ادعیه امام مهدی

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام مهدی(ع) است. "امام مهدی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

امام مهدی در قرآن | امام مهدی در حدیث | امام مهدی در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

آزمون غیبت ^[۱].

مقدمه

دعاها و زیارت‌های مربوط‍‌ به ساحت مقدس امام زمان (ع) بخش مهمی از فرهنگ شیعه را به خود اختصاص داده است. این گستردگی منشأیی جز این ندارد که آن حضرت، خاتم اوصیا و امید امت‌هاست و با امامتی که تاکنون دوازده قرن از آن می‌گذرد، نمونه‌ای در انبیا و امامان گذشته است. جمع‌آوری و تدوین ادعیه و زیارات مربوط‍‌ به آن حضرت به صورت‌های مختلفی تاکنون انجام شده و دایره وسیعی دارد. لازم به تذکر است که دعا برای وجود شریف امام زمان (ع) در دعاهای مخصوص به حضرت محدود نمی‌شود؛ بلکه در زیارات ائمه و اعمال شب و روز جمعه و حتی در دعاهای نماز و غیره نیز به چشم می‌خورد.

بخش اول؛ برداشتی از ادعیه و زیارات مربوط‍‌ به امام زمان (ع) که بیانگر محتوای آن‌هاست و آن‌چه ما بر زبان جاری می‌کنیم و باید به معنای آن توجه کنیم، بخش نخست این نوشتار است که به‌طور خلاصه و فهرست‌وار تقدیم می‌شود: دعاهایی که در مورد خود حضرت است:

تعجیل فرج و ظهور حضرت: این مضمون بیش از مضامین دیگر در ادعیه و زیارات آمده است. در دعاها و زیارت‌های مربوط‍‌ به امام زمان (ع)، آن‌چه بیش از همه به چشم می‌خورد دعا برای تعجیل فرج و مقرر گشتن امر ظهور حضرت از جانب خداوند به عبارت‌های مختلف است. دعا برای تعجیل فرج گاهی به صورت تصریح و گاهی به صورت کنایه است مانند: عزّت مؤمنان و ذلت جباران، منافقان، کفار، معاندان، دشمنان، سلاطین، رقیبان حضرت و آنان که سعی در خاموش نمودن نور حضرت و از یاد بردن ذکر او دارند.
دعا برای سلامتی حضرت: در دعا برای سلامتی امام زمان (ع) نیز گاهی تصریح به سلامتی و حفظ‍‌ حضرت شده و گاهی به صورت‌های دیگر آمده است. از نمونه این دعاها دفع حسد و شر حیله‌گران و ظالمان و جباران از حضرت است. سلام‌هایی که به حضرت داده شده بسیار زیاد است و همه حاوی مضامین بالا از عقاید شیعه، در مورد آن حضرت و صفات و خصائص و دیگر جوانب او است. این سلام‌ها همه به منزله دعا برای سلامتی حضرت بوده و نیز ادای احترام و عرض ادب خدمت اوست. در این سلام‌ها اشاره شده که تحیتی از جانب خود انسان و نیز درخواست از خداوند است که سلام جمیع مؤمنین و مؤمنات از شرق و غرب عالم را به او برساند.

صلوات‌هایی که در ادعیه و زیارات نسبت به حضرت آمده به عبارات مختلف است و اکثرا همواره با صلوات بر پیامبر (ص) و دیگر معصومین (ع) آمده است.

دعاهایی که در ارتباط‍‌ غیرمستقیم با حضرت است:

دعا برای دوستان و یاوران و خدام آن حضرت: دعا برای دوستان و یاوران و زائرین حضرت نیز در ادعیه و زیارات به چشم می‌خورد. مضامینی از قبیل کمک خواستن از خداوند و یاری حق تعالی برای آن‌ها و دعا برای این‌که خداوند آن‌ها را دوست بدارد.
دعاهای شخصی که در رابطه با حضرت برای خود دعا می‌نماییم: در ادعیه و زیارات مضامینی آمده که دعا برای خود انسان در رابطه با امام زمان (ع) است. از نمونه‌های آن موارد زیر است: از اعوان و انصار و یاران و ملازمان و محافظان و تابعین و دوستان و خونخواهان و خالصان و پیشروان در ادای اوامر حضرت و راضی و تسلیم بودن نسبت به آن حضرت، از منتظران ظهور و فرج حضرت بودن، محشور گشتن در زمره آن حضرت و زیر پرچم حضرت، در قیامت از یاران حضرت بودن، توفیق ادای حقوق آن حضرت، درک ظهور و زمان پس از ظهور حضرت و بازگشت و زنده شدن در صورت مرگ قبل از ظهور.
دعا علیه دشمنان حضرت: در ادعیه و زیارات دعا علیه دشمنان و خوارکنندگان حضرت نیز آمده است. مضامینی از قبیل خوار شدن خوارکنندگان (خاذلین) حضرت، دعا علیه انواع دشمنان حضرت، دعا برای این‌که خداوند دشمنانش را دشمن بدارد.

در ادعیه و زیارات مربوط‍‌ به حضرت مضامین دیگری نیز آمده که به آن‌ها اشاره می‌شود: ۱. شکوای دل با خداوند و امام زمان (ع) از دشواری‌های زمانه و طولانی شدن غیبت و استغاثه به آن‌ها، که اکثرا با مضامین بالا و به صورت خطابی است، و گاهی کلماتی از قبیل "الغوث" و "ادرکنی" و "العجل" آمده است. ۲. بیان فضائل و خصائص مظلومیت اهل بیت (ع) و به خصوص امام زمان (ع). ۳. شهادت به اعتقادات درباره حضرت؛ از قبیل طول عمر حضرت، رجعت و عدل جهانی که به دست او تحقق می‌یابد. ۴. تجدید بیعت و اعلام آمادگی برای جانفشانی و اطاعت از اوامر آن حضرت.
بخش دوم: برشمردن دعاها و زیارات مربوط‍‌ به امام عصر (ع).

دعای ندبه: دعای ندبه از اعمال سرداب مقدس امام زمان (ع) و نیز از اعمال عید فطر و روز جمعه است، و خواندن آن در همه اوقات مناسب است. این دعا اگرچه مربوط‍‌ به امام زمان (ع) است، ولی می‌توان گفت یک دور عقاید تشیع در آن آمده است. در این دعا ابتدا توحید و سپس نبوت انبیاء (ع) و پیامبر و بعد مسأله وصایت امیرالمؤمنین (ع) و فتنه‌های پس از پیامبر (ص) آمده و پس از اشاره‌ای به ائمه (ع) موضوع امام زمان (ع) آورده شده و درباره غیبت و دیگر جوانب مربوط‍‌ به آن حضرت در قالب شکوای دل خطاب به حضرت آمده است و در آخر هم دعاهایی بسیار مختصر و جامع آمده است^[۲].
دعای عهد: دعای عهد ابتدا خداوند را به اسامی و صفات می‌خواند و بعد صلوات بر امام زمان (ع) است. سپس دعاهایی در مورد آن حضرت و فرج او و نیز حضور ما در زمان حضرت و دیدار روی حضرت دارد^[۳].
زیارت آل یاسین: این زیارت توقیعی است که از ناحیه مقدس امام عصر (ع) صادر گشته و حضرت می‌فرمایند: هرگاه خواستید به ما توجه پیدا کنید همان‌گونه که خداوند فرمود بگویید: "سَلَامٌ عَلَى آلِ يَاسِين‏...". این زیارت بسیار معتبر و پرمحتوی است و می‌توان گفت: خلاصه‌ای از عقیده هر شیعه در زمان غیبت است و آن‌چه یک شیعه باید در زمان غیبت بداند در آن آمده است. در این زیارت ابتدا سلام‌های متعددی با مضامین بالا، خطاب به امام زمان (ع) آمده و سپس حضرت را برای عقاید قلبی خود از اقرار به ائمه (ع) و دیگر عقاید شیعه شاهد می‌گیرد. در دعای بعد از زیارت آل یاسین هم پس از صلوات بر پیامبر (ص) دعاهایی در مورد دعاکننده دارد و بعد صلوات بر حضرت حجت (ع) با القاب مخصوص است و بعد دعاهایی در مورد حفظ‍‌ و فرج و تأیید و ظهور حضرت و درباره شیعیان آمده است^[۴].
زیارت حضرت در حرم سامرا: زیارتی است که شهید در مزار خود و نیز ابن مشهدی در المزار الکبیر آورده‌اند: هنگامی که از زیارت دو امام در سامرا فارغ شدی بر در حرم امام زمان (ع) بایست و بگو: "السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا خَلِيفَةَ الله و...". این زیارت ابتدا سلام‌های متعددی با مضامینی بسیار سنگین دارد که حاوی فضائل و خصایص حضرت و پاره‌ای از اعتقادات شیعه است و بعد شهادت به جوانب مختلف حضرت و مطالبی در مورد ظهور و بعد از ظهور خطاب به آن حضرت است و در آخر صلوات بر پیامبر (ص) و آل آن حضرت و دعا برای تعجیل فرج به چند شکل و برای یاری خداوند به وسیله حضرت و احیای دین توسط‍‌ حضرت و ایجاد امنیت توسط‍‌ حضرت و برپایی عدل و برطرف شدن ظلم توسط‍‌ حضرت است و به صلوات ختم می‌شود^[۵].
زیارت امام زمان (ع) در سرداب مقدس: زیارتی است که شهید در مزار و ابن مشهدی در المزار الکبیر آورده‌اند که هنگام داخل شدن در سرداب خوانده می‌شود و بعد از زیارت دوازده رکعت نماز دارد و بعد دعای "الهي عظم البلاء. . . " خوانده می‌شود. این زیارت هم سلام‌هایی بسیار جامع و کامل دارد که غیر از معصوم (ع) دیگری نمی‌تواند آن کلمات را بیان فرماید و در آخر حضرت را بر عقاید قلبی خود شاهد می‌گیرد و دعایی کوتاه در آخر دارد، و پس از آن نماز و صلواتی با عباراتی سنگین برای حضرت آمده است^[۶].
صلوات بر امام زمان: صلواتی است شامل درود بر آن حضرت و دعا برای ظهور او به عبارت‌های مختلف و همچنین دعا برای بعد از ظهور حضرت است که همان کارها و برنامه‌های حضرت است^[۷].
زیارت حضرت پس از نماز صبح: زیارتی است که هرروز پس از نماز صبح خوانده می‌شود. در این زیارت از خدا طلب صلوات بر حضرت از سوی جمیع مؤمنین می‌نماید و همچنین تجدید بیعت با حضرت و دعا برای خود که از یاران حضرت و اطرافیان و نگهبانان و شهیدان در رکاب حضرت باشیم^[۸].
دعا در زمان غیبت: دعایی است که در زمان غیبت خوانده می‌شود و به گفته شهید و ابن مشهدی از ناحیه خود حضرت وارد شده و این دعا بعد از اعمال سرداب نیز خوانده می‌شود. در این دعا ابتدا شکایت به خداوند از زمان غیبت آمده و پس از صلوات، دعا برای فرج و استغاثه به پیامبر (ص) و امیرالمؤمنین (ع) و بعد استغاثه به امام زمان (ع) است^[۹].
زیارت امام زمان (ع) در روز جمعه: زیارتی است که در روز جمعه (که روز ظهور امام زمان (ع) خواهد بود) وارد شده است. در این زیارت ابتدا سلام‌هایی است متعدد که همه حاوی صفات و خصایص و فضایل حضرت و گاهی حاوی دعا برای فرج و دیگر جوانب حضرت است و سپس ذکر صلوات آمده و دعا برای خود که از منتظران و یاران و شهیدان و دوستان حضرت باشیم. بعد از آن خطاب به حضرت درددل و شکوایی دارد^[۱۰].
دعا برای حضرت در شب نیمه شعبان: دعایی است که در شب نیمه شعبان خوانده می‌شود. در این دعا خداوند را به حق مولود نیمه شعبان قسم می‌دهد و القاب و فضایل حضرت و بعد صلوات بر حضرت آمده و دعا برای حضور در ظهور حضرت و از یاران آن حضرت بودن و در آخر صلوات بر ایشان و لعن بر دشمنان ایشان ذکر شده است^[۱۱].
دعا برای امام زمان (ع) در روز جمعه: این دعا در اصل صلواتی است که در اعمال روز جمعه وارد شده است. ابتدا صلوات‌هایی بر پیامبر (ص) و امیرالمؤمنین (ع) و ائمه (ع) و بعد صلواتی بر همه معصومین (ع) است. سپس صلوات بر امام زمان (ع) است و بعد دعا برای طول عمر حضرت و حفظ‍‌ حضرت از انواع شرور و دعا برای رعیت و شیعیان حضرت به انواع مختلف و در آخر صلواتی بر پنج تن (ع) و امام زمان (ع) آمده است^[۱۲].
دعا برای امام زمان (ع) در سرداب مقدس: این دعا از امام رضا (ع) نقل شده و در اعمال سرداب مقدس آمده است. ابتدا دعا برای سلامتی حضرت با القاب خاص آمده و حفظ‍‌ از شرور و تأیید آن حضرت از جانب خداوند و دعا برای فرج و ظهور حضرت و انواع دعا علیه دشمنان امام زمان (ع) و اقرار به صفات حضرت و دعا برای خود نسبت به حضرت و نیز دعاهایی کلی برای خود انسان و در آخر صلوات بر ائمه (ع) و اقرار به فضایل و خصایص اهل بیت (ع) آمده است^[۱۳].
دعا برای امام زمان (ع) در زمان غیبت: دعایی که ابو عمرو، عثمان بن سعید عمری، اولین نایب از نوّاب اربعه درغیبت صغریخوانده و "ابو علی محمد بن همام" شنیده و او را امر نموده که این دعا را بخواند، و سید بن طاووس نیز فرموده که ما این دعا را از فضل خدا می‌دانیم. در ابتدای این دعا جمله "اللهم عرّفني نفسك. . . " آمده و سپس به پیامبر (ص) و ائمه (ع) شهادت داده و بعد دعا برای سلامتی امام زمان (ع) و دعا برای طول عمر حضرت است و در همه این‌ها معارف بالایی درباره آن حضرت آورده است. سپس دعا برای خودمان از قبیل یقین و حالت انتظار و تسلیم در مقابل حضرت و از یاران حضرت بودن آمده است. بعد از آن دعا برای فرج و لعن بر دشمنان حضرت و دعا برای بعد از ظهور حضرت و صلوات بر ائمه (ع) و سپس شکایت از زمان، و دعا علیه دشمنان حضرت و نیز تحقق یافتن تمام خوبی‌ها توسط‍‌ حضرت آمده است^[۱۴].

امید است این مختصر، انیس دل‌هایی باشد که در عصر غیبت، انیسی جز مولای‌شان برای دل خود ندارند و با آن‌چه به‌عنوان خطاب با حضرت ولی عصر (ع) بر زبان می‌آورند، از اعماق وجود آن محبوب دل‌ها را دعا کنند و از دور و نزدیک سلامش نمایند و بر او درود فرستند^[۱۵]^[۱۶].

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

مجتبی تونه‌ای، موعودنامه.

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص:۲۷.
↑ بحارالانوار، ج ۱۰۲، ص ۱۱۱.
↑ همان، ج ۵۳، ص ۹۵.
↑ احتجاج، طبرسى، ج ۲، ص ۳۱۶.
↑ بحارالانوار، ج ۱۰۲، ص ۱۱۶-۱۱۸.
↑ همان، ج ۱۰۲، ص ۱۰۱-۱۰۹.
↑ همان، ج ۱۰۲، ص ۱۰۲.
↑ همان، ج ۱۰۲، ص ۱۱۰.
↑ همان، ج ۱۰۲، ص ۱۱۹.
↑ همان، ج ۱۰۲، ص ۲۱۵
↑ اقبال سید بن طاووس، صص ۷۰۵-۷۰۶؛ مفاتیح الجنان، صص ۵۹-۶۰.
↑ غیبة طوسى، ص ۱۷۷.
↑ بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۳۳۰.
↑ کمال الدین، ج ۲، ص ۱۹۰.
↑ نشریه موعود، ش ۲۱، ص ۷۶.
↑ مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص:۸۳-۸۷.

[1] مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص:۲۷.

[2] بحارالانوار، ج ۱۰۲، ص ۱۱۱.

[3] همان، ج ۵۳، ص ۹۵.

[4] احتجاج، طبرسى، ج ۲، ص ۳۱۶.

[5] بحارالانوار، ج ۱۰۲، ص ۱۱۶-۱۱۸.

[6] همان، ج ۱۰۲، ص ۱۰۱-۱۰۹.

[7] همان، ج ۱۰۲، ص ۱۰۲.

[8] همان، ج ۱۰۲، ص ۱۱۰.

[9] همان، ج ۱۰۲، ص ۱۱۹.

[10] همان، ج ۱۰۲، ص ۲۱۵

[11] اقبال سید بن طاووس، صص ۷۰۵-۷۰۶؛ مفاتیح الجنان، صص ۵۹-۶۰.

[12] غیبة طوسى، ص ۱۷۷.

[13] بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۳۳۰.

[14] کمال الدین، ج ۲، ص ۱۹۰.

[15] نشریه موعود، ش ۲۱، ص ۷۶.

[16] مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص:۸۳-۸۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]