود. هم‌چنان‌که در برخی از روایات به این واقعیات اشاره شده است و ویژگی‌هایی برای آن دوران بر شمرده شده است که عبارتند از:

ویژگی اول: برقراری عدالت و رفع ظلم؛ به عنوان مثال پیامبر اکرم (ص) در تبیین ویژگی آن زمان به عدم وقوع ظلم و برقراری قسط و عدل بین مردم اشاره فرموده و می‌فرمایند:«الْمَهْدِی‌ مِنْ‌ وُلْدِی‌ تَکونُ‌ لَهُ‌ غَیبَةٌ، اذا ظهر یملأ الأرض قسطاً و عدلا کمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً»[۸۰]

البته به نظر می‌رسد گسترش عدالت و قسط، تنها یک برگ از زمان ظهور باشد و برگ دیگر آن، این است که در آن موقع، دیگر به کسی ظلم نمی‌‌شود و اساساً به صورت عادی امکان ندارد که انسانی به انسان دیگر ظلم نماید.

ویژگی دوم: برقراری نظم و امنیت؛ امام علی (ع) درباره ویژگی آن زمان می‌فرماید: «تَمْشِی‌ الْمَرْأَةُ بَینَ‌ الْعِرَاقِ‌ وَ الشامِ‌ لَا تَضَعُ‌ قَدَمَیهَا إِلا عَلَی نَبَاتٍ وَ عَلَی رَأْسِهَا زَنْبِیلُهَا[زینتها] لَا یهَیجُهَا سَبُعٌ وَ لَا تَخَافُهُ»[۸۱]

ویژگی سوم: تکامل انسان از حیث اخلاقی و عقلانی؛ امام باقر (ع) آن زمان را، زمان اوج تکامل انسان از حیث اخلاقی و عقلانی معرفی کرده و می‌فرماید: «إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ اللهُ یدَهُ عَلَی رُءُوسِ الْعِبَادِ فَجَمَعَ بِهَا عُقُولَهُمْ وَ کمَلَتْ بِهِ أَحْلَامُهُمْ»[۸۲]

ویژگی چهارم: گشایش ابواب علم؛ امام صادق (ع) آن زمان را دوران اطلاع مردم از علوم جدید و گشایش ابواب علم معرفی کرده و می‌فرمایند: «العِلْم سَبْعة و عِشْرون حَرْفاً، فَجَمیع ما جاءت بِه الرُسُل حَرْفان فَلَم یعْرف الناس حتی الیوم غَیرِ الحَرْفین فَإذا قام قائِم أخرج الخَمْسة و العِشْرون فَبثها فی الناس»[۸۳].

ویژگی پنجم: محو عصیان و معصیت الهی؛ امام صادق (ع) در تبیین ویژگی‌های آن دوران به عدم انجام گناه در آن زمان که رکن رکین عبودیت الهی است، اشاره فرموده و می‌فرمایند: «وَ لَا یعْصُونَ‌ اللهَ عَز وَ جَل فِی أَرْضِهِ»[۸۴]

یعنی آن زمان، زمانی است که تمام نقاط زمین رویش دارد؛ برای این که گناه نمی‌‌شود؛ زیرا بشر به حدی رسیده که دیگر به خویش اجازه گناه نمی‌دهد، هر چند ممکن است مواردی نیز وجود داشته باشد که برخی از افراد گناه ‌‌کنند، لکن سخن در آن است که در آن زمان، نوع بشر به مرحله‌ای می‌رسد که دیگر بین خود و خدا گناه نمی‌کند.

ویژگی ششم: اوج تکامل دینی؛ یکی دیگر از ویژگی‌های دوران ظهور، رشد شخصیتی مردم از حیث عبادی است؛ چرا که بشر تا قبل از ظهور، به درستی نمی‌‌تواند خدا را عبادت کند. به عبارت دیگر، در طول تاریخ بشریت، عبادت خدا همواره یکی از متغیراتی بوده که اعصار مختلفی را پشت سر گذارده، تا به زمان رسول خدا (ص) رسیده است. در آن زمان، مسلمین با تربیتی که اسلام به عنوان آخرین دین و نبی مکرم اسلام (ص) به عنوان آخرین پیامبر و ائمه اطهار (ع) به عنوان آخرین هادیان الهی مربی آن بودند، به خوبی توانستند خدا را عبادت کنند؛ عبادتی که در میان شرایع الهی، هیج سابقه‌ای نداشت و برترین نوع عبادت به حساب می‌آمد؛ از این رو، دیگر کسی نمی‌‌تواند مانند مسلمین، خدا را عبادت کند، لکن کامل‌ترین نوع عبادت، در زمان ظهور اتفاق می‌‌افتد، زیرا در آن زمان، همه چیز به خصوص دین و عبادت، در مرحله اعلای خود قرار می‌‌گیرد و این همان امری است که دین مبین اسلام به دنبال آن است. بر این اساس، کسانی که دین را در زمان ظهور، صرفاً امری شخصی و فردی معنا می‌کنند، واقعاً از مفاهیم و مبانی صحیح دینی بی‌اطلاعند.

آری انتظاری که همه انبیاء معظم الهی (ع) و پیروان آن‌ها، در طول تاریخ به دنبال آن بودند، صرف انتظار ظهور امام زمان (ع) برای خواندن دو رکعت نماز بیشتر نبوده، بلکه انتظار برای پیاده شدن ابعاد وسیع دین در آن عصر بوده است. یعنی همان انتظاری که انسان را به حرکت و حماسه در راه خدا، به تفکر و تدبر در آیات قرآن، به امر به معروف و نهی از منکر، به فتح قله‌های عقلانی و علمی، به اصلاح و تزکیه نفس و بسیاری از فضائل اخلاقی وادار می‌کند. 

بله این انتظار، همان انتظاری است که اسلام، انسان را به آن دعوت می‌کند و واقعاً اگر خطبا و علماء همین بُعد از دین را برای مردم باز گو کنند و به آن‌ها بگویند که اسلام عزیز، چه تعابیر زیبایی نسبت به انتظار و آخر الزمان دارد، حتماً جذب به اسلام و دین می‌‌شوند»[۸۵].
۳. آیت‌الله صافی؛
آیت الله لطف‌الله صافی گلپایگانی، به نقل از کتاب «گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم» در این‌باره گفته است:

«جامعه منتظر، تمدنش اسلامی و برگرفته از قرآن مجید و براساس: ﴿تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا﴾[۸۶] و ﴿إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ﴾[۸۷] و «...لَا فَضْلَ لِعَرَبِيٍّ عَلَى عَجَمِي‌...»[۸۸] و هدایت‌های وحیانی و قرآنی است.

جامعه منتظر، زنده، قوی و قدرت‌مند، شجاع، صادق، خودکفاء ﴿أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ﴾[۸۹] و ﴿أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ﴾[۹۰] در جامعه منتظر، زن و مرد، مسلم و مسلمه، مؤمن و مؤمنه، منتظر و منتظره باهم در تشکل هویت اسلامی تشریک مساعی دارند. در این جامعه، بانوان کرامت ویژه و خاص دارند و با مردان بیگانه اختلاط ندارند. جامعه منتظر، جامعه حجاب و عفت و پارسایی و پرهیز از ملاهی و مناهی است. اینها و ده‌ها ویژگی پسندیده دیگر از امتیازات جامعه منتظر ظهور است. البته هرچه روح انتظار در جامعه بیش‌تر دمیده شده باشد، این امتیازات‌ در آن ظاهرتر است»[۹۱].
۴. آیت‌الله اراکی؛
آیت الله محسن اراکی، در کتاب «نگاهی به رسالت و امامت» در این‌باره گفته است:

«برای پاسخ به این سؤال لازم است به موارد زیر توجه شود:

  1. مأموریت امام زمان (ع) ایجاد حکومت عدل جهانی و برچیدن بساط ظلم و بی‌عدالتی، در سراسر جهان است.
  2. این مأموریت، تنها به وسیله شخص امام زمان تحقق نمی‌پذیرد، بلکه یاری و نصرت مؤمنین نیز لازم است.
  3. در این مأموریت، از امکانات و وسائل عادی استفاده می‌شود و بنا نیست با اعجاز و اعمال خارق‌العاده فوق بشری، به اهداف مورد نظر که در برپایی حکومت عدل جهانی خلاصه می‌شود، دست یافت.

با کمی تأمل در این سه مطلب معلوم خواهد شد که کاملترین شکل انتظار عملی امام زمان (ع) تشکیل حکومت اسلامی به رهبری فقیه عادل، آگاه، مدیر و مدبر است؛ زیرا برچیدن بساط ظلم حاکم بر جهان به وسیله امام زمان (ع) و یارانش، به وسیله معجزه صورت نخواهد گرفت، بلکه طبق روش‌های متعارف و جاری در جوامع انسانی و با استفاده از امکانات عادی تحقق می‌پذیرد. و اگر به این نکته توجه کنیم که به طور طبیعی، نهضتی که هدفش براندازی ظلم در سراسر جهان باشد با مقاومت شدید و یکپارچه قوای شرک و ظلم روبرو خواهد شد و کلیه قدرتمندان ظالم و سردمداران جنایت و تبعیض در جامعه بشر، به طور جمعی به مخالفت با آن خواهند پرداخت و از کلیه امکانات خود برای نابودی چنین نهضتی -و لااقل ایجاد مانع بر سر راه پیشرفت آن- استفاده خواهند کرد، این نتیجه به دست خواهد آمد که بدون تشکیل حکومتی با مشخصات زیر، آغاز چنین نهضتی امکان‌پذیر نیست:

  1. رهبری آن حکومت، در دست کسی باشد که بتواند به نام امام زمان و به نیابت از او، مردم را رهبری کند تا زمینه برای پذیرش رهبری امام زمان در سطح جهانی، از سوی نیروهای طرفدار عدل و حقیقت فراهم شود. طبیعی است تنها کسی که صلاحیت نیابت از امام زمان (ع) را در زمان غیبت داراست، فقیه عادل کارآمد است.
  2. حکومت مزبور بتواند با پیاده کردن نظام اسلامی در همه ابعادش، اذهان عمومی جهانیان را برای پذیرش نظام حکومت اسلامی آماده کند و با ارائه یک نمونه عینی، امکان تحقق ارزش‌های متعالی نظام اسلامی را در عمل به اثبات رساند.
  3. حکومت مزبور بتواند امکانات مادی و معنوی مورد نیاز نهضت جهانی ولی عصر (ع) و نیز نیروها و افراد لازم را برای چنین برنامه عظیم و گسترده‌ای فراهم و آنان را برای اجرای مأموریت‌های بزرگ آماده سازد. حکومتی که مشخصات مزبور را دارا باشد، همان حکومت اسلامی به رهبری فقیه آگاه با کفایت است و با تشکیل و حمایت همه جانبه از چنین حکومتی، انتظار عملی و حقیقی امام زمان (ع) تحقق می‌یابد»[۹۲].
۵. آیت‌الله آصفی؛
آیت‌الله محمد مهدی آصفی، در کتاب «انتظار پویا» در این‌باره گفته است:

«گروه محکم و استوار: نخستین چیزی که در این قشر جلب نظر می‌کند، صلابت، نیرومندی و استواری آنان است. بنابراین آنان قوی و نیرومند هستند و زمین را برای ظهور امام (ع) آماده می‌سازند. محمد بن یعقوب کلینی ذیل آیه‌ ﴿فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ﴾[۹۳] آورده که: امام صادق (ع) "بندگان سخت نیرومند" را به همین قشر تفسیر کرده است. در روایتی از این گروه، با عنوان «قُلُوبَهُمْ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ، لَا تُزِلُّهُمُ الرِّيَاحُ الْعَوَاصِفُ»[۹۴] توصیف شده است.

ایشان با آنکه دارای "دل" هستند و طبیعت دل، نرمی و رأفت است؛ لکن این دل‌ها در رویارویی با طاغوت‌ها و ستمگران، به تکه‌های آهن بدل می‌شوند که دیگر نرمی و رقت نمی‌شناسند. صلابت و نیرومندی، از ویژگی‌های نسل‌هایی است که خدای تعالی‌ مسؤولیت تغییر [نظام‌های اجتماعی‌] و ایجاد انقلاب را به دوش آنان گذاشته است. همچنین این دو صفت از ویژگی نسل‌هایی است که خدای تعالی، آنان را در گردنه‌های بزرگ تاریخ برای انتقال مردم از مرحله‌ای به مرحله دیگر، برگزیده و گروه زمینه‌سازان، دارای این ویژگی‌ها است.

گروه مبارز: وظیفه این گروه، مبارزه با نظام جهانی و عصیان علیه آن است. اینکه نظام جهانی چیست و چگونه این نظام در خدمت به ابرقدرت‌ها و هم‌پیمانان آنها و حفظ مراکز قدرت و موقعیت استراتژیکی‌شان در مناطق مختلف دنیا عمل می‌کند، یک پرسش جدی است. مسؤولیت حفظ این مراکز قدرت، مسؤولیتی بسیار دشوار و ظریف است که نظام جهانی در تمام سطوح دنیا- نه تنها در سطوح منطقه‌ای یا کشوری- بدان پایبند است.

این نظام، از یک سری معادلات و موازنه‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی و خبری دقیق شکل گرفته است. همچنین این نظام از رژیم‌های سیاسی تشکیل یافته که به عنوان عضو یک خانواده جهانی محسوب می‌شوند و مجموعه‌ای از خطوط قرمز و سبز و زرد در میان آنها در زمینه حوادث، امتیازها، تنظیم نقش‌ها، تقسیم درآمدها، بازار و منابع ثروت و مناطق نفوذ وجود دارد.

این مجموعه پیچیده، قدرت‌های بزرگ را به سلطه بر دنیا قادر ساخته است؛ همان‌طور که یک اهرم‌[۹۵] کوچک، انسان را در جابه‌جایی اجسام سنگین با کمترین حرکت، توانا می‌سازد. ازاین‌رو نظام جهانی، قبل و بعد از سقوط اتحاد جماهیر شوروی، همچنان نزد همگان احترامش را حفظ کرده است؛ زیرا هر یک از آنان، به قدر گستره و توان خویش از این نظام بهره می‌برد. این جوانان (زمینه‌سازان ظهور امام عصر (ع))، به سادگی و بی‌هیچ تردیدی، این خطوط قرمز را زیر پا می‌گذارند و معادلات و موازنه‌های مورد توافق را بر هم می‌زنند. همچنین استقرار، توازن و شوکت جهانی این رژیم‌ها و سازمان‌های بین‌المللی را بی‌اعتبار می‌سازند.

این سازمان‌ها و رژیم‌ها، نه قدرت سلطه بر این جوانان را دارند و نه توانایی تحمل یا دفعشان را؛ زیرا بیشترین توان این حکومت‌ها و هیبت جهانی‌شان، در رویارویی با حکومت‌ها و سازمان‌هایی همانند خودشان است و آخرین سلاح آنان قتل، زندان، شکنجه و تبعید است؛ حال آنکه این جوانان از هیچ‌یک از این امور نمی‌هراسند.

ازاین‌رو، وصفی که در روایت درباره این گروه به کار رفته، بسیار دقیق است: «لَا تُزِلُّهُمُ الرِّيَاحُ الْعَوَاصِفُ وَ لَا يَمَلُّونَ مِنَ الْحَرَبِ وَ لَا يَجْبُنُونَ وَ عَلَى اللَّهِ يَتَوَكَّلُونَ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ»؛ "آنان را تندبادها نمی‌لرزاند، از نبرد دلتنگ و ملول نمی‌شوند و نمی‌هراسند، و بر خدا توکل می‌کنند و عاقبت [نیک‌] از آن پارسایان است". بی‌گمان آن‌که [در دل‌] هراسی ندارد، از نبرد خسته و دلتنگ نمی‌شود و تندبادها او را تکان نمی‌دهد. نیرو و امتیاز اینان در آن است که نمی‌هراسند و دشواری اینها از دیدگاه حکومت‌ها و قدرت‌های بزرگ، در همین نکته نهفته است»[۹۶].
۶. آیت‌الله جوادی آملی؛
آیت‌الله عبدالله جوادی آملی، در مقاله «ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه» در این‌باره گفته است: «منتظران راستین، کسانی‌اند که هماره در قلمرو اندیشه‌های نظری، در مدار تعلیم کتاب و حکمت سِیر کنند و در منطقه انگیزه‌های عملی در محور تزکیه و تطهیر روح از یک سو و تحصیل حبّ آل عصمت و مودّت اهل طهارت (ع) از سوی دیگر، سفر نمایند تا به هجرت از جهل علمی و جهالت عملی کامیاب گردند. غرض آنکه کسی میتواند منتظر لبریز شدن مرز و بوم زندگی جامعه از عدل و قسط باشد که جان وی، مملو از دادخواهی و روح او مشحون از عدل پروری باشد. به طوری که نه سلطه‌گر باشد، نه سلطه‌پذیر؛ نهادینه نمودن چنین فرشته‌خویی، مرهون جزم علمی و عزم عملی مستمر است»[۹۷].
۷. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در دو کتاب «پرسمان مهدویت» و «درسنامه مهدویت ج۳» در این‌باره گفته است:

«از روایات به روشنی به دست می‌آید کسانی که برای آن انقلاب بزرگ تلاش می‌کنند، دارای صفات و ویژگی‌هایی هستند[۹۸] که در دو بخش قابل بررسی است:

۱. ویژگی‌های اعتقادی:

شناخت پروردگار: خداوند متعال، فلسفه اساسی آفرینش انسان‌ها را عبادت و بندگی معرفی فرموده است؛ آنجا که می‌فرماید: ﴿وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ﴾[۹۹]؛ جن و انس را جز برای اینکه عبادت کنند، خلق نکردم. این امر مهم زمانی پدید می‌آید که شناخت انسان‌ها به آن ذات مقدس، فراهم آید و پس از آن راه رشد، هموار و موانع بر طرف می‌شود. زمینه‌سازان ظهور و یاران امام مهدی (ع)، که خداوند را آن گونه که شایسته است می‌شناسند. حضرت علی (ع) شناخت والای خداوند را در چنین افرادی، چنین وصف فرموده است: «"رِجالٌ مُؤمِنُونَ عَرِفُوا اللهَ حَق مَعرِفَتِهِ وَهُمْ اَنْصارُالمَهْدِی فِی آخِرِ الزمانِ"»[۱۰۰]؛ مردانی مؤمن که خدا را چنان که شایسته است شناخته‌اند و آنان، یاران مهدی (ع) در آخرالزمانند. امام صادق (ع) قلب‌های این گروه را بسان پولاد دانسته، می‌فرماید: «"رِجالٌ کَاَن قُلُوبَهُم زُبُرُ الحَدِیدِ لایَشُوبُها شَکٌ فِی ذاتِ اللهِ اَشَد مِنَ الحَجَرِ…"»[۱۰۱]؛ آنان مردانی‌اند که دل هایشان گویا پاره‌های آهن است، هیچ تردیدی نسبت به خداوند قلب هایشان را نیالاید و قلب هایشان از سنگ استوارتر است.

شناخت امام زمان (ع): یکی از ویژگی‌های مهم زمینه‌سازان ظهور، شناخت حضرت مهدی (ع) است. البته شناخت امام در هر زمان بر پیروان، لازم و ضروری است؛ ولی آنچه شناخت امام دوازدهم را از اهمیتی دو چندان برخوردار می‌سازد، شرایط ویژه او (مثل ولادت پنهان، زندگی پنهانی، امتحانات سخت و دشوار، و…) است. امام خویش را به بهترین وجه می‌شناسند و این شناخت آگاهانه در تمام وجودشان رسوخ کرده است. بنابراین زمینه‌سازی برای ظهور آن حضرت، بدون شناخت آن بزرگوار امکان‌پذیر نخواهد بود. در روایات آمده است: «"… مَنْ مَاتَ وَلَمْ یَعرِفْ اِمامَ زَمانِهِ ماتَ مِیتَهً جَاهِلیهً"»[۱۰۲]؛ هر کس بمیرد و امام زمان خویش را نشناسد به مرگ جاهلی خواهد مرد. امام صادق (ع) فرمود: «"…اِعرِفْ اِمامَکَ فَاِذا عَرَفْتَهُ لَمْ یَضُرکَ؛ تَقَدمَ هَذا الامرُ اَمْ تَأَخرَ… فَمَنْ عَرَفَ اِمامَهُ کانَ کَمَنْ هُوَ فِی فُسْطاطِ القائِمِ"»[۱۰۳]؛ امام زمان خویش را بشناس، پس وقتی او را شناختی، پیش افتادن و یا تأخیر این امر (ظهور)، آسیبی به تو نمی‌رساند… پس هر آن کس که امام خویش را بشناسد، مانند کسی است که در خیمه قائم (ع) باشد. حضرت مهدی (ع) هر چند در پس پرده غیبت است؛ ولی هرگز جمال وجودش برای انسان‌های مهدی باور و مهدی یاور پنهان نبوده است. اگر معرفت به آن حضرت نباشد، دیدن ظاهری ایشان نیز سودی در بر نخواهد داشت؛ چنان که کسانی بودند که همواره جمال دلنشین پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) را زیارت می‌کردند، ولی بهره معرفتی چندانی از آن اسوه‌های آفرینش نمی‌بردند. امام صادق (ع) فرمود: «"… وَمَنْ عَرَفَ اِمامَهُ ثُم ماتَ قَبْلَ اَنْ یَقُوْمَ صاحِبُ هَذا الاَمرِ کانَ بِمَنزِلَهِ مَنْ کانَ قاعِداً فِی عَسْکَرِهِ لا بَل بِمَنزِلَهِ مَنْ قَعَدَ تَحْتَ لِوائِهِ"»[۱۰۴]؛ هر آن کس که امامش را نشناسد و پیش از قیام صاحب این امر از دنیا برود، بسان کسی است که در سپاه آن حضرت خدمت گزاری خواهد کرد؛ نه بلکه مانند کسی است که زیر پرچم آن حضرت است. امام صادق (ع) با تأکید، شیعیان را به شناخت خداوند، پیامبر و حجت‌های الهی فرا خوانده، از جمله در دوران غیبت خواندن دعای زیرا را سفارش فرموده است: "اَللهُم عَرفْنی نَفْسَکَ فَاِنکَ اِنْ لَم تُعَرفْنی نَفْسَکَ لَمْ اَعْرِفْ نَبِیکَ، اَللهُم عَرفْنی رَسُولَکَ فَاِنکَ اِنْ لَمْ تُعَرفْنی رَسُولَکَ لَمْ اَعْرِفْ حُجتَکَ، اَللهُم عَرفْنی حُجتَکَ فَاِنکَ اِنْ لَمْ تُعَرفْنی حُجتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دینی"[۱۰۵]؛ خدایا! خود را به من بشناسان. پس همانا اگر خود را به من نشناسانی پیامبرت را نمی‌شناسم. پروردگارا! فرستاده ات را به من بشناسان پس به درستی که اگر پیامبرت را به من نشاسانی حجتت را نمی‌شناسم. خداوندا! حجت خود را به من بشناسان، پس اگر حجت خود را به من نشناسانی از دینم گمراه شده‌ام.

۲. ویژگی‌های رفتاری: در این بخش به اموری اشاره می‌شود که نمادهای رفتاری یک منتظر توانمند است. این ویژگی‌ها به طور عمده تحت عنوان "اطاعت محض از خداوند و اولیای او" گرد می‌آیند؛ زیرا شناخت خداوند و امام زمان (ع) و اعتقاد به آنان، باید عملی شود و تبلور حقیقی آن در اطاعت محض از آن انوار پاک ظاهر گردد. همسو کردن رفتارها، نیت‌ها و جهت گیری‌ها، طبق خواست رهبر الهی، از مهم‌ترین ویژگی‌های رهروان راستین است و این به خوبی در یاران امام مهدی (ع) وجود دارد. اگر کسی در مرحله شناخت، در حد ممکن معرفت کسب کرد، در مرحله اطاعت دچار تردید نخواهد شد. اگر کسی در آن مرحله دچار تردید و یا نقصان معرفتی باشد، در مرحله اطاعت هرگز پیرو خوبی نخواهد بود. امروزه که حضرت مهدی (ع) در پس پرده غیبت است، باید به اراده و فرمانش گردن نهاد و اگر کسی اکنون از دستورات آن حضرت اطاعت کند، در زمان ظهور نیز چنین خواهد بود. رسول گرامی اسلام (ص) در این‌باره فرمود: «"طوُبی لِمَنْ اَدرَکَ قائِمَ اَهلِ بَیْتی وَ هُوَ مُقتَدٍ بِهِ قَبْلَ قِیامِهِ یَتَولی وَلیهُ وَیَتَبرأُ مِنْ عَدُوهِ وَیَتَوَلی الاَئِمهَ الهادِیَهَ مِنْ قَبْلِهِ اوُلئِک رُفَقائی وَ ذَوُو وُدی وَ مَوَدتی وَاَکْرَمُ اُمتی عَلَی"»[۱۰۶]؛ خوشا به حال کسی که، قائم اهل بیت مرا درک کند؛ حال آنکه پیش از قیام او نیز پیرو او باشد. با دوست او دوست و با دشمن او دشمن و با رهبران و پیشوایان هدایتگر پیش از او نیز دوست باشد. اینان همنشین و دوستان من و گرامی‌ترین امت من، در نزد من هستند.

اطاعت و پیروی از خداوند و حجت او در عناوین زیر قابل بررسی است:

آمادگی روحی و روانی: اساسی‌ترین ویژگی در بخش رفتار ایجاد "آمادگی روحی و روانی" در خود است. برای درک زمان ظهور حضرت مهدی (ع). این امرِ مهم، فقط با عمل به واجبات و ترک محرمات حاصل می‌شود. زمینه‌ساز راستین به خوبی می‌داند که محبوب‌ترین کارها نزد امام زمان، "انجام واجبات دینی" و "ترک محرمات" است. او به درجه‌ای از ایمان می‌رسد که توفیق در عمل به واجبات و ترک کارهای حرام را بهترین لذت‌های زندگی می‌داند. پیشوایان معصوم (ع) نیز هرگاه از حالت انسان‌های دوران غیبتت یاد می‌کردند، به مناسبت، از انجام واجبات و پروای الهی سخن می‌گفتند. امام صادق (ع) می‌فرماید: «"إِن لِصَاحِبِ هَذَا الأَمرِ غَیبَه فَلیتقِ اللهَ عَبدٌ وَ لیتَمَسک بِدِینِهِ…"»[۱۰۷]؛ همانا برای صاحبِ این امر، غیبتی است؛ پس باید انسان تقوا پیشه نماید و به دین خود چنگ زند…. کسانی که صاحب آمادگی روحی و روانی بالایی نشوند، هرگز نمی‌توانند یار و یاور خوبی برای آن حضرت باشند؛ چرا که آنان با کمترین فشاری که برایشان وارد می‌شود، عرصه را خالی می‌کنند. بی‌گمان برای حضرت مهدی (ع) یارانی هست که قوت و قدرت بالای روحی و روانی دارند تا بتوانند بر دشمنان چیره شوند. لازم به یادآوری است که افزون بر انجام واجبات و ترک محرمات "رعایت آموزه‌های اخلاقی" نیز اهمیت والایی دارد، امام صادق (ع) در این‌باره می‌فرماید: «"… مَن سُر أَن یکُونَ من أَصحَابِ القَائِمِ فَلینتَظِر وَ لیعمَل بِالوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الأخلَاقِ وَ هُوَ مُنتَظِر…"»[۱۰۸]؛ هر کسی که شادمان می‌شود از اینکه از یاران قائم باشد، پس باید منتظر باشد، پرهیزگاری پیشه کند و نیکویی‌های اخلاق را انجام دهد؛ در حالی که منتظر است…. پروای الهی در همه زمان‌ها واجب است؛ اما به دلیل شرایط خاص، در دوران غیبت اهمیت بیشتری دارد؛ چرا که در این زمان عوامل فراوانی دست به دست هم داده تا انسان‌ها را به بیراهه بکشاند و گمراه سازد.

آمادگی اقتصادی: آمادگی اقتصادی به عنوان یکی از مؤلفه‌های زمینه‌سازی به دو گونه قابل تفسیر است:

الف) یکی از ویژگی‌های "عصر ظهور" رفاه عمومی در همه ابعاد زندگی است. اما این رفاه و آسایش، با تلاش و کوشش فراوان انسان‌ها و آباد کردن زمین به دست می‌آید[۱۰۹]. کسانی که در اندیشه زمینه‌سازی برای آن دوران هستند، می‌بایست در عصر غیبت نیز با تلاش فراوان مواهب الهی را برای خدمت به بندگان خدا به استخدام در آورند. کوشش برای فتح قله‌های دانش و کشف ناشناخته‌های جهان هستی، یکی از نمونه‌های روشن فعالیت‌های نسل زمینه‌ساز است. عقب ماندن از کاروان علم و دانش، در همه عرصه‌ها، نه فقط باعث سرشکستگی نسل منتظر و زمینه‌ساز در برابر جهانیان است که خود عاملی برای استثمار بندگان مستضعف و تأمین اهداف دشمنان اسلام است. از این‌رو شایسته است منتظران برای رشد توانمندی خود، هر چه بیشتر برای کسب دانش و بهره مندی از موهبت‌های الهی کوشش کنند.

ب) از آنجایی که مهم‌ترین و متعالی‌ترین هدف قیام حضرت مهدی (ع)، اقامه قسط و عدل است و آن هم ارتباط مستقیمی با جنبه‌های اقتصادی زندگی دارد، منتظر او با تأسی به آن امام بزرگوار، نه فقط به اجرای عدالت و قسط در تمام زوایای زندگی می‌اندیشد که مال و ثروت خود را به گونه‌ای که مورد رضایت امام است، صرف می‌کند.

آمادگی نظامی: کسب قدرت و قوت برای مقابله با تهدیدهای دشمنان، همواره مورد تأکید آموزه‌های دینی بوده است. قرآن کریم با صراحت تمام بر این مهم تأکید می‌کند: ﴿وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ﴾[۱۱۰]؛ و در برابر آنها تا می‌توانید نیرو و اسب‌های سواری آماده کنید تا دشمنان خدا و دشمنان خود و جز آنها که شما نمی‌شناسید و خدا می‌شناسد را بترسانید. این آموزه اگر چه مربوط به همگان و همه دوران هاست؛ اما با توجه به حساسیت دوران غیبت و آستانه ظهور، این آمادگی اهمیت فراوانی دارد. یکی از نمودهای زمینه‌سازی توانمند، آمادگی جسمانی برای حضور در زمان ظهور است. امام صادق (ع) دربارۀ ویژگی‌های یاران امام مهدی (ع) می‌فرماید: «"… فَإِن الرجُلَ مِنهُم یعطَی قُوهَ أَربَعینَ رَجُلاً وَ إِن قَلبَهُ لَأشَد مِن زُبَرِ الحَدِیدِ وَ لَو مَروا بِجِبَالِ لَقَطَعُوهَا لَا یکُونَ سُیوفَهُم حَتی یرضَی اللهُ عَزوَجَل"»[۱۱۱]؛ مردی از اصحاب او توانایی چهل مرد را دارد و قلب او از پاره آهن استوارتر است و اگر بر کوه‌های آهن بگذرند، آن را بر کنند و شمشیرهای خود را در نیام نکنند تا آنکه خدای تعالی خشنود گردد. این روایت بیانگر این مطلب است که افرادی که ادعای انتظار و زمینه‌سازی دارند، هرگز نباید دچار تن پروری و سستی شوند. حضرت مهدی (ع) پس از اتمام حجت با جهانیان به ناگزیر با معاندان و دشمنان، جنگ خونینی کرده و همانند جد بزرگوار خود، برخورد شدیدی با آنان خواهد داشت. از روایات استقاده می‌شود که او در این مواجهه از یاران خود نیز استمداد می‌طلبد و آنان نیز در نهایت شجاعت به صف مبارزه خواهند پیوست. حال چنین یارانی، می‌بایست پیش از ظهور فراهم آیند و این ممکن نیست مگر با افزایش توان و قدرت جسمانی در عصر انتظار. چنانچه تمامی منتظران به این امور مهم و اساسی توجه لازم را داشته باشند، بدون تردید نقش مؤثری برای درک دوران ظهور ایفا خواهند کرد. سخن را در این بخش با کلامی نورانی از امام صادق (ع) در وصف یاران خاص حضرت مهدی (ع) به پایان می‌بریم: مردانی که گویی قلب هایشان مانند پاره‌های آهن است. هیچ چیز نتواند دل‌های آنان را نسبت به ذات خداوند گرفتار شک سازد. سخت‌تر از سنگ هستند. اگر بر کوه‌ها حمله کنند، آنها را از هم خواهند پاشید… گویی که بر اسبان خود، مانند عقاب هستند. بر زین اسب امام دست می‌کشند و از این کار برکت طلب می‌کنند. گرد امام خویش می‌چرخند و در جنگ‌ها جان خود را سپر او می‌سازند و هر چه او بخواهد، برایش انجام می‌دهند. مردانی که شب‌ها نمی‌خوابند؛ در نمازشان همهمه‌ای چون صدای زنبور عسل دارند. شب‌ها بر پای خویش ایستاده و صبح بر مرکب‌های خود سوارند. پارسایان شب‌اند و شیران روز. اطاعت آنان در برابر امامشان، از اطاعت کنیز برای آقایش زیادتر است. مانند چراغ‌ها هستند… گویی که دل هایشان قندیل است. از ترس خدا بیمناک و خواهان شهادت‌اند. تمنایشان شهید شدن در راه خداست. شعارشان این است: "ای مردم! برای خون خواهی حسین به پا خیزید." وقتی حرکت می‌کنند، پیشاپیش آنان به فاصله یک ماه ترس و وحشت حرکت کند، آنان دسته دسته به سوی مولا می‌روند. خدا به وسیله آنان، امام راستین را یاری می‌فرماید[۱۱۲].[۱۱۳][۱۱۴]
۸. حجت الاسلام و المسلمین ان‍ص‍اری‌؛
حجت الاسلام و المسلمین عبدالرحمن انصاری، در کتاب «در انتظار خورشید ولایت» در این‌باره گفته است:

«بر اساس بینش الهی، منتظران واقعی علاوه بر اینکه خود را از نظر فکری، علمی و اخلاقی اصلاح می‌کنند و قلب و دل خود را به صفات پسندیده زینت می‌دهند، در برابر نابسامانی‌های اجتماعی نیز ایستادگی می‌کنند و به امر معروف و نهی از منکر به عنوان یک فریضه مهم الهی که تحقق سایر دستورات خدا به آن بستگی دارد، می‌نگرند و معتقدند که باید در راه اصلاح جامعه تلاش کرد، چون اصلاحات اجتماعی هر چند به صورت جزئی و آرام آرام صورت گیرد، به نوبه خود در پیروزی به نظر نهایی حق مؤثر است و حرکت تاریخ را به سود طرفداران حق، جهت می‌دهد. به نظر آنها ظهور حضرت مهدی (ع) حلقه‌ای است از حلقه‌های مبارزه حق بر علیه باطل که در طول تاریخ استمرار داشته و این آخرین حلقه آن مبارزه است که به پیروزی نهایی حق می‌انجامد. سهیم بودن یک فرد در این کار بزرگ بستگی به این دارد که وی در عمل جزو گروه حق طلبان باشد و بر ضد باطل با نهایت تلاش، ستیز کند.

بنابراین، انتظار چنین تحوّلی مستلزم یک جهاد وسیع و دامنه‌دار است که سراسر گیتی را در بر گیرد، چون منتظر به کسی اطلاق می‌شود که از وضع موجود ناراحت حاصل است و برای تحقق وضع بهتر تلاش می‌کند. برای مثال، بیماری که منتظر است بهبودی کند و از بیماری خود در رنج است، برای رسیدن به وضع مطلوب، تلاش می‌کند که خود است را به پزشک ماهری برساند و طبق دستور او عمل کند. پس انتظار واقعی دارای دو عنصر است، یکی عنصر نفی و دیگری عنصر اثبات. عنصر نفی، همان بیگانگی با وضع موجود و عنصر اثبات، تلاش جهت رسیدن به وضع بهتر است.

این دو جنبه اگر در عمق جان انسان رسوخ کند، منشأ دو رشته اعمال خواهد شد. این دو رشته اعمال عبارت است از: خودسازی و تزکیه نفس و ایجاد آمادگی جسمی و روحی جهت تحقق آن تحول بزرگ و فراگیر از یکسو و مبارزه با عوامل فساد و ظلم و گناه و آلودگی از سوی دیگر. روایات بسیاری که در رابطه با انتظار فرج وارد شده، ممکن است اشاره به مراحل متفاوت انتظار فرج باشد، چون همان طور که میزان فداکاری مجاهدان راه خدا در یاری دین حق با هم متفاوت است، میزان انتظار و خودسازی و آمادگی منتظران نیز درجات متفاوتی دارد. روشن است کسی که در خیمه رهبر آن انقلاب بزرگ جای دارد، نمی‌تواند یک فرد غافل و بی‌تفاوت باشد؛ آنجا جای هر کسی نیست، جای کسانی است که در اوج خود سازی و آمادگی جسمی و روحی قرار دارند. آنان باید بهترین افراد روی زمین باشند.

حضرت امام سجاد (ع) در رابطه با منتظران ظهور حضرت مهدی (ع) می‌فرماید: "همانا کسانی که در زمان غیبت به سر می‌برند و به امامت حضرت مهدی (ع) ایمان دارند و انتظار ظهورش را می‌کشند، بهترین مردم تمام زمان‌ها هستند، زیرا خدای بلند مرتبه، چنان عقل و فهم و معرفتی به آنها عطا کرده که گویا امام زمان خود را مشاهده می‌کنند. آنها همانند کسانی هستند که در رکاب رسول خدا (ص) با شمشیر می‌جنگند. آنها مخلصین واقعی و شیعیان صادق هستند. آنها در پنهانی و آشکار، دیگران را به دین خدا دعوت می‌کنند. سپس فرمود: منتظر فرج بودن در واقع، خودگشایش بزرگی است."[۱۱۵]؛

از دقت در جملات روایت بالا، منتظران واقعی ظهور حضرت صاحب الامر (ع) به روشنی شناخته می‌شوند»[۱۱۶].
۹. حجت الاسلام و المسلمین مهدوی‌فرد؛
حجت الاسلام و المسلمین میرزا عباس مهدوی‌فرد، در کتاب «فلسفه انتظار» در این‌باره گفته است:

«ویژگی‌های منتظران واقعی عبارت‌اند از:

  1. شخص منتظر در فراق محبوب خویش غمگین باشد، همان‌گونه که در دعای ندبه می‌خوانیم: «"عَزِيزٌ عَلَيَّ أَنْ أَرَى الْخَلْقَ وَ لَا تُرَى‏"»[۱۱۷].
  2. انتظار فرج، در این رابطه پیامبر (ص) می‌فرمایند: "بهترین اعمال امت من انتظار فرج است".
  3. دعا کردن برای حفظ وجود امام.
  4. دادن صدقه برای حفظ وجود امام.
  5. به جای آوردن اعمال حج به نیابت از امام.
  6. برخاستن هنگام شنیدن نام حضرت مخصوصاً نام قائم (ع).
  7. توسل به ایشان در هنگام سختی‌ها[۱۱۸].
  8. مهیا کردن خود برای ظهور حضرت، با کسب صفات نیکو و مواظبت بر طاعات و عبادات و ترک محرمات و بالا بردن آگاهی‌ها.
سعی کنیم با توجه و یاری جستن از خداوند و توسل به ائمه (ع) خصوصاً امام منتظر (ع)، خود را از محیط آلوده نجات دهیم و از طرفی سعی کنیم که محیط را دگرگون کنیم و در آن اثر مثبت بگذاریم؛ مثلاً با امر به معروف و نهی از منکر با عمل یا با زبان. از طرف دیگر، سعی کنیم صفات منتظران را در خود ایجاد کنیم و در هر لحظه خداوند را شاهد بر اعمال‌مان بدانیم، که این بهترین راه برای خوب ماندن است»[۱۱۹].
۱۰. حجت الاسلام و المسلمین کوثری؛
حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم کوثری، در مقاله «انتظار و وظایف منتظران» در این‌باره گفته است:

«جامعه منتظر در عصر غیبت کبری، با شناخت از وظایف خود، از امتحانات سر بلند و موفق بیرون می‌آید‌. امام سجاد (ع) در روایتی، سه اصل را برای منتظران مهدی در عصر غیبت بیان فرموده است: « إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ الْقَائِلِينَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِينَ لِظُهُورِهِ... الدُّعَاةُ إِلَى دِينِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِرّاً وَ جَهْراً»[۱۲۰].

جامعه منتظر مهدی (ع)، در زمان غیبت سه اصل را باور دارند:

  1. در زمان غیبت، قایل به امامت منجی است که خداوند در قرآن وعده داده است‌.
  2. منتظر ظهور مهدی (ع) هستند و این باور، برایش حتمی و جهش‌آور است.
  3. در نهان و آشکار، به سوی خدا فرا می‌‌خوانند.

بنابراین، انتظار ظهور به معنای رفع مسئولیت شخصی و اجتماعی نیست‌، بلکه اهتمام به انجام مسئولیت است‌. آشفتگی‌‌های دوران غیبت و مشکلات جامعه بشری، امتحان بزرگ است که دینداران در این دوره در بوته آزمایش گذاشته می‌‌شود؛ زیرا مسلمانی، ادّعای پیروی از مهدیالگو:عج و انتظار ظهور حکومت جهانی او‌، با زبان نیست‌؛ باید دوستداران مهدیالگو:عج در این راستا آزمایش‌های سختی را- طبق سنّت الهی که قرآن می‌‌فرماید- سپری کنند. قرآن در این خصوص می‌‌فرماید: «آیا مردم پنداشته‌اند همان بگویند ایمان آورده‌ایم وانهاده می‌شوند و آنان را نمی‌آزمایند؟»[۱۲۱].آزمون الهی‌، شرط بالندگی و سعادت فرد و جامعه است؛ از این رو، صرف شعار مسلمانی و شیعه زبانی، کافی نیست؛ بلکه عمل خوب‌، انسان را الهی می‌‌سازد. در روایتی‌، امام صادق (ع)، دوره غیبت کبرای مهدی (ع) را دوره آزمایش و امتحان برای شیعیان دانسته می‌‌فرماید:

« إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَتَيْنِ: إِحْدَاهُمَا تَطُولُ حَتَّى يَقُولَ بَعْضُهُمْ: مَاتَ، وَ بَعْضُهُمْ يَقُولُ: قُتِلَ، وَ بَعْضُهُمْ يَقُولُ: ذَهَبَ فَلَا يَبْقَى عَلَى أَمْرِهِ مِنْ أَصْحَابِهِ إِلَّا نَفَرٌ يَسِيرٌ»[۱۲۲]؛ برای وجود مبارک حجّت خدا دو غیبت است: یکی از آن به اندازه طولانی می‌‌شود که انسان‌ها درباره او به تردید قرار گیرد. برخی گوید: مهدی از دنیا رفته، عده‌ای دیگر، گوید: کشته شده؛ اما دسته‌ای هم گوید: غیبت او گذشته و گروه اندکی درباره مهدی ثابت و معتقد می‌‌ماند‌.

پس‌، دوره غیبت برای شیعیان و منتظران ظهور، دوره امتحان است. در آن دوره بر جامعه، اوضاعی حاکم می‌‌شود که نگهداری دین، بسیار مشکل می‌شود. بسیاری از مردم در اثر ترس، یا طمع قدرت و دنیا، دین و ایمان خود را از دست می‌‌دهند یا دین، لقلقه زبان آنها می شود یا اینکه دین را مانع ریاست‌طلبی خود دانسته، کنار می‌‌گذارد و می‌‌گوید‌: دین‌، نمی‌تواند زندگی بشر را مدیریت کند و نقش دین، بر قراری رابطه شخصی انسان با خدا است»[۱۲۳].
۱۱. حجت الاسلام و المسلمین دیرباز؛
حجت الاسلام و المسلمین عسکر دیرباز ، در مقاله «روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر» در این‌باره گفته است:

«برای جامعه منتظر که‌ در‌ انتظار آمدن و ظهور رهبری الهی به‌ سر‌ می‌برد، رهبری‌ که‌ در‌ قید حیات است و در‌ حیات اجتماعی انسان‌ها حضور دارد -گرچه به‌صورت ناشناخته- حجت الهی بر انسان‌هاست، واسطه فیض و برکات‌ و هدایت‌های‌ الهی برای انسان‌ها، بلکه سراسر هستی‌ است‌، چند‌ ویژگی‌ آشکار‌ قابل ذکر است‌:

۱. ایجاد‌ و تعمیق روابط متقابل بین رهبر و مردم: بین رهبری جامعه در انتظار و مردم، روابط گسترده و عمیقی وجود‌ دارد‌. در‌ وجهی کلی، نوعی عشق، محبت و احترام عمیق‌ از‌ طرف‌ جامعه‌ نسبت‌ به‌ رهبر و متقابلاً نوعی صمیمیت، شفقت و عنایت از طرف رهبر نسبت به جامعه ابراز می‌شود.

رهبر جامعه منتظر، حضرت حجت (ع):

  1. از طریق موارد زیر به یاد افراد‌ جامعه است:
    1. نظارت بر احوال مردم؛
    2. شریک غم و شادی آنان بودن؛
    3. دعا برای جامعه به‌ویژه دوست‌داران خود؛
    4. آمین گفتن به دعای دوستان خود؛
    5. عیادت برخی بیماران جامعه؛
    6. شرکت در تشییع‌ جنازه‌ برخی افراد؛
    7. هم‌سفر و هم‌سفره شدن با برخی و ابراز محبت.
  2. از این راه‌ها به جامعه و افراد آن کمک می‌رساند:
    1. برآوردن حاجات و خواسته‌هایی که به مصلحت است (باذن الله)؛
    2. دفاع از‌ جامعه‌ هنگام آسیب‌ها و خطرهای جدی؛
    3. هدایت‌ها و راهنمایی‌های ویژه؛
    4. فریادرسی درماندگان و مضطرین.
  3. از طریق دیدار حضوری با برخی افراد واجد شرایط که یا خود حضرت‌ به‌ دیدارشان می‌روند یا آنها توفیق‌ تشرّف‌ به محضر حضرت پیدا می‌کنند. متقابلاً از طرف جامعه منتظر و افرادش، این روابط به اشکال گوناگون و فراوانی ابراز می‌شوند از جمله:
    1. ابراز عشق و علاقه‌ نسبت‌ به حضرت حجت (ع)؛
    2. انتظار‌ فرج‌ او و دعا برای ظهورش؛
    3. اظهار اشتیاق نسبت به دیدارشان؛
    4. تشکیل مجالس به یاد او همراه با ذکر فضایل و مناقب حضرت؛
    5. اندوه و گریستن در فراق او؛
    6. انجام امور خیر به نیابت‌ از‌ او مانند خواندن نماز، طواف، زیارت پیامبر و امامان (ع)؛
    7. دادن صدقه برای تداوم سلامتی او و رفع کسالت احتمالی از او؛
    8. خوشحال کردن دوست‌داران او؛
    9. تجدید بیعت متوالی و متناوب با او.

۲. پرورش افراد صالح و توانا به‌ عنوان یاوران خاص حضرت حجت (ع): برخورداری انبیا و اولیای الهی‌ از‌ یاورانی کارآمد، استوار، نستوه و جان بر کف، حقیقتی انکارناپذیر است. نقش یاوران در موفقیت‌های انبیای الهی مانند حضرت موسی[۱۲۴]، حضرت عیسی[۱۲۵]، پیامبر اسلام (ص)[۱۲۶] و در مورد امامان‌ شیعه‌؛ حضرت امام حسن[۱۲۷]، حضرت امام حسین[۱۲۸] و حضرت امام صادق[۱۲۹] در منابع دینی یادآوری شده است.

چنین سنتی در مورد حضرت حجت (ع) نیز جاری است و حضرت با‌ یاوران‌ خاصش‌ فعالیت خود را آغاز خواهد‌ کرد‌[۱۳۰].

به دلیل پدیده انتظار و لزوم آمادگی و پرورش افراد زبده و زمینه‌ساز و پا به رکاب، به‌طوری که هر آن، حضرت ظهور کند، بتوانند‌ در‌ سریع‌ترین‌ زمان ممکن در خدمت حضرت باشند، جامعه منتظر‌ عموماً‌ و افراد معینی از آن به‌طور خاص، درصدد کسب آمادگی‌های لازم هستند؛ آمادگی‌های فکری -اعتقادی و روحیه‌ای -رفتاری.

با توجه به‌ آن‌چه‌ در‌ برخی ‌ ‌احادیث آمده است، چنین آمادگی‌هایی در مناطقی مانند قم‌[۱۳۱]، ری، یمن و طالقان علی‌القاعده باید بیش‌تر باشد. گروه‌هایی محکم و استوار با درجه بالایی از ایمان و روحیه جهادی‌ دارای‌ تشکل‌هایی‌ اداری، سیاسی، نظامی و اطلاعاتی که بتوانند در سریع‌ترین زمان ممکن، بیش‌ترین‌ کارآیی‌ را داشته باشند.

طبیعی است چنین افرادی از جامعه منتظر سر برمی‌آورند و چنین زمینه‌هایی در آن‌ جامعه‌ وجود‌ دارد. پالایش درون، رشد نیروی مقاومت در برابر ناملایمات، مراقبت دایمی، احساس‌ حضور‌ در‌ پیشگاه حضرت، سلامت اخلاقی، منحل نشدن در فساد پیرامون، پایداری در برابر رهبری‌های ناسالم‌، مقابله‌ با‌ تحریف و تخریب و آسیب‌های وارد بر پدیده انتظار و جامعه منتظر از جمله اموری است که‌ در‌ گروه یاوران آشکار و مشهود خواهد بود.این زمینه‌سازان و یاوران خاص علاوه بر آن‌که‌ محصول‌ و برآیند‌ جامعه منتظر هستند، در آن جامعه اثر می‌گذارند و موجبات تعالی بیش‌تر آن را فراهم‌ می‌کنند‌.

۳. پویایی و متکامل بودن جامعه منتظر: نتیجه وجود دو ویژگی پیشین، از طرفی، تحقق‌ جهت‌گیری‌ خاص‌ جامعه منتظر به سمت اهداف متعالی است که در نهایت، این جامعه پس از ظهور‌ حضرت‌ حجت (ع) به آن سمت حرکت خواهد کرد. از طرفی دیگر، جامعه منتظر‌، پویایی‌ و تکامل‌ بسیار پرشتاب‌تر در مقایسه با جوامع سالم و پویایی غیرمنتظره داشته باشد. دلیل این مطلب روشن‌ است‌. وقتی‌ جامعه‌ای از دل و جان به وضعیت آرمانی خود (جامعه جهانی حضرت مهدی (ع)) معتقد‌ بود، درصدد شناخت کامل و دقیق آن برمی‌آید، راه‌ها و مراحل رسیدن به آن را شناسایی و موانع را‌ برطرف‌ خواهد کرد.

بدین ترتیب، هدفمندی و ایده‌آل را نصب العین خود قرار دادن‌، در‌ کنار عوامل پیشین همراه با امدادهای الهی‌ سبب‌ حرکت‌ پرشتاب‌تر جامعه به‌سوی کمالات و آرمان‌های مطرح در‌ جامعه‌ پس از ظهور خواهد شد»[۱۳۲].
۱۲. حجت الاسلام و المسلمین عرفان؛
آقایان امیر محسن عرفان و محمد علی فلاح علی‌آباد، در مقاله «تبیین نقش گفتمان انتظار در مهندسی فرهنگ مقاومت» در این‌باره گفته‌اند:
  1. «اضطرار به حجت: منتظر واقعی کسی‌ است‌ که‌ از همه دادرسان دنیوی دل بریده و به دنبال پناهگاهی الاهی در سایه حکومت جهانی ولی الله به ‌‌انتظار‌ نشسته است و در نهایت نیاز و اضطرار به حجت به سر می‌برد. اگر منتظران‌ به‌ چنین‌ مرحله‌ای برسند، همه یک‌صدا خواهان تشکیل مدینه فاضله موعودی خواهند بود که باعث آمادگی یاری‌ و جانبازی در رکاب حضرت برای رسیدن به اهداف والای او می‌باشد. ازاین‌رو، کسانی‌ که اضطرار به ولی‌ را‌ احساس کرده‌اند، می‌توانند از مال و جان خود بگذرند و در برابر همه تمایلات مادی خویش ایستادگی کنند. بنابراین، نیاز و اضطرار به حجت از مؤلفه‌های اصلی انتظار و مایه پایداری در برابر تمام تمایلات‌ و جذبه‌ها در مسیر انتظار است.
  2. بصیرت و باور عمیق: انتظار حجت حق، به بصیرت و معرفت قلبی به آرمان‌های موعود نیازمند است. ازاین رو، لیاقت ملاقات و همراهی ایشان بر اعتقاد قلبی و معرفت حقیقی‌ منوط‌ شده است[۱۳۳]. دل‌های منتظران از روی معرفت و یقین قلبی همچون پاره‌های آهن سخت است که در برابر هر تندبادی مقاوم است[۱۳۴]. باور‌ عمیق منتظران به ذات مقدّس الاهی، چنان آنها را با صلابت و استوار ساخته است که سختی‌ها و مشکلات در آن خللی ایجاد نمی‌کند و این دریای عمیق را شبهات به تلاطم‌ نمی‌افکند‌:مردانی هستند که دل‌های آنها مانند پاره‌های آهن است شکی در ایمان بخدا در آن راه نیافته[۱۳۵]. آنها همچون گنجینه‌های الاهی‌ هستند‌ و وحدانیت‌ خداوند را آن‌گونه که هست، اعتقاد دارند[۱۳۶].
  3. اندیشه صبر و پایداری: آموزه صبر و پایداری در راه‌ آرمان‌ جهانی موعود و روحیه استقامت تا رسیدن به این هدف، از مهم‌ترین مؤلفه‌های‌ انتظار‌ است و چه‌بسا بتوان صبر و مقاومت را بن‌مایه‌ اصلی‌ انتظار‌ دانست؛ به نحوی که با از دست‌ رفتن‌ صبر و پایداری در امری، انتظار آن بی‌معنی است. در بسیاری از روایات، صبر‌ و انتظار‌ فرج در کنار هم آمده‌ است‌[۱۳۷]. در‌ تعدادی از روایات، با‌ تعبیر‌ « انْتِظَارُ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ»، گویا صبر‌، جان‌مایه‌ انتظار ‌ ‌دانسته شده و برخی دیگر، انتظاری را عبادت شمرده شده‌اند که با صبر‌ محقق‌ شده باشد: "انتظار فرج همراه با‌ صبر‌ عبادت است"[۱۳۸]. امام رضا (ع) همراهی صبر با انتظار را بسیار نیکو و حسن دانسته‌اند:" صبر همراه با‌ انتظار‌ فرج چه‌ نیکوست‌"[۱۳۹]. صبر‌ و مقاومت در برابر مشکلات و اذیت‌هایی که مؤمن در راه انتطار ظهور تحمل می‌کند، برترین عبادت‌ شمرده‌ شده[۱۴۰] و پاداش‌ چنین‌ صبری‌ محشور‌ شدن در زمره‌ اهل‌ بیت (ع)[۱۴۱] و نظیر جهاد با شمشیر در رکاب و همراه پیامبر عنوان شده است[۱۴۲]. ایجاد شایستگی برای حضور در رکاب‌ آن‌ حضرت‌، صبر‌ در‌ برابر‌ مشکلات فراوان را به دنبال دارد. چنین پاداش بی‌نظیری برای صبر در مسیر انتظار، فرهنگ مقاومت را در بین شیعه نهادینه می‌کند.پیامبر (ص) در روایتی ملاقات خود‌ را با برادران آخرالزمانی خویش آرزو می‌کند و آنها را کسانی می‌داند که در حفظ دین خود بسیار مقاومت دارند. مقاومت آنان از کسی که "خارهای قتاد" را با دست بتراشد[۱۴۳][۱۴۴] یا کسی که آتشی گیرا به دست دارد، بیش‌تر است [۱۴۵] و از منظر آن حضرت، اگر اصحاب حضرتش نیز در جایگاه منتظران قرار گیرند، توان‌ چنین‌ صبری را ندارند![۱۴۶]
  4. خوداتکایی و عزت: انسان‌ منتظر نگاه به درون دارد و دائما تلاش می‌کند که خود و جامعه را برای ظهور آماده سازد و این‌، یعنی نقطه اتکا بر تک تک آحاد جامعه برای ساختن جامعه‌ای‌ آرمانی‌ بسترساز‌، که عدالت در آن فراگیر است و ظلم و ستمی در آن راه ندارد. از این‌رو، انتظار مبارزه با ‌‌سستی‌ و بی‌تفاوتی و قعود و ظلم‌پذیری است.
دوران انتظار که دوران تکلیف و نگهبانی از دین خداست و انسان منتظر باتقوا، عزت را تنها به دست خداوند می‌داند[۱۴۷] و کرامت انسانی خویش را حفظ می‌کند و از خدا می‌خواهد‌ تا با آمدن موعود، همه مؤمنان از ذلت رهایی یابند: "بندگان مؤمنت را از خواری نجات بده‌"[۱۴۸]. چنین انسانی که‌ وظیفه‌ دارد تنها به دین متمسک شود، هیچ‌گاه سلطه کافران را نمی‌پذیرد: "همانا صاحب این امر را غیبتی است بنده باید‌ از‌ خدا بپرهیزد و دینش را محکم نگه دارد"»[۱۴۹].[۱۵۰]
۱۳. حجت الاسلام و المسلمین هاشمی شهیدی؛
حجت الاسلام و المسلمین سید اسدالله هاشمی شهیدی، در کتاب «ظهور حضرت مهدی از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان» در این‌باره گفته است:

«"پرهیزکاران، که به امام غایب می‌گروند، نماز به پا می‌دارند و از دارایی خود می‌بخشند، به قرآن و کتاب‌های آسمانی پیش، ایمان آورده، و به جهان ابدی یقین دارند[۱۵۱].

مردمان فرمانبردار، اخلاص‌کیش، نیکوکار، عزّتمند، قناعت‌پیشه، دین‌باور، ستمدیده، بردبار، پاک‌زاد، نیک‌سرشت، پاکدل، و خوش‌قلب (می‌باشند)[۱۵۲] که دل‌هایی سخت‌تر از پولاد دارند، و اگر بر کوهساری آهنین بگذرند از هم می‌پاشد[۱۵۳]، همچون مشک، همواره خوش‌بویند، و همچون ماه تابان، پیوسته فروزان[۱۵۴]، از سر نیزه تیزترند، و از شیر بیشه دلیرتر[۱۵۵]. آری! آنان، پارسایان شب و شیرمردان روزند[۱۵۶].

هرکس بخواهد که به هنگام رستاخیز حضرت مهدی (ع) از یاران او باشد، باید به خصایص فوق خود را بیاراید و در ایّام غیبت، به آداب و عقاید دینی خویش تمسّک جوید، و نگذارد شیطان در او شکّ و تردید راه دهد[۱۵۷]، شناخت و معرفت خویش را راست و درست گرداند، بر ایمان و یقین خویش بیفزاید، و تسلیم خاندان پیامبر شود به حدّی که در دلش چیزی نیابد که او را از فرمان آنها بازدارد"»[۱۵۸].[۱۵۹]
۱۴. آقای حکیمی؛
آقای امیر مهدی حکیمی، در کتاب «منتظر چشم به راهی فریادگر» در این‌باره گفته است:

«در بحث انتظار معیارهای بزرگ و اصول گوناگون مکتب (دین) وجود دارد، هم اصول و معیارهای فردی و هم اصول و معیارهای اجتماعی.

معیارهای فردی: از قلمروهای مهم و زیربنایی انتظار، بُعد توحیدی آن است. انسان منتظر همیشه متوجه خداوند و به وجودآورنده تمام هستی‌هاست، زیرا همواره چشم به راه فرجی است که به اراده خداوند تحقق خواهد یافت. و قهرمان و کارگزار آن انسان الاهی و بنده فرمانبردار دستور حق است و خلیفه خدا و ولی امر او در زمین و اجتماعات انسانی می‌باشد. انسان منتظر چشم به راه کسی است که، بنده و خلیفه خداست و به امر خدا برای به اجرا درآوردن آن خدایی و نجات جامعه بشری قیام خواهد کرد. پس فرج و رهایی به دست خداست و نجات‌بخش و فرج‌رسان مأمور ویژه الاهی است. بنابراین، منتظر در همه حال متوجه خداوند متعال است و این معیار توحیدی انتظار است، که در درون و اندیشه انسان منتظر به ژرفی نفوذ کرده است.

معیار دیگر انتظار، معیار نبوتی آن، و توجه به پیامبران و مکتب آنان می‌باشد. انسان منتظر همیشه چشم به قیام و ظهور پیشوایی دوخته است که دارای صفات پیامبران است و در ژرف‌نگری، استواری، نستوهی، خستگی‌ناپذیری، هدف‌گرایی، دین‌باوری، انسان‌دوستی، ایثار و فداکاری چون آنان است، هر کس دوست دارد آدم و نوح و ابراهیم و موسی و عیسی و داوود و... و پیامبر اکرم (ص) را ببیند، می‌تواند آنان را در مهدی (ع) ببیند و راه و روش و اندیشه و عمل این رهبران خدایی را در اندیشه و عمل امام موعود بی‌کم و کاست بنگرد، زیرا که امام مهدی (ع) تجسم راستینِ همه انسان‌های برتر و الاهی و تجلی دوباره رهبرانِ به حق خدایی است.

محور مهم دیگر انتظار، توجه به کتاب خداوند، قرآن، می‌باشد. زیرا که مهدی (ع) دانا به اسرار و رموز قرآن و زنده‌کننده همه احکام و برنامه‌های آن است و انسانی که منتظر ظهور او می‌باشد، منتظر روزی است که احکام قرآن جهانگیر شود و بر سراسر جهان حاکمیت یابد و کتاب آسمانی برنامه زندگی انسان گردد. و به همه راه‌ها و برنامه‌هایی که غیر قرآنی باشد و یا ناسازگار با تعالیم وحی، پشت می‌کند و آنها را پوک و بیهوده می‌انگارد. و این توجه به قرآن کریم و هدایت آن است. ره‌آورد این بینش، گرایشِ اصولی به قرآن و حاکمیت بخشیدن به تعالیم آن در همه پهنه‌های حیات فردی و اجتماعی است. معیار حیاتی دیگر انتظار، اعتقاد به امامت و رهبری است. مهدی (ع) وصی و آخرین جانشین پیامبر است. تمامی امامان او را یاد کرده‌اند[۱۶۰]. او فرزند و یادگار آنان و ادامه‌دهنده راه‌شان است و انتظار ظهور او بزرگترین تأکید بر اصل امامت و رهبری است.

محور دیگر انتظار، بُعد عدل و دادگری است. انسانی که چشم به راه مهدی (ع) است، منتظر ظهور عدل، عدلی فراگیر و جهانی است و مهدی مظهر اسماء الاهی می‌باشد. که یکی از اسماء و صفات الاهی «عدل و عادل» است. و اوست که جهانِ سرشارِ از بیداد را سرشار از داد می‌سازد و عدلِ الاهی را در سراسر جهان سایه گستر می‌کند. پس انتظار یعنی منتظر انسانی بودن که با قیام او عدل و داد تمامی جهان را فرا خواهد گرفت، پس از آن‌که از ظلم و بیداد پر شده باشد. نتیجه اصولی و بنیادیِ این اندیشه، رویکرد جدی به اصول عدالت اجتماعی است برای زمینه‌سازی عدالت مطلقِ مهدوی.

بُعد دیگر انتظار، اعتقاد به معاد و بازگشت انسان به نزد خداوند و پایان این زندگی و شروع زندگیِ اصلی می‌باشد و این مسأله در سه جهت نمایان است:

جهت اول: اینکه مهدی (ع) به هنگام ظهور ستمگران و ظالمان را به سزای اعمال زشت‌شان می‌رساند و به مؤمنان و صالحان رحمت الاهی را می‌چشاند و این نمونه‌ای از چگونگی معاد و قیامت است.

جهت دوم: اینکه به هنگام ظهور مهدی (ع) گروهی که از نیکان و ناپاکان به جهان باز می‌گردند و این خود قیامت کوچکی است و برپا شده و نشانه‌ای برای آن رستاخیز و قیامت بزرگ است.

جهت سوم: اینکه ظهور مهدی (ع) از شرایط و نشانه‌های حتمیِ قیامِ قیامت است. او قبل از رستاخیز می‌آید و تا او نیاید و حکومت عدل را برپا ندارد قیامت برپا نمی‌گردد.

و این است رابطه عمیق میان انتظار و ابعاد فردی (عقیدتی) مکتب.

معیارهای اجتماعی: از ویژگی‌های انسان منتظر، گرایش اصولی به دینداری و دین‌باوری است. انسان در دوران غیبت، در اندیشه نگهداری دین خویش است و با کوششی ژرف در اعمال و رفتار خود پاسدار دینداری و صحت اعمال خود می‌باشد و حل همه مشکلات را از دین می‌جوید و راه و روش زیست فردی و خانوادگی و گروهی را از مرام و مکتب خود می‌طلبد. از این رو، همواره و با توجه و توسل به امام و مقتدای خود، خود را از انحراف و کج‌روی و کج‌اندیشی نگاه می‌دارد.

یکی از ویژگی‌های برجسته در تشیع و انتظار شیعه، مقید بودن به مکتب و خط مکتب است. در مکتبی که با خون سرخ شهیدان استوار گشته است، هیچ خراشی و رگه غیراصیلی پذیرفته نیست و دوست داشتن امامان (تولی) و دوری جستن از دشمنان آنان (تبری)، چیزی جُز متابعت عاشقانه از حق و رهبر حق و مخالفت خصمانه با ناحق و رهبر ناحق نیست.

این تقید مکتبی و استواری اعتقادی و سازش‌ناپذیری خطی، از ویژگی‌های رهروان راهِ سرخِ تشیع علوی در تمامی دوران‌ها و در طول اعصار و قرون بوده است. زیرا دوستی علی و خاندان ایشان، دوستی انسان و انسانیت است و دشمنی با علی و آل علی، دشمنی با انسان و انسانیت است. و انسان منتظر در خط رهبران راستین بشریت است و دشمنِ هر راه و خط دیگر با هر نام و ادعا[۱۶۱].

انسان منتظر به حاکمیت اصل دین و اجرای یکایک تعالیم آن نیز چشم دوخته است و با تمامی وجود و از ژرفای جان دوست دارد هر چه اسلامی است تحقق یابد و هر چه غیر اسلامی است زوال پذیرد و نابود گردد. از این رو، به دو مسؤولیت بزرگِ دینی روی می‌آورد و به امر به معروف و نهی از منکر دست می‌زند. با این دو عمل است که احکام الاهی تحقق می‌یابد و جامعه دینی از انحراف رها می‌گردد، پس انتظار به معنی چشم به راهِ اجرای احکام الاهی بودن و اجرای نیکی‌ها «معروف‌ها» است و همچنین زدایش پلیدی‌ها و «منکرها» و نامردمی‌ها؛ بنابراین انسانِ منتظر نمی‌تواند در این باره بی‌تفاوت باشد و به ولی خود و آن کس که منتظر ظهورش می‌باشد اقتدا نکند. زیرا که او در روزگار ظهور، بزرگترین امرکننده به همه معروف‌ها و نهی‌کننده از همه منکرهاست. پس چگونه ممکن است که جامعه منتظر، خشنودی مهدی (ع) را نخواهد، و بر راه پیشوای خود نرود، و با او هم‌آوا و هماهنگ نگردد. و در راه و کارش یاری‌گرِ راستین او نباشد و تنها به زبان بسنده کند و بگوید: «"نُصْرَتِي مُعَدَّةٌ لَكُمْ"»: «یاری من آمده و در خدمت شماست». و حال آن‌که در عمل نه به معروف توجهی داشته باشد و نه از منکر روی گرداند. و نه در جامعه در اندیشه جدی احیای معروف و میرش منکرها و ناانسانی‌ها باشد.

از محورها و ویژگی‌های بنیادیِ دیگر انتظار و جامعه منتظر بُعد اخلاقی آن است. جامعه منتظر، جامعه‌ای اسلامی است و بزرگترین وجه تمایز جامعه اسلامی، از دیگر جامعه‌ها، اخلاق نورانی اسلام و تربیت شیعی است. جامعه منتظر باید جامعه‌ای سرشار از اخلاق انسانیِ اسلام باشد و در این صورت است که همواره مایه خرسندی و افتخار و آبرو برای امامان و رهبران خویش است و آن‌گاه که این همانندی تربیتی و انسانی و اخلاق علوی در کار نباشد، انتظار و امید ظهور در جامعه مهدوی چگونه ممکن است به پیدایی آید.

قدرت جسمانی و آمادگی نظامی نیز از محورهای قابل توجه در بحث انتظار است. انسانی که منتظر قیامی خونین و انقلابی بزرگ می‌‌باشد، آیا ممکن است که خود هیچ‌گونه آمادگی برای حضور در این انقلاب و قیام نداشته باشد؟ مسلمان باید همیشه آمادگی نظامی داشته باشد تا در آن هنگام که نخستین درخشش حق آغاز شد به صف باران حق بپیوندد و در رکاب مهدی (ع) قرار گیرد و در آن نبرد و پیکار بزرگِ حق علیه باطل شرکت کند و برای پیروزی عدل و برپا شدن حماسه آفریند و حضوری جدی و مؤثر داشته باشد.

اینکه در و تعالیم ما رسیده است که با آئین جنگ و جهاد آشنا شوید و مسلمان دین‌باور باید به سلاح مجهز باشد و در دوران پیش از ظهور ابزار جنگ و دفاع را در دسترس قرار دهد، برای رشد و خروشان‌سازی همین روحیه رزم‌آوری و مرزبانی و پاسداری است. امام صادق (ع): - باید هر یک از شما برای خروج قائم اسلحه تهیه کند، هر چند یک نیزه. چون وقتی خداوند ببیند کسی به نیت یاری مهدی اسلحه تهیه کرده است، امید است عمر او را دراز کند تا ظهور را درک نماید و از یاوران مهدی باشد [یا برای این آمادگی، به ثواب درک ظهور یاوران برسد].

و این تعلیم والا خشونت‌طلبی و خونریزی نیست، بلکه برای دفاع از حقوق انسان‌های مظلوم است که زیر فشار دژخیمان خون‌آشام نابود شده‌اند و جز پوست و استخوانی از آنان باقی نمانده است. همان مدعیان حقوق بشری است که انسان‌ها را در راه منافع خویش به آسانی فدا می‌کنند و خون‌آشامان هر لحظه خونی تازه می‌ریزند. و هر کس از حق خود یا محرومی دفاع کند، او را به خشونت متهم می‌کنند. آری، مهدی باوران، خون‌آشامان چپاول‌گر و غاصب را از دم شمشیر خویش می‌گذرانند و انسان‌های شریف و مظلوم را یاری می‌رسانند و رهایی می‌بخشند[۱۶۲]. منتظران باید چنین بیندیشند و با چنین گفتمانی زندگی کنند»[۱۶۳].
۱۵. آقای دکتر احمدی؛
آقای دکتر علی اصغر احمدی، در مقاله «شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان» در این‌باره گفته است:

«اندیشیدن به آینده‌: یکی از ویژگی‌های انسان منتظر این است که به واقعه‌ای که در آینده اتفاق خواهد افتاد، ایمان دارد. این موضوع را اگر شما با این رویکرد ملاحظه کنید که‌ اگر در وجود انسان این قابلیت بود که بتواند وقایع آینده را پیش‌بینی کند، چه می‌شد. یا مثلا در آمریکا اگر عده‌ای می‌دانستند چنین اتفاقی خواهد افتاد، خودشان را آماده این اتفاق می‌کردند.[۱۶۴] خداوند دو هدیه بزرگ به ما کرامت فرموده است؛ نخست اینکه قیامت را وعده داده است و در آینده اتفاق خواهد افتاد، دوم اینکه، موعودگرا است. آینده‌ای را به نام عصر ظهور پیش‌بینی کنیم که در آن، شیعیان منتظر دوازدهمین حجت الهی، حضرت مهدی‌اند. بنابراین یکی از ویژگی‌های تربیتی انسان منتظر این است که به آینده‌ای با وقایع و ویژگی‌های خاص می‌اندیشد.

آمادگی‌: دومین ویژگی انسان منتظر، آمادگی است؛ یعنی نسل منتظر، کودک و نوجوان و جوان ما باید بداند که در عصر ظهور چه کاره است و دارای چه نقشی است. انسان منتظر باید آمادگی کارگزاری حکومت جهانی داشته باشد. امام زمان (ع) به نیرو و آدمی نیاز دارد که بتواند با پدیده‌ها و شرایط مواجه شود. این امر که افراد، در دوران غیبت قابلیت‌ها و تخصص‌های خودشان را گسترش ندهند، با مفهوم انتظار، تطابق ندارد.

امید به آینده جهان‌: یکی دیگر از ویژگی‌های نسل منتظر، امیدواری و نگرش مثبت به آینده جهان است. اگر ما خودمان را در این شرایط ببینیم، تصور کنیم که منتظر دادگستر و عدل‌گستر جهان هستیم، در راستای این اهداف تلاش خواهیم کرد. ادیانی که موعودگرا نیستند، یک نگرش کاملا منفی و یأس‌آور نسبت به جهان دارند. اگر امید به آینده نباشد، انسان دچار افسردگی خواهد شد. اگر به آینده جهانی بیندیشیم که به دست بوش‌[۱۶۵] و امثال او اداره می‌شود، احساس ناامیدی و خطر خواهیم کرد. سرنوشت جهان را بسیار تأسف‌آور و نگران‌کننده خواهیم دید.

جهانی شدن‌: چهارمین ویژگی که برای نسل منتظر می‌توان در نظر گرفت، این است که انسان از خویشتن و از خودش بیرون بیاید و جهانی شود. اصلا یکی از ویژگی‌های انتظار این است که انسان‌ها را از درون خودشان بیرون بیاورد و از اینکه به مسائل جزئی و زندگی خودشان بپردازند، دروی کنند. خودمحوری برای جامعه بسیار خطرناک است. کسی که درخت را از خیابان می‌کند و در منزل خویش می‌کارد، اندیشه این آدم در حقیقت، از خودش و خانه خودش فراتر نمی‌رود. و خودمحوری یعنی اینکه خود را در حد خودش و خانه خودش ببیند. هر چیزی، در خانه او معنا دارد؛ در درون خانه او ارزش دارد؛ فراتر از خانه خودش نمی‌اندیشد؛ به شهر نمی‌اندیشد؛ به کشور نمی‌اندیشد؛ انگار فقط همین نسل است و بس. انتظار، انسان را از خانه خود بیرون می‌آورد و جهانی می‌کند.

زیستن با یاد او: ما باید این آرزو را داشته باشیم که اگر توفیق زیارت ایشان حاصل شد، چگونه زیستن و چگونه مردن را از او بپرسیم. نسل منتظر باید منتظر لحظه‌ای باشد که وقتی امامش را می‌بیند، صراط مستقیم را با تمام اجزای آن از امام بخواهد؛ منتها این کار احتیاج به آمادگی دارد. «... فُزْتُ وَ رَبِّ الْكَعْبَةِ....»[۱۶۶]. جمله‌ای نبود که علی (ع) در هنگام ضربت خوردن به ذهنشان رسیده باشد؛ امام سراسر عمرشان با این جمله زیسته بودند و منتظر این لحظه بودند؛ لحظه رهایی از دنیای تنگ و تاریک به سوی جوار الهی. ما باید به نسل منتظر بیاموزیم، از امامی که در پس پرده غیبت است چگونه استفاده کند. نوجوانان ما باید لحظه‌به‌لحظه از امام زمان (ع) بهره بگیرند. من در تمامی مراحل درس و زندگی‌ام هرگاه توکل به خدا کردم و پشت سرش « يَا مَهْدِيّ أَدْرِكْنِي »[۱۶۷] را گفتم، یعنی از او هم به عنوان ولی و امامم کمک خواستم، راه‌هایی را در مقابلم باز کرد. هر نعمتی که نصیب همه ما و بنده شده، از برکت یاری‌طلبیدن از امام زمان (ع) است. این را من به نوجوانان و جوانان منتقل می‌کنم. لحظه‌ای نباشد که از یاد امام‌شان غافل باشند»[۱۶۸].
۱۶. آقای هرنجی (کارشناس ارشد فقه)؛
آقای منصور هرنجی، در کتاب «انتظار و وظایف منتظران» در این‌باره گفته است:

«در بیان ویژگی‌های یاران حضرت مهدی (ع) از دو جهت باید تقسیم‌بندی صورت گیرد که به صورت مختصر مورد بررسی قرار می‌گیرد:

ویژگی‌های اعتقادی منتظران: از ویژگی‌های یاران حضرت مهدی (ع) در عصر انتظار و بعد اعتقادی مسأله است که باید حافظ آن باشند که در چند نکته است[۱۶۹]:

  1. خداجویی و توحید (معرفت‌الله): توحید و خداجویی، سر لوحه عقاید و ویژگی‌های یاران حضرت مهدی (ع) است. آنان باید خدا را به نحو مطلوبی شناخته و نمود جمال حق در روح و روان‌شان، جلوه خاصی داشته باشد و ایمان آنان خالص و ناب باشد و بهترین ثمره معرفت خدا، ایمان و عمل صالح در آنان است. منتظرانِ در انتظار حضور مهدی (ع) هستند، مهدی (ع) بنده خدا، خلیفه خدا، ولی خدا است، حیات و زندگی او و همه موجودات به دست خداست. بر این اساس مهدی (ع) را باید تحقق‌بخش دین خدا دانست، لذا منتظر حضرت باید بیش از همه و همه چیزش به سوی خدا باشد و باید او از (خدا) طالب ظهور آن حضرت باشد. امام صادق (ع) فرمودند: "مردانی که گویا دل‌هایشان پاره‌های آهن است... غبار تردید در ذات مقدس خدای، خاطرشان را نمی‌آلاید... همانند چراغ‌های فروزانند. گویا دل‌هایشان نورباران است. از ناخشنودی پروردگارشان هراس دارند. برای شهادت دعا می‌کنند و آرزومند کشته شدن در راه خدایند"[۱۷۰].
  2. نبوت: از خصوصیات دیگر یاران حضرت، توجه به پیامبران و مکتب پیامبران و تجدید عهد با آنان است. منتظران، چشم به راه کسی هستند که اوصاف و آثار پیامبران در او گرد آمده است و وقتی بیاید آثار انبیاء را می‌توان در او دید. مثلاً اگر کسی می‌خواهد حضرت آدم، نوح، ابراهیم، موسی، عیسی، داوود، سلیمان، یوسف و.... و محمد (ص) را بیند می‌تواند آن را در حضرت مهدی (ع) ببینند. به سراسر جهان است. یاران حضرت باید بدانند که حضرت مهدی (ع) از اهل‌بیت پیامبر (ص)، فرزند فاطمه (س)، فرزند علی (ع) و حسین (ع) است. او دوازدهمین وصی و جانشین پیامبر است و وقتی ظاهر شود پرچم پیامبر در دست اوست و عمل‌کننده به سنت پیامبر اسلام (ص) می‌باشد.
  3. قرآن: ویژگی دیگری که منتظران باید به آن توجه داشته باشند، توجه به کتاب خدا و قرآن کریم است. او خواهد آمد تا زنده‌کننده احکام قرآن، این کتاب حیات‌بخش باشد. او زندگی و حیاتش به قرآن است. انسان منتظر باید این نکته را توجه نماید، که حضرت ولی عصر (ع) اجراکننده احکام قرآن است و این کتاب برنامه و دستورالعمل زندگی مردم می‌گردد. لذا توجه به قرآن کریم و بهره‌گیری از انوار تابان قرآن کریم یک اصل اساسی برای منتظران خواهد بود.
  4. امامت: از دیگر خصوصیات منتظران توجه به این نکته است که مهدی (ع) وصی صدیقین و خاتم ائمه طاهرین است و هر امامی از او سخن به میان آورده، او فرزند و یادگار و ادامه دهنده راه امامان قبل از خودش است. منتظران باید بدانند که حضرت مهدی (ع) قطب‌نمای حرکت در اقیانوس بزرگ هستی، مشعلِ راه حیات و تکلیف است. منتظران باید بدانند که لطف وجودی حضرت ولی عصر (ع) و انتظار ظهور او، بزرگترین تأکید بر اصل اعتقادی امامت و ولایت و رهبری می‌باشد. امام صادق (ع) در این خصوص فرموده است: "امام خود را بشناس! اگر امام را شناختی، چه ظهور زودتر اتفاق افتد یا دیرتر، به تو زیانی نمی‌رساند"[۱۷۱]. حتی در حدیث است که اگر کسی در عصر غیبت راه امامان را بپیماید و از تعالیم و احکام آنان پیروی کند، در خط آنان قرار می‌گیرد و از دشمنان و مخالفان آنان کناره‌گیری می‌کند. امام سجاد (ع) می‌فرماید: "آنان به امامت مهدی (ع) اعتقاد راسخ دارند"[۱۷۲].
  5. عدل: مسأله عدل و دادگری برای منتظران حضرت یک اصل اساسی می‌باشد. انتظار ظهور مهدی (ع) یعنی انتظار عدل است، عدل جهانی، عدل آفاق و انفس. حضرت مهدی (ع) تجسم اعلای حق، و تحقق والای عدل است. او جهانِ پر از بی‌داد و ظلم را از داد و عدل پر می‌سازد. انتظار برای منتظران یعنی چشم به امامی داشتن که چون بیاید جهان را از عدل و داد مملو می‌سازد. عدالت‌گستری و قسط‌آفرینی به عنوان شاخصه اصلی انقلاب مهدوی است. اگر همگان مشتاق ظهور آن حضرت هستیم اولین و مهم‌ترین کار آن اجرای تام و تمام قسط و عدل است. همه تلاش‌ها و زحماتی که در جهت تحقق یک نظام اسلامی می‌کنیم برای این است که در جامعه عدالت برقرار شود و همگان بتوانند از خیرات و نعمات اجتماعی بهره‌مند شودند و هرگز عده‌ای محروم و مظلوم در جامعه نباشند. در جامعه با قسط و عدالت است که همگان می‌توانند رشد کنند و به کمال مطلوب برسند و باید دانست که قسط و عدل یک مقدمه واجب برای کمال نهایی و حقیقی انسان است.
  6. معاد: از دیگر خصوصیات منتظران در عصر انتظار، اعتقاد به معاد و بازگشت انسان به نزد پروردگار، ورود به جهان پایدار و شروع زندگی اصلی است. انسان از هنگام احتضار (یعنی حاضر شدن مرگ و رسیدن مقدمات مرگ) در جریان حیات بعدی قرار می‌گیرد و جهان و عالم دیگر او آغاز می‌گردد. منتظران باید بدانند که با مرگ هست می‌شوند، از هستی ناقص و ناپایدار، به هستی خالص و کامل و پایدار منتقل می‌گردند. در امر انتظار، اصل اعتقادی بسیار مهم معاد و بازگشت مسئولانه به نزد پروردگار، همواره حضور دارد و این حضور سه جهت دارد:
    1. مهدی (ع) در وقت ظهور، ستمگران را کیفر می‌دهد، و ظالمان را به سزای اعمال خود می‌رساند، و مؤمنان را عزیز می‌دارد.
    2. در وقت ظهور مهدی (ع) عده‌ای از ناپاکان و پلیدان به جهان باز می‌گردند.
    3. از نشانه‌های قیامت، آمدن حضرت مهدی (ع) است. یعنی قبل از قیامت مهدی (ع) خواهد آمد. او باید بیاید و حکومت عدل را برپا کند و بعد عمر جهان به سر آید و قیامت برپا گردد.

ویژگی‌های عملی منتظران: منتظران علاوه بر حافظ بودن ویژگی‌ها و صفات اعتقادی و نظری مکتب، باید حافظ ویژگی‌های عملی مکتب نیز باشند که در چند نکته اشاره می‌گردد:

  1. بصیرت و آگاهی: از ویژگی‌های همراهان حضرت ولی عصر (ع) داشتن چراغ بصیرت و شناخت مقصد می‌باشد. بصیرت و آگاهی راه را برای رونده راه آشکار و آسان می‌سازد. در وقت گرفتاری در سر دو راهی، راه را به او می‌نمایاند. منتظران با بصیر، از دوری راه، مأیوس و ناامید نمی‌گردند و در بحران‌ها کمرشان خم نمی‌گردد. پیچ و خم‌های زندگی و کژی‌ها، آنان را به بیراهه نمی‌کشاند. چراغی در مسیر دارند که بردبارانه آنها را به سوی آن راه می‌کشاند[۱۷۳]. منتظر با بصیرت از ورای همه موانع، پایان راه را می‌بیند و اسلام ناب را از اسلام متحجرانه تشخیص می‌دهد. یاران حضرت مهدی (ع) باید در بصیرت، درایت و خردمندی سرآمد همه باشند. در فتنه‌هایی که خیلی‌ها در آن باز می‌مانند، او هوشیارانه از آن می‌گذرند و راه می‌جویند و حق را از باطل می‌شناسند. بصیرت و آگاهی عمیق از هدف‌ها و راه‌ها و شناخت دوستان و دشمنان اسلام، سبب می‌شود که منتظران در احیای سنت و مبارزه با بدعت درنگ نکنند و در پی رسالت به همراه امام خود اسلحه بر می‌دارند و بت‌شکنی می‌کنند و پیرایه‌هایی که به اسم دین در ذهن‌ها جای گرفته و با گذشت زمان تقدس یافته‌اند نابود سازند و اسلام را در صفا و خلوص ابتدایی خود عرضه می‌دارند. امام علی (ع) می‌فرماید: «لَا يَثْبُتُ عَلَيْهِ إِلَّا مَنْ قَوِيَ يَقِينُهُ وَ صَحَّتْ مَعْرِفَتُهُ»[۱۷۴]. "بر امامت و عقیده به او استوار نمی‌ماند، مگر کسی که یقین او قوی و معرفتش درست باشد".
  2. دین‌داری: از خصوصیات یک انسان منتظر، دین‌داری و دیانت پیشگی اوست. یک انسان منتظر در عصر غیبت باید با مواظبت بیشتر به امر دین خود، و دین‌داری و صحت اعمال خود بپردازد و از هر گونه سستی و انحراف دوری گزیند و در کمترین انحراف باز گردد و در مسیر صحیح قرار گیرد و به امامش توسل جوید. چنانچه امام صادق (ع) می‌فرماید: "برای صاحب الامر غیبتی طولانی است، در این دوران هر کسی باید تقوی پیشه سازد، و به دین خود چنگ زند"[۱۷۵].
  3. حافظان حدود الهی: دین اسلام، دین مرزهاست و هر چیزی در آن حد و مرز و قانون دارد. واجبات و محرمات مرزهای دین خدایند. حرکت در این مرزها، حرکت در مسیر خدا و تجاوز از آن گمراهی و بیراهه است. یاران مهدی (ع) مرزبان دین خدا و حافظان حدود الهی می‌باشند. در اجرای فرمان‌های حق، سخت و پیگیر و استوارند و در انجام دستورها و وظیفه‌ها، دستخوش احساسات و دوستی‌های بی‌مورد واقع نمی‌شوند. قدرت وحشت آنان را مغرور نمی‌کند و سنگدلی دشمنان، ایشان را به افراط نمی‌کشاند. جنگ‌های مهیب و دشواری‌های نبرد، آنان را در عبادت سهل‌انگار نمی‌کند و تهیدستی ایشان را به مال‌اندوزی و تجاوز وانمی‌دارد. حضرت علی (ع) در این خصوص می‌فرماید: "یاران با این شرایط با امام‌شان بیعت می‌کنند که دست پاک باشند و پاکدامن و زبان دشنام نگشایند و خون کس، به ناحق نریزند. به سکونت گاه مردم هجوم نبرند و کسی را به ناحق نیازارند. بر مرکب‌های ممتاز سوار نشوند و لباس‌های فاخر نپوشند. مسجدی را خراب نکنند و بر مردم راه نبندند. به یتیم ستم روا ندارند و راهی را ناامن نکنند، شعبده‌باز نبوده و شراب ننوشند. در امانت خیانت نکرده و پیمان‌شکن نباشند. احتکار نکنند و پناهنده را نکشند، فراریان را دنبال نکرده، مجروح را نکشند. ساده زندگی کنند و در راه خدا شایستگی جهاد کنند. امام نیز متعهد می‌شود بسان همراهان زندگی کند. دربان و حاجب برای خود نگیرد. به اندک قانع باشد و به یاری خدا در راه استقرار عدالت بکوشد و خدا را به شایستگی عبادت کند"[۱۷۶]. اگر منتظران حضرت با فضیلت و وظیفه‌شناس باشند، مردم نیز حرمت دین را نگه می‌دارند و راه عدالت گشایش می‌یابد و قطعاً پیروزی حق و شکست باطل در گرو تعهد و پایمردی پرچمداران آن است.
  4. پارسا بودن: یک انسانِ منتظرِ حکومتِ علی‌وارِ حضرت مهدی موعود (ع)، علاوه بر دین‌داری و تقوی، باید پارسا باشد و خود را چنان که آن پیشوا دوست دارد، بسازد و بدارد. به او و یاران او شباهت داشته باشد. تا در جمع یاران او محسوب گردد. چنانچه امام صادق (ع) می‌فرماید: "هر کس خوش دارد، در شمار اصحاب قائم باشد، باید چشم به راه باشد، و پارسایی پیشه گیرد و کردار باورع داشته باشد"[۱۷۷]. همچنین امام محمد باقر (ع) می‌فرماید: "تقوی پیشه سازید، و بار سنگین انتظار را به کمک ورع و پارسایی به منزل رسانید و با کوشش بسیار در عبادت و اطاعت خدا باشید. هر یک از شما دینداران هنگامی غرق شادمانی می‌شوید که به آستانه ورود به جهان دیگر پا نهید و دوره دنیا را سپری کنید. آنجا چشمانتان به نعمت الهی، و کرامت خدایی و بهشت جاودانی روشن می‌گردد. آنجاست که همه اندوه‌ها از میان می‌رود و آنجاست که می‌بیند راهی که شما پیموده‌اید حق بوده است و راهی که مخالفان شما پیموده‌اند باطل..."..
  5. شجاعت و آمادگی: یاران حضرت مهدی، دلیر و جنگاور میدان‌های نبرد می‌باشند. آنان دل‌هایی چون پولاد دارند و از انبوه دشمن هراسی به دل راه نمی‌دهند. انسان منتظر یک قیام بزرگ، یک انقلاب خونین، یک درگیری عظیم جهانی، باید آمادگی کامل نظامی داشته باشد. یاران حضرت مهدی (ع) ایمان به هدف، همه وجودشان را تسخیر کرده و عشق به خاندان پیامبر (ص) به بازوان‌شان قوت و توان بخشیده است. اراده جنگیدن، سرشار از شجاعتی بی‌همانند، آنان را به رزمگاه می‌کشاند. عشق به شهادت سراپای وجودشان را به خود جذب کرده است، عزت نفس و بلندی همت، آنان را از کوه بلند پایه‌تر کرده و هیبت‌شان را در سینه ستم‌کاران دو چندان. آنان غیر مردانند و آدم‌های ترسو و زبون را در جمع‌شان راهی نیست. منتظران مسلمان باید همیشه آمادگی نظامی و نیروی سلحشوری داشته باشند. تا به هنگام طلوع حق، به صف پیکارگران، رکاب مهدی (ع) بپیوندند و در آن نبرد بزرگ حق و باطل، حماسه بیافریند و حضوری فعال داشته باشند. امام صادق (ع) در تعلیم منتظران دستوری صادر می‌فرماید که این‌گونه است: « لَيُعِدَّنَّ أَحَدُكُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً... ». "هر یک از شما برای خروج قائم اسلحه تهیه کنید، اگرچه یک نیزه. چون وقتی خداوند ببیند کسی به نیت یاری مهدی اسلحه تهیه کرده است، امید است عمر او را دراز کند تا ظهور را درک نماید و از یاوران مهدی باشد"[۱۷۸]. امام سجاد (ع) می‌فرماید: "دل‌های یاران مهدی (ع) چون پاره‌های آهن شده است"[۱۷۹].
  6. عبادت و بندگی: یاران مهدی (ع) مردان عبادت و نیایش می‌باشند؛ آنان شیران روز و زاهدان شبند. البته نه عبادت عادت‌گونه و یا عبادت تاجر پیشه‌گان و یا عبادت عبدگونه، بلکه عبادتی عارفانه و پاکبازانه و عاشقانه، پیوند روح با ابدیت، بهترین پیوند در برابر خالق هستی. عبادت و نیایش آنان پرجوش و خروش و در نهایت سیر و سلوک است. روح بندگی و راز و نیاز با جان‌شان در هم آمیخته، و همواره خود را در محضر خدا می‌بینند و لحظه‌ای از یاد او غافل نیستند. پیامبر اسلام (ص) در این باره می‌فرماید: "آنان در طریق عبودیت اهل جدیت و تلاش‌اند"[۱۸۰]. "مردانی که سبک خوابند و در نماز، بسان زنبور عسل، زمزمه‌کنان"[۱۸۱]. امام صادق (ع) فرمود: "یاران مهدی (ع) در دل شب از خشیت خدا ناله‌هایی دارند، مانند ناله‌های مادران پسر مرده"[۱۸۲]. آنان با تضرع و عبادت‌شان در سفر و حضر هیچ وقت هدف را فراموش نمی‌کنند و با پیروزی پی در پی هیچ وقت مغرور نگشته و آن را از جانب خدا می‌دانند.
  7. فرمانبرداری: یاران مهدی (ع)، عاشقان مولای خود و پاکباز راه او می‌باشند؛ و چون بندگان از او فرمان ببرند؛ و در انجام دستور از او پیشی نمی‌گیرند چنانچه پیامبر اسلام (ص) که فرمودند: «كَدَّادُونَ مُجِدُّونَ فِي طَاعَتِهِ». "تلاش‌گر و کوشا در پیروی از اویند"[۱۸۳]. یاران مهدی (ع) به خاطر عشق و علاقه قلبی به حضرت مهدی (ع) فرمانبر او هستند. و مثل پروانه، به دور شمع وجودش در گردشند. جاذبه سازنده و پر قدرتش آنان را مجذوب کرده است. حضرت را بیش از حد دوست می‌دارند و پیروی از او را بدون قید و شرط بر خود لازم می‌شمارند. امام حسن عسکری (ع) در سخنانی در آخرین روزهای عمر خود به فرزندش فرمود که یاران مخلص مهدی (ع) این‌گونه می‌باشند: "روزی را می‌بینم که پرچم‌های زرد و سفید در کنار کعبه، به اهتزار درآمده، دست‌ها برای بیعت تو، پی در پی صف کشیده‌اند. دوستان باصفا، کارها را چنان با نظم و ترتیب در آورده‌اند که همچون دانه‌های دُر گرانبها که در رشته‌ای قرار گیرند، شمع وجودت را احاطه کرده‌اند و دست‌های‌شان برای بیعت با تو، در کنار حجرالاسود به هم می‌خورد، قدمی به آستانه‌ات گرد آیند که خداوند آنها را از سرشتی پاکیزه و گرانبها آفریده شده است. دل‌هایشان از آلودگی نفاق و پلیدی شقایق پاکیزه، به فرمان‌های الهی فروتند و دل‌های‌شان از کینه و دشمنی پیراسته، رخسارشان برای پذیرش حق آماده است و سیمای‌شان با نور فضل و کمال آراسته، آیین حق را می‌پرستند و از اهل حق پیروی می‌کنند"[۱۸۴].
  8. ایثار و مواسات: از ویژگی‌های یاران حضرت مهدی (ع)، ایثار و مواسات است. وحدت مقصد و اخلاصِ نیت، دل‌هایشان را با هم پیوند داده و بار و غمخوار یکدیگرند. آنان برای دیگران خود را به رنج و سختی می‌اندازند و در بهره‌گیری از زیبایی‌های زندگی دیگران را بر خود مقدم می‌دارند. آنان دوستان همدل و رازند، با لطف و صفایند، دوستی‌شان چنان محکم است که گویا برادران تنی‌اند.
  9. تقید مکتبی داشتن: از ویژگی‌های یاران حضرت مهدی (ع) تقید دقیق آنان به مکتب و خط مکتبی است. با دوستان خدا دوست (تولی) و با دشمنان خدا دشمن (تبری) می‌باشند. پیرو عاشقانه حق و رهبر حق می‌باشند؛ و مخالف حقیقی دشمنان و پیروان آنها می‌باشند. شعار "پیرو آل محمدم (ص) و رهسپار دین حقم" از شعار مهم شیعه است که در طول تاریخ به خاطر آن آوارگی‌ها، تبعیدها، زندان‌ها، خون دادن‌ها، و... تحمل کرده است. چنانچه سعدی شیراز این مطلب را در قالب این شعر سروده است.
  10. زهد و ساده‌زیستی: زینت کارگزاران حضرت مهدی (ع)، زهد و ساده‌زیستی می‌باشد. آرمان یاران مهدی (ع) رساندن جامعه به قله رفیع توحید و عدالت است و خوش کامی و نیک‌بختی را در آرامش دیگران می‌جویند. آنان غذای‌شان ساده و لباس‌شان بی‌پیرایه است. زندگی آنان از معیشت درویشان فراتر نمی‌رود. با دردهای جامعه آشنا و رنج‌های بشریت را منعکس کننده‌اند. آنان نمی‌توانند تن به آسایش و شادکامی بدهند و از احوال دیگران غافل شوند و خود را مصلح بدانند. آنان پشتوانه بینوایان بوده و تواضع و فروتنی را پیشه خود می‌سازند و در ناگواری‌های روزگار شریک آنان می‌باشند، تا این که مردم از آنان الگو گیرند. امام صادق (ع) در برابر پافشاری دوستان برای قیام و شتاب در خروج قائم فرمود: «مَا تَسْتَعْجِلُونَ بِخُرُوجِ الْقَائِمِ فَوَ اللَّهِ مَا لِبَاسُهُ إِلَّا الْغَلِيظُ وَ لَا طَعَامُهُ إِلَّا الْجَشِبُ وَ مَا هُوَ إِلَّا السَّيْفُ وَ الْمَوْتُ تَحْتَ ظِلِّ السَّيْفِ»[۱۸۵]. "چرا در خروج قائم شتاب می‌ورزید، به خدا سوگند، لباسش درشت و غذایش ناچیز است. زندگی در حکومت او، جنگیدن است و مرگ در سایه شمشیر".
  11. نظم و انضباط: یاران امام زمان (ع) باید دارای نظم و تشکیلاتی مناسب با حکومت جهانی حضرت باشند. نظم در زندگی و کار، از ارزش‌های انسانی و از رموز موفقیت و پیروزی است. انسانی موفق است که در زندگی‌اش برنامه داشته باشد و بر اساس اصولی مشخص در حرکت باشد. همان‌گونه که پیامبر اسلام (ص) نمونه نظم و انضباط بود و برای همه امورات زندگی اوقاتی خاص اختصاص داده بود. پیروان او نیز باید این‌گونه باشند. یکی از فرزندان پیامبر حضرت امام خمینی بود که از شاخصه‌های زندگی او نظم در کار بود، حتی به گونه‌ای منظم فعالیت می‌نمودند که بعضی از نزدیکان او می‌گفتند ساعت خود را با کارهای او تنظیم می‌کنند. یاران حضرت مهدی (ع) باید در انجام کارها سازماندهی داشته باشند و در بیعت با امام و دعوت به قیام و جهاد دشمن هماهنگی عمل کنند. حضرت علی (ع) در توصیف آنان می‌فرماید: «كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَيْهِمْ وَ الزِّيُّ وَاحِدٌ، وَ الْقَدُّ وَاحِدٌ، وَ الْحُسْنُ وَاحِدٌ، وَ الْجَمَالُ وَاحِدٌ، وَ اللِّبَاسُ وَاحِدٌ»[۱۸۶]. "گویا آنان را می‌نگرم، زی و همتی یکسان، قد و قامتی برابر، در جمال و برازندگی، همانند و هم لباسند".
  12. امر به معروف و نهی از منکر: از صفات و ویژگی‌های عمده یاران حضرت مهدی (ع)، امر به معروف و نهی از منکر کردن آنهاست. با این دو عمل است که احکام و فرایض دینی برقرار می‌ماند، و جامعه دینی از انحراف رهایی می‌یابد و قطعاً رضایت و خشنودی حضرت مهدی (ع) در آن است که "معروف" عملی شود، و "منکر" ترک گردد. البته بزرگترین امر و نهی‌کننده در روزگار ظهور، خود حضرت مهدی (ع) است و قطعاً جامعه منتظر او باید به نحو مطلوبی در انجام این فریضه اقدام لازمه را انجام دهد.
  13. انصاف به اخلاق اسلامی: جامعه منتظر حضور مهدی (ع) جامعه‌ای اسلامی است و وجه تمایز یک جامعه اسلامی از غیراسلامی، اخلاق نورانی اسلام است. انسان منتظر باید منصف به اخلاق و فضایل اسلامی باشد. امام صادق (ع) در این خصوص می‌فرماید: "هرکس خوش دارد، در شمار اصحاب قائم باشد، باید در عصر انتظار، مظهر [[[اخلاق نیک]] اسلامی باشد، چنین کسی اگر پیش از قیام قائم در گذرد، پاداش او مانند کسانی باشد که قائم را درک کنند و به حضور او برسند. پس بکوشید، بکوشید و در حال انتظار ظهورش بسر برید. این گوارا باد بر شما، ای گروهی که رحمت خدا شامل حال شماست"[۱۸۷]. شیعه باید در عصر غیبت با انسانیت، و اخلاق محمدی (ص) و صفات علوی، و فضایل جعفری، همواره زینت و آبروی ائمه طاهرین باشد نه مایه ننگ آنان، و این نکته در عصر غیبت ضروری‌تر است.
  14. شهادت‌طلبی: امام صادق (ع) در این باره می‌فرماید: "یاران مهدی (ع) آرزو می‌کنند که در راه خدا به شهادت برسند"[۱۸۸]»[۱۸۹].
۱۷. آقای موسوی؛
آقای سید علی موسوی، در مقاله «فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن» در این‌باره گفته است:

«ثبات قدم و اعتقاد راسخ: از ویژگی‌های منتظران واقعی ویژگی ثبات قدم آنان بر ولایت است. منتظران حقیقی در زمان غیبت به لحاظ اعتقادی و عملی‌ به ویژگی‌های ممتازی در روایات توصیف شده‌اند، به گونه‌ای که آنان در اوج اعتقادات دینی قرار داشته و ثبات قدم آنها بر ولایت و اهل بیت مثال زدنی است. در‌ روایتی‌، پیامبر اکرم به حضرت علی درباره اعتقادات منتظران واقعی می‌فرماید: «يَا عَلِيُّ وَ اعْلَمْ أَنَّ أَعْظَمَ النَّاسِ يَقِيناً، قَوْمٌ يَكُونُونَ فِي آخِرِ الزَّمَانِ لَمْ يَلْحَقُوا النَّبِيَّ وَ حُجِبَ عَنْهُمُ الْحُجَّةُ فَآمَنُوا بِسَوَادٍ فِي بَيَاضٍ»[۱۹۰]؛ یا علی! بدان باعظمت‌ترین انسان‌ها به لحاظ یقین کسانی هستند که در آخرالزمان می‌آیند که‌ پیامبری‌ ندیده‌اند و حجت از آنها‌ غایب‌ است. آنان به سیاهی‌های روی سفیدی (نوشته‌های قرآن و حدیث) ایمان می‌آورند. در این حدیث شریف، منتظران زمان غیبت در اوج یقین در مقایسه‌ با‌ همه انسان‌ها قرار‌ دارند‌. این در حالی است که پیامبر را ندیده‌اند و امام‌شان نیز در پس پرده غیبت به سر می‌برد، و تنها چیزی که در اختیارشان است احادیثی است که از حجج‌ الهی‌ به جا مانده است.

برتری در ایمان: دومین ویژگی منتظران واقعی‌ برتری‌ آنان‌ در ایمان است. در حدیثی دیگر، پیامبر اکرم منتظران در زمان غیبت را برادران خود نامیده و آرزوی دیدار ‌‌آنان‌ را کرده است، عنوانی که بسیار حایز اهمیت است و موجب شد که اصحاب آن‌ حضرت‌ به این عنوان غبطه بخورند و بگویند: "یا رسول الله! مگر ما برادر شما نیستیم". و حضرت‌ بفرماید: "شما اصحاب من هستید ولی برادرانم کسانی‌اند که در آخرالزمان در حالی‌ که مرا ندیده‌اند به‌ من ایمان آورده‌اند"[۱۹۱]. در این فرمایش پیامبر اکرم، برتری ایمانی منتظران بر اصحاب خود آن حضرت کاملاً مشهود است.

نقش هدایت‌گری منتظران: مطلب دیگر‌ ثبات قدم منتظران در اعتقادات‌شان، به خصوص به ولایت اهل بیت در زمان غیبت می‌باشد. این امر به حدی دشوار است که به بالا رفتن از درخت پر از تیغ‌ در‌ شب تاریک و یا آتش در دست گرفتن تشبیه شده است: « لَأَحَدُهُمْ أَشَدُّ بَقِيَّةً عَلَى دِينِهِ مِنْ خَرْطِ الْقَتَادِ فِي اللَّيْلَةِ الظَّلْمَاءِ أَوْ كَالْقَابِضِ عَلَى جَمْرِ الْغَضَا أُولَئِكَ مَصَابِيحُ الدُّجَى يُنْجِيهِمُ اللَّهُ مِنْ كُلِّ فِتْنَةٍ غَبْرَاءَ مُظْلِمَةٍ»[۱۹۲]؛ در این حدیث شریف به یکی دیگر از ویژگی‌های منتظران اشاره شده است که آنان چراغ‌های هدایت در ظلمات‌ و تاریکی‌اند‌. به عبارت دیگر، آنان همچون مشعلی فروزان در زمان غیبت‌اند که باعث هدایت دیگران می‌شوند»[۱۹۳].
۱۸. آقای یوسف مدن؛
آقای یوسف مدن، در کتاب «روان‌شناسی انتظار» در این‌باره گفته است:

«منظور ما از منتظران مجموعه افرادی هستند که به امام مهدی منتظر (ع) و متولد شده و موجود بالفعل، زنده و غایب ایمان دارند. کسی که در میان ما در زمین پهناور خداوند پنهان از چشم مردم زندگی می‌‌کند.

این افراد در زمان پیامبر حضور نداشتند و او را ندیدند و حجت نیز از ایشان پنهان است؛ اما آنها با سیاهی مرکب روی کاغذ سفید ایمان آوردند یعنی با روایات و سخنانی که بشارت مهدی را داده‌اند؛ همچنین به اصول اسلام و ارکان و فروع آن ایمان آوردند و در انتظار امام غایب خود هستند که نام، صفات و نشانه‌های مشخص دارد؛ در دوره غیبت طولانی او صبوری می‌‌کنند و به علت ایمان‌شان به غیب بر محبت و ولایت او باقی و به عدالت او علاقه‌مند هستند. همانا ایشان کسانی هستند که خداوند در کتاب خود آنها را توصیف کرده است هنگامی که فرمود: ﴿هُدًى لِلْمُتَّقِينَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ...﴾»[۱۹۴].[۱۹۵].[۱۹۶]
۱۹. خانم طاووسی؛
سرکار خانم سکینه طاووسی، در کتاب «انتظار از دیدگاه اهل بیت» در این‌باره گفته‌ است:

«ایجاد حالت انتظار در انسان و منتظر نامیده شدن او، مستلزم تحقق مقدماتی است که با فراهم شدن آنها انتظار حاصل شدنی است و فرد به عنوان منتظر حقیقی شناخته می‌‌شود. مهم‌ترین مقدمات چهار عامل ذیل هستند:

  1. یقین به ظهور حضرت: هر قدر علم و یقین شخص به ظهور امام (ع) عمیق‌تر باشد، انتظارش نسبت به آن بیشتر است و با وجود شک در اصل وقوع و یا سست بودن عقیده نسبت به ظهور، انتظار هم به صفر نزدیک‌تر می‌‌شود؛ زیرا یقین قوی و محکم در مورد این مسأله ارتباطی مستقیم با اعتقاد فرد به وعده‌های قرآن و سنت داشته و وجود عقیده راسخ بر شدت انتظار می‌‌افزاید
  2. نزدیک دانستن امر ظهور: یقین داشتن انسان به اصل ظهور کافی نیست؛ بلکه اگر وقوع آن را در آینده‌ای نزدیک ببیند، انتظار بیشتر شده و تا در احادیث اهل بیت (ع) آمده امر ظهور را دور نپندارید، تا انتظار شدیدتر شود. اینکه امام صادق (ع) فرموده‌اند: "آنها (کافران و ناباوران) ظهور امام را دور می‌‌بینند ولی ما آن را نزدیک می‌‌بینیم"[۱۹۷]. برای تشدید حالت انتظار در مؤمنان است هر چند که زودتر دانستن امر ظهور با "استعجال" که امر مذموم شمرده شده متفاوت است.
  3. دوست داشتن ظهور امام (ع): فرد معتقد به ظهور امام، هر مقدار ظهور موعود را دوست داشته باشد، بر شدت انتظارش افزوده شده و برای ظهور لحظه شماری می‌‌کند؛ زیرا که تصویر روشنی از زمان ظهور دارد.
  4. دوست داشتن مهدی موعود (ع): با وجود علاقه، محبت و دلبستگی فراوان درون فرد معتقد نسبت به امام، انتظارش نسبت به ظهور آن حضرت شدیدتر خواهد بود.
عوامل یاد شده باعث ایجاد حالت انتظار در فرد بوده و نبود و یا کمبود این عوامل در ضعف انتظار مؤثر است و فرد مقید به انجام وظیفه انتظار، با تقویت این مقدمات به عنوان یک منتظر واقعی محسوب می‌‌شود»[۱۹۸].
۲۰. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛
پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند:

«اگر امام مهدی (ع) و اهداف قیام و انقلاب او به‌درستی شناخته شود، ویژگی‌های منتظران واقعی هم معلوم خواهد شد. امام مهدی (ع) سفیر الهی برای نجات جامعه بشری از ظلم و بی‌عدالتی و تباهی است. ارمغان ظهورش، عدالتگستری در همه شئون زندگی فردی و اجتماعی، ایجاد حیات عقلانی و خردمندانه، هدایت انسان به مسیر فطرت پاک خدایی و رها شدن از زنجیرهای بندگی غیرخداست. حال، منتظر واقعی نیز باید در جهت تحقق اهداف و آرمان‌های او حرکت کند و آنچه را بر خلاف خواسته حضرت است و ظهورش را به تأخیر می‌اندازد، ترک و با آنها مقابله کند. منتظر چنین روی‌دادی، باید در مجموعه‌هایی قرار گیرد که به تحقق دولت مهدوی کمک کند و از تشکیلات ستمگران و تبه‌کاران دوری بجوید؛ چرا که کمک به آنها و هم‌سویی با چنین جریان‌هایی، با اهداف امام عصر (ع) سازگاری ندارد. بر این اساس، برخی از ویژگی‌های منتظر واقعی به اختصار چنین است:

  1. معرفت و شناخت امام عصر (ع): شخص منتظر اگر امام را به‌درستی بشناسد، جذب هیچ فرد یا گروهی نخواهد شد که هدفی جز امام عصر (ع) دارند؛
  2. شناخت اهداف آن حضرت (ع) و روش‌های او: اگر چنین باشد، دیگر گرفتار مکتب‌ها، ایسم‌های انحرافی و گروه‌های منحرف از صراط مستقیم الهی نخواهد شد؛
  3. یاد امام عصر (ع): منتظر واقعی در پرتو یاد زلال او، دل و جان را از بدی‌ها پاک می‌کند و به عنصری ارزشی و آماده ظهور خوبی‌ها تبدیل می‌شود؛
  4. خودسازی: منتظر واقعی برای قرار گرفتن در زمره یاران مهدی (ع) خود را از گناهان و آلودگی‌ها پاک نگه می‌دارد و به فضیلت‌ها و ارزش‌ها می‌آراید؛ چون یاور مهدی (ع) باید به آن حضرت شباهت داشته باشد؛
  5. اثرگذاری بر محیط: منتظر واقعی، مانند چراغی درخشنده به محیط اطراف خود نور می‌دهد و در همه‌جا و در برابر همه بدی‌ها واکنش مناسب نشان می‌دهد. او هم‌چنانکه در ترویج خوبی‌ها و انتشار ارزش‌ها می‌کوشد، در کسادی بازار بدی‌ها و ضد ارزش‌ها هم تلاش می‌کند امر به معروف و نهی از منکر می‌کند»[۱۹۹].

پرسش‌های مصداقی

  1. ویژگی‌های فکری و اعتقادی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)
  2. ویژگی‌های روحی و روانی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)
  3. ویژگی‌های اخلاقی و تربیتی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)
  4. ویژگی‌های سیاسی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)
  5. ویژگی‌های اقتصادی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)
  6. ویژگی‌های نظامی و انتظامی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)
  7. ویژگی‌های تبلیغاتی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)
  8. ویژگی‌های بین‌المللی منتظران راستین چیست؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

  1. معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
  2. منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
  3. منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
  4. ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
  5. عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
  6. هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  7. انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
    1. ضرورت عقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
    2. ضرورت نقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
  8. آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
  9. جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
  10. نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
  11. انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
  12. شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
  13. لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
    1. آیا زندگی با یاد امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    2. آیا آرزوی یاری کردن امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    3. آیا ایجاد آمادگی برا پیوستن به امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    4. آیا تربیت منتظران راستین از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
  14. دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  15. دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  16. آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
  17. آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
  18. چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
  19. دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
  20. آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
  21. آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
  22. آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
  23. آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
  24. آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
  25. منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
  26. آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش) ‏
  27. گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
  28. نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
    1. آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    2. آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    3. آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    4. آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    5. آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    6. آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    7. آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    8. آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    9. آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
  29. چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
  30. ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  31. شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  32. منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
  33. مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
  34. چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
  35. آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
  36. منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
  37. منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
  38. شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
  39. انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
  40. آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
  41. آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
  42. آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
  43. مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  44. کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  45. انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
  46. مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
  47. منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
  48. منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
  49. منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
  50. منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
  51. انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
  52. دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  53. دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  54. دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  55. دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  56. دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  57. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  58. علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش) ‏
  59. آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
  60. عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
  61. لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
  62. نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  63. رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
  64. امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
  65. آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
  66. مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  67. رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  68. بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  69. مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید می‌کند؟ (پرسش)
  70. چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
  71. انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
  72. اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
  73. آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
  74. انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
  75. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  76. آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی می‌‏دانند؟ (پرسش)
  77. آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
  78. مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  79. چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
  80. آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌‏شود؟ (پرسش)
  81. آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالت‌‏آور است؟ (پرسش)
  82. علت سختی انتظار چیست و چرا می‏‌گویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
  83. امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
  84. منتظران امام مهدی که در قرن‏های گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
  85. آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
  86. فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
  87. خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجات‏‌دهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
  88. دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
  89. دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
  90. آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
  91. انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا می‏‌کند؟ (پرسش)
  92. رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
  93. رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
  94. فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
  95. باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
  96. انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
  97. جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
  98. چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
  99. چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
  100. ویژگی‌‏های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
  101. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
  102. چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
  103. دانش ‏آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
  104. رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
  105. آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
  106. آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
  107. وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  108. چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
  109. چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
  110. جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
  111. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
  112. صرف‏‌نظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
  113. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
  114. منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
  115. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
  116. در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
  117. ویژگی‏های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
  118. آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
  119. ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  120. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
  121. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
  122. فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
  123. آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  124. آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  125. آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
  126. چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
  127. عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
  128. چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
  129. آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
  130. انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
  131. ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  132. ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)

پانویس

  1. ↑ ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص ۲۱-۲۲.
  2. ↑ ر.ک: مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۹۸.
  3. ↑ ر.ک: دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص ۱۲۱-۱۲۳.
  4. ↑ ر.ک: صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث.
  5. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
  6. ↑ «رِجالٌ مُؤمِنُونَ عَرِفُوا اللهَ حَق مَعرِفَتِهِ وَهُمْ اَنْصارُالمَهْدِی فِی آخِرِ الزمانِ»؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۸؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۷، ص ۲۲۹، ح۶۶.
  7. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳ ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
  8. ↑ ر.ک: فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص۱۵۱-۱۶۰؛ دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص۱۲۱-۱۲۳.
  9. ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
  10. ↑ «یَا عَلِیُّ وَ اعْلَمْ أَنَّ أَعْظَمَ النَّاسِ یَقِیناً، قَوْمٌ یَکُونُونَ فِی آخِرِ الزَّمَانِ لَمْ یَلْحَقُوا النَّبِیَّ وَ حُجِبَ عَنْهُمُ الْحُجَّةُ فَآمَنُوا بِسَوَادٍ فِی بَیَاضٍ»؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۵.
  11. ↑ ر.ک: موسوی، سید علی، فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن، ص۲۳۲؛ حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص۳۵.
  12. ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹؛ حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ جوادی آملی، عبدالله، ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه.
  13. ↑ ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه.
  14. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
  15. ↑ «اِعرِفْ اِمامَکَ فَاِذا عَرَفْتَهُ لَمْ یَضُرکَ؛ تَقَدمَ هَذا الامرُ اَمْ تَأَخرَ... فَمَنْ عَرَفَ اِمامَهُ کانَ کَمَنْ هُوَ فِی فُسْطاطِ القائِمِ»؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص ۳۳۱، ح۷.
  16. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
  17. ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹؛ حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص ۱۱و۱۲.
  18. ↑ ر.ک: [[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸.
  19. ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
  20. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
  21. ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
  22. ↑ ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص ۲۱-۲۲.
  23. ↑ «قال الصادق (ع): إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیدًا وَنَرَاهُ قَرِیبًا»؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۹۹، ب ۷، ص ۱۱۲، ح ۲.
  24. ↑ ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص ۲۱-۲۲.
  25. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
  26. ↑ ر.ک: محمدی ری شهری، محمد، دانشنامه امام مهدی، ج ۵، ص ۳۱۲ ـ ۳۱۴.
  27. ↑ ر.ک: احمدی، علی اصغر، شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۴۹-۱۵۳.
  28. ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
  29. ↑ ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص ۲۱-۲۲؛ جوادی آملی، عبدالله، ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه.
  30. ↑ ر.ک: الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص ۲۶۵.
  31. ↑ ر.ک: دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص ۱۱۸.
  32. ↑ ر.ک: [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار، ص۲۰۰-۲۰۱.
  33. ↑ «مَنْ‏ سَرَّهُ‏ أَنْ‏ یَکُونَ‏ مِنْ‏ أَصْحَابِ‏ الْقَائِمِ‏ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ‏ بِالْوَرَعِ‏ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ»؛ غیبت نعمانی، ص۲۰۷.
  34. ↑ ر.ک: نویسندگان آفتاب مهر، ج۲، ص ۱۳۴ ـ ۱۳۷؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، ص۲۴۲؛ نصرآبادی، علی باقی، نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب، ص ۱۳۱-۱۳۲؛ الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص ۲۶۵؛ گرجیان، محمد مهدی، تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه، ص ۲۲؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۱، ص ۳۲۴؛ شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۸۴-۸۸.
  35. ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
  36. ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
  37. ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ صافی گلپایگانی، لطف‌الله، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص۱۵؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹-۲۱۲.
  38. ↑ ر.ک: ان‍ص‍اری‌، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن‌، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۶؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها ص ۹۸
  39. ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
  40. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
  41. ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
  42. ↑ «کَدَّادُونَ مُجِدُّونَ فِی طَاعَتِه‏»؛ عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۶۳.
  43. ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ امیر مهدی حکیمی|حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر (کتاب)|منتظر چشم به راهی فریادگر ص ۳۵.
  44. ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۴۶-۶۳.
  45. ↑ ر.ک: قائمی، علی، نگاهی به مسأله انتظار، ص۸۱-۸۶.
  46. ↑ ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، حکومت جهانی حضرت مهدی، ص۸۴ - ۷۹.
  47. ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر ص ۳۵.
  48. ↑ ر.ک: فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۵۱-۱۶۰.
  49. ↑ ر.ک: احمدی، علی اصغر، شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۴۹-۱۵۳؛ صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
  50. ↑ ر.ک: اراکی، محسن، نگاهی به رسالت و امامت، ص۹۴-۹۶.
  51. ↑ ر.ک: شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۸۴-۸۸.
  52. ↑ «ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید و از مرزها نگهبانی کنید و از خداوند پروا بدارید باشد که رستگار شوید» سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.
  53. ↑ «اصْبِرُوا عَلَی أَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ صابِرُوا عَدُوَّکُمْ وَ رابِطُوا إِمَامَکُمُ الْمُنْتَظَرَ»؛ الغیبه نعمانی، ص۱۹۹.
  54. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
  55. ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۳۵.
  56. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۳، ص۵۴-۶۱ و پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
  57. ↑ «فَإِن الرجُلَ مِنهُم یعطَی قُوهَ أَربَعینَ رَجُلاً وَ إِن قَلبَهُ لَأشَد مِن زُبَرِ الحَدِیدِ وَ لَو مَروا بِجِبَالِ لَقَطَعُوهَا لَا یکُونَ سُیوفَهُم حَتی یرضَی اللهُ عَزوَجَل»؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص ۶۷۳، ح ۲۶.
  58. ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳؛ آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۳۶.
  59. ↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
  60. ↑ ر.ک: آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۳۶؛ دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص ۱۲۱-۱۲۳.
  61. ↑ «قُلُوبَهُمْ کَزُبَرِ الْحَدِیدِ، لَاتُزِلُّهُمُ الرِّیَاحُ الْعَوَاصِفُ»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار ج ۵۷ ص ۲۱۶.
  62. ↑ ر.ک: حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۳۵؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
  63. ↑ ر.ک: ان‍ص‍اری‌، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن‌، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۶
  64. ↑ ر.ک: آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۳۶.
  65. ↑ مائده، ۲۴.
  66. ↑ صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۳۵۶-۳۵۹.
  67. ↑ «و ما در زبور پس از تورات نوشته‌ایم که این زمین را بندگان صالح من به میراث خواهند برد». سوره‌ انبیاء، آیه ‌۱۰۵.
  68. ↑ «اوست آن خدایی که پیامبر خود را همراه با هدایت و دین راستین فرستاد تا آن دین را بر همه ادیان پیروز گرداند، هر چند مشرکان را ناخوش آید». سوره‌ صف، آیه ‌۹.
  69. ↑ بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۵۲،، ص۱۳۳، باب۲۲.
  70. ↑ الزام الناصب، یزدی حائری، ص۱۳۷؛ بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۱۲۲.
  71. ↑ بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۱۲۲.
  72. ↑ نهج الفصاحة، ص۷۸، ینابیع المودة، قندوزی، ج۳، ص۱۶۹.
  73. ↑ «محبوب‌ترین اعمال به سوی خدای عزوجل انتظار فرج است برترین کارهای امت من انتظار فرج است. انتظار فرج عبادت است والاترین عبادت، انتظار فرج است بالاترین جهاد امت من، انتظار فرج است» تحف العقول، ابن شعبه حرانی، ص۳۳؛ بحارالأنوار، مجلسی، ج۵۱، ص۱۵۶.
  74. ↑ «در انتظار گشایش باشید و از رحمت‌ خداوند ناامید نشوید؛ زیرا دوست داشتنی‌ترین کارها نزد خداوند انتظار گشایش است». نوادر الأخبار فیما یتعلق باصول الدین، محمد محسن فیض کاشانی، ص۲۴۹.
  75. ↑ «هر کسی که در انتظار حکومت ما باشد، بسان کسی است که در راه خدا به خون خویش درغلتیده است». کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ص۶۴۵.
  76. ↑ «آن گروه از مردم عصر غیبت امام دوازدهم که امامت او را پذیرفته و منتظر ظهور او هستند، برترین مردم همه روزگاران هستند». ریاض‌الأبرار فی مناقب الأئمة الأطهار، نعمت‌ الله‌ جزائری، ج‌۳، ص۱۲۸.
  77. ↑ «خوشا به حال شیعیان قائم ما که در زمان غیبتش منتظر ظهور او هستند و در هنگام ظهورش فرمان‌بردار او، آنان دوستان خدا هستند، همان‌ها که نه ترس به دل راه می‌دهند و نه اندوهگین می‌شوند». کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ج‌۲، ص۳۵۷.
  78. ↑ «هر که منتظر این امر باشد و بمیرد مانند کسی است که با قائم (ع) در خیمه‌اش باشد، نه بلکه مانند کسی است که پیش روی رسول خدا (ص) شمشیر زده باشد». کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ج۲، ص۳۳۸.
  79. ↑ صحیفه نور، امام خمینی، ج۱۸، ص۲۶۹.
  80. ↑ «مهدی از فرزندان من است. او را غیبتی هست. زمانی که ظهور کند، زمین را از قسط و عدل پر سازد چنانکه از ظلم و جور پر شده باشد». ینابیع المودة، قندوزی، ج۳، باب۷۸.
  81. ↑ «اگر قائم ما قیام کند...زنی تواند زنبیل [زینت] به سر، بین عراق و شام رفت و آمد کند و جز بر سر سبزه قدم نگذارد، و درنده‌ای او را نلرزاند و نترساند». تحف العقول، حرانی، النص، ۱۱۵.
  82. ↑ «وقتی که قائم ما قیام کند خدا دستش را بر سر بندگان می‌گذارد تا عقل‌هایشان را جامع [و در بردارنده همه چیز] گرداند و افکار [و آرزوها]یشان جامه کمال پوشیده». کافی؛ شیخ کلینی، ج۱، ص۲۵؛ بحار الانوار، مجلسی، ج۵۲، ص۳۲۸؛ با کمی اختلاف: کمال الدین، شیخ صدوق، ج۲، ص۶۸۵.
  83. ↑ «علم، بیست و هفت حرف است و همه آن علم‌هایی که پیامبران آورده‌اند دو حرف است. پس مردم تا قیام حضرت مهدی بیش از دو حرف از علم را نمی‌دانند. پس زمانی که قائم قیام می‌کند، خارج می‌نماید بیست و پنج حرف دیگر را و بین مردم منتشر می‌نماید». بحار الانوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۳۳۶.
  84. ↑ «در زمین به نافرمانی خدا نمی‌پردازند». منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر‌ (ع)، آیت الله العظمی حاج شیخ لطف الله صافی گلپایگانی دامت برکاته، ص۴۹۷، ح۸.
  85. ↑ فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۵۱-۱۶۰.
  86. ↑ «بیایید بر کلمه‌ای که میان ما و شما برابر است هم‌داستان شویم که: جز خداوند را نپرستیم و چیزی را شریک او ندانیم» سوره آل عمران، آیه ۶۴.
  87. ↑ «بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست» سوره حجرات، آیه ۱۳.
  88. ↑ ابو الفتح کراجکی، معدن الجواهر، ص ۲۱:... عربی بر عجمی برتری ندارد....
  89. ↑ «بر کافران سختگیر، میان خویش مهربانند..». سوره فتح، آیه ۲۹.
  90. ↑ «در برابر مؤمنان خاکسار و در برابر کافران دشوارند» سوره مائده، آیه ۵۴.
  91. ↑ صافی گلپایگانی، لطف‌الله، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۵.
  92. ↑ اراکی، محسن، نگاهی به رسالت و امامت، ص۹۴-۹۶.
  93. ↑ «و چون وعده نخست (از) آن دو (تباهی) فرا رسد بندگانی سخت جنگاور را که داریم بر شما برمی‌انگیزیم» سوره اسراء، آیه ۵.
  94. ↑ دل‌هایشان همچون پاره‌های آهن است که طوفان‌ها آنان را نلرزاند.
  95. ↑ اهرم: میله آهنی ضخیمی که به وسیله آن اجسام سنگین را جابه‌جا می‌کنند.
  96. ↑ آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۳۶.
  97. ↑ جوادی آملی، عبدالله، ویژگی انتظار فرهیختگان حوزه و دانشگاه.
  98. ↑ از یک نگاه این ویژگی‌ها همان صفات منتظران است.
  99. ↑ ذاریات، آیه ۵۶.
  100. ↑ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۸؛ محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۷، ص ۲۲۹، ح۶۶.
  101. ↑ محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۷، ح۸۲.
  102. ↑ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۴۰۹؛ و نیز نک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۷۸، ح۲.
  103. ↑ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص ۳۳۱، ح۷.
  104. ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۷۱، ح۲.
  105. ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۳۷، ح۵؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۳۴۲، ح۲۴؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص ۱۶۶، ح۶.
  106. ↑ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص ۲۸۶، ح ۲و ۳؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص ۴۵۶.
  107. ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۳۵، ح۱.
  108. ↑ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۲۰۰، ح۱۶.
  109. ↑ به یاری خداوند در جلد پایانی این مجموعه، به طور مفصل به این بحث می‌پردازیم.
  110. ↑ انفال، آیه ۶۰.
  111. ↑ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص ۶۷۳، ح ۲۶.
  112. ↑ محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸.
  113. ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱.
  114. ↑ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
  115. ↑ «إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ الْقَائِلُونَ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى ذِكْرُهُ أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَيْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِينَ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ (ص) بِالسَّيْفِ أُولَئِكَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِيعَتُنَا صِدْقاً وَ الدُّعَاةُ إِلَى دِينِ اللَّهِ سِرّاً وَ جَهْراً وَ قَالَ ع انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَعْظَمِ الْفَرَجِ»، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲.
  116. ↑ ان‍ص‍اری‌؛ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن‌، در انتظار خورشید ولایت، ص ۱۲۶.
  117. ↑ (برای من دیدار مردم بدون دیدن تو گران است)؛ منتهی الامال، ج ۲، ص ۱۵۲، تا ص ۸۷۲.
  118. ↑ منتهی الامال، ج ۲، ص ۸۵۲ تا ۸۷۲.
  119. ↑ مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص137-138.
  120. ↑ محمد باقر مجلسی،پیشین،ج۵۲، ص۱۲۲‌.
  121. ↑ ﴿أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ﴾ سوره عنکبوت، آیه ۲.
  122. ↑ ابن ابی زینب محمد بن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبه نعمانی، ترجمه: محمد جواد غفاری، تهران، کتابخانه صدوق،۱۳۶۳ش، ص۱۷۱.
  123. ↑ کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص 11و12.
  124. ↑ ﴿وَاجْعَلْ لِي وَزِيرًا﴾ «و از خانواده‌ام دستیاری برایم بگمار» سوره طه، آیه ۲۹.
  125. ↑ ﴿مَنْ أَنْصَارِي إِلَى اللَّهِ... نَحْنُ أَنْصَارُ اللَّهِ﴾ «چه کسانی در راه خداوند یاوران من خواهند بود؟ حواریان گفتند: ما یاوران (دین) خداوندیم» سوره صف، آیه ۱۴.
  126. ↑ ﴿وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ﴾ «و اگر از هم در برابر پیامبر پشتیبانی کنید بی‌گمان خداوند و جبرئیل و (آن) مؤمن شایسته، یار اویند و فرشتگان هم پس از آن پشتیبان وی‌اند» سوره تحریم، آیه ۴.
  127. ↑ « وَ اللَّهِ مَا سَلَّمْتُ الْأَمْرَ إِلَيْهِ إِلَّا أَنِّي لَمْ أَجِدْ أَنْصَاراً» (بحارالانوار، ج۴۴، ص۱۴۷).
  128. ↑ «فَإِنِّي لَا أَعْلَمُ أَصْحَاباً أَوْفَى وَ لَا خَيْراً مِنْ أَصْحَابِي» (الموسوعة لکلمات الامام حسین، ص۳۹۴).
  129. ↑ قضیه سدیر صیرفی با امام صادق که چرا قیام صورت نمی‌گیرد: « لَوْ كَانَ لِي شِيعَةٌ بِعَدَدِ هَذِهِ الْجِدَاءِ مَا وَسِعَنِي الْقُعُودُ» (بحارالانوار، ج۶۴، ص۱۶۱).
  130. ↑ در توقیع شریف ذکر شده است: « وَ لَوْ أَنَّ أَشْيَاعَنَا وَفَّقَهُمُ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَى اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِي الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَيْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْيُمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ بِمُشَاهَدَتِنَا عَلَى حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِهَا مِنْهُمْ بِنَا» (الاحتجاج، ج۲؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۷).
  131. ↑ « رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ قُمَّ يَدْعُو النَّاسَ إِلَى الْحَقِّ يَجْتَمِعُ مَعَهُ قَوْمٌ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ» (سفینة البحار، ج۲، ص۴۴۶). « لَيْسَ فِي الرَّايَاتِ أَهْدَى مِنْ رَايَةِ الْيَمَانِيِّ» (بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۳۲). « وَيْحاً لِلطَّالَقَانِ فَإِنَّ لِلَّهِ تَعَالَى بِهَا كُنُوزاً لَيْسَتْ مِنْ ذَهَبٍ وَ لَا فِضَّةٍ وَ لَكِنْ بِهَا رِجَالٌ مُؤْمِنُونَ عَرَفُوا اللَّهَ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ وَ هُمْ أَنْصَارُ الْمَهْدِيِّ فِي آخِرِ الزَّمَانِ» (بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۰۷).
  132. ↑ دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص۱۲۱-۱۲۳.
  133. ↑ طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، ج۲، ص۴۹۹.
  134. ↑ «قُلُوبَهُمْ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ»؛ کلینی‌، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۸، ص۲۹۴‌.
  135. ↑ «رِجَالٌ كَأَنَّ قُلُوبَهُمْ زُبَرُ الْحَدِيدِ لَا يَشُوبُهَا شَكٌّ فِي ذَاتِ اللَّهِ»؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۵۲‌، ص۳۰۸.
  136. ↑ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۸.
  137. ↑ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد، ج۱، ص۳۰۲‌؛ ابن‌أبی الحدید، عبد الحمید، شرح‌ نهج‌ البلاغه، ج۱، ص۳۲۲؛ راوندی، قطب الدین، الدعوات، ص۴۱؛ کراجکی، محمد‌ بن علی، معدن الجواهر، ص۲۶؛ ابن بابویه، علی بن حسین، الإمامه و التبصره، ص۲۱؛ ابن بابویه، محمد بن‌ علی‌، الخصال، ج۲، ص۴۷۹.
  138. ↑ « انْتِظَارُ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ عِبَادَةٌ»؛ راوندی، قطب الدین، الدعوات، ص۴۱.
  139. ↑ «مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ»؛ ابن بابویه، محمد بن‌ علی‌، کمال الدین، ج۲، ص۶۴۵.
  140. ↑ ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، ص۲۰۱.
  141. ↑ کلینی‌، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۸، ص۳۷.
  142. ↑ ابن‌ بابویه‌، ۱۳۷۸‌، ج۱: ۶۸.
  143. ↑ «قتاد» درختی بسیار محکم است که دارای خارهای سوزانی‌ است‌ (فراهیدی، خلیل بن أحمد، العین‌، ج۵، ص۱۱۲) و تراشیدن خارهای سوزان و محکم آن درخت با دست که «خرط قتاد» نامیده می‌شود‌ (فراهیدی، خلیل بن أحمد، العین‌، ج۴، ص۲۱۵)؛ امری بسیار طاقت‌فرسا است. ازاین‌رو، در ادبیات عرب «خرط قتاد» کنایه‌ از کار بسیار مشکل‌ است‌.
  144. ↑ کلینی‌، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۳۵.
  145. ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج۱، ص۸۴.
  146. ↑ طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، ص۴۵۷.
  147. ↑ کلینی‌، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۸، ص۳۷.
  148. ↑ «وَ اسْتَنْقِذْ بِهِ عِبَادَكَ الْمُؤْمِنِينَ مِنَ الذُّلِّ»؛‌ ابن بابویه، محمد بن‌ علی‌، کمال الدین، ج۲، ص۵۱۳.
  149. ↑ «لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَةً فَلْيَتَّقِ اللَّهَ عَبْدٌ وَ لْيَتَمَسَّكْ بِدِينِهِ»؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص۱۶۹.
  150. ↑ عرفان، امیر محسن و فلاح علی‌آباد، محمد علی، تبیین نقش گفتمان انتظار در مهندسی فرهنگ مقاومت، ص۱۸-۲۱.
  151. ↑ تفسیر نور الثقلین، ج۱، ص۳۱، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم.
  152. ↑ مختصر بصائر الدرجات، ص۱۸۸- ۱۸۹.
  153. ↑ الزام الناصب، ج۱، ص۶۷.
  154. ↑ کمال الدین، باب ۲۴، ح۱۱، با ترجمه فارسی، ج۱، ص۳۸۴. و عربی، ج۱، باب ۲۴، ص۲۶۸، ح۱۲.
  155. ↑ بحار الانوار، ج۵۲، ص۳۱۸، ح۱۸، باب ۲۷.
  156. ↑ منتخب الاثر، ص۴۹۰، ح۱.
  157. ↑ بحار الانوار، ج۵۱، ص۶۸، ح۱۰ و اثبات الهداة، ج۳، ص۴۵۹، ح۹۷.
  158. ↑ کمال الدین، باب ۳۱، ص۳۲۴، ح۸ و با ترجمه فارسی ج۱، ص۴۴۰.
  159. ↑ هاشمی شهیدی، سید اسدالله، ظهور حضرت مهدی از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان، ص۲۰۸.
  160. ↑ به فصل نخست (مفهوم انتظار) مراجعه شود.
  161. ↑ رجوع شود به فصل نخست (مفهوم انتظار)، سخن پیامبر اکرم (ص).
  162. ↑ برای روشن‌تر شدن این مطلب، به بخش آینده (مرزبانی و سنگربانی) مراجعه شود.
  163. ↑ حکیمی، امیر مهدی، منتظر چشم به راهی فریادگر، ص ۳۵.
  164. ↑ منظور، وقایع بیستم شهریور ۱۳۸۰ ه.ش (یازدهم سپتامبر در آمریکا) است.
  165. ↑ رئیس جمهور فعلی آمریکا(۱۳۸۰ ه.ش).
  166. ↑ بحار الأنوار، ج ۴۱، ص ۲:... به خدای کعبه رستگار شدم....
  167. ↑ وسائل الشیعه، ج ۹، ص ۱۸۴.
  168. ↑ احمدی، علی اصغر، شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۴۹-۱۵۳.
  169. ↑ ر.ک: خورشید مغرب، چشم به راه مهدی.
  170. ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸.
  171. ↑ الغیبه نعمانی به نقل از بحار، ج ۵۲، ص ۱۴۲.
  172. ↑ منتخب الاثر، ص ۲۴۴، بحار، ج ۳۶، ص ۳۸۶.
  173. ↑ به نقل از خورشید مغرب، ص ۳۴۳.
  174. ↑ مراجعه به نهج البلاغه فیض، خطبه ۸۶.
  175. ↑ طبسی، نجم‌الدین، چشم به حکومت مهدی (ع)، ص
  176. ↑ الغیبة، نعمانی، به نقل از بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۳۵.
  177. ↑ الملاحم و الفتن، ص ۱۴۹، به نقل از چشم به راه مهدی، ص ۳۷۶ – ۳۷۷.
  178. ↑ الغیبه، نعمانی، نقل از بحار، ج ۵۲، ص ۱۴۰.
  179. ↑ بحارالانوار، ج ۲، ص ۳۶۶، به نقل از خورشید مغرب، ص ۳۵۱.
  180. ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۶.
  181. ↑ بحارالانوار، ج ۳۶، ص ۲۰۷.
  182. ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸.
  183. ↑ یوم الخلاص، ص ۲۲۴.
  184. ↑ عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، ج ۱، ص ۶۳.
  185. ↑ الغیبه، شیخ طوسی به نقل از بحار، ج ۵۲، ص ۱۳۰.
  186. ↑ الملاحم و الفتن، ص ۱۴۸، به نقل از چشم به راه مهدی، ص ۳۸۴.
  187. ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۰، به نقل از خورشید مغرب، ص ۳۵۰ – ۳۴۹.
  188. ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸.
  189. ↑ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
  190. ↑ مجلسی، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۵.
  191. ↑ مجلسی، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۴؛ صفار، بصائرالدرجات، ج ١، ص ٨۴.
  192. ↑ مجلسی، بحارالانوار، ج ۵٢، ص ١٢۴.
  193. ↑ موسوی، سید علی، فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن، ص ۲۳۲.
  194. ↑ «... رهنمودی برای پرهیزگاران است همان کسانی که «غیب» را باور دارند» سوره بقره، آیه ۲-۳.
  195. ↑ ینابیع الموده، قندوزی، ج۳، ص۱۰۱؛ المحجة فیما نزل فی القائم الحجة، فقیه بزرگ بحرین علامه سید هاشم توبلانی، ص۱۶-۱۷.
  196. ↑ یوسف مدن، روان‌شناسی انتظار، ص ۱۷۰.
  197. ↑ بحارالانوار، ج ۹۹، ب ۷، ص ۱۱۲، ح ۲: قال الصادق (ع): ﴿إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيدًا * وَنَرَاهُ قَرِيبًا﴾ آنان آن (روز) را دور می‌بینند * و ما آن را نزدیک می‌بینیم» سوره معارج، آیه ۶-۷.
  198. ↑ طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص ۲۱-۲۲.
  199. ↑ مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۹۸.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=ویژگی‌های_منتظران_راستین_امام_مهدی_چیست؟_(پرسش)&oldid=1282414»