مصحف فاطمه

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Bahmani (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۶ آوریل ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۵۶ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام مهدی(ع) است. "امام مهدی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

  • امامان معصوم(ع) همواره بر این حقیقت پای فشرده اند که دانش آنان از پدرانشان و سرانجام از رسول خدا(ص) به ارث رسیده است و بخشی از این انتقال به کمک صحیفه‌هائی همچون "جفر" و "جامعه" و مصحف فاطمه(س) صورت پذیرفته است.[۱] در روایات فراوانی که در آنها سخن از منابع علم امامان(ع) به میان آمده است، نام و اوصاف برخی از این کتب به چشم می خورد که هر یک حاوی پاره‌ای از علوم غیبی‌اند.[۲]

جفر و چیستی آن

  • این کتاب یکی از معروفترین منابع[۳] و کتب نزد امامان(ع) است.[۴] جفر به معنای مخزنی از چرم است، حاوی علوم انبیا و اوصیاء و گذشتگان از بنی اسرائیل.[۵] این کتاب از نشانه‌ها و اختصاصات امامت بوده[۶] و اکنون نزد امام زمان(ع) است.[۷]

محتوای جفر بر اساس روایات

  • روایات[۸] محتوای خاصی برای این کتاب بیان کرده اند مانند:
  1. جفر حاوی "عِلْمُ الأَوَّلِينَ‏ وَ الاخِرِين‏" است: امام صادق(ع) برای ابوحمزۀ ثمالی جریان مفصل الواح حضرت موسی(ع) بعد از رحلتش و نحوه رسیدن آن به دست مبارک پیامبر اکرم(ص) و کیفیت فراگیری امیرالمؤمنین(ع) محتویات آنها را بیان داشته و در پایان می‌فرماید:[۹] «رسول خدا(ص) به امیرالمؤمنین(ع) امر فرمود که الواح را استنساخ نماید، و ایشان آنها را در پوست گوسفندی نوشت و آن جفر است و در آن است علم اولین و آخرین، و آن نزد ماست و ... .»[۱۰]
  2. جفر را شامل "عِلْمِ‏ الْمَنَايَا وَ الْبَلَايَا وَ الرَّزَايَا وَ عِلْمِ‏ مَا كَانَ‏ وَ مَا يَكُونُ‏ إِلَى‏ يَوْمِ‏ الْقِيَامَة‏"[۱۱] معرفی می‌نمایند:[۱۲] در روایتی سدیر صیرفی می گوید:[۱۳] من و مفضل بن عمر و داوود بن کثیر رقی و ابوبصیر و ابان بن تغلب بر مولایمان امام صادق(ع) وارد شدیم (...) سپس فرمودند: «وای بر شما، من امروز صبح در کتاب جفر نگریستم و آن کتابی است مشتمل بر علم منایا و بلایا و رزایا و علم آنچه در گذشته بوده و آنچه در آینده تا روز قیامت به وقوع خواهد پیوست، که خداوند مخصوص گردانیده به آن محمد(ص) و ائمه(ع) بعد از وی را.»[۱۴]
  3. برخی از روایات دیگر جفر را حاوی "جَمِيع الْعُلُوم‏‏" وصف می‌کنند: حسن بن فضال نقل می کند امام رضا(ع) فرمودند:[۱۵] امام نشانه هایی دارد ... و جفر اکبر و جفر اصغر که جمیع علوم در آنهاست نزد وی است.»[۱۶]
  4. برخی از روایات هم جفر را شامل "عِلْمُ النَّبِيِّينَ وَ الْوَصِيِّينَ وَ عِلْمُ الْعُلَمَاءِ الَّذِينَ مَضَوْا مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ"[۱۷] دانسته‌اند: [۱۸] ابوبصیر می‌گوید بر امام صادق(ع) وارد شده عرض کردم:[۱۹] فدایت شوم سؤالی دارم، آیا کسی در اینجا هست که سخنم را بشنود؟ امام صادق(ع) پرده بین خود و اتاق دیگر را بالا زده و درون آن را نگریسته و فرمودند: ای ابو محمد از آنچه در نظر داری سؤال نما. عرض کردم: فدایت شوم، شیعیانت حدیثی نقل می‌نمایند که رسول خدا(ص) به علی(ع) بابی تعلیم نمود که از آن، هزار باب گشوده می‌شود؟ امام صادق(ع) فرمود: ای ابو محمد، پیامبر(ص) به علی(ع) هزار باب آموخت که از هر بابش هزار باب گشوده می‌شود ... سپس مدتی سکوت نموده و بعد فرمود: همانا جفر نزد ماست و آنان چه می‌دانند که جفر چیست. پرسیدم: جفر چیست؟ فرمود: ظرفی از پوست‌های دباغی شده است که در آن علم انبیاء و اوصیاء و علم علمای گذشته بنی‌ اسرائیل وجود دارد.»[۲۰]

چیستی جامعه

  • جامعه کتابی است مخصوص علی(ع) به طول هفتاد زراع و در آن کلیۀ حوادث عالم تا پایان به طریق رمز نوشته شده است و اولاد آن حضرت به آن کتاب حکم می‌کنند.[۲۱] از این کتاب با نام صحیفۀ علی(ع) یا کتاب علی(ع) نیز یاد می‌شود.[۲۲] این کتاب بعد از امیرالمؤمنین(ع) به امامان بعدی یکی پس از دیگری منتقل شده و اکنون نزد امام زمان(ع) است.[۲۳]

روایات دربارۀ جامعه

  • روایاتی در این زمینه وارد شده است[۲۴] مانند: ابوبصیر از امام صادق(ع) روایت می کند که حضرت فرمودند:[۲۵] «ای ابومحمد! جامعه نزد ما است و آنها چه می‌دانند جامعه چیست؟» عرض کردم: "قربانت گردم! جامعه چیست؟" فرمود: «صحیفه‌ای است با طول هفتاد ذرع به ذرع رسول خدا(ص) و املای آن حضرت از دهان مبارکش و دست خط علی(ع). هر حلال و حرام و هر چیزی که مردم به آن نیاز داشته باشند؛ حتی دیه خراش‌های کوچک، در آن است.» امام با دستش به من زد و فرمود: ای ابومحمد! به من اجازه می‌دهی؟ عرض کردم: قربانت گردم من در اختیار شما هستم. هرچه می‌خواهید بکن. حضرت همچون کسی که خشمگین است، دست مرا نیشگون گرفت و فرمود: حتی دیه این، عرض کردم: به خدا این علم است. فرمود: این علم است؛ ولی نه همه علم.»[۲۶]

چیستی مصحف فاطمه(س) و محتوای آن

  • مصحف فاطمه(س): از دیگر منابع معرفتی اهل بیت(ع) که دربردارندۀ اخبار غیبی و وقایع نسبت به زمان آینده است و توسط جبرئیل بعد از رحلت پیامبر(ص) عرضه و توسط امیرالمؤمنین(ع) نگاشته شده است مصحف حضرت زهرا(س) است.[۲۷] این کتاب نیز مانند جفر و جامعه جزء میراث انحصاری امامان(ع) است.[۲۸] بر اساس روایات[۲۹] این کتاب حاوی علوم بسیار است که نزد امامان(ع) موجود است. با استفاده از روایات از مجموع مواردی که در این کتاب وجود دارد عبارتند از: مقام عظیم پیامبر(ص)، آیندۀ ذریۀ حضرت زهرا(س)، حوادثی که رخ خواهد داد و اینکه احکام شرعی و نیز چیزی از قرآن در آن نیست و ... .[۳۰]
  • حماد بن عثمان می گوید: از امام صادق(ع) پرسیدم مصحف فاطمه(س) چیست؟ فرمود: هنگامی که خداوند متعال پیامبرش را قبض روح فرمود، آنچنان حزن شدیدی بر فاطمه(س) وارد شد که جز خدا نمی‌داند. پس خداوند فرشته‌ای را نزد او فرستاد که غمش را تسلیت داده با او سخن گوید، او نزد امیرالمؤمنین(ع) شکایت نمود، آن حضرت فرمود: هرگاه آن را احساس نموده و صدا را شنیدی به من بگو. پس فاطمه(س) او را از آمدن فرشته آگاه گردانید. پس امیرالمؤمنین(ع) تمامی آنچه را که می‌شنید، می‌نوشت تا آنکه از آن مصحفی پدید آمد. سپس فرمود: آگاه باش که در آن هیچ چیزی از حلال و حرام نیست، ولی در آن علم همۀ چیزهایی است که در آینده واقع خواهد شد.[۳۱] و یا در روایت دیگری از ایشان آمده است:[۳۲] «و اما مصحف فاطمه(س) حوادث آیندۀ روزگار و اسامی پادشاهان روی زمین تا قیامت در آن است.»[۳۳]
  • روایات در مورد جامعه و مصحف فاطمه(س) به مقداری است که مورد تایید علمای اهل سنت نیز قرار گرفته است.[۳۴]

نتیجه

  • نتیجه اینکه سه کتاب جفر و جامعه و مصحف حضرت زهرا(س) از جمله منابع علوم امامان(ع) هستند.

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ ر.ک. امام خان، عسکری، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم، صفحه؟؟؟؛ افتخاری، سید ابراهیم، بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص ۶۲ ـ ۶۶؛ شیخ‌زاده، قاسم علی، رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا، ص ۶۷ ـ ۷۱؛ نیرومند، رضا، محمدزاده نقاشان، الهام، رابطه الهام و تحدیث در علم امامان شیعه، ص ۱۴۰؛ پارسانسب، گل افشان، پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا، ص ۳۸
  2. ↑ ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت، ص ۱۶۳ ـ ۱۷۰
  3. ↑ ر.ک. افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص ۴۴ ـ ۵۰
  4. ↑ ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت، ص ۱۶۳ ـ ۱۷۰
  5. ↑ ر.ک. خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص ۳۹۲ ـ ۳۹۶؛ عرفانی، محمد نظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص ۱۸۳
  6. ↑ ر.ک. غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟
  7. ↑ ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۹۹ ـ ۱۳۰؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۶ ـ ۱۲۹
  8. ↑ ر.ک. شیرازی، سید محمد(سلطان الواعظین)، شب‌های پیشاور، ص ۲۱۴ ـ ۲۱۵؛ نمازی شاهرودی، علی، علم غیب، ص ۱۱۰؛ امینی، ابراهیم، علم امام از دیدگاه احادیث، صفحه؟؟؟؛ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص ۳۹۲ ـ ۳۹۶؛ سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۹۹ ـ ۱۳۰؛ گنجی، حسین، امام شناسی، ج ۱، ص ۱۷۲؛ بیابانی اسکویی، محمد، امامت، ص ۱۴۷؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۶ ـ ۱۲۹؛ امام خان، عسکری، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم، صفحه؟؟؟؛ رستمی، محمد زمان، آل بویه، طاهره، علم امام، صفحه؟؟؟؛ عرفانی، محمد نظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص ۱۸۳؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص ۶۶؛ شیخ‌زاده، قاسم علی، رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا، ص ۶۷ ـ ۷۱؛ افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص ۴۴ ـ ۵۰
  9. ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۱۹۴
  10. ↑ ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت، ص ۱۶۳ ـ ۱۷۰؛ افتخاری، سید ابراهیم، بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص ۶۲ ـ ۶۶
  11. ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج ۲، ص ۳۵۳
  12. ↑ ر.ک. نمازی شاهرودی، علی، علم غیب، ص ۱۱۰
  13. ↑ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة للحجة، ص ۱۶۷
  14. ↑ ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت، ص ۱۶۳ ـ ۱۷۰؛ افتخاری، سید ابراهیم، بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص ۶۲ ـ ۶۶
  15. ↑ حرعاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة بالنصوص و المعجزات،ج ۵ ،ص ۳۴۴
  16. ↑ ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت، ص ۱۶۳ ـ ۱۷۰
  17. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۳۹
  18. ↑ ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت، ص ۱۶۳ ـ ۱۷۰
  19. ↑ كلینی، قم، نشر دارالحدیث ، ج۱ ،ص ۲۳۹
  20. ↑ ر.ک. مظفر، محمد حسین، پژوهشی در باب علم امام، ص ۷۹ ـ ۸۲؛ بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت، ص ۱۶۳ ـ ۱۷۰؛ رستمی، محمد زمان، آل بویه، طاهره، علم امام، صفحه؟؟؟؛ پارسانسب، گل افشان، پژوهشی در مقام علمی و مقام تحدیث حضرت فاطمه زهرا، ص ۳۸
  21. ↑ ر.ک. شیرازی، سید محمد(سلطان الواعظین)، شب‌های پیشاور، ص ۲۱۴ ـ ۲۱۵
  22. ↑ ر.ک. خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص ۳۹۲ ـ ۳۹۶؛ سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۹۹ ـ ۱۳۰؛ افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص ۴۴ ـ ۵۰؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۶ ـ ۱۲۹؛ اکبری راد، طیبه، جمشیدی، فاطمه، بررسی مفهوم علم و کیفیت انتقال آن در احادیث، ص ۹۸
  23. ↑ ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۹۹ ـ ۱۳۰
  24. ↑ ر.ک. مظفر، محمد حسین، پژوهشی در باب علم امام، ص ۷۹ ـ ۸۲؛ هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص ۱۹۱ ـ ۱۹۵؛ بیابانی اسکویی، محمد، امامت، ص ۱۴۷؛ امام خان، عسکری، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم، صفحه؟؟؟؛ رستمی، محمد زمان، آل بویه، طاهره، علم امام، صفحه؟؟؟؛ افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص ۴۴ ـ ۵۰؛ مشکی، محمد، بررسی علم امام از دیدگاه شیخ مفید، فصلنامه فلسفی کلامی، ش ۴۵، ص ۳۰۶؛ عرفانی، محمد نظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص ۱۸۳؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص ۶۶؛ شیخ‌زاده، قاسم علی، رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا، ص ۶۷ ـ ۷۱
  25. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۳۹
  26. ↑ ر.ک. خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص ۳۹۲ ـ ۳۹۶؛ گنجی، حسین، امام شناسی، ج ۱، ص ۱۷۲؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۶ ـ ۱۲۹؛ رنجبر، جواد، کنکاشی در کیفیت علم و سرچشمه های علم امام، صفحه؟؟؟؛ امام خان، عسکری، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم، صفحه؟؟؟
  27. ↑ ر.ک. خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص ۳۹۲ ـ ۳۹۶؛ سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۹۹ ـ ۱۳۰
  28. ↑ ر.ک. افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص ۴۴ ـ ۵۰
  29. ↑ ر.ک. مظفر، محمد حسین، پژوهشی در باب علم امام، ص ۷۹ ـ ۸۲؛ نمازی شاهرودی، علی، علم غیب، ص ۱۱۰؛ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص ۳۹۲ ـ ۳۹۶؛ سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۹۹ ـ ۱۳۰؛ هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص ۱۹۱ ـ ۱۹۵؛ گنجی، حسین، امام شناسی، ج ۱، ص ۱۷۲؛ شاکر، محمدتقی، منابع علم امام در قرآن، فصلنامه امامت پژوهی، ش ۶، ص ۱۷۹؛ بیابانی اسکویی، محمد، امامت، ص ۱۴۷؛ رستمی، محمد زمان، آل بویه، طاهره، علم امام، صفحه؟؟؟؛ شیخ‌زاده، قاسم علی، رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا، ص ۶۷ ـ ۷۱
  30. ↑ ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، منابع علم امامان شیعه، ص ۹۹ ـ ۱۳۰؛ افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص ۴۴ ـ ۵۰
  31. ↑ ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت، ص ۱۶۳ ـ ۱۷۰؛ بیابانی اسکویی، محمد، امامت، ص ۱۴۷؛ امام خان، عسکری، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم، صفحه؟؟؟؛ موسوی، سید علی، تبیین و گستره علم امام از دیدگاه علامه طباطبایی و امام خمینی، ص ۴۵
  32. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۲۶، ص ۱۸، ح ۱
  33. ↑ ر.ک. نمازی شاهرودی، علی، علم غیب، ص ۱۱۰
  34. ↑ ر.ک. بخارایی زاده، سیدحبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت، ص ۱۶۳ ـ ۱۷۰
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=مصحف_فاطمه&oldid=144383»