علی بن مهزیار

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام مهدی(ع) است. "امام مهدی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

امام مهدی در قرآن | امام مهدی در حدیث | امام مهدی در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

ابو الحسن علی بن مهزیار دورقی اهوازی از برجسته‌ترین فقها و محدثان نامدار جهان تشیع و رهبران فکری و اجتماعی شیعه در خطه خوزستان در نیمه اول قرن سوم هجری بود. وی افتخار مصاحبت و تلمذ نزد چند امام معصوم از ائمه اهل بیت (ع)، یعنی حضرت علی بن موسی الرضا، محمد بن علی الجواد، علی بن محمد الهادی، و احتمالا حسن العسکری (ع)، را داشت. و از سوی حضرت جواد الائمه (ع)، و امام هادی (ع)، سمت وکالت و سفارت، و نزد آن امامان همام منزلتی بسیار بزرگ یافت و در مدح و تمجید او توقیعات بی‌نظیری از ائمه (ع) صادر گردید. بدیهی است که وی آن منزلت شایسته را بر اثر خلوص در اعتقاد، ولایت‌پذیری، دقت در انجام تکالیف الهی و ارائه خدمات علمی و دینی همچون هدایت مردم و تألیف کتب و نشر تفسیر و فقه و حدیث به دست آورده است.
بر این اساس عموم علمای رجالی و تراجم، موقعیت ممتاز او را از حیث وثاقت، تفقه، وجاهت و محبوبیت نزد ائمه (ع)، تألیف کتب و دیگر فضائل و کراماتی که از وی مشاهده یا مسمرع گردیده ستوده‌اند، و همگی برآنند که کسی کوچک‌ترین خدشه‌ای بر شخصیت والای ایشان وارد نکرده است.
شیعیان به‌ویژه مردم اهواز در طول تاریخ غیبت صغری و کبری مقام او را ارج نهاده و مرقدش را به مثابه ملجأ و پناهگاه معنوی برای عموم مؤمنین زیارت می‌نمایند. آرامگاه علی بن مهزیار در اهواز است. علی بن مهزیار علاوه بر سی کتاب مشابه کتب حسین بن سعید، ده کتاب دیگر به نام‌های حروف القرآن، کتاب القائم (ع)، کتاب انبیاء، کتاب نوادر، کتاب وفات ابو ذر، کتاب اسلام سلمان فارسی، کتاب خصال، کتاب حدیث الاشعریه، کتاب رسائل علی بن اسباط‍‌ و کتاب حدیث بدر، یعنی مجموعا چهل کتاب تألیف نموده‌اند. کتاب‌های علی بن مهزیار که در عناوین با کتاب‌های حسین بن سعید مشابه است عبارتند از: وضو، صلاة، زکاة، صوم، حج، طلاق، حدود، دیات، تفسیر، فضائل، عتق و تدبیر، تجارات و اجارات، مکاسب، مثالب، دعا، تجمل و مروت، مزار، رد بر غلات، وصایا، مواریث، خمس، شهادات، فضائل المؤمنین، ملاحم، تقیه، صید و ذبائح، زهد، اشربه، نذور و ایمان و کفارات، بشارات، النکاح.
کتاب‌های فوق از اصلی‌ترین و عمده‌ترین کتاب‌هایی بوده که مورد استناد اصحاب کتب اربعه قرار گرفته است. و اما شبهه تشرف علی بن مهزیار به محضر امام زمان (ع)؛ تصور عمومی درباره ایشان در این حد است که بیست بار به قصد ملاقات امام زمان (ع)، به زیارت خانه خدا مشرف شده ولی توفیق زیارت نیافته تا این‌که در عالم خواب به او گفته شده که امسال به سفر حج برو که به ملاقات امام زمان (ع) توفیق پیدا کنی. بالاخره در بیست و یکمین سفر پس از ادای مناسک حج خدمت آن مولا شرفیاب شده است. این مضمون حتی در زیارتنامه‌ای که برای زیارتگاه تنظیم شده منعکس گردیده است. در حالی که اهل علم و مطالعه می‌دانند در کتب رجال و تراجم قدیمی، چنین قصه‌ای برای علی بن مهزیار نیامده و اصولا تاریخ زندگانی او این قصه را تکذیب می‌کند. آن‌کسی که در زمان غیبت امام زمان (ع)، خدمت آن حضرت رسیده شخصی به نام علی بن ابراهیم بن مهزیار برادرزاده علی بن مهزیار بوده است. زیرا مهزیار سه پسر داشته، اولی و مشهور آن‌ها همان علی، دومی ابراهیم و سومی داود، و همگی از فقها و از اصحاب ائمه (ع) بودند و علی که خدمت امام زمان رسیده، فرزند ابراهیم بوده است. کتاب‌هایی که قصه تشرف علی بن ابراهیم بن مهزیار را نقل نموده عبارتند از:

کمال الدین و تمام النعمه تألیف شیخ صدوق (م ۳۸۱ ق.)
کتاب الغیبة شیخ طوسی (م ۴۶۰ ق.)
دلایل الإمامة، تألیف محدث کبیر محمد بن جریر بن رستم طبری صغیر از علمای قرن پنجم هجری.^[۱]^[۲].

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

مجتبی تونه‌ای، موعودنامه.

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ نشریه موعود، شماره ۲۱، ص ۲۶.
↑ مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۵۰۵.

[1] نشریه موعود، شماره ۲۱، ص ۲۶.

[2] مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۵۰۵.

[۱]

[۲]