فتنه در معارف مهدویت: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
'''فتنه'''، یکی از واژه‌های پرکاربرد درباره حوادث [[آخرالزمان]] و آفت‌های آن است؛ از آن جمله می‌توان [[آشوب]]، حوادث ناگوار [[روزگار]]، [[اختلاف]]پراکنی، تفرقه‌اندازی، [[جنگ]]، ناامنی، [[گمراهی]]، [[عذاب]]، بلاهای آسمانی. نامشخص بودن [[حق]] و [[باطل]] و... یاد نمود. [[روایات]] زیادی در این باره وجود دارد. | '''فتنه'''، یکی از واژه‌های پرکاربرد درباره حوادث [[آخرالزمان]] و آفت‌های آن است؛ از آن جمله می‌توان [[آشوب]]، حوادث ناگوار [[روزگار]]، [[اختلاف]]پراکنی، تفرقه‌اندازی، [[جنگ]]، ناامنی، [[گمراهی]]، [[عذاب]]، بلاهای آسمانی. نامشخص بودن [[حق]] و [[باطل]] و... یاد نمود. [[روایات]] زیادی در این باره وجود دارد. | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
واژه "[[فتنه]]" در [[قرآن کریم]] و [[سنت]] به دو معنای [[عام و خاص]] آمده است. معنی عام آن عبارت است از هر [[امتحان]] و [[آزمایش]] که برای [[انسان]] پیش آید و معنی خاص آن عبارت از حوادث و پیشامدهایی است که [[مسلمانان]] را در بوته [[امتحان]] قرار داده و از مرز [[دیانت]] [[منحرف]] می‌سازد و مقصود از آشوب‌های داخلی و خارجی که [[پیامبر]]{{صل}} هشدار داده همین معنا است. در میان [[صحابه]]، [[حذیفه]] بن یمان در [[آگاهی]] به [[روایات]] [[فتنه]] [[معروف]] بوده است. | واژه "[[فتنه]]" در [[قرآن کریم]] و [[سنت]] به دو معنای [[عام و خاص]] آمده است. معنی عام آن عبارت است از هر [[امتحان]] و [[آزمایش]] که برای [[انسان]] پیش آید و معنی خاص آن عبارت از حوادث و پیشامدهایی است که [[مسلمانان]] را در بوته [[امتحان]] قرار داده و از مرز [[دیانت]] [[منحرف]] می‌سازد و مقصود از آشوب‌های داخلی و خارجی که [[پیامبر]] {{صل}} هشدار داده همین معنا است. در میان [[صحابه]]، [[حذیفه]] بن یمان در [[آگاهی]] به [[روایات]] [[فتنه]] [[معروف]] بوده است. | ||
عده‌ای از [[راویان]] و [[دانشمندان]] [[اسلامی]] کتب‌های خاصی به نام "[[الفتن]] و الملاحم" و مانند آن تألیف نموده و [[روایات]] وارد شده در این زمینه را در آن کتاب‌ها گرد آورده‌اند<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳۱.</ref>. | عده‌ای از [[راویان]] و [[دانشمندان]] [[اسلامی]] کتب‌های خاصی به نام "[[الفتن]] و الملاحم" و مانند آن تألیف نموده و [[روایات]] وارد شده در این زمینه را در آن کتاب‌ها گرد آورده‌اند<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳۱.</ref>. | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
== روایات و فتنه در آخرالزمان == | == روایات و فتنه در آخرالزمان == | ||
[[روایات]] زیادی به ما رسیده که در آنها ما را از انواع [[فتنه‌ها]] بر حذر داشته‌اند و پیشاپیش آن را به ما گوشزد کرده‌اند. [[علما]] در طول [[تاریخ اسلام]] کتاب‌های زیادی در خصوص جمع‌آوری این [[روایات]] تألیف نموده‌اند<ref>ر.ک: ملاحم و فتن.</ref>. | [[روایات]] زیادی به ما رسیده که در آنها ما را از انواع [[فتنه‌ها]] بر حذر داشته‌اند و پیشاپیش آن را به ما گوشزد کرده‌اند. [[علما]] در طول [[تاریخ اسلام]] کتاب‌های زیادی در خصوص جمع‌آوری این [[روایات]] تألیف نموده‌اند<ref>ر. ک: ملاحم و فتن.</ref>. | ||
# [[امیرمؤمنان]]{{ع}} در [[نهج البلاغه]] فرمود: در زمان [[فتنه]] همانند بچه شتر باشید؛ زیرا بچه شتر نه آنقدر کمر محکمی دارد که بار بر روی او نهند و نه [[قادر]] به شیر دادن است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱: {{متن حدیث|كُنْ فِي الْفِتْنَةِ كَابْنِ اللَّبُونِ، | # [[امیرمؤمنان]] {{ع}} در [[نهج البلاغه]] فرمود: در زمان [[فتنه]] همانند بچه شتر باشید؛ زیرا بچه شتر نه آنقدر کمر محکمی دارد که بار بر روی او نهند و نه [[قادر]] به شیر دادن است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱: {{متن حدیث|كُنْ فِي الْفِتْنَةِ كَابْنِ اللَّبُونِ، لَا ظَهْرٌ فَيُرْكَبَ وَ لَا ضَرْعٌ فَيُحْلَبَ}}</ref>. یعنی [[مؤمنین]] در [[فتنه‌ها]] باید به گونه‌ای [[رفتار]] کنند که هم [[ایمان]] و [[سلامت]] خود را حفظ کرده و هم بتوانند بر [[فتنه]] فایق آیند و از آن گذر کنند و این در زمانی است که فتنه‌ای برپا شود و دخالت در آن هیچ سودی برای [[انسان]] نداشته باشد بلکه وارد شدن در آن [[فتنه]] باعث [[هلاکت]] [[انسان]] بشود. اما فتنه‌ای که [[نبرد حق و باطل]] است و ایجاب می‌کند [[انسان]] [[مؤمن]] پنجه در پنجه آن بیفکند و خود را به خطر بیاندازد، بحثی جداست. همان گونه که [[امیرمؤمنان]] {{ع}} در فتنه‌های پس از [[رحلت]] [[رسول خدا]] به [[جنگ]] نپرداخت اما در فتنه‌های بعد از [[حکومت]] خود، هیچ‌گاه دست از قبضه [[شمشیر]] برنداشت تا زمانی که به [[شهادت]] رسید، و زمانی تن به [[حکمیت]] داد، که دید [[جان]] خود [[وعده]] کمی که اطراف ایشان بودند در خطر است و جانبازی در این برهه علاوه بر اینکه تأثیری در اعتلای [[حق]] ندارد بلکه همان تعداد اندک نیز از بین خواهند رفت. بنابراین در ضمن پذیرش [[حکمیت]]، [[مخالفت]] خود را نیز با طریقه اجرای [[حکمیت]] توسط [[باران]] بی‌وفای خود ابراز داشت، و [[مبارزه]] نرم خود را در قالب خطبه‌هایی [[بیان]] نمودند و [[اشتباهات]] [[یاران]] [[سست]] عنصر را به آنان یادآور می‌شوند<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳۱.</ref>. | ||
# [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود: "در [[آینده]]، روزگاری به شما روی می‌آورد که [[جهل و نادانی]] در آن فرود می‌آید و [[علم]] و [[دانش]] از آن رخت برمی‌بندد و [[هرج‌ومرج]] در آن فراوان می‌گردد". عرض شد: یا [[رسول الله]]! چگونه هرج و مرج پدید می‌آید؟ فرمود: "[[کشتار]]"<ref>کنز العمال، حدیث ۳۰۸۵۰.</ref>. | # [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمود: "در [[آینده]]، روزگاری به شما روی می‌آورد که [[جهل و نادانی]] در آن فرود می‌آید و [[علم]] و [[دانش]] از آن رخت برمی‌بندد و [[هرج‌ومرج]] در آن فراوان می‌گردد". عرض شد: یا [[رسول الله]]! چگونه هرج و مرج پدید می‌آید؟ فرمود: "[[کشتار]]"<ref>کنز العمال، حدیث ۳۰۸۵۰.</ref>. | ||
#در [[حدیث]] دیگری از آن حضرت آمده که: "زمانی پیش از [[قیامت]]، هرج‌ومرج پیش خواهد آمد". عرض شد: چگونه [[هرج]] و مرجی؟ فرمود: "کشتار، نه کشتار [[کفار]]، بلکه همین [[امت]] به [[جان]] یکدیگر می‌افتند تا جائی که [[برادر]]، برادر خود را بکشد. [[عقول]] [[مردم]] در آن [[زمان]] گرفته می‌شود"<ref>کنز العمال، حدیث ۳۱۱۹۵.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۷۷۳.</ref> | # در [[حدیث]] دیگری از آن حضرت آمده که: "زمانی پیش از [[قیامت]]، هرج‌ومرج پیش خواهد آمد". عرض شد: چگونه [[هرج]] و مرجی؟ فرمود: "کشتار، نه کشتار [[کفار]]، بلکه همین [[امت]] به [[جان]] یکدیگر می‌افتند تا جائی که [[برادر]]، برادر خود را بکشد. [[عقول]] [[مردم]] در آن [[زمان]] گرفته می‌شود"<ref>کنز العمال، حدیث ۳۱۱۹۵.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۷۷۳.</ref> | ||
# [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: فتنه‌هایی در [[آینده]] خواهد آمد که مانند [[تاریکی]] شب، ظلمانی خواهد بود. شخصی سؤال کرد: ای [[رسول خدا]] در آن [[فتنه‌ها]] چه کنیم؟ حضرت فرمود: مانند پلاس و [[گلیم خانه خود باشید]]<ref>یأتی، ص ۱۴۷.</ref>. در [[حدیث]] دیگری فرمود: [[فتنه‌ها]] همانند سیل به شما [[هجوم]] خواهد آورد، پس زمانی که آن را دیدید، در خانه‌های خود جمع شوید و شمشیرهای خود را بشکنید و صورت خود را بپوشانید (یعنی در زمان چنین فتنه‌ای، به شدت [[تقیه]] کنید و [[جان]] خود را حفظ نمایید، [[فتنه]] را تقویت ننموده و از پرداختن به آن بر حذر باشید)<ref>همان.</ref>. | # [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: فتنه‌هایی در [[آینده]] خواهد آمد که مانند [[تاریکی]] شب، ظلمانی خواهد بود. شخصی سؤال کرد: ای [[رسول خدا]] در آن [[فتنه‌ها]] چه کنیم؟ حضرت فرمود: مانند پلاس و [[گلیم خانه خود باشید]]<ref>یأتی، ص ۱۴۷.</ref>. در [[حدیث]] دیگری فرمود: [[فتنه‌ها]] همانند سیل به شما [[هجوم]] خواهد آورد، پس زمانی که آن را دیدید، در خانه‌های خود جمع شوید و شمشیرهای خود را بشکنید و صورت خود را بپوشانید (یعنی در زمان چنین فتنه‌ای، به شدت [[تقیه]] کنید و [[جان]] خود را حفظ نمایید، [[فتنه]] را تقویت ننموده و از پرداختن به آن بر حذر باشید)<ref>همان.</ref>. | ||
# [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: (در [[فتنه‌ها]] داخل نشوید و بر [[آشوب]] نیفزایید و) مانند گلیمی در خانه خود باشید زیرا غبار به چشم کسی می‌رود که [[خاک]] بر هوا کند! و در [[حدیث]] دیگری می‌فرماید: (به هنگامه [[فتنه]] خودداری کنید و) زبان خود را نگاه دارید و ملازم خانه خود باشد تا [[بلا]] شامل حال شما نشود...<ref>غیبت نعمانی، ص ۱۹۷.</ref>. | # [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: (در [[فتنه‌ها]] داخل نشوید و بر [[آشوب]] نیفزایید و) مانند گلیمی در خانه خود باشید زیرا غبار به چشم کسی می‌رود که [[خاک]] بر هوا کند! و در [[حدیث]] دیگری می‌فرماید: (به هنگامه [[فتنه]] خودداری کنید و) زبان خود را نگاه دارید و ملازم خانه خود باشد تا [[بلا]] شامل حال شما نشود...<ref>غیبت نعمانی، ص ۱۹۷.</ref>. | ||
# [[امام صادق]]{{ع}} به [[سدیر]] صیرفی فرمودند: ای [[سدیر]]! پایبند منزل خود باش و همانند گلیمی از گلیم‌های خانه‌ات باش (و خود را داخل [[آشوب]] و [[فتنه]] منما و [[تقیه]] و خودداری بنما، تا زمانی که شب و روز به آرامی از پی هم می‌آیند این گونه باش، و زمانی که شنیدی [[سفیانی]] [[قیام]] کرده به سوی ما بشتاب، اگرچه با پای پیاده باشی<ref>روضة کافی، ج ۸، ص ۲۶۴.</ref>. در روایتی [[حذیفه]] می‌گوید: اگر خواستید بدانید که دچار [[فتنه]] شده‌اید یا خیر، پس بنگرید که آیا چیزی را که [[حلال]] بوده، [[حرام]] می‌دانید یا خیر؛ و چیزی را که [[حرام]] بوده، اکنون [[حلال]] می‌دانید یا خیر<ref>یأتی، ص ۱۷۹.</ref>. | # [[امام صادق]] {{ع}} به [[سدیر]] صیرفی فرمودند: ای [[سدیر]]! پایبند منزل خود باش و همانند گلیمی از گلیم‌های خانه‌ات باش (و خود را داخل [[آشوب]] و [[فتنه]] منما و [[تقیه]] و خودداری بنما، تا زمانی که شب و روز به آرامی از پی هم می‌آیند این گونه باش، و زمانی که شنیدی [[سفیانی]] [[قیام]] کرده به سوی ما بشتاب، اگرچه با پای پیاده باشی<ref>روضة کافی، ج ۸، ص ۲۶۴.</ref>. در روایتی [[حذیفه]] می‌گوید: اگر خواستید بدانید که دچار [[فتنه]] شده‌اید یا خیر، پس بنگرید که آیا چیزی را که [[حلال]] بوده، [[حرام]] می‌دانید یا خیر؛ و چیزی را که [[حرام]] بوده، اکنون [[حلال]] می‌دانید یا خیر<ref>یأتی، ص ۱۷۹.</ref>. | ||
# [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: پس از من امتم دچار چهار [[فتنه]] خواهند شد. در اولین [[فتنه]]، [[خونریزی]] خواهد شد و در [[فتنه]] دوم علاوه بر [[خونریزی]]، [[اموال]] نیز از بین خواهد رفت و در سومین [[فتنه]] هم [[خونریزی]] خواهد بود، هم به تاراج رفتن [[اموال]] و هم بی‌حرمتی نسبت به [[زنان]] [[حلال]] شمرده خواهد شد. چهارمین [[فتنه]]، فتنه‌ای خواهد بود کور و کرکننده است و همگان را فرا گیرد و چون کشتی‌ای که در دریایی طوفانی گرفتار آمده، از آن نمی‌توان رهایی یافت، این [[فتنه]] از [[شام]] ([[سوریه]]) شروع می‌شود و سرزمین [[عراق]] را فرا می‌گیرد و اثرات آن [[فتنه]] تا [[جزیره]](العرب) نیز خواهد رسید و [[مردم]] در آن [[بلاها]] مانند پوستی که دباغی شود در فشار قرار خواهند گرفت تا جایی که [[امان]] همه را خواهد برید. از هر گوشه‌ای که آن [[فتنه]] را دفع کنند، از سویی دیگر سر برخواهد آورد<ref>کمال الدین، ج ۲، ص ۳۷۱ و معجم احادیث الامام مهدی، ج ۱، ص ۸۸ و ملاحم، ص ۳۹.</ref> و در روایتی دیگر [[رسول خدا]] فرمود: در چنین روزگاری مردن بهتر از حیات خواهد بود. | # [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: پس از من امتم دچار چهار [[فتنه]] خواهند شد. در اولین [[فتنه]]، [[خونریزی]] خواهد شد و در [[فتنه]] دوم علاوه بر [[خونریزی]]، [[اموال]] نیز از بین خواهد رفت و در سومین [[فتنه]] هم [[خونریزی]] خواهد بود، هم به تاراج رفتن [[اموال]] و هم بی‌حرمتی نسبت به [[زنان]] [[حلال]] شمرده خواهد شد. چهارمین [[فتنه]]، فتنه‌ای خواهد بود کور و کرکننده است و همگان را فرا گیرد و چون کشتی‌ای که در دریایی طوفانی گرفتار آمده، از آن نمی‌توان رهایی یافت، این [[فتنه]] از [[شام]] ([[سوریه]]) شروع می‌شود و سرزمین [[عراق]] را فرا می‌گیرد و اثرات آن [[فتنه]] تا [[جزیره]](العرب) نیز خواهد رسید و [[مردم]] در آن [[بلاها]] مانند پوستی که دباغی شود در فشار قرار خواهند گرفت تا جایی که [[امان]] همه را خواهد برید. از هر گوشه‌ای که آن [[فتنه]] را دفع کنند، از سویی دیگر سر برخواهد آورد<ref>کمال الدین، ج ۲، ص ۳۷۱ و معجم احادیث الامام مهدی، ج ۱، ص ۸۸ و ملاحم، ص ۳۹.</ref> و در روایتی دیگر [[رسول خدا]] فرمود: در چنین روزگاری مردن بهتر از حیات خواهد بود. | ||
#در [[روایت]] دیگری چنین آمده است: آن‌گاه فتنه‌ای پدید می‌آید، به گونه‌ای که خانه‌ای نیست که [[فتنه]] داخل آن نشده باشد و مسلمانی نیست که سیلی آن را به صورت خود لمس نکرده باشد، تا آنکه مردی از [[خاندان]] من [[ظهور]] نماید<ref>موعود نامه، ص ۵۳۲.</ref>. در [[احادیث]] متعددی از [[فتنه]] فراگیر در [[آخرالزمان]] یاد شده است. فتنه‌ای که در هر خانه‌ای خواهد رفت و گریبان هر مسلمانی را خواهد گرفت<ref>یأتی، ص ۱۹۳ و ملاحم، ۲۳.</ref>. | # در [[روایت]] دیگری چنین آمده است: آن‌گاه فتنه‌ای پدید می‌آید، به گونه‌ای که خانه‌ای نیست که [[فتنه]] داخل آن نشده باشد و مسلمانی نیست که سیلی آن را به صورت خود لمس نکرده باشد، تا آنکه مردی از [[خاندان]] من [[ظهور]] نماید<ref>موعود نامه، ص ۵۳۲.</ref>. در [[احادیث]] متعددی از [[فتنه]] فراگیر در [[آخرالزمان]] یاد شده است. فتنه‌ای که در هر خانه‌ای خواهد رفت و گریبان هر مسلمانی را خواهد گرفت<ref>یأتی، ص ۱۹۳ و ملاحم، ۲۳.</ref>. | ||
#در [[حدیث]] دیگری فرمود: فتنه‌ای برپا خواهد شد. آنگونه که [[بدن انسان]] می‌میرد، [[دل]] [[مؤمنان]] در آن [[فتنه‌ها]] خواهد مرد. مانند شب تار و [[دود]] همگان را فراگیرد، در طول یک روز و به فاصله یک صبح تا [[شام]]، [[انسان]] [[دین]] خود را از دست می‌دهد و بسیاری در این [[فتنه‌ها]] و آزمایش‌ها [[دین]] خود را به [[دنیا]] خواهند فروخت<ref>یأتی، ص ۲۳۸ و ۵۰۷.</ref>. | # در [[حدیث]] دیگری فرمود: فتنه‌ای برپا خواهد شد. آنگونه که [[بدن انسان]] می‌میرد، [[دل]] [[مؤمنان]] در آن [[فتنه‌ها]] خواهد مرد. مانند شب تار و [[دود]] همگان را فراگیرد، در طول یک روز و به فاصله یک صبح تا [[شام]]، [[انسان]] [[دین]] خود را از دست می‌دهد و بسیاری در این [[فتنه‌ها]] و آزمایش‌ها [[دین]] خود را به [[دنیا]] خواهند فروخت<ref>یأتی، ص ۲۳۸ و ۵۰۷.</ref>. | ||
# [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرمود: پنج [[فتنه]] در [[امت]] [[رسول خدا]]{{صل}} به وقوع خواهد پیوست که در پنجمین [[فتنه]]، از شدت آن عقل‌های [[مردم]] زایل شده و [[مردم]] مانند بهائم و چهارپایان خواهند بود. در موضوع [[عقل]] گفته شد که زایل شدن [[عقول]] در [[آخرالزمان]] بدان معنی نیست که [[انسان‌ها]] مانند دیوانه‌های زنجیری بشوند، بلکه با توجه به مفهوم [[حقیقی]] [[عقل]]، جامعه‌ای پیش خواهد آمد که بسیاری از کرامت‌های انسانی از میان خواهد رفت و [[مردم]] صرفاً در پی به دست آوردن و آباد ساختن [[دنیا]] هستند و تنها چیزی که بدان نمی‌اندیشند [[آخرت]] دست!<ref>ملاحم، ص ۲۰ - ۲۱. ر.ک: عقل.</ref>. | # [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} فرمود: پنج [[فتنه]] در [[امت]] [[رسول خدا]] {{صل}} به وقوع خواهد پیوست که در پنجمین [[فتنه]]، از شدت آن عقل‌های [[مردم]] زایل شده و [[مردم]] مانند بهائم و چهارپایان خواهند بود. در موضوع [[عقل]] گفته شد که زایل شدن [[عقول]] در [[آخرالزمان]] بدان معنی نیست که [[انسان‌ها]] مانند دیوانه‌های زنجیری بشوند، بلکه با توجه به مفهوم [[حقیقی]] [[عقل]]، جامعه‌ای پیش خواهد آمد که بسیاری از کرامت‌های انسانی از میان خواهد رفت و [[مردم]] صرفاً در پی به دست آوردن و آباد ساختن [[دنیا]] هستند و تنها چیزی که بدان نمی‌اندیشند [[آخرت]] دست!<ref>ملاحم، ص ۲۰ - ۲۱. ر. ک: عقل.</ref>. | ||
# [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: پس از [[رحلت]] من از میان شما، پنج [[فتنه]] رخ می‌دهد که آخرین [[فتنه]]، [[فتنه سفیانی]] است. این [[فتنه‌ها]] از [[مدینه]]، [[مکه]]، [[یمن]] و [[شام]] ([[سوریه]]) برمی‌خیزد و [[فتنه سفیانی]] از سرزمین [[شام]] برخواهد خاست. در برخی [[روایات]]، در زمان نزدیک [[ظهور]]، فتنه‌ای [[پیش‌بینی]] شده که در ابتدا در نظر [[مردم]] بی‌اهمیت جلوه می‌کنند و خیلی به آن توجه نمی‌کنند. اما همین [[فتنه]] بی‌ارزش کم کم پا می‌گیرد و به معضلی مهم تبدیل می‌شود، به گونه‌ای که دیگر مهار کردن آن ممکن نخواهد بود، در پی [[سرکوب]] آن از سویی، از سوی دیگر سر برمی‌آورد. در این بین نوای آسمانی به [[نام حضرت مهدی]]{{ع}} بلند می‌شود و حضرت [[ظهور]] خواهد نمود<ref>ملاحم: ۴۷ و ۶۰.</ref>. | # [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: پس از [[رحلت]] من از میان شما، پنج [[فتنه]] رخ می‌دهد که آخرین [[فتنه]]، [[فتنه سفیانی]] است. این [[فتنه‌ها]] از [[مدینه]]، [[مکه]]، [[یمن]] و [[شام]] ([[سوریه]]) برمی‌خیزد و [[فتنه سفیانی]] از سرزمین [[شام]] برخواهد خاست. در برخی [[روایات]]، در زمان نزدیک [[ظهور]]، فتنه‌ای [[پیش‌بینی]] شده که در ابتدا در نظر [[مردم]] بی‌اهمیت جلوه می‌کنند و خیلی به آن توجه نمی‌کنند. اما همین [[فتنه]] بی‌ارزش کم کم پا می‌گیرد و به معضلی مهم تبدیل می‌شود، به گونه‌ای که دیگر مهار کردن آن ممکن نخواهد بود، در پی [[سرکوب]] آن از سویی، از سوی دیگر سر برمی‌آورد. در این بین نوای آسمانی به [[نام حضرت مهدی]] {{ع}} بلند می‌شود و حضرت [[ظهور]] خواهد نمود<ref>ملاحم: ۴۷ و ۶۰.</ref>. | ||
# [[امام رضا]]{{ع}} فرمود: فتنه‌ای [[ناشنوا]] و ناشنوا‌کننده روی خواهد داد و آن [[امتحان]] بزرگی خواهد بود. [[مردم]] در آن [[فتنه]] [[آزمایش]] می‌شوند، آنگونه که زرگران طلا را می‌آزمایند و [[خالص]] می‌کنند. این [[فتنه]] در [[زمان غیبت]] [[فرزند]] چهارم من ([[حضرت قائم]]{{ع}}) رخ می‌دهد که مردان تیزبین و [[زیرکی]] که از فرط دقت موی را از میان می‌شکافند، باز هم به اشتباه و [[خطا]] گرفتار خواهند شد. در آن زمان فقط [[دوستان]] و [[شیعیان]] [[حقیقی]] ما [[نجات]] می‌یابند و [[دوستان]] بسیار صمیمی یکدیگر را رها خواهند کرد. [[مؤمنان راستین]] در آن روزگار از غیبتش در [[اندوه]] و [[غم]] به سر می‌برند و از ندیدن ایشان [[حسرت]] می‌خورند و حیرانند. سپس حضرت سر [[مبارک]] را به زیر انداخت و دوباره سربلند نمود و فرمود: پدر و مادرم فدای او [[باد]]!... نام او را از [[آسمان]] ندا خواهند داد که همه [[مردم]] از دور و نزدیک، یکسان خواهند شنید. این ندا نوید [[رحمت]] برای [[شیعیان]]، و برای [[کافران]] [[وعده]] [[عذاب]] خواهد بود. در [[حدیثی]] [[امام جواد]]{{ع}} فرمود: زمانی خواهد رسید که [[امام]] شما از دیدگان‌تان مخفی خواهد بود، پس [[بدا]] به حال کسانی که از این [[غیبت]] به [[شک]] و تردید بیفتند و خوشا به حال کسانی که [[دین]] خود را حفظ نموده و از [[فتنه‌ها]] دوری گزینند، زیرا در آن زمان فتنه‌هایی رخ خواهد داد که همگان، حتی بزرگان [[مردم]] نیز در آن گرفتار می‌شوند، فتنه‌هایی که کوه‌های سخت را جا به جا می‌کند!<ref>یأتی، ص ۵۰۴ و ۵۰۷. غیبت نعمانی، ص ۱۸۶.</ref>.<ref>[[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]. ص ۴۴۹.</ref> | # [[امام رضا]] {{ع}} فرمود: فتنه‌ای [[ناشنوا]] و ناشنوا‌کننده روی خواهد داد و آن [[امتحان]] بزرگی خواهد بود. [[مردم]] در آن [[فتنه]] [[آزمایش]] می‌شوند، آنگونه که زرگران طلا را می‌آزمایند و [[خالص]] می‌کنند. این [[فتنه]] در [[زمان غیبت]] [[فرزند]] چهارم من ([[حضرت قائم]] {{ع}}) رخ می‌دهد که مردان تیزبین و [[زیرکی]] که از فرط دقت موی را از میان می‌شکافند، باز هم به اشتباه و [[خطا]] گرفتار خواهند شد. در آن زمان فقط [[دوستان]] و [[شیعیان]] [[حقیقی]] ما [[نجات]] می‌یابند و [[دوستان]] بسیار صمیمی یکدیگر را رها خواهند کرد. [[مؤمنان راستین]] در آن روزگار از غیبتش در [[اندوه]] و [[غم]] به سر می‌برند و از ندیدن ایشان [[حسرت]] می‌خورند و حیرانند. سپس حضرت سر [[مبارک]] را به زیر انداخت و دوباره سربلند نمود و فرمود: پدر و مادرم فدای او [[باد]]!... نام او را از [[آسمان]] ندا خواهند داد که همه [[مردم]] از دور و نزدیک، یکسان خواهند شنید. این ندا نوید [[رحمت]] برای [[شیعیان]]، و برای [[کافران]] [[وعده]] [[عذاب]] خواهد بود. در [[حدیثی]] [[امام جواد]] {{ع}} فرمود: زمانی خواهد رسید که [[امام]] شما از دیدگان‌تان مخفی خواهد بود، پس [[بدا]] به حال کسانی که از این [[غیبت]] به [[شک]] و تردید بیفتند و خوشا به حال کسانی که [[دین]] خود را حفظ نموده و از [[فتنه‌ها]] دوری گزینند، زیرا در آن زمان فتنه‌هایی رخ خواهد داد که همگان، حتی بزرگان [[مردم]] نیز در آن گرفتار می‌شوند، فتنه‌هایی که کوه‌های سخت را جا به جا می‌کند!<ref>یأتی، ص ۵۰۴ و ۵۰۷. غیبت نعمانی، ص ۱۸۶.</ref>.<ref>[[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]. ص ۴۴۹.</ref> | ||
==پرسش مستقیم== | == پرسش مستقیم == | ||
{{پرسش وابسته}} | {{پرسش وابسته}} | ||
* [[آیا وجود فتنه از نشانه‌های ظهور است؟ (پرسش)]] | * [[آیا وجود فتنه از نشانه‌های ظهور است؟ (پرسش)]] | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
* [[پارکلیت]] | * [[پارکلیت]] | ||
* [[جیش الغضب]] | * [[جیش الغضب]] | ||
* [[حکومت امام زمان]]{{ع}} | * [[حکومت امام زمان]] {{ع}} | ||
* [[خروج جنبنده‌ای از زمین]] | * [[خروج جنبنده‌ای از زمین]] | ||
* [[خروج سفیانی]] | * [[خروج سفیانی]] | ||
* [[خروج منبعث سوم]] | * [[خروج منبعث سوم]] | ||
* [[رجعت]] | * [[رجعت]] | ||
* [[رویارویی امام مهدی]]{{ع}} با [[جاهلان]] | * [[رویارویی امام مهدی]] {{ع}} با [[جاهلان]] | ||
* [[سوشیانس]] | * [[سوشیانس]] | ||
* [[سوشینت]] | * [[سوشینت]] | ||
* [[صلح و آرامش پایدار|صلح و آرامش پایدار در سرتاسر جهان]] | * [[صلح و آرامش پایدار|صلح و آرامش پایدار در سرتاسر جهان]] | ||
* [[ظهور امام مهدی]]{{ع}} | * [[ظهور امام مهدی]] {{ع}} | ||
* [[ظهور دجال]] | * [[ظهور دجال]] | ||
* [[ظهور منجی|ظهور منجی بزرگ بشر]] | * [[ظهور منجی|ظهور منجی بزرگ بشر]] | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
* [[میتریا]] | * [[میتریا]] | ||
* [[ندای آسمانی]] | * [[ندای آسمانی]] | ||
* [[نزول عیسی]]{{ع}} | * [[نزول عیسی]] {{ع}} | ||
* [[نشانه‌های آخر الزمان|نشانه‌ها و رخدادهای مهم آخر الزمان]] | * [[نشانه‌های آخر الزمان|نشانه‌ها و رخدادهای مهم آخر الزمان]] | ||
* [[نشانه‌های ظهور]] | * [[نشانه‌های ظهور]] | ||
| خط ۱۶۹: | خط ۱۶۹: | ||
* [[اشتراط الساعه]] | * [[اشتراط الساعه]] | ||
* [[اشعیا]] | * [[اشعیا]] | ||
*اصحاب حضرت | * اصحاب حضرت | ||
* [[اصحاب طالوت]] | * [[اصحاب طالوت]] | ||
* [[اصحاب کهف]] | * [[اصحاب کهف]] | ||
*اصل | * اصل | ||
* [[اصهب]] | * [[اصهب]] | ||
* [[اعاجم]] | * [[اعاجم]] | ||
| خط ۱۹۶: | خط ۱۹۶: | ||
* [[ام محمد]] | * [[ام محمد]] | ||
* [[امام زمان]] | * [[امام زمان]] | ||
* [[امام مهدی]]{{ع}} | * [[امام مهدی]] {{ع}} | ||
* [[امامیه]] | * [[امامیه]] | ||
* [[امان زمین]] | * [[امان زمین]] | ||
| خط ۲۱۹: | خط ۲۱۹: | ||
* [[انجیل و بشارت موعود]] | * [[انجیل و بشارت موعود]] | ||
* [[اندام حضرت]] | * [[اندام حضرت]] | ||
*انصار حضرت | * انصار حضرت | ||
* [[انطاکیه]] | * [[انطاکیه]] | ||
* [[انکار حضرت]] | * [[انکار حضرت]] | ||
| خط ۲۷۵: | خط ۲۷۵: | ||
* [[باب غیبت]] | * [[باب غیبت]] | ||
* [[باب لد]] | * [[باب لد]] | ||
*باب | * باب | ||
* [[بابا فغانی شیرازی]] | * [[بابا فغانی شیرازی]] | ||
* [[بابیه]] | * [[بابیه]] | ||
| خط ۳۳۳: | خط ۳۳۳: | ||
* [[پایان تاریخ]] | * [[پایان تاریخ]] | ||
* [[پایان حکومت امام مهدی]] | * [[پایان حکومت امام مهدی]] | ||
*پدر حضرت | * پدر حضرت | ||
* [[پرچم پیامبر]] | * [[پرچم پیامبر]] | ||
* [[پرچم پیش از قیام]] | * [[پرچم پیش از قیام]] | ||
| خط ۳۸۰: | خط ۳۸۰: | ||
* [[تکریم نام حضرت]] | * [[تکریم نام حضرت]] | ||
* [[تمارین]] | * [[تمارین]] | ||
*تمام | * تمام | ||
* [[تمنیحا]] | * [[تمنیحا]] | ||
* [[تناثر نجوم]] | * [[تناثر نجوم]] | ||
| خط ۴۱۵: | خط ۴۱۵: | ||
* [[جموداندیشان]] | * [[جموداندیشان]] | ||
* [[جن]] | * [[جن]] | ||
*جنب | * جنب | ||
* [[جنگ و کشتار]] | * [[جنگ و کشتار]] | ||
* [[جوار الکنس]] | * [[جوار الکنس]] | ||
| خط ۵۶۳: | خط ۵۶۳: | ||
* [[دندان حضرت]] | * [[دندان حضرت]] | ||
* [[دو خون]] | * [[دو خون]] | ||
*دو [[غیبت]] | * دو [[غیبت]] | ||
* [[دوازده امام]] | * [[دوازده امام]] | ||
* [[دوران حیرت]] | * [[دوران حیرت]] | ||
| خط ۵۶۹: | خط ۵۶۹: | ||
* [[دولت کریمه]] | * [[دولت کریمه]] | ||
* [[دومین نایب خاص]] | * [[دومین نایب خاص]] | ||
*دید | * دید | ||
* [[دین اینده جهان]] | * [[دین اینده جهان]] | ||
* [[دین جدید]] | * [[دین جدید]] | ||
| خط ۷۰۸: | خط ۷۰۸: | ||
* [[سید هاشمی]] | * [[سید هاشمی]] | ||
* [[سید]] | * [[سید]] | ||
*سیره حضرت | * سیره حضرت | ||
* [[سیصد و سیزده]] | * [[سیصد و سیزده]] | ||
* [[سیف]] | * [[سیف]] | ||
| خط ۷۷۹: | خط ۷۷۹: | ||
* [[صدوق]] | * [[صدوق]] | ||
* [[صراط]] | * [[صراط]] | ||
*صفر | * صفر | ||
* [[صفنیا]] | * [[صفنیا]] | ||
* [[صلوات]] | * [[صلوات]] | ||
| خط ۷۹۹: | خط ۷۹۹: | ||
* [[طالب التراث]] | * [[طالب التراث]] | ||
* [[طالب املی]] | * [[طالب املی]] | ||
*طالب | * طالب | ||
* [[طالقان]] | * [[طالقان]] | ||
* [[طلوع خورشید از مغرب]] | * [[طلوع خورشید از مغرب]] | ||
| خط ۸۱۲: | خط ۸۱۲: | ||
* [[عاق والدین]] | * [[عاق والدین]] | ||
* [[عاقبه الدار]] | * [[عاقبه الدار]] | ||
*عالم | * عالم | ||
* [[عاموس نبی]] | * [[عاموس نبی]] | ||
* [[عباس فاطمی]] | * [[عباس فاطمی]] | ||
| خط ۸۴۲: | خط ۸۴۲: | ||
* [[عصایب]] | * [[عصایب]] | ||
* [[عصر امام خمینی]] | * [[عصر امام خمینی]] | ||
*عصر | * عصر | ||
* [[عطار نیشابوری]] | * [[عطار نیشابوری]] | ||
* [[عطر حضرت]] | * [[عطر حضرت]] | ||
| خط ۸۶۶: | خط ۸۶۶: | ||
* [[عمر بن زید]] | * [[عمر بن زید]] | ||
* [[عمرو الاهوازی]] | * [[عمرو الاهوازی]] | ||
*عمری | * عمری | ||
* [[عناطیس]] | * [[عناطیس]] | ||
* [[عنصری بلخی]] | * [[عنصری بلخی]] | ||
| خط ۸۷۳: | خط ۸۷۳: | ||
* [[عیسی]] | * [[عیسی]] | ||
* [[عیسی بن مهدی جواهری]] | * [[عیسی بن مهدی جواهری]] | ||
*عین | * عین | ||
* [[غار انطاکیه]] | * [[غار انطاکیه]] | ||
* [[غار ثور]] | * [[غار ثور]] | ||
| خط ۹۰۷: | خط ۹۰۷: | ||
* [[فتنه سرا]] | * [[فتنه سرا]] | ||
* [[فتنه فلسطین]] | * [[فتنه فلسطین]] | ||
*فتنه | * فتنه | ||
* [[فجر]] | * [[فجر]] | ||
* [[فرات]] | * [[فرات]] | ||
| خط ۹۳۱: | خط ۹۳۱: | ||
* [[فقیه]] | * [[فقیه]] | ||
* [[فقیهان]] | * [[فقیهان]] | ||
*فلان | * فلان | ||
* [[فلسفه انتظار]] | * [[فلسفه انتظار]] | ||
* [[فلسفه غیبت]] | * [[فلسفه غیبت]] | ||
| خط ۹۸۱: | خط ۹۸۱: | ||
* [[قیس]] | * [[قیس]] | ||
* [[قیم الزمان]] | * [[قیم الزمان]] | ||
*کار | * کار | ||
* [[کارگزاران حکومت مهدی]] | * [[کارگزاران حکومت مهدی]] | ||
* [[کاسر عینه]] | * [[کاسر عینه]] | ||
| خط ۹۹۵: | خط ۹۹۵: | ||
* [[کتابنامه دعای ندبه]] | * [[کتابنامه دعای ندبه]] | ||
* [[کتابنامه رجعت]] | * [[کتابنامه رجعت]] | ||
*کتاب‌های غیبت | * کتاب‌های غیبت | ||
* [[کذاب مفتر]] | * [[کذاب مفتر]] | ||
* [[کرخ]] | * [[کرخ]] | ||
| خط ۱٬۰۱۲: | خط ۱٬۰۱۲: | ||
* [[کلینی]] | * [[کلینی]] | ||
* [[کمال الدین و تمام النعمه]] | * [[کمال الدین و تمام النعمه]] | ||
*کمال | * کمال | ||
* [[کمالات در عصر ظهور]] | * [[کمالات در عصر ظهور]] | ||
* [[کمبود باران]] | * [[کمبود باران]] | ||
| خط ۱٬۰۸۱: | خط ۱٬۰۸۱: | ||
* [[محمد حنفیه]] | * [[محمد حنفیه]] | ||
* [[محمد]] | * [[محمد]] | ||
* [[ | * [[محمد، علی و حسن]] | ||
* [[محمدیه]] | * [[محمدیه]] | ||
*مخالفان حضرت | * مخالفان حضرت | ||
* [[مخبر بما یعلن]] | * [[مخبر بما یعلن]] | ||
* [[مخفی بودن ولادت]] | * [[مخفی بودن ولادت]] | ||
| خط ۱٬۲۸۷: | خط ۱٬۲۸۷: | ||
* [[وتیره]] | * [[وتیره]] | ||
* [[وتیره]] | * [[وتیره]] | ||
*وجه | * وجه | ||
* [[وشن جوک]] | * [[وشن جوک]] | ||
* [[وظایف منتظران]] | * [[وظایف منتظران]] | ||
نسخهٔ ۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۰۱
این مدخل زیرشاخهٔ بحث فتنه است. فتنه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: فتنه در قرآن - فتنه در حدیث - فتنه در نهج البلاغه - فتنه در معارف دعا و زیارات - فتنه در کلام اسلامی - فتنه در اخلاق اسلامی - فتنه در معارف مهدویت - پرسش‌های مرتبطفتنه، یکی از واژه‌های پرکاربرد درباره حوادث آخرالزمان و آفت‌های آن است؛ از آن جمله می‌توان آشوب، حوادث ناگوار روزگار، اختلاف‌پراکنی، تفرقه‌اندازی، جنگ، ناامنی، گمراهی، عذاب، بلاهای آسمانی. نامشخص بودن حق و باطل و... یاد نمود. روایات زیادی در این باره وجود دارد.
مقدمه
واژه "فتنه" در قرآن کریم و سنت به دو معنای عام و خاص آمده است. معنی عام آن عبارت است از هر امتحان و آزمایش که برای انسان پیش آید و معنی خاص آن عبارت از حوادث و پیشامدهایی است که مسلمانان را در بوته امتحان قرار داده و از مرز دیانت منحرف می‌سازد و مقصود از آشوب‌های داخلی و خارجی که پیامبر (ص) هشدار داده همین معنا است. در میان صحابه، حذیفه بن یمان در آگاهی به روایات فتنه معروف بوده است.
عده‌ای از راویان و دانشمندان اسلامی کتب‌های خاصی به نام "الفتن و الملاحم" و مانند آن تألیف نموده و روایات وارد شده در این زمینه را در آن کتاب‌ها گرد آورده‌اند[۱].
در روایات، از فتنه به یکی از آفت‌های دوران آخر الزمان یاد شده است. از آن جمله می‌توان آشوب، حوادث ناگوار روزگار، اختلاف‌پراکنی، تفرقه‌اندازی، جنگ، ناامنی، گمراهی، عذاب، بلاهای آسمانی. نامشخص بودن حق و باطل و... یاد نمود. در قرآن نیز این واژه بسیار به کار رفته است[۲].
روایات و فتنه در آخرالزمان
روایات زیادی به ما رسیده که در آنها ما را از انواع فتنه‌ها بر حذر داشته‌اند و پیشاپیش آن را به ما گوشزد کرده‌اند. علما در طول تاریخ اسلام کتاب‌های زیادی در خصوص جمع‌آوری این روایات تألیف نموده‌اند[۳].
- امیرمؤمنان (ع) در نهج البلاغه فرمود: در زمان فتنه همانند بچه شتر باشید؛ زیرا بچه شتر نه آنقدر کمر محکمی دارد که بار بر روی او نهند و نه قادر به شیر دادن است[۴]. یعنی مؤمنین در فتنه‌ها باید به گونه‌ای رفتار کنند که هم ایمان و سلامت خود را حفظ کرده و هم بتوانند بر فتنه فایق آیند و از آن گذر کنند و این در زمانی است که فتنه‌ای برپا شود و دخالت در آن هیچ سودی برای انسان نداشته باشد بلکه وارد شدن در آن فتنه باعث هلاکت انسان بشود. اما فتنه‌ای که نبرد حق و باطل است و ایجاب می‌کند انسان مؤمن پنجه در پنجه آن بیفکند و خود را به خطر بیاندازد، بحثی جداست. همان گونه که امیرمؤمنان (ع) در فتنه‌های پس از رحلت رسول خدا به جنگ نپرداخت اما در فتنه‌های بعد از حکومت خود، هیچ‌گاه دست از قبضه شمشیر برنداشت تا زمانی که به شهادت رسید، و زمانی تن به حکمیت داد، که دید جان خود وعده کمی که اطراف ایشان بودند در خطر است و جانبازی در این برهه علاوه بر اینکه تأثیری در اعتلای حق ندارد بلکه همان تعداد اندک نیز از بین خواهند رفت. بنابراین در ضمن پذیرش حکمیت، مخالفت خود را نیز با طریقه اجرای حکمیت توسط باران بی‌وفای خود ابراز داشت، و مبارزه نرم خود را در قالب خطبه‌هایی بیان نمودند و اشتباهات یاران سست عنصر را به آنان یادآور می‌شوند[۵].
- پیامبر اکرم (ص) فرمود: "در آینده، روزگاری به شما روی می‌آورد که جهل و نادانی در آن فرود می‌آید و علم و دانش از آن رخت برمی‌بندد و هرج‌ومرج در آن فراوان می‌گردد". عرض شد: یا رسول الله! چگونه هرج و مرج پدید می‌آید؟ فرمود: "کشتار"[۶].
- در حدیث دیگری از آن حضرت آمده که: "زمانی پیش از قیامت، هرج‌ومرج پیش خواهد آمد". عرض شد: چگونه هرج و مرجی؟ فرمود: "کشتار، نه کشتار کفار، بلکه همین امت به جان یکدیگر می‌افتند تا جائی که برادر، برادر خود را بکشد. عقول مردم در آن زمان گرفته می‌شود"[۷].[۸]
- رسول خدا (ص) فرمود: فتنه‌هایی در آینده خواهد آمد که مانند تاریکی شب، ظلمانی خواهد بود. شخصی سؤال کرد: ای رسول خدا در آن فتنه‌ها چه کنیم؟ حضرت فرمود: مانند پلاس و گلیم خانه خود باشید[۹]. در حدیث دیگری فرمود: فتنه‌ها همانند سیل به شما هجوم خواهد آورد، پس زمانی که آن را دیدید، در خانه‌های خود جمع شوید و شمشیرهای خود را بشکنید و صورت خود را بپوشانید (یعنی در زمان چنین فتنه‌ای، به شدت تقیه کنید و جان خود را حفظ نمایید، فتنه را تقویت ننموده و از پرداختن به آن بر حذر باشید)[۱۰].
- امام صادق (ع) فرمود: (در فتنه‌ها داخل نشوید و بر آشوب نیفزایید و) مانند گلیمی در خانه خود باشید زیرا غبار به چشم کسی می‌رود که خاک بر هوا کند! و در حدیث دیگری می‌فرماید: (به هنگامه فتنه خودداری کنید و) زبان خود را نگاه دارید و ملازم خانه خود باشد تا بلا شامل حال شما نشود...[۱۱].
- امام صادق (ع) به سدیر صیرفی فرمودند: ای سدیر! پایبند منزل خود باش و همانند گلیمی از گلیم‌های خانه‌ات باش (و خود را داخل آشوب و فتنه منما و تقیه و خودداری بنما، تا زمانی که شب و روز به آرامی از پی هم می‌آیند این گونه باش، و زمانی که شنیدی سفیانی قیام کرده به سوی ما بشتاب، اگرچه با پای پیاده باشی[۱۲]. در روایتی حذیفه می‌گوید: اگر خواستید بدانید که دچار فتنه شده‌اید یا خیر، پس بنگرید که آیا چیزی را که حلال بوده، حرام می‌دانید یا خیر؛ و چیزی را که حرام بوده، اکنون حلال می‌دانید یا خیر[۱۳].
- رسول خدا (ص) فرمود: پس از من امتم دچار چهار فتنه خواهند شد. در اولین فتنه، خونریزی خواهد شد و در فتنه دوم علاوه بر خونریزی، اموال نیز از بین خواهد رفت و در سومین فتنه هم خونریزی خواهد بود، هم به تاراج رفتن اموال و هم بی‌حرمتی نسبت به زنان حلال شمرده خواهد شد. چهارمین فتنه، فتنه‌ای خواهد بود کور و کرکننده است و همگان را فرا گیرد و چون کشتی‌ای که در دریایی طوفانی گرفتار آمده، از آن نمی‌توان رهایی یافت، این فتنه از شام (سوریه) شروع می‌شود و سرزمین عراق را فرا می‌گیرد و اثرات آن فتنه تا جزیره(العرب) نیز خواهد رسید و مردم در آن بلاها مانند پوستی که دباغی شود در فشار قرار خواهند گرفت تا جایی که امان همه را خواهد برید. از هر گوشه‌ای که آن فتنه را دفع کنند، از سویی دیگر سر برخواهد آورد[۱۴] و در روایتی دیگر رسول خدا فرمود: در چنین روزگاری مردن بهتر از حیات خواهد بود.
- در روایت دیگری چنین آمده است: آن‌گاه فتنه‌ای پدید می‌آید، به گونه‌ای که خانه‌ای نیست که فتنه داخل آن نشده باشد و مسلمانی نیست که سیلی آن را به صورت خود لمس نکرده باشد، تا آنکه مردی از خاندان من ظهور نماید[۱۵]. در احادیث متعددی از فتنه فراگیر در آخرالزمان یاد شده است. فتنه‌ای که در هر خانه‌ای خواهد رفت و گریبان هر مسلمانی را خواهد گرفت[۱۶].
- در حدیث دیگری فرمود: فتنه‌ای برپا خواهد شد. آنگونه که بدن انسان می‌میرد، دل مؤمنان در آن فتنه‌ها خواهد مرد. مانند شب تار و دود همگان را فراگیرد، در طول یک روز و به فاصله یک صبح تا شام، انسان دین خود را از دست می‌دهد و بسیاری در این فتنه‌ها و آزمایش‌ها دین خود را به دنیا خواهند فروخت[۱۷].
- امیرالمؤمنین (ع) فرمود: پنج فتنه در امت رسول خدا (ص) به وقوع خواهد پیوست که در پنجمین فتنه، از شدت آن عقل‌های مردم زایل شده و مردم مانند بهائم و چهارپایان خواهند بود. در موضوع عقل گفته شد که زایل شدن عقول در آخرالزمان بدان معنی نیست که انسان‌ها مانند دیوانه‌های زنجیری بشوند، بلکه با توجه به مفهوم حقیقی عقل، جامعه‌ای پیش خواهد آمد که بسیاری از کرامت‌های انسانی از میان خواهد رفت و مردم صرفاً در پی به دست آوردن و آباد ساختن دنیا هستند و تنها چیزی که بدان نمی‌اندیشند آخرت دست![۱۸].
- رسول خدا (ص) فرمود: پس از رحلت من از میان شما، پنج فتنه رخ می‌دهد که آخرین فتنه، فتنه سفیانی است. این فتنه‌ها از مدینه، مکه، یمن و شام (سوریه) برمی‌خیزد و فتنه سفیانی از سرزمین شام برخواهد خاست. در برخی روایات، در زمان نزدیک ظهور، فتنه‌ای پیش‌بینی شده که در ابتدا در نظر مردم بی‌اهمیت جلوه می‌کنند و خیلی به آن توجه نمی‌کنند. اما همین فتنه بی‌ارزش کم کم پا می‌گیرد و به معضلی مهم تبدیل می‌شود، به گونه‌ای که دیگر مهار کردن آن ممکن نخواهد بود، در پی سرکوب آن از سویی، از سوی دیگر سر برمی‌آورد. در این بین نوای آسمانی به نام حضرت مهدی (ع) بلند می‌شود و حضرت ظهور خواهد نمود[۱۹].
- امام رضا (ع) فرمود: فتنه‌ای ناشنوا و ناشنوا‌کننده روی خواهد داد و آن امتحان بزرگی خواهد بود. مردم در آن فتنه آزمایش می‌شوند، آنگونه که زرگران طلا را می‌آزمایند و خالص می‌کنند. این فتنه در زمان غیبت فرزند چهارم من (حضرت قائم (ع)) رخ می‌دهد که مردان تیزبین و زیرکی که از فرط دقت موی را از میان می‌شکافند، باز هم به اشتباه و خطا گرفتار خواهند شد. در آن زمان فقط دوستان و شیعیان حقیقی ما نجات می‌یابند و دوستان بسیار صمیمی یکدیگر را رها خواهند کرد. مؤمنان راستین در آن روزگار از غیبتش در اندوه و غم به سر می‌برند و از ندیدن ایشان حسرت می‌خورند و حیرانند. سپس حضرت سر مبارک را به زیر انداخت و دوباره سربلند نمود و فرمود: پدر و مادرم فدای او باد!... نام او را از آسمان ندا خواهند داد که همه مردم از دور و نزدیک، یکسان خواهند شنید. این ندا نوید رحمت برای شیعیان، و برای کافران وعده عذاب خواهد بود. در حدیثی امام جواد (ع) فرمود: زمانی خواهد رسید که امام شما از دیدگان‌تان مخفی خواهد بود، پس بدا به حال کسانی که از این غیبت به شک و تردید بیفتند و خوشا به حال کسانی که دین خود را حفظ نموده و از فتنه‌ها دوری گزینند، زیرا در آن زمان فتنه‌هایی رخ خواهد داد که همگان، حتی بزرگان مردم نیز در آن گرفتار می‌شوند، فتنه‌هایی که کوه‌های سخت را جا به جا می‌کند![۲۰].[۲۱]
پرسش مستقیم
جستارهای وابسته
- آرماگدون
- بحران معنویت
- پارکلیت
- جیش الغضب
- حکومت امام زمان (ع)
- خروج جنبنده‌ای از زمین
- خروج سفیانی
- خروج منبعث سوم
- رجعت
- رویارویی امام مهدی (ع) با جاهلان
- سوشیانس
- سوشینت
- صلح و آرامش پایدار در سرتاسر جهان
- ظهور امام مهدی (ع)
- ظهور دجال
- ظهور منجی بزرگ بشر
- فارقلیط
- ماشیح
- موعودباوری
- میتریا
- ندای آسمانی
- نزول عیسی (ع)
- نشانه‌ها و رخدادهای مهم آخر الزمان
- نشانه‌های ظهور
- وقوع اختلاف‌ها و درگیری‌های بسیار
- وقوع مصائب
- هجوم یأجوج و مأجوج
- هوشیدر
- هوشیدرماه
- ابدال
- ابر رام
- ابر سخت
- ابراهیم بن ادریس
- ابراهیم بن محمد تبریزی
- ابراهیم بن محمد همدانی
- ابراهیم بن مهزیار اهوازی
- ابروهای حضرت
- ابقع
- ابن ابی العزاقر
- ابن ابی زینب
- ابن الحسین
- ابن انباری
- ابن بابویه
- ابن جنید
- ابن حسام
- ابن حوشب
- ابن خلدون
- ابن شاذان
- ابن متیل
- ابن مغازلی
- ابن یمین
- ابو ابراهیم
- ابو اسحاق ابو عبیده ثقفی
- ابو الادیان
- ابو الحسن
- ابو الدنیا
- ابو العنبس
- ابو القاسم حسن بن احمد
- ابو القاسم
- ابو بکر بغدادی
- ابو جعفر
- ابو حامد عمران بن مفلس
- ابو دجانه انصاری
- ابو دلف کاتب
- ابو سهل نوبختی
- ابو صالح
- ابو عبد الله بزوفری
- ابو عبد الله
- ابو علی حجدر
- ابو غالب
- ابو محمد حسین بن ابراهیم
- ابو محمد
- ابو هاشم جعفری
- اثبات الوصیه
- اثبات امامت حضرت
- اثبات وجود مهدی
- اثنی عشری
- احبشیه
- احجار الزیت
- احسان
- احکام جدید
- احمد الکاتب
- احمد امین مصری
- احمد بن ابراهیم
- احمد بن اسحاق اشعری
- احمد بن عبد الله هاشمی
- احمد بن محمد زجورجی
- احمد بن هلال
- احمد
- احمدیه
- احیای سنت محمدی
- اخباریه
- اخلاق حضرت
- اخنس
- اخیار
- ادعای ارتباط با حضرت
- ادعای مهدویت
- ادعای نیابت
- ادعیه امام زمان
- اذاعه
- اذن سامعه
- اربعینیات درباره حضرت
- ارتباط با حضرت
- ارشاد
- ارمینیه
- ارنون
- ازد
- ازدواج حضرت
- اسامی حضرت در کتب ادیان
- اسب حضرت
- استخاره امام زمان
- استخلاف
- استضعاف
- استغاثه به حضرت مهدی
- استکبار جهانی و مهدی‌باوری
- اسحاق احمر
- اسحاق بن اسماعیل
- اسحاق بن یعقوب
- اسدی
- اسراء
- اسرافیل
- اسکافی
- اسم اصلی حضرت
- اسم حضرت
- اسماعیل بن جعفر الصادق
- اسماعیل بن صادق
- اسماعیل بن علی
- اسماعیل بن موسی بن جعفر
- اسماعیلیه
- اشتراط الساعه
- اشعیا
- اصحاب حضرت
- اصحاب طالوت
- اصحاب کهف
- اصل
- اصهب
- اعاجم
- اعتقاد به منجی
- اعتقاد به مهدی
- اعلام الوری
- اعلام ظهور
- اعیان الشیعه
- افضل الاعمال
- افیق
- اقامتگاه حضرت
- اقتصاد در عصر ظهور
- اقلیت‌ها در حکومت حضرت
- البیعه لله
- الر
- الغیبه
- الفصول العشره فی الغیبه
- المهدی
- الواح موسی
- الیاس
- ام ایمن
- ام خالد
- ام محمد
- امام زمان
- امام مهدی (ع)
- امامیه
- امان زمین
- امت امت
- امت معدوده
- امر به منکر
- امر ناگهانی
- امکان رجعت
- امن یجیب
- امنیت پس از ظهور
- امنیت پیش از ظهور
- امیر الامره
- امیر المؤمنین
- انا انزلنا
- انتظار در مسیحیت
- انتظار فرج
- انتظار مثبت
- انتظار منفی
- انتظار و بهداشت روان
- انتظار و صهیونیسم
- انتظار
- انجیل و بشارت موعود
- اندام حضرت
- انصار حضرت
- انطاکیه
- انکار حضرت
- انگشتر سلیمان
- انگشتری حضرت
- انوری
- اوپانیشاد
- اوتاد
- اوقات مخصوص حضرت
- اوقات و حالات دعا برای حضرت
- اوقیدمو
- اولین برنامه حضرت
- اولین پرچم
- اولین جنگ حضرت
- اولین خطبه حضرت
- اولین دادگاه پس از ظهور
- اولین رجعت‌کننده
- اولین سپاه حضرت
- اولین کشتار
- اولین مدعی نیابت
- اولین نایب خاص
- اهداف نیابت
- اهل سنت و مهدی
- اهل کتاب
- اهلی شیرازی
- ایام الله
- ایدی
- ایرانیان
- ایزدشناس
- ایزدنشان
- ایستاده
- ایلیا
- ایوب بن نوح
- آتش و دود
- آثار انتظار
- آثار حضرت
- آثار دعای فرج
- آثار ظهور
- آخر الزمان
- آخرین دولت
- آخرین دیدار عمومی حضرت
- آداب ملاقات با حضرت
- آدینه
- آرماگدون
- آزمون غیبت
- آزمون یاران حضرت
- آس
- آسیب‌شناسی تربیتی مهدویت
- آشوب‌های جهانی
- آل اعین
- آمادگی برای غیبت
- آینده جهان و نظریه‌پردازان
- آیین جدید
- باب الله
- باب غیبت
- باب لد
- باب
- بابا فغانی شیرازی
- بابیه
- باد زرد
- باد سرخ
- باد سیاه
- باران بی‌موقع
- باران‌های فراوان
- بازرگانی در عصر ظهور
- بازوی حضرت
- باسط
- باسک
- باقریه
- باقطانی
- بانوی کنیزان
- باهله
- بتریه
- بحر العلوم
- بخش دوم:برشمردن دعاها و زیارات مربوط به امام عصر
- بخشش حضرت
- بداء
- بدر
- براق
- برکت در عصر ظهور
- برهان الله
- برهان
- بشر بن سلیمان
- بشقاب پرنده
- بشیریه
- بصره
- بطن ارزق
- بغداد
- بغوطه
- بقیه الانبیاء
- بقیه الله
- بکمینابدو
- بلد الامین
- بنده یزدان
- بنی اصفر
- بنی شیبه
- بنی ضبه
- بنی قنطوره
- بنی هاشم
- بنیان‌گذار بهائیت
- بواسیر
- بهاییه
- بهداشت در عصر ظهور
- بهرام
- بیت الحمد
- بیت المقدس
- بیداء
- بیر معطله
- بیعت
- بی‌نیازی در عصر ظهور
- بیوح
- پاتیکل
- پایان تاریخ
- پایان حکومت امام مهدی
- پدر حضرت
- پرچم پیامبر
- پرچم پیش از قیام
- پرچم زرد
- پرچم سبز
- پرچم سفید
- پرچم سیاه
- پرچم قیام
- پرچم هدایت
- پروژه بولیمود
- پرویز
- پسر انسان
- پنج سالگی حضرت
- پیراهن حضرت ادم
- پیراهن حضرت
- پیروان ادیان
- پیشانی حضرت
- پیشگویی ارماگدون
- پیشگویی غیبت
- پیشگویی ولادت حضرت
- پیشگویی‌های کتاب مقدس
- پیشگویی‌های نوستر اداموس
- پیشگویی‌های واقع شده
- تابوت سکینه
- تابوت موسی
- تادیب
- تالی کتاب الله
- تالی
- تالیف قلوب
- تأیید
- تجدید دین
- تخت سلیمان
- تخریب مساجد
- تخریب مسجد الاقصی
- تداوم امامت
- تذکره
- تردید در حضرت
- ترس حضرت
- ترس
- تسبیح حضرت
- تشرف
- تقیه
- تکریم اماکن منسوب به حضرت
- تکریم ایمه از حضرت
- تکریم پیامبر از حضرت
- تکریم نام حضرت
- تمارین
- تمام
- تمنیحا
- تناثر نجوم
- تورات و بشارت موعود
- توسل به حضرت
- توقیت
- توقیع ابتدایی
- توقیع اسحاق بن یعقوب
- توقیع
- تهران در اخر الزمان
- ثایر
- ثویه
- جابر
- جابلسا
- جابلقا
- جابیه
- جارودیه
- جاماسب‌نامه
- جامعه
- جاموس
- جبرییل
- جبیر بن خابور
- جده
- جذام
- جزیره خضراء
- جزیه
- جعفر کذاب
- جعفر
- جعفریه
- جفر
- جمادی
- جمعه
- جمکران
- جموداندیشان
- جن
- جنب
- جنگ و کشتار
- جوار الکنس
- جوانان
- جویای تبریزی
- جهان‌گشایی امام
- جهانی‌سازی حضرت
- جهینه
- جیحون
- جیش الغضب
- چراغ مخفی
- چشمان حضرت
- چهارمین نایب خاص
- چهره‌شناسی حضرت
- چهل روز قبل از قیامت
- چهل
- چهل‌روزگی حضرت
- حاجز بن یزید
- حارث بن حارث
- حاشر
- حافظ شیرازی
- حبابه والبیه
- حبه
- حج در اخر الزمان
- حج کردن به نیابت حضرت
- حج و مهدی
- حجاب
- حجاز
- حجت پنهان
- حجت ظاهر
- حجت
- حجتیه
- حجر الاسود
- حجه الله
- حجی نبی
- حدیثه
- حذیفه بن یمان
- حرب و قیس
- حرز حضرت
- حرستا
- حزقیال نبی
- حزین لاهیجی
- حسن بن حسین عسکری
- حسن بن علی وجناء
- حسن بن قاسم بن علا
- حسن بن مثله
- حسن بن محبوب
- حسن خالص
- حسین بن الحسن العلوی
- حسین بن روح
- حسین و مهدی
- حصینه
- حضرت شوونیه
- حق
- حقوق حضرت بر شیعیان
- حکم داود
- حکومت اسلامی در غیبت کبری
- حکومت واحد جهانی
- حکیمه
- حلاج
- حمد و حامد
- حملاها
- حمیری قمی
- حیره
- خاتم الایمه
- خاتم الایمه
- خازن
- خاقانی
- خاک‌سپاری حضرت
- خال حضرت
- خاندان نوبختی
- خبر ولادت حضرت
- ختم وصایت
- ختنه
- خجسته
- خداشناس
- خدمت به حضرت
- خراسان
- خروج دجال
- خروج سفیانی
- خروج یاجوج و ماجوج
- خروج یمنی
- خزیمه
- خسرو
- خسف بیداء
- خسف
- خسوف و کسوف
- خشک شدن نیل
- خضر
- خطبه امام سجاد
- خطبه‌های حضرت
- خلف صالح
- خلفای دوران غیبت صغری
- خلفای عباسی
- خلوت حضرت
- خلیفه الاتقیاء
- خلیفه الله
- خلیل
- خماهن
- خمط
- خنس
- خواب مخزومی
- خواجوی کرمانی
- خورشید پشت ابر
- خورشید و ماه
- خون‌خواهی حسین
- خیر الفوارس
- دابه الارض
- دادتگ
- داعی
- دام‌پروری در عصر ظهور
- دانش حضرت
- دانش در عصر ظهور
- دانشمندان اخر الزمان
- دانیال
- داوری حضرت
- دجال
- دروازه اصطخر
- دروزی
- دریاچه طبریه
- دزدان کعبه
- دست بر سر گذاردن
- دست حضرت
- دشواری انتظار
- دعا برای امام زمان
- دعا برای سلامتی حضرت
- دعا برای فرج
- دعاهایی که در ارتباط غیرمستقیم با حضرت است
- دعاهایی که در مورد خود حضرت است
- دعای افتتاح
- دعای جدید
- دعای حضرت برای شیعیان
- دعای حضرت مهدی
- دعای سمات
- دعای صلوات
- دعای عبرات
- دعای عهد
- دعای غریق
- دعای غیبت
- دعای فرج
- دعای قنوت
- دعای ندبه
- دعای نور
- دعبل خزاعی
- دلدل
- دمنسیان
- دندان حضرت
- دو خون
- دو غیبت
- دوازده امام
- دوران حیرت
- دوشنبه
- دولت کریمه
- دومین نایب خاص
- دید
- دین اینده جهان
- دین جدید
- دینداری در عصر غیبت
- دین‌فروشی
- ذو السویقتین
- ذو الفقار
- ذو القرنین
- ذی حجه
- ذی طوی
- ذی قعده
- راحت‌طلبان
- راضی بالله
- راویان احادیث مهدی از اهل سنت
- راویان احادیث مهدی از صحابه
- راه اثبات نیابت
- راهنما
- رایقه
- رب الارض
- ربا
- ربیع
- رجب
- رجعت امامان
- رجعت پیامبران
- رجعت در ادعیه و زیارات
- رجعت در امت‌های پیشین
- رجعت در روایات
- رجعت در قران
- رجعت زنان
- رجعت و اندیشمندان
- رجعت
- رجعت‌کنندگان
- رجل
- رحبه
- رشوه
- رشیق
- رضوی
- رفاه در عصر ظهور
- رفتار امام با دشمنان
- رفقا
- رقعه حاجت
- رکن و مقام
- رمضان
- رمیله
- رنگ چهره حضرت
- روح القدس
- روز قیام
- روزها در عصر حضرت
- رومیان
- رونی
- رویای نرجس
- ری
- ریحانه
- ریزش و رویش
- ریگ ودا
- زاهره
- زبور
- زبیده
- زرتشت و بشارت موعود
- زره پیامبر
- زکریا
- زلزله
- زمامداران اخر الزمان
- زمان ظهور
- زمانی بیاید
- زمینه‌سازان ظهور
- زمینه‌سازی غیبت
- زنان اخر الزمان
- زنان در دوران ظهور
- زنان در غیبت صغری
- زنج
- زند افریس
- زند
- زندیق
- زوراء
- زهد حضرت
- زیات
- زیارت ال یاسین
- زیارت امام زمان
- زیارت جامعه
- زیارت عاشورا
- زیارت مادر حضرت
- زیارت ناحیه مقدسه
- زیدیه
- زیور بیت المقدس
- ساعت مخصوص حضرت
- ساعه
- سال فرد
- سامرا
- سباییه
- سبیکه
- سبیل
- ستاره دنباله‌دار
- سجده حضرت
- سحاب
- سخاوت حضرت
- سدره المنتهی
- سرخی اسمان
- سرداب سامرا
- سردابیه
- سرگذشت نرجس
- سرمه در چشم
- سرور اهل بهشت
- سروش ایزد
- سطیح کاهن
- سعیده
- سفط
- سفیانی
- سلاح حضرت
- سلاح یاران حضرت
- سلار
- سلام بر حضرت
- سلطان مامول
- سلمان فارسی
- سمات
- سمان
- سمری
- سمیه
- سن حضرت هنگام ظهور
- سنا
- سنایی
- سنت جدید
- سند دعای ندبه
- سنگ موسی
- سنوسی
- سوار بر ابر
- سوره کهف
- سوسن
- سوشیانس
- سومین نایب خاص
- سه جور استخاره امده است
- سهم امام
- سیحون
- سید بن طاووس
- سید حسنی
- سید خراسانی
- سید شمس الدین
- سید هاشمی
- سید
- سیره حضرت
- سیصد و سیزده
- سیف
- سیما
- سیمای دوران ظهور
- شاخص‌های دینداری
- شادمانی جهان از ظهور
- شاکمونی
- شام
- شاهدان ولادت حضرت
- شب جمعه
- شباهت حضرت
- شجاعت حضرت
- شرعه التسمیه
- شروسی
- شرید
- شریعی
- شعار پرچم قیام
- شعار یاران حضرت
- شعبان
- شعر مهدوی
- شعیب بن صالح
- شفاعت حضرت
- شکر امام
- شلمغانی
- شماطیل
- شمایل حضرت
- شمشیرهای اسمانی
- شمعون
- شنوءه
- شواذ ال محمد
- شوال
- شورش بر حضرت
- شوق دیدار
- شهاب ثاقب
- شهادت در رکاب حضرت
- شهادت کنیزان به رویت حضرت
- شهادت وکلا به رویت حضرت
- شیخ الاوصیاء
- شیصبانی
- شیطان
- شیعه در عصر ظهور
- شیعه و مهدی
- شیلو
- شیوه حکومت حضرت
- صاحب الامر
- صاحب الدار
- صاحب الدوله الزهراء
- صاحب الرجعه
- صاحب الزمان
- صاحب السیف
- صاحب العصر
- صاحب الغیبه
- صاحب الناحیه
- صاحب سرداب
- صاحب کره البیضاء
- صاحب
- صاعقه
- صافیه
- صالح
- صاید بن صید
- صایدیه
- صبح مسفر
- صبر بر غیبت
- صبر حضرت
- صحاح
- صدای زمینی
- صدق
- صدقه
- صدوق
- صراط
- صفر
- صفنیا
- صلوات
- صله با حضرت
- صمصام الاکبر
- صندل
- صورت حضرت
- صورتی در خورشید
- صورتی در ماه
- صهیونیسم مسیحی
- صیاح
- صیانه ماشطه
- صیحه اسمانی
- صیقل
- ضحی
- ضیاء
- طاعون
- طاغوت
- طالب التراث
- طالب املی
- طالب
- طالقان
- طلوع خورشید از مغرب
- طلوم
- طوسی
- طول عمر حضرت
- طی الارض
- ظریف
- ظهور
- عاشورا و انتظار
- عاشورا
- عاق والدین
- عاقبه الدار
- عالم
- عاموس نبی
- عباس فاطمی
- عبای حضرت
- عبد الله بن شریک عامری
- عبد الله بن شریک
- عبد الله بن صالح
- عبد الله بن عباس علوی
- عبد الله
- عبقری الحسان
- عثمان بن سعید
- عجله‌کنندگان
- عدالت مهدی
- عدل
- عذاب ادنی
- عرب
- عرض اعمال
- عرض حاجت به حضرت
- عرفات
- عرق و علق
- عریضه به حضرت
- عریضه‌نویسی
- عزاقریه
- عزه
- عسکر
- عسکری
- عسکریه
- عصای موسی
- عصایب
- عصر امام خمینی
- عصر
- عطار نیشابوری
- عطر حضرت
- عطسه
- عقل
- عقید
- عقیقه حضرت
- علامه حلی
- علت غیبت
- علم مصبوب
- علم منصوب
- علی بن ابراهیم بن مهزیار
- علی بن بلال
- علی بن زیاد
- علی بن عاصم کوفی
- علی بن فاضل مازندرانی
- علی بن فرات
- علی بن محمد سمری
- علی بن مطهر
- علی بن مهزیار
- عمامه حضرت
- عمانی
- عمر بن زید
- عمرو الاهوازی
- عمری
- عناطیس
- عنصری بلخی
- عوف سلمی
- عهد عتیق
- عیسی
- عیسی بن مهدی جواهری
- عین
- غار انطاکیه
- غار ثور
- غانم
- غایب
- غایه الطالبین
- غایه القصوی
- غرب و اخر الزمان
- غرب و مهدویت
- غربت حضرت
- غرقد
- غریم
- غضباء
- غلام
- غنی
- غوث الفقرا
- غوث
- غوطه
- غیب
- غیبت شانیه
- غیبت صغری
- غیبت کبری
- غیبت
- فارس الحجاز
- فارس
- فاضل
- فایده امام غایب
- فایده حضرت
- فایده غیبت
- فتح
- فترت
- فتن و ملاحم
- فتنه سرا
- فتنه فلسطین
- فتنه
- فجر
- فرات
- فراگیر شدن ظلم
- فراید السمطین
- فرج الاعظم
- فرج المؤمنین
- فرج
- فرخنده
- فردوس الاکبر
- فرزندان حضرت
- فرزندان مهدوی
- فرشتگان
- فرقه
- فرقه‌گرایی
- فرماندهان سپاه حضرت
- فرود آمدن عیسی
- فضل بن شاذان
- فضل بن یحیی
- فضیلت انتظار
- فطحیه
- فطرت و مهدویت
- فقیه
- فقیهان
- فلان
- فلسفه انتظار
- فلسفه غیبت
- فواید الشمسیه
- فوتوریسم
- فیذموا
- فیروز
- فیض کاشانی
- قابض
- قابله حضرت
- قاتل الکفره
- قادیانی
- قاسم انوار
- قاسم بن علاء
- قاسم بن علی
- قاطع
- قانون ارث
- قاهر بالله
- قایم الزمان
- قایم
- قبیله کلب
- قتاد
- قتل نفس زکیه
- قد حضرت
- قدر
- قدرت حضرت
- قذف
- قرامطه
- قران و بشارت موعود
- قران
- قرقیسیا
- قریش
- قزوین
- قسط
- قسطنطنیه
- قشری‌گری
- قصیده ابن عرندس
- قضای جدید
- قطایع
- قطب
- قطران تبریزی
- قطع رحم
- قطوانی
- قم
- قنواء
- قوه
- قیام با شمشیر
- قیامت
- قیس
- قیم الزمان
- کار
- کارگزاران حکومت مهدی
- کاسر عینه
- کاشف الغطاء
- کافور بن ابراهیم
- کافور
- کافی
- کامل بن ابراهیم
- کامل سلیمان
- کبریت احمر
- کتاب جدید
- کتاب حضرت
- کتابنامه دعای ندبه
- کتابنامه رجعت
- کتاب‌های غیبت
- کذاب مفتر
- کرخ
- کرعه
- کسادی
- کسروی
- کسوف
- کشاورزی در عصر ظهور
- کشته شدن شیطان
- کشف الغمه
- کشف هیکل
- کف دست
- کفایه الاثر
- کفش حضرت
- کلمه الحق
- کلینی
- کمال الدین و تمام النعمه
- کمال
- کمالات در عصر ظهور
- کمبود باران
- کمسلیما
- کنگره
- کنیز اذری
- کنیه حضرت
- کوفه
- کوکما
- کهیعص
- کیسانیه
- کیقباد دوم
- گات‌ها
- گرسنگی
- گریه کردن برای حضرت
- گل نرگس
- گنج‌های نهفته
- گونه حضرت
- لا اله الا الله
- لسان الصدق
- لطف وجود حضرت
- لقب حضرت
- لندیطارا
- [[لواء اعظم
- لوح فاطمه
- لوح محو و اثبات
- ما منا الا مقتول
- ماء معین
- مادر حضرت
- ماریه
- ماشع
- مالک اشتر
- مامور
- مامول
- مایده
- مبدا الایات
- مبلی السرایر
- متشحط
- متمهدی
- مثلث الهی
- مثلث برمودا
- مجازی بالاعمال
- مجالس المؤمنین
- مجالس حضرت
- مجلسی
- محاسن حضرت
- محاضیر
- محبت حضرت
- محبوب کردن حضرت
- محجه
- محرم
- محسن
- محل ظهور حضرت
- محمد بن ابراهیم بن مهزیار
- محمد بن احمد قطان
- محمد بن ادریس
- محمد بن ایوب بن نوح
- محمد بن بشیر
- محمد بن جعفر اسدی
- محمد بن حسن صیرفی
- محمد بن شاذان بن نعیم
- محمد بن عبد الله محض
- محمد بن عثمان
- محمد بن علی بن بلال
- محمد بن فضل موصلی
- محمد بن نصیر نمیری
- محمد بن نفیس
- محمد حنفیه
- محمد
- محمد، علی و حسن
- محمدیه
- مخالفان حضرت
- مخبر بما یعلن
- مخفی بودن ولادت
- مد هامتان
- مدبر
- مدت حکومت امام مهدی
- مدعیان مهدویت
- مدعیان نیابت
- مدینه فاضله مهدی
- مدینه
- مرابطه
- مراقبه
- مربوع
- مرجیه
- مردان اخر الزمان
- مردی از قم
- مرکز بیت المال در عصر ظهور
- مرکز حکومت حضرت
- مرکز قضاوت حضرت
- مرگ جاهلیت
- مرگ حضرت
- مرگ سرخ
- مرگ سفید
- مرگ ناگهانی
- مروانی
- مروزی
- مریم
- مزامله
- مسبحات
- مستضعفین
- مستنصر
- مسجد الحرام
- مسجد النبی
- مسجد براثا
- مسجد جمکران
- مسجد زید
- مسجد سهله
- مسجد صعصعه
- مسجد کوفه
- مسخ
- مسلمیه
- مسیح الزمان
- مسیح دروغین
- مسیح
- مسیحیت سیاسی امریکا
- مسیحیت صهیونیستی
- مسیحیت یهودی
- مشرق
- مشیخه
- مصباح الشدید الضیاء
- مصحف امیر المؤمنین
- مصحف فاطمه
- مصر در دوران ظهور
- مضطر
- مظهر الفضایح
- [[معتضد بالله
- معتمد بالله
- معجزات حضرت مهدی
- معراج
- معرفت امام
- معمرین
- معنویت پس از ظهور
- معنویت پیش از ظهور
- مغرب
- مغیریه
- مفاسد اخر الزمان
- مفتوحه عنوه
- مفرج اعظم
- مفضل
- مفید
- مقام ابراهیم
- مقام امام زمان
- مقبوله عمر بن حنظله
- مقتدر بالله
- مقتصر
- مقداد
- مقدره
- مقدس اردبیلی
- مقدس‌ماب
- مقنع
- مکان‌های دعا برای حضرت
- مکتفی بالله
- مکه
- ملاحم
- ملاقات‌کنندگان حضرت
- ملاک تعیین نواب
- ملخ سرخ
- ملعون ملعون
- ملیکه
- ممطوره
- ممهدون للمهدی
- من لم یجعل الله له شبیها
- منادی اسمانی
- منافقان
- منان
- منبر سلیمان
- منتظر
- منتظر
- منتظران حقیقی
- منتقم
- منجم یهودی
- منجی اعظم
- منجی
- منصور
- منعم
- موالی خاصه
- موتور
- موسوعه الامام المهدی
- موعود در اقوام و ملل
- موعود یهود
- موعود
- مولی
- مومل
- مؤمن ال فرعون
- موی حضرت
- مهدویت از دیدگاه اهل سنت
- مهدویت از دیدگاه شیعه
- مهدویت شخصیه
- مهدویت نوعیه
- مهدویت
- مهدی بن محمد
- مهدی در روایات
- مهدی در قران
- مهدی سودانی
- مهدی عباسی
- مهدی موعود
- مهدی و نشانه‌های پیامبران
- مهدی هرعی
- مهدی
- مهدی‌باوری در ادیان
- مهدیه
- مهمید اخر
- میراث پیامبر اکرم
- میراث پیامبران
- میرزا حسین نوری
- میرزا علی محمد باب
- میزان الحق
- میکاییل
- میلخاء
- ناامیدی از ظهور
- ناجی النجار
- ناحیه مقدسه
- ناشناخته بودن حضرت
- ناصبی‌ها
- ناطق
- نافله
- ناقور
- ناووسیه
- نجبا
- نجف
- [[نجم
- نجم الثاقب
- ندای اسمانی
- نرجس
- نسب حضرت
- [[نسیم
- نشانه‌های حتمی ظهور
- نشانه‌های نزدیک ظهور
- نظامی گنجوی
- نعمانی
- نعمت باطن
- نعمت حضرت
- نعمت ظاهر
- نفس زکیه
- نفس
- نقبا
- نماز امام زمان
- نماز بر پیکر پدر
- نماز تسبیح
- نماز جماعت
- نماز جمعه
- نماز حاجت
- نماز عید
- نماز هدیه به حضرت
- نمازگزاران بر پیکر امام عسکری
- نمک در طعام
- نمیریه
- نواب اربعه
- نوبختیه
- نور ال محمد
- نور الاتقیاء
- نور الاصفیاء
- نور الرب
- نور حضرت
- نوروز
- نوستر اداموس
- نهار
- نهج البلاغه و مهدی
- نیابت خاصه
- نیابت عامه
- نیابت
- نیمه شعبان
- نیه الصابرین
- وادی السلام
- وادی یابس
- وارث
- واعظ قزوینی
- واقفه
- واقفیه
- واقیذ
- وتر
- وتر
- وتیره
- وتیره
- وجه
- وشن جوک
- وظایف منتظران
- وظایف نواب خاص
- وقاتون
- وقت ظهور
- وقت معلوم
- وکالت
- وکیلان حضرت
- ولادت حضرت
- ولایت فقیه
- ولایتی‌ها
- ولی الله
- ولی عصر
- ولی نعمت
- وهوه‌ل
- ویژگی‌های یاران امام مهدی
- ویژگی‌های امام مهدی
- هادی
- هالیوود و اخر الزمان
- هالیوود و مهدویت
- هدف قیام
- هراوه
- هرج‌ومرج
- هرشا
- هزاره‌گرایی
- هفت تکبیر
- همدان
- همسر امام مهدی
- هندوها و بشارت موعود
- هوشع نبی
- یا لثارات الحسین
- یاجوج و ماجوج
- یادکرد امام مهدی
- یاران حضرت
- یاری کردن حضرت
- یاوران امام مهدی
- ید الباسطه
- یشوعا
- یعسوب الدین
- یعفور
- یعقوب بن منقوش
- یعقوب بن یوسف
- یک‌سوم
- یمانی
- یمن در دوران ظهور
- یمین
- ینابیع الموده
- یوشع بن نون
- یوفولوژی
- یوم الخلاص
- یوم الفتح
- یوییل نبی
- یهود در اخر الزمان
- یهود و مسیح موعود
- یهود و نصاری و مهدویت
- یهودا
منابع
پانویس
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳۱.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳۱.
- ↑ ر. ک: ملاحم و فتن.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت ۱: «كُنْ فِي الْفِتْنَةِ كَابْنِ اللَّبُونِ، لَا ظَهْرٌ فَيُرْكَبَ وَ لَا ضَرْعٌ فَيُحْلَبَ»
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳۱.
- ↑ کنز العمال، حدیث ۳۰۸۵۰.
- ↑ کنز العمال، حدیث ۳۱۱۹۵.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۷۷۳.
- ↑ یأتی، ص ۱۴۷.
- ↑ همان.
- ↑ غیبت نعمانی، ص ۱۹۷.
- ↑ روضة کافی، ج ۸، ص ۲۶۴.
- ↑ یأتی، ص ۱۷۹.
- ↑ کمال الدین، ج ۲، ص ۳۷۱ و معجم احادیث الامام مهدی، ج ۱، ص ۸۸ و ملاحم، ص ۳۹.
- ↑ موعود نامه، ص ۵۳۲.
- ↑ یأتی، ص ۱۹۳ و ملاحم، ۲۳.
- ↑ یأتی، ص ۲۳۸ و ۵۰۷.
- ↑ ملاحم، ص ۲۰ - ۲۱. ر. ک: عقل.
- ↑ ملاحم: ۴۷ و ۶۰.
- ↑ یأتی، ص ۵۰۴ و ۵۰۷. غیبت نعمانی، ص ۱۸۶.
- ↑ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان. ص ۴۴۹.