بیعت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '''']].' به '''']]') |
(←مقدمه) |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
* بیعت یعنی دست‌ها را به‌هم زدن در یک دادوستد (بیع) یا برای [[اطاعت]] یا تعهّد بر [[وفاداری]] بر یک [[میثاق]] و [[پیمان]].<ref>لسان العرب</ref> بیعت‌کردن به مفهوم پذیرش [[ولایت]] [[والی]] و نوعی توافق دوجانبه بین [[حاکم]] و رعیّت و [[تفویض]] [[حاکمیت]] و مراعات تعهّدات متقابل بین [[حاکم]] و [[مردم]] است. هرچند از دیدگاه [[شیعه]]، [[امامت]] [[امامان]] و [[لزوم]] [[تبعیت]] از آنان که حکّام الهی و [[پیشوایان]] [[منصوب]] از سوی خداوندند، وابسته به بیعت نیست، امّا در عین حال، بیعت امّت با [[امام]]، دست او را در اجرای قانون الهی و [[رهبری]] [[مردم]] باز می‌کند و هم بر [[مردم]] حقوقی پدید می‌آورد، هم بر [[والی]]. پذیرش [[حکومت]] با بیعت، تکلیفی متقابل بین [[مردم]] و [[حکومت]] را الزام می‌کند.<ref>در بحار الأنوار، ج ۶۴ باب لزوم البیعه.... مورد مطالعه قرار گیرد، نیز دائرة المعارف تشیّع، ج ۳ ص ۵۸۱</ref> وقتی بیعت، آگاهانه و با [[اختیار]] صورت گرفت، تعهّد [[اطاعت]] بر دوش بیعت‌کننده می‌آورد و نقض و شکستن آن روا نیست و کاری غیراسلامی به شمار می‌آید. همچنانکه [[امام علی|علی]]{{ع}} پس از بیعت [[مردم]] با حضرتش فرمود: {{عربی|"هذه بیعة عامّة من رغب عنها رغب عن دین الإسلام و اتّبع غیر سبیل أهله"}}<ref>ارشاد، مفید، ص ۱۳۰</ref>. این بیعتی عمومی است و هرکس از آن روی گرداند، از [[اسلام]] روی گردانده و پیرو راه غیر [[مسلمانان]] شده است. در جایی دیگر، برای [[شاهدان]] و حاضران بیعت، [[حق]] [[بیعت‌شکنی]] قرار نداده است: {{عربی|لیس للشّاهد أن یرجع}}<ref>نهج البلاغه، صبحی صالح، خطبه ۱۷۳</ref> آنچه در [[تاریخ]] [[خلافت]] و [[رهبری]] [[امام علی]]{{ع}} به صورت [[جنگ جمل]] پیش آمد، از پیمان‌شکنی و نقض بیعتی بود که [[طلحه]] و [[زبیر]] و [[مردم بصره]] مرتکب شدند. این حادثه را سال‌ها پیش [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} خبر داده بود و [[تکلیف]] [[جهاد]] با [[پیمان‌شکنان]] را هم برای [[امام علی|علی]]{{ع}} معین کرده بود. خود آن [[حضرت]] می‌فرماید: {{عربی|امرنی رسول اللّه بقتال النّاکثین}}<ref>امالی، شیخ طوسی، ص ۷۲۶</ref> [[پیامبر]] مرا به [[جنگ]] با [[پیمان‌شکنان]] [[فرمان]] داد. در جایی دیگر می‌فرماید: {{عربی|"امرت أن أقاتل النّاکثین و القاسطین و المارقین، ففعلت ما امرت}}<ref>«مأمور بودم که با ناکثین (پیمان شکنان بصره) و قاسطین (ستمگران شام) و مارقین (خوارج نهروان) بجنگیم و من طبق آنچه مأمور بودم عمل کردم». الغدیر، ج ۱ ص ۱۰</ref> برخی از کسانی که به ناحق، طمع در [[ریاست]] و [[مال]] داشتند و تحمّل [[عدل]] [[امام علی|علی]]{{ع}} برایشان دشوار بود، بیعتی را که در آغاز [[خلافت]] [[امام علی|امیر المؤمنین]] با وی بسته بودند شکستند و با تحریک [[مردم]] و به بهانۀ [[خونخواهی]] [[عثمان]]، فتنۀ [[جمل]] را پدید آوردند. سران این گروه پیمان‌شکن عبارت بودند از: [[طلحه]]، [[زبیر]]، [[عایشه]]، [[عبد اللّه بن زبیر]]، [[مروان بن حکم]]، [[عبد اللّه بن عامر]] و [[یعلی بن منیه]]. دسیسه‌های [[معاویه]] هم در بروز این [[شورش]] بی‌اثر نبود. [[امام علی]]{{ع}} پس از [[نامه‌ها]]، موعظه‌ها و اتمام حجّت‌های فراوان با آنان جنگید و فتنۀ [[اصحاب جمل]] را [[شکست]]. جز بیعتی که با [[امام]] در آغاز خلافتش کردند، روز [[غدیر خم]] نیز بر [[امامت]] و [[خلافت]] وی بیعتی صورت گرفت و [[پیامبر]] [[دستور]] داد حاضران با [[امام علی|علی]]{{ع}} بیعت کنند و او را مولای خود بدانند. همه، حتّی زنان بیعت کردند. بیعت زنان به این نحو بود که طشت آبی گذاشتند و [[امام علی|علی]]{{ع}} دست خود را در آن قرار داد، زنان هم در طرف دیگر ظرف [[آب]]، دست خود را قرار دادند و بدین‌گونه بیعت روز [[غدیر]] انجام یافت. [[ابوبکر]] و [[عمر]] از نخستین کسانی بودند که با جملۀ معروف {{عربی|بخّ بخّ لک یا بن أبی طالب اصبحت و امسیت مولای و مولی کلّ مؤمن و مؤمنة}} با وی بیعت کردند،<ref>الغدیر، ج ۱ ص ۲۷۱ و ارشاد، ج ۱ ص ۱۷۷ با عبارت‌های مختلف</ref> [[عثمان]]، [[طلحه]] و [[زبیر]] پس از آن دو بیعت کردند، امّا این دو بعدها [[پیمان]] شکستند و [[جنگ جمل]] را بر ضدّ [[امام علی|علی]]{{ع}} به راه انداختند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۳۲تا۱۳۴.</ref>. | * بیعت یعنی دست‌ها را به‌هم زدن در یک دادوستد (بیع) یا برای [[اطاعت]] یا تعهّد بر [[وفاداری]] بر یک [[میثاق]] و [[پیمان]].<ref>لسان العرب</ref> بیعت‌کردن به مفهوم پذیرش [[ولایت]] [[والی]] و نوعی توافق دوجانبه بین [[حاکم]] و رعیّت و [[تفویض]] [[حاکمیت]] و مراعات تعهّدات متقابل بین [[حاکم]] و [[مردم]] است. هرچند از دیدگاه [[شیعه]]، [[امامت]] [[امامان]] و [[لزوم]] [[تبعیت]] از آنان که حکّام الهی و [[پیشوایان]] [[منصوب]] از سوی خداوندند، وابسته به بیعت نیست، امّا در عین حال، بیعت امّت با [[امام]]، دست او را در اجرای قانون الهی و [[رهبری]] [[مردم]] باز می‌کند و هم بر [[مردم]] حقوقی پدید می‌آورد، هم بر [[والی]]. پذیرش [[حکومت]] با بیعت، تکلیفی متقابل بین [[مردم]] و [[حکومت]] را الزام می‌کند.<ref>در بحار الأنوار، ج ۶۴ باب لزوم البیعه.... مورد مطالعه قرار گیرد، نیز دائرة المعارف تشیّع، ج ۳ ص ۵۸۱</ref> وقتی بیعت، آگاهانه و با [[اختیار]] صورت گرفت، تعهّد [[اطاعت]] بر دوش بیعت‌کننده می‌آورد و نقض و شکستن آن روا نیست و کاری غیراسلامی به شمار می‌آید. همچنانکه [[امام علی|علی]]{{ع}} پس از بیعت [[مردم]] با حضرتش فرمود: {{عربی|"هذه بیعة عامّة من رغب عنها رغب عن دین الإسلام و اتّبع غیر سبیل أهله"}}<ref>ارشاد، مفید، ص ۱۳۰</ref>. این بیعتی عمومی است و هرکس از آن روی گرداند، از [[اسلام]] روی گردانده و پیرو راه غیر [[مسلمانان]] شده است. در جایی دیگر، برای [[شاهدان]] و حاضران بیعت، [[حق]] [[بیعت‌شکنی]] قرار نداده است: {{عربی|لیس للشّاهد أن یرجع}}<ref>نهج البلاغه، صبحی صالح، خطبه ۱۷۳</ref> آنچه در [[تاریخ]] [[خلافت]] و [[رهبری]] [[امام علی]]{{ع}} به صورت [[جنگ جمل]] پیش آمد، از پیمان‌شکنی و نقض بیعتی بود که [[طلحه]] و [[زبیر]] و [[مردم بصره]] مرتکب شدند. این حادثه را سال‌ها پیش [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} خبر داده بود و [[تکلیف]] [[جهاد]] با [[پیمان‌شکنان]] را هم برای [[امام علی|علی]]{{ع}} معین کرده بود. خود آن [[حضرت]] می‌فرماید: {{عربی|امرنی رسول اللّه بقتال النّاکثین}}<ref>امالی، شیخ طوسی، ص ۷۲۶</ref> [[پیامبر]] مرا به [[جنگ]] با [[پیمان‌شکنان]] [[فرمان]] داد. در جایی دیگر می‌فرماید: {{عربی|"امرت أن أقاتل النّاکثین و القاسطین و المارقین، ففعلت ما امرت}}<ref>«مأمور بودم که با ناکثین (پیمان شکنان بصره) و قاسطین (ستمگران شام) و مارقین (خوارج نهروان) بجنگیم و من طبق آنچه مأمور بودم عمل کردم». الغدیر، ج ۱ ص ۱۰</ref> برخی از کسانی که به ناحق، طمع در [[ریاست]] و [[مال]] داشتند و تحمّل [[عدل]] [[امام علی|علی]]{{ع}} برایشان دشوار بود، بیعتی را که در آغاز [[خلافت]] [[امام علی|امیر المؤمنین]] با وی بسته بودند شکستند و با تحریک [[مردم]] و به بهانۀ [[خونخواهی]] [[عثمان]]، فتنۀ [[جمل]] را پدید آوردند. سران این گروه پیمان‌شکن عبارت بودند از: [[طلحه]]، [[زبیر]]، [[عایشه]]، [[عبد اللّه بن زبیر]]، [[مروان بن حکم]]، [[عبد اللّه بن عامر]] و [[یعلی بن منیه]]. دسیسه‌های [[معاویه]] هم در بروز این [[شورش]] بی‌اثر نبود. [[امام علی]]{{ع}} پس از [[نامه‌ها]]، موعظه‌ها و اتمام حجّت‌های فراوان با آنان جنگید و فتنۀ [[اصحاب جمل]] را [[شکست]]. جز بیعتی که با [[امام]] در آغاز خلافتش کردند، روز [[غدیر خم]] نیز بر [[امامت]] و [[خلافت]] وی بیعتی صورت گرفت و [[پیامبر]] [[دستور]] داد حاضران با [[امام علی|علی]]{{ع}} بیعت کنند و او را مولای خود بدانند. همه، حتّی زنان بیعت کردند. بیعت زنان به این نحو بود که طشت آبی گذاشتند و [[امام علی|علی]]{{ع}} دست خود را در آن قرار داد، زنان هم در طرف دیگر ظرف [[آب]]، دست خود را قرار دادند و بدین‌گونه بیعت روز [[غدیر]] انجام یافت. [[ابوبکر]] و [[عمر]] از نخستین کسانی بودند که با جملۀ معروف {{عربی|بخّ بخّ لک یا بن أبی طالب اصبحت و امسیت مولای و مولی کلّ مؤمن و مؤمنة}} با وی بیعت کردند،<ref>الغدیر، ج ۱ ص ۲۷۱ و ارشاد، ج ۱ ص ۱۷۷ با عبارت‌های مختلف</ref> [[عثمان]]، [[طلحه]] و [[زبیر]] پس از آن دو بیعت کردند، امّا این دو بعدها [[پیمان]] شکستند و [[جنگ جمل]] را بر ضدّ [[امام علی|علی]]{{ع}} به راه انداختند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۳۲تا۱۳۴.</ref>. | ||
*در حادثه [[کربلا]]، [[تلاش]] عمده [[دشمن]] آن بود که [[امام حسین|حسین بن علی]] را به بیعت با [[یزید]] بن [[معاویه]] وا دارد و آن [[حضرت]] هم نپذیرفت تا [[شهید]] شد. نگاهی ریشه‌ای‌تر به اصل بیعت: بیعت به معنای [[پیمان]] و [[عهد]] بستن است. شکستن بیعت، نزد [[عرب]] بسیار زشت بوده است. بیعت با [[حاکم]]، نوعی رای موافق دادن و [[امضا]] و [[تبعیت]] و [[تعهد]] [[اطاعت]] محسوب می‌شد و عدم بیعت، نوعی تمرد و به رسمیت نشناختن. بیعت در صدر [[اسلام]]، مفهوم [[اطاعت]] و پذیرش [[حکومت]] را داشت و [[بیعت کننده]] با [[حاکم]]، نمی‌توانست با او به [[مخالفت]] و [[جنگ]] بپردازد و آنگاه که علنی انجام می‌گرفت، [[مردم]]، [[بیعت کننده]] را طرفدار [[خلیفه]] و [[حاکم]] می‌شناختند و پس گرفتن بیعت، معمول و مقبول نبود، چون هم جانش در خطر می‌افتاد، هم آبرویش. در [[تاریخ]] و [[اسلام]]، بیعت عقبه، [[بیعت رضوان]]... وجود داشت. [[قرآن]]، بیعت [[مردم]] را با [[پیامبر]]، بیعت با [[خدا]] می‌داند: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ فَمَن نَّكَثَ فَإِنَّمَا يَنكُثُ عَلَى نَفْسِهِ}}ا<ref>سوره فتح آیه ۱۰</ref>. درباره بیعت زنان [[مؤمن]] با [[پیامبر]]، میخوانیم: {{متن قرآن|إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ... فَبَايِعْهُنَّ}}<ref>سوره ممتحنه، آیه ۱۲</ref> که مواد بیعت را هم مطرح می‌کند. | *در حادثه [[کربلا]]، [[تلاش]] عمده [[دشمن]] آن بود که [[امام حسین|حسین بن علی]] را به بیعت با [[یزید]] بن [[معاویه]] وا دارد و آن [[حضرت]] هم نپذیرفت تا [[شهید]] شد. نگاهی ریشه‌ای‌تر به اصل بیعت: بیعت به معنای [[پیمان]] و [[عهد]] بستن است. شکستن بیعت، نزد [[عرب]] بسیار زشت بوده است. بیعت با [[حاکم]]، نوعی رای موافق دادن و [[امضا]] و [[تبعیت]] و [[تعهد]] [[اطاعت]] محسوب می‌شد و عدم بیعت، نوعی تمرد و به رسمیت نشناختن. بیعت در صدر [[اسلام]]، مفهوم [[اطاعت]] و پذیرش [[حکومت]] را داشت و [[بیعت کننده]] با [[حاکم]]، نمی‌توانست با او به [[مخالفت]] و [[جنگ]] بپردازد و آنگاه که علنی انجام می‌گرفت، [[مردم]]، [[بیعت کننده]] را طرفدار [[خلیفه]] و [[حاکم]] می‌شناختند و پس گرفتن بیعت، معمول و مقبول نبود، چون هم جانش در خطر می‌افتاد، هم آبرویش. در [[تاریخ]] و [[اسلام]]، بیعت عقبه، [[بیعت رضوان]]... وجود داشت. [[قرآن]]، بیعت [[مردم]] را با [[پیامبر]]، بیعت با [[خدا]] می‌داند: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ فَمَن نَّكَثَ فَإِنَّمَا يَنكُثُ عَلَى نَفْسِهِ}}ا<ref>سوره فتح آیه ۱۰</ref>. درباره بیعت زنان [[مؤمن]] با [[پیامبر]]، میخوانیم: {{متن قرآن|إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ... فَبَايِعْهُنَّ}}<ref>سوره ممتحنه، آیه ۱۲</ref> که مواد بیعت را هم مطرح می‌کند. | ||
*بیعت، دست دادن با کسی به عنوان [[عهد]] و [[پیمان]] بر امری است و سوگندی است برای [[وفاداری]] به یک [[نظام]] و [[حاکم]]. دست در دست [[حاکم]] و [[امیر]] و [[والی]] یا [[نماینده]] او گذاشتن بیعت تلقی می‌شود و بیعت در [[اسلام]]، نه به عنوان روش [[انتخاب]] [[رهبر]]، بلکه به مثابه عامل [[تحکیم حکومت]] یک [[امام]] و [[رهبر شایسته]] تلقی می‌گردد، آن هم بر محور [[شرع]] و قانون. [[خدا]] به فرموده [[امام علی|علی]]{{ع}} در [[نهج البلاغه]] {{عربی|لا طاعة لمخلوق فی معصیة الخالق}}. در [[کتب حدیث]]، باب خاصی برای آن گشوده‌اند که حاکی از اهمیت آن در [[نظام]] [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] [[اسلام]] است<ref>باب لزوم البیعة و کیفیتها و ذم نکثها(بحار الانوار، ج ۶۴، ص ۱۸۱ چاپ بیروت)</ref>. از این رو، پس از [[وفات]] [[پیامبر خاتم|پیامبر اسلام]]، موضوع بیعت کردن و بیعت گرفتن از [[مردم]] به نفع [[حکومت]]، حساسیت [[سیاسی]] فوق العاده‌ای یافت و در [[سقیفه]] خود را نشان داد. طبق همین اصل، [[علی]] و [[یاران]] همدل او را می‌خواستند به بیعت وادارند. خود آن [[حضرت]] نیز پس از [[مرگ]] [[عثمان]]، با بیعت [[مردم]] با وی، [[خلافت]] را عهده‌دار شد. | |||
*بیعت گرفتن [[معاویه]] به نفع پسرش [[یزید]]، در زمانی که هنوز خودش زنده بود، آن هم باتهدید و ارعاب و [[زور]]، از نقاط ننگ [[سلطه]] [[امویان]] است. [[معاویه]] در سال ۵۹ از [[مردم]] [[شام]] و چهره‌های معروف قبایل، به نفع [[یزید]] به عنوان [[ولی‌عهد]] خویش بیعت گرفت و [[نامه]] [[دعوت]] به بیعت را به شهرهای دیگر هم نوشت. البته مورد اعتراض‌هایی هم قرار گرفت. ولی [[مخالفان]] را سرکوب می‌کرد<ref>مروج الذهب، ج ۳، ص۲۷ درباره بیعت گرفتن معاویه برای یزید، ر. ک. الغدیر، ج ۱۰، ص ۲۴۲</ref>. پس از [[مرگ]] [[معاویه]] نیز، [[یزید]] به [[والی]] [[مدینه]] [[نامه]] نوشت که به هر صورت از [[امام حسین|حسین بن علی]] بیعت بگیرد. [[امام حسین]]{{ع}} نیز که [[یزید]] را [[شایسته]] [[خلافت]] نمی‌دانست، از بیعت امتناع داشت و می‌فرمود: {{عربی|مثلی لا یبایع مثل یزید}}. | |||
*در دورانی هم که [[امام حسین|سید الشهدا]] در [[مکه]] بود، در پی [[نامه‌ها]] و دعوت‌های کوفیان برای عزیمت به آنجا، آن [[حضرت]] [[مسلم بن عقیل]] را فرستاد. [[شیعیان]] [[کوفه]] نیز با [[نماینده]] [[امام حسین]]{{ع}} بیعت کردند. تعداد بیعتگران [[کوفه]] با مسلم را ۱۸ هزار تا ۲۵ هزار هم نوشته‌اند<ref>مقتل الحسین، مقرم، ص ۱۶۸</ref> [[برداشتن بیعت]] از سوی [[امام]] یا [[والی]]، در واقع آزاد گذاشتن بیعتگر نسبت به تعهدی بودکه با بیعت سپرده بود. [[امام حسین]]{{ع}} شب [[عاشورا]]، ضمن خطبه‌ای وفای [[یاران]] را ستود و برایشان [[پاداش]] الهی‌طلبید، آنگاه بیعت را با این جملات از آنان برداشت تا هر که می‌خواهد، از پوشش شب استفاده کرده، صحنه را ترک گوید: {{عربی|الا و انی قد اذنت لکم فانطلقوا جمیعا فی حل لیس علیکم حرج منی و لا ذمام، هذا اللیل قد غشیکم فاتخذوه جملا}}<ref>بحار الانوار، ج ۴۴، ص ۳۹۳</ref> البته [[یاران]] یکایک برخاسته و با نطق‌های پرشوری اعلام [[وفاداری]] کردند و آن شب، کسی نرفت. سخن [[مسلم بن عوسجه]]، [[زهیر]]، [[فرزندان]] مسلم بن عقیل و دیگران معروف است<ref>بحار الانوار، ج ۴۴، ص ۳۹۳</ref>.<ref>ر. ک. [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]] صفحه ۸۹ الی ۹۱.</ref>. | |||
== [[برداشتن بیعت]]== | == [[برداشتن بیعت]]== | ||
==بیعت در موعودنامه== | ==بیعت در موعودنامه== | ||
نسخهٔ ۱۳ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۰۲
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل بیعت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
بیعت یکی از تعهّدات اجتماعی و مباحث حقوقی و سیاسی بوده که وقتی فردی یا افرادی با حاکم بیعت می‌کردند (با آداب و شیوۀ خاصّی که داشته) فرمانبرداری از حکومت را گردن می‌نهادند و شکستن آن عهد و پیمان را ناپسند و جرم می‌شمردند[۱].
مقدمه
- بیعت یعنی دست‌ها را به‌هم زدن در یک دادوستد (بیع) یا برای اطاعت یا تعهّد بر وفاداری بر یک میثاق و پیمان.[۲] بیعت‌کردن به مفهوم پذیرش ولایت والی و نوعی توافق دوجانبه بین حاکم و رعیّت و تفویض حاکمیت و مراعات تعهّدات متقابل بین حاکم و مردم است. هرچند از دیدگاه شیعه، امامت امامان و لزوم تبعیت از آنان که حکّام الهی و پیشوایان منصوب از سوی خداوندند، وابسته به بیعت نیست، امّا در عین حال، بیعت امّت با امام، دست او را در اجرای قانون الهی و رهبری مردم باز می‌کند و هم بر مردم حقوقی پدید می‌آورد، هم بر والی. پذیرش حکومت با بیعت، تکلیفی متقابل بین مردم و حکومت را الزام می‌کند.[۳] وقتی بیعت، آگاهانه و با اختیار صورت گرفت، تعهّد اطاعت بر دوش بیعت‌کننده می‌آورد و نقض و شکستن آن روا نیست و کاری غیراسلامی به شمار می‌آید. همچنانکه علی(ع) پس از بیعت مردم با حضرتش فرمود: "هذه بیعة عامّة من رغب عنها رغب عن دین الإسلام و اتّبع غیر سبیل أهله"[۴]. این بیعتی عمومی است و هرکس از آن روی گرداند، از اسلام روی گردانده و پیرو راه غیر مسلمانان شده است. در جایی دیگر، برای شاهدان و حاضران بیعت، حق بیعت‌شکنی قرار نداده است: لیس للشّاهد أن یرجع[۵] آنچه در تاریخ خلافت و رهبری امام علی(ع) به صورت جنگ جمل پیش آمد، از پیمان‌شکنی و نقض بیعتی بود که طلحه و زبیر و مردم بصره مرتکب شدند. این حادثه را سال‌ها پیش رسول خدا(ص) خبر داده بود و تکلیف جهاد با پیمان‌شکنان را هم برای علی(ع) معین کرده بود. خود آن حضرت می‌فرماید: امرنی رسول اللّه بقتال النّاکثین[۶] پیامبر مرا به جنگ با پیمان‌شکنان فرمان داد. در جایی دیگر می‌فرماید: "امرت أن أقاتل النّاکثین و القاسطین و المارقین، ففعلت ما امرت[۷] برخی از کسانی که به ناحق، طمع در ریاست و مال داشتند و تحمّل عدل علی(ع) برایشان دشوار بود، بیعتی را که در آغاز خلافت امیر المؤمنین با وی بسته بودند شکستند و با تحریک مردم و به بهانۀ خونخواهی عثمان، فتنۀ جمل را پدید آوردند. سران این گروه پیمان‌شکن عبارت بودند از: طلحه، زبیر، عایشه، عبد اللّه بن زبیر، مروان بن حکم، عبد اللّه بن عامر و یعلی بن منیه. دسیسه‌های معاویه هم در بروز این شورش بی‌اثر نبود. امام علی(ع) پس از نامه‌ها، موعظه‌ها و اتمام حجّت‌های فراوان با آنان جنگید و فتنۀ اصحاب جمل را شکست. جز بیعتی که با امام در آغاز خلافتش کردند، روز غدیر خم نیز بر امامت و خلافت وی بیعتی صورت گرفت و پیامبر دستور داد حاضران با علی(ع) بیعت کنند و او را مولای خود بدانند. همه، حتّی زنان بیعت کردند. بیعت زنان به این نحو بود که طشت آبی گذاشتند و علی(ع) دست خود را در آن قرار داد، زنان هم در طرف دیگر ظرف آب، دست خود را قرار دادند و بدین‌گونه بیعت روز غدیر انجام یافت. ابوبکر و عمر از نخستین کسانی بودند که با جملۀ معروف بخّ بخّ لک یا بن أبی طالب اصبحت و امسیت مولای و مولی کلّ مؤمن و مؤمنة با وی بیعت کردند،[۸] عثمان، طلحه و زبیر پس از آن دو بیعت کردند، امّا این دو بعدها پیمان شکستند و جنگ جمل را بر ضدّ علی(ع) به راه انداختند[۹].
- در حادثه کربلا، تلاش عمده دشمن آن بود که حسین بن علی را به بیعت با یزید بن معاویه وا دارد و آن حضرت هم نپذیرفت تا شهید شد. نگاهی ریشه‌ای‌تر به اصل بیعت: بیعت به معنای پیمان و عهد بستن است. شکستن بیعت، نزد عرب بسیار زشت بوده است. بیعت با حاکم، نوعی رای موافق دادن و امضا و تبعیت و تعهد اطاعت محسوب می‌شد و عدم بیعت، نوعی تمرد و به رسمیت نشناختن. بیعت در صدر اسلام، مفهوم اطاعت و پذیرش حکومت را داشت و بیعت کننده با حاکم، نمی‌توانست با او به مخالفت و جنگ بپردازد و آنگاه که علنی انجام می‌گرفت، مردم، بیعت کننده را طرفدار خلیفه و حاکم می‌شناختند و پس گرفتن بیعت، معمول و مقبول نبود، چون هم جانش در خطر می‌افتاد، هم آبرویش. در تاریخ و اسلام، بیعت عقبه، بیعت رضوان... وجود داشت. قرآن، بیعت مردم را با پیامبر، بیعت با خدا می‌داند: ﴿إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ فَمَن نَّكَثَ فَإِنَّمَا يَنكُثُ عَلَى نَفْسِهِ﴾ا[۱۰]. درباره بیعت زنان مؤمن با پیامبر، میخوانیم: ﴿إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ... فَبَايِعْهُنَّ﴾[۱۱] که مواد بیعت را هم مطرح می‌کند.
- بیعت، دست دادن با کسی به عنوان عهد و پیمان بر امری است و سوگندی است برای وفاداری به یک نظام و حاکم. دست در دست حاکم و امیر و والی یا نماینده او گذاشتن بیعت تلقی می‌شود و بیعت در اسلام، نه به عنوان روش انتخاب رهبر، بلکه به مثابه عامل تحکیم حکومت یک امام و رهبر شایسته تلقی می‌گردد، آن هم بر محور شرع و قانون. خدا به فرموده علی(ع) در نهج البلاغه لا طاعة لمخلوق فی معصیة الخالق. در کتب حدیث، باب خاصی برای آن گشوده‌اند که حاکی از اهمیت آن در نظام سیاسی و اجتماعی اسلام است[۱۲]. از این رو، پس از وفات پیامبر اسلام، موضوع بیعت کردن و بیعت گرفتن از مردم به نفع حکومت، حساسیت سیاسی فوق العاده‌ای یافت و در سقیفه خود را نشان داد. طبق همین اصل، علی و یاران همدل او را می‌خواستند به بیعت وادارند. خود آن حضرت نیز پس از مرگ عثمان، با بیعت مردم با وی، خلافت را عهده‌دار شد.
- بیعت گرفتن معاویه به نفع پسرش یزید، در زمانی که هنوز خودش زنده بود، آن هم باتهدید و ارعاب و زور، از نقاط ننگ سلطه امویان است. معاویه در سال ۵۹ از مردم شام و چهره‌های معروف قبایل، به نفع یزید به عنوان ولی‌عهد خویش بیعت گرفت و نامه دعوت به بیعت را به شهرهای دیگر هم نوشت. البته مورد اعتراض‌هایی هم قرار گرفت. ولی مخالفان را سرکوب می‌کرد[۱۳]. پس از مرگ معاویه نیز، یزید به والی مدینه نامه نوشت که به هر صورت از حسین بن علی بیعت بگیرد. امام حسین(ع) نیز که یزید را شایسته خلافت نمی‌دانست، از بیعت امتناع داشت و می‌فرمود: مثلی لا یبایع مثل یزید.
- در دورانی هم که سید الشهدا در مکه بود، در پی نامه‌ها و دعوت‌های کوفیان برای عزیمت به آنجا، آن حضرت مسلم بن عقیل را فرستاد. شیعیان کوفه نیز با نماینده امام حسین(ع) بیعت کردند. تعداد بیعتگران کوفه با مسلم را ۱۸ هزار تا ۲۵ هزار هم نوشته‌اند[۱۴] برداشتن بیعت از سوی امام یا والی، در واقع آزاد گذاشتن بیعتگر نسبت به تعهدی بودکه با بیعت سپرده بود. امام حسین(ع) شب عاشورا، ضمن خطبه‌ای وفای یاران را ستود و برایشان پاداش الهی‌طلبید، آنگاه بیعت را با این جملات از آنان برداشت تا هر که می‌خواهد، از پوشش شب استفاده کرده، صحنه را ترک گوید: الا و انی قد اذنت لکم فانطلقوا جمیعا فی حل لیس علیکم حرج منی و لا ذمام، هذا اللیل قد غشیکم فاتخذوه جملا[۱۵] البته یاران یکایک برخاسته و با نطق‌های پرشوری اعلام وفاداری کردند و آن شب، کسی نرفت. سخن مسلم بن عوسجه، زهیر، فرزندان مسلم بن عقیل و دیگران معروف است[۱۶].[۱۷].
برداشتن بیعت
بیعت در موعودنامه
- در لغت به‌معنای الزام به طاعت و پیمان بستن به فرمانبرداری و اطاعت از کسی است[۱۸]. بیعت یک برنامه اجتماعی برای رسمیت دادن به حکومت یک حاکم و به‌معنای اعلام پذیرفتن او و تسلیم در برابر اوست. جلوه ظاهری بیعت، دست در دست حاکم گذاشتن و فشردن دست اوست، و در پس این پرده ظاهری، عهد و پیمان‌ها و گواهی‌های متعددی است که بیعت‌کننده به آنها تعهد می‌نماید. درباره حضرت ولی عصر(ع)، به خاطر عدم حضور وی، به بیعت زبانی اکتفا شده و ما با اقرارهایی که در پیشگاه حضرتش می‌نماییم، در واقع دست بیعت با او می‌دهیم. این اقرارها شامل شهادت و گواهی دادن ما نسبت به فضائل و خصائص و برکات حضرت است و اعلان اعتقاد به ظهور قطعی او و آنچه پس از ظهور، به دست مبارکش به وقوع می‌پیوندد و در نهایت عهد و پیمان محکم وفاداری است که با او می‌بندیم. این بیعت در دو مورد به صورت عملی نیز دستور داده شده است: یکی در دعای عهد است که در آخر دعا، سه بار با دست راست به پای راست می‌زنیم و می‌گوییم: "الْعَجَلَ الْعَجَلَ يَا مَوْلَايَ يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ" و دیگری در دعای زمان غیبت است که پس از دعا، دست راست را بر کف دست چپ می‌زنیم و گویی با آن حضرت دست بیعت می‌دهیم.
- دعای عهد، بیعت با حضرت است و در آن هرروز صبح با تجدید بیعت و اعلان آمادگی و استقامت بر بیعتی که تا روز قیامت بر گردن گرفته‌ایم از خداوند ثبات آن را می‌خواهیم: "اللَّهُمَّ إِنِّي أُجَدِّدُ لَهُ فِي صَبِيحَةِ يَوْمِي هَذَا وَ مَا عِشْتُ مِنْ أَيَّامِي عَهْداً وَ عَقْداً وَ بَيْعَةً لَهُ فِي عُنُقِي..."[۱۹]؛ خدایا من در صبح امروز و تا روزی که زنده باشم، عهد و پیمان و بیعت او را با خود تجدید می‌کنم، به طوری که هرگز از آن بازنگردم و آن را کنار نگذارم. خدایا این بیعت او تا روز قیامت بر گردن من است. و اما در روایات مختلفی آمده است که یاران حضرت در میان رکن و مقام با او بیعت می‌کنند[۲۰]. نیز آمده است که حضرت در میان رکن و مقام از مردم برای امری تازه، کتابی تازه و حکومت آسمانی تازه، بیعت می‌گیرد[۲۱].
- امیر المؤمنین(ع) در ضمن حدیثی طولانی، در وصف بیعت یاران حضرت مهدی(ع) چنین می‌فرماید: "... با او بیعت می‌کنند که هرگز دزدی نکنند، زنا نکنند، مسلمانی را دشنام ندهند، خون کسی را به ناحق نریزند، به آبروی کسی لطمه نزنند، به خانه کسی هجوم نبرند، کسی را به ناحق نزنند، طلا و نقره و گندم و جو ذخیره نکنند، مال یتیم را نخورند، در مورد چیزی‌که یقین ندارند گواهی ندهند، مسجدی را خراب نکنند، مشروب نخورند، حریر و خز نپوشند، در برابر سیم و زر سر فرود نیاورند، راه را بر کسی نبندند، راه را ناامن نکنند، گرد همجنس‌بازی نگرایند، خوراکی را انبار نکنند، به کم قناعت کنند، طرفدار پاکی باشند، از پلیدی گریزان باشند، به نیکی فرمان دهند، از زشتی‌ها بازدارند، جامه‌های خشن بپوشند، خاک را متکای خود سازند، در راه خدا حقّ جهاد را ادا کنند و...، او نیز در حقّ خود تعهد می‌کند که: از راه آنها برود، جامه‌ای مثل جامه آنها بپوشد، مرکبی همانند مرکب آنها سوار شود، آن‌چنان‌که آنها می‌خواهند باشد، به کم راضی و قانع شود، زمین را به یاری خدا پر از عدالت کند، آن‌چنان‌که پر از ستم شده است، خدا را آن‌چنان‌که شایسته است بپرستد، برای خود دربان و نگهبان اختیار نکند و..." [۲۲].
- این حدیث به شکل دیگر هم روایت شده که موادّ بیعت، پس‌وپیش است ولی متن پیمان یکی است.
- در روایات آمده است: نخستین کسی که با قائم(ع) بیعت می‌کند، جبرئیل است[۲۳]. حضرت علی(ع) نیز فرمود: "هرگاه قائم ما قیام کند، بیعت احدی بر گردن او نیست و از این رو، ولادتش مخفیانه و خودش غایب خواهد شد"[۲۴][۲۵].
پرسش مستقیم
پرسش‌های وابسته
- در احادیث دوران نزدیک به ظهور چگونه توصیف شده است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های عصر ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی در سال فرد ظهور می‌کند؟ (پرسش)
- در روایات چه توصیف‌هایی برای سال ظهور ذکر شده است؟ (پرسش)
- حضور امام مهدی میان مردم و امرار معاش آن حضرت چگونه است؟ (پرسش)
- چه کسانی از پیامبران الهی با امام مهدی همراه می‌شوند؟ (پرسش)
- امام مهدی بعد از ظهور چه نوع لباسی می‌پوشد؟ (پرسش)
- وضعیت افتاء و مرجعیت در جهان تشیع بعد از ظهور امام مهدی چگونه خواهد شد؟ (پرسش)
- محل زندگی امام مهدی بعد از ظهورشان کجا خواهد بود؟ (پرسش)
- امام علی زمان بعد از ظهور را چگونه ترسیم کرده است؟ (پرسش)
- حادثه دهکده افیق چه ارتباطی با ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)
- آیا بعد از ظهور امام مهدی نیز عالم برزخ وجود دارد یا خیر؟ (پرسش)
- آیا اجرای انقلاب جهانی توسط یک فرد (امام مهدی) ممکن است؟ (پرسش)
- آیا انگشتر حضرت سلیمان نزد امام مهدی است؟ (پرسش)
- نقش نگین انگشتر امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- ایام الله چه روزهایی است؟ (پرسش)
- امام مهدی بعد از خروج در کوفه چه کارهایی انجام می‌دهد؟ (پرسش)
- آیا از زنان هنگام ظهور امام مهدی زنده می‌شوند؟ (پرسش)
- چه کسانی هنگام ظهور از همراهان امام مهدی هستند؟ (پرسش)
- سن امام مهدی هنگام ظهور چقدر است؟ (پرسش)
- در عصر ظهور امام مهدی شیعیان چه جایگاهی دارند؟ (پرسش)
- آیا هنگام ظهور جنیان امام مهدی را یاری می کنند؟ (پرسش)
- چه کسانی شاهد خروج امام مهدی هستند؟ (پرسش)
- نخستین رویارویی امام مهدی با چه کسی است؟ (پرسش)
- شیوه داوری و قضاوت امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- مردمان چه سرزمین‌هایی با امام مهدی به نبرد می‌پردازند؟ (پرسش)
- امام مهدی با چه طوایفی به نبرد می‌پردازد؟ (پرسش)
- مرکبی که جبرئیل در آستانه ظهور برای امام مهدی می‌آورد چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی وقتی که می‌آید اولین کاری که می‌کند چیست؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی هنگام ظهور اموال ثروتمندان را علیرغم میل باطنی آنها بین فقرا تقسیم می‌کند؟ (پرسش)
- هنگام ظهور امام مهدی چه کسانی از پیامبران امامان و دیگر افراد ایشان را همراهی می‌کنند؟ (پرسش)
- چرا امام حسین حضرت عیسی و حضرت خضر در زمان ظهور امام مهدی میآیند؟ (پرسش)
- کشور امام مهدی کدام است؟ آیا ایران کشور امام مهدی است؟ (پرسش)
- کشور ایران تا قبل از ظهور چگونه باید باشد؟ (پرسش)
- روایتی که می‌فرماید: مردی از قم مردم را به سوی خدا دعوت می‌کند نسبت به چه کسی میباشد؟ (پرسش)
- حضور ایرانیان در دوره ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- آیا ایرانیان در دوران غیبت و ظهور امام مهدی نقشی دارند؟ (پرسش)
- آیا در زمان ظهور حضرت آیت الله خامنهای رهبر ایران است؟ (پرسش)
- کشور عزیزمان ایران چندمین کشوری است که امام مهدی در آن ظهور می‌کند؟ (پرسش)
- چرا امام مهدی ظهور می‌کند؟ (پرسش)
- وضعیت شیعه در عصر امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- آس به چه معناست و چه ارتباطی به ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)
- آیا ظهور امام مهدی با قیامت همراه است؟ (پرسش)
- علت اینکه ظهور امام مهدی را روز قیامت یا یوم المحشر میخوانند چیست؟ (پرسش)
- چگونه می‌توان پس از ظهور امام مهدی به مکه رفت؟ (پرسش)
- چرا امامان قبل از امام مهدی برای تشکیل حکومت قیام مسلحانه انجام ندادند ولی امام مهدی این کار را انجام می‌دهد؟ (پرسش)
- چگونه امام مهدی در عصری که فساد و تباهی همه عالم را فراگرفته و جز عده کمی بر اصول خود باقی نماندهاند ظهور می‌کند؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی عصا هم دارند؟ (پرسش)
- آیا امام زمان از وسائل ارتباط جمعی استفاده می‌کنند یا به گونه‌ای دیگر پیام خود را به مردم می‌رسانند؟ (پرسش)
- امام مهدی برای برآوردن نیازهای زندگی خود و یارانش در دوران قیام چه کار خواهد کرد؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی هنگام ظهور بر سر قبر مادرش فاطمه حاضر می‌شود و آن را به مردم نشان می‌دهد؟ (پرسش)
- آیا صحیح است که مدعیان اسلام و ایمان هنگام ظهور حضرت با مشاهده اسلام راستینی که حضرت برای مسلمین می‌آورد با ایشان مخالفت می‌کنند؟ (پرسش)
- در قرآن آمده است که ابلیس از خداوند تا روز قیامت مهلت خواست اما خداوند فرمود الی یوم الوقت المعلوم منظور از آن کدام روز و وقت است؟ (پرسش)
- وضعیت کشاورزی در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت مسکن در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت بیکاری در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- امام مهدی در آستانه مبارزه خود از کدام یک از امدادهای الهی برخوردار است؟ (پرسش)
- آیا دین ما همان دینی است که پیامبر آورده و امام مهدی به آن معتقد است و آیا در طول زمان تحریف نشده است؟ (پرسش)
- علت ترس بعضی افراد از ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چگونه می‌توان فهمید شخص ظهور کرده امام مهدی است؟ (پرسش)
- درباره ظهور امام مهدی چه استدلال عقلی یا آیات و روایاتی وجود دارد؟ (پرسش)
- از کجا که مهدی موعود ظهور نکرده باشد؟ (پرسش)
- امام مهدی چگونه از زمان مناسب ظهور خود آگاهی مییابد؟ (پرسش)
- آیا ممکن است امام مهدی را در شکل و قیافه شخص دیگری ببینیم؟ (پرسش)
- آیا فعالیت‌های غرب در روند ظهور تأثیری دارد؟ اصولاً غربیان چه نقشی در جریان ظهور امام مهدی دارند؟ (پرسش)
- امام مهدی با چه هیئتی ظهور می‌کند؟ (پرسش)
- در روایت آمده است امام مهدی چهار مسجد را تخریب می‌کند آن مساجد کدامند و چرا تخریب می‌شوند؟ (پرسش)
- اولین شخص بیعت کننده با امام مهدی چه کسی است؟ (پرسش)
- بیعت جبرئیل با امام مهدی چه معنایی دارد؟ (پرسش)
- رهاورد بیعت جبرئیل هنگام ظهور با امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- شیوه بیعت امام مهدی با اصحابش چگونه است؟ (پرسش)
- شرایط بیعت با امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- در زمان ظهور آیا انسان به محض کوچک‌ترین اشتباه و خطا مجازات می‌شود؟ اصولاً امام مهدی درباره چه گناهانی اقدام به مجازات می‌کند؟ (پرسش)
- صدای حضرت در زمان ظهور چگونه به گوش همه می‌رسد؟ (پرسش)
- چه کسانی مقابل حضرت ایستاده با او به مبارزه مسلحانه بر می‌خیزند؟ (پرسش)
- آیا زمان ظهور از وسایل پیشرفته استفاده می‌شود؟ (پرسش)
- آیا با ظهور امام مهدی همه انسان‌های کافر کشته خواهند شد و فقط یاران واقعی آن حضرت باقی می‌مانند؟ (پرسش)
- آیا صحیح است که در عصر ظهور پستی و بلندی‌های زمین رفع شده بعد مسافت مانع دید نخواهد شد؟ (پرسش)
- امام مهدی هنگام ظهور با چه موانع و مشکلاتی روبه رو خواهد شد؟ (پرسش)
- ظهور امام مهدی در چه روزی است؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی سوار بر ابر می‌شود؟ (پرسش)
- نظر اهل سنت در مورد ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- در روز ظهور امام مهدی چگونه خود را به جهانیان و اطرافیان معرفی می‌کند؟ (پرسش)
- آیا در عصر ظهور حضرت حجت باید تمام جهان مسلمان باشند؟ (پرسش)
- باورهای دینی در عصر ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- کارگزاران دولت امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
- برپایه روایات یکی از وقایع بعد از ظهور انتقام امام مهدی از دو خلیفه اول است؛ در ابن باره توضیح دهید؟ (پرسش)
- چرا حضرت در مکه ظهور می‌کند؟ (پرسش)
- ظهور امام مهدی چه رابطهای با قیامت دارد و زندگی مردم در دوران ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- اینکه امام مهدی در نخستین اقدام از یاران خود بیعت می‌گیرد به چه معناست؟ (پرسش)
- اینکه از جبرئیل نخستین بیعت کننده امام مهدی است به چه معناست؟ (پرسش)
- چه کسانی هنگام ظهور امام مهدی زنده می‌شوند؟ (پرسش)
- ظهور صغرا و ظهور کبرای امام مهدی چگونه است و چه چیزی پیشدرآمد ظهور کبرا شمرده می‌شود؟ (پرسش)
- آیا صحیح است که میگویند اگر سیصد و سیزده نفر یاور حضرت داشته باشند ظهور می‌کنند؟ (پرسش)
- امام مهدی در ظاهر با چه سنی ظهور می‌کنند؟ (پرسش)
- خصوصیات جسمی امام مهدی هنگام ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- یکی از باورهای شیعه این است که در عصر ظهور امام مهدی انسان‌هایی دوباره زنده خواهند شد آیا این حقیقت دارد؟ (پرسش)
- اول کسی که با امام مهدی بیعت می‌کند چه کسی است؟ (پرسش)
- امام مهدی کجا ظهور می‌کند و آیا از همان ابتدا دست به قیام میزند؟ چرا و چه موقع به شهر قم و کوه خضر خواهد آمد؟ (پرسش)
- هنگام ظهور امام مهدی صدای آسمانی چگونه شنیده می‌شود؟ (پرسش)
- در عصر ظهور کدامین مذهب حاکم است؟ (پرسش)
- آیا جبرئیل بعد از وفات رسول خدا عهد کرده که بر زمین نازل نشود؟ (پرسش)
- مقصود از اصلاح امر امام مهدی در یک شب چیست؟ (پرسش)
- غلبه بر جهان با یاران اندک چگونه ممکن است؟ (پرسش)
- آیا پیروزی امام مهدی بر مخالفان و گسترش حکومتش همراه با اعجاز است؟ (پرسش)
- آیا قاتلان و کشندگان امام حسین به دست امام مهدی کشته خواهند شد؟ (پرسش)
- مطابق روایات شیعه قتلها در چه وقتی خواهد بود؟ (پرسش)
- شیوه و رفتار امام مهدی با ظالمان و دشمنان چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
- آیا بیشتر قتلها که توسط امام مهدی انجام می‌گیرد از مسلمانان است؟ (پرسش)
- اینکه امام مهدی هنگام ظهور بر عرب شدید است به چه معناست؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی در مقابله خود با منحرفان از منحرفان شیعه شروع می‌کند؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی در مقابله خود با منحرفان از منحرفان شیعه شروع می‌کند؟ (پرسش)
- باورهای دینی در عصر ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- آیا در دولت امام مهدی جز مسلمان روی زمین باقی نمیماند؟ (پرسش)
- آیا در عصر ظهور زندگی بشر سامان مییابد؟ (پرسش)
- سرلوحه برنامههای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی در تقسیم اموال چگونه رفتار خواهد کرد؟ (پرسش)
- وضعیت مردم در عصر ظهور از حیث رفاه اقتصادی چگونه است؟ (پرسش)
- کثرت اموال در عصر ظهور از چه راهی حاصل می‌شود؟ (پرسش)
- در عصر ظهور وضع مساجد چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی بعد از ظهور مسجد الحرام و مسجد النبی را تغییر خواهد داد؟ (پرسش)
- بین ظهور امام مهدی و برپایی قیامت چه مقدار فاصله است؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی بعد از ظهور تکنولوژی کنونی را گسترش می‌دهد؟ (پرسش)
- چگونه یک فرد میتواند عهده‌دار یک تحول بسیار بزرگ گردد؟ (پرسش)
- از آنجایی که می دانم امام مهدی انسان های بد را به سزای اعمال شان می رساند آیا باید از ایشان بترسم چون احتمال است من هم جزو آنها باشم؟ (پرسش)
- در روز ظهور امام مهدی چگونه خود را به جهانیان و اطرافیان معرفی می‌کند؟ (پرسش)
- آیا در عصر ظهور حضرت حجت باید تمام جهان مسلمان باشند؟ (پرسش)
- آیا هنگامی که امام مهدی ظهور می‌کنند تجهیزات امروزی به همین شکل باقی می‌مانند؟ (پرسش)
- بعضی میگویند وقتی که امام مهدی ظهور میفرمایند خیلی از علماء به مخالفت با ایشان برمیخیزند آیا سند روایی دارد؟ (پرسش)
- ظهور امام مهدی چه رابطهای با قیامت دارد و زندگی مردم در دوران ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- ظرفیت کلی برای ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- کارگزاران دولت امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
- باورهای دینی در عصر ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- خداوند متعال چه عنایتی به جهت پیروزی امام مهدی هنگام ظهور انجام خواهد داد؟ (پرسش)
- بهره مردم دوره ظهور از اجتهاد چگونه و به چه میزان خواهد بود؟ (پرسش)
- مطابق قواعد مدت حیات بشریت بعد از ظهور چه مقداری باید باشد؟ (پرسش)
- چرا هنگام شنیدن نام امام مهدی بلند می‌شوند؟ (پرسش)
- آیا درست است که پیرزنی امام مهدی را شهید می‌کند و آیا پیرزن از افراد مدینه فاضله امام است؟ (پرسش)
- چگونه یک فرد میتواند عهده دار یک تحول بسیار بزرگ گردد؟ (پرسش)
- چه کسانی در هنگام قیام امام مهدی از قبر خود برانگیخته می‌شوند؟ (پرسش)
- چه تحولاتی در زمان امام مهدی رخ می‌دهد؟ (پرسش)
- چه کسانی هنگام ظهور زنده می‌شوند؟ (پرسش)
- آیا ایرانیان در دوران غیبت و ظهور امام مهدی نقشی دارند؟ (پرسش)
- امام مهدی از چه کسانی انتقام می‌گیرد؟ (پرسش)
- چه نشانه‌هایی از پیامبران در امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
- آیا میراث پیامبران نزد امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
- وضعیت جهان در آستانه ظهور چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
- سرنوشت حضرت عیسی در زمان ظهور امام مهدی چگونه رقم می‌خورد؟ (پرسش)
- امام مهدی هنگام ظهور به چه زبانی صحبت می‌کنند؟ (پرسش)
- امام مهدی هنگام ظهور چه میراثی از انبیاء را به همراه دارد؟ (پرسش)
- اولین ملاقات امام مهدی با یاران پس از ظهور در کجاست؟ (پرسش)
- کیفیت اعلام ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی پس از ظهور چه اصلاحاتی در مکه انجام می‌دهند؟ (پرسش)
- پس از ظهور امام مهدی چه حوادثی در کوفه اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
جستارهای وابسته
- آرماگدون
- بحران معنویت
- پارکلیت
- جیش الغضب
- حکومت امام زمان(ع)
- خروج جنبنده‌ای از زمین
- خروج سفیانی
- خروج منبعث سوم
- رجعت
- رویارویی امام مهدی(ع) با جاهلان
- سوشیانس
- سوشینت
- صلح و آرامش پایدار در سرتاسر جهان
- ظهور امام مهدی(ع)
- ظهور دجال
- ظهور منجی بزرگ بشر
- فارقلیط
- ماشیح
- موعودباوری
- میتریا
- ندای آسمانی
- نزول عیسی(ع)
- نشانه‌ها و رخدادهای مهم آخر الزمان
- نشانه‌های ظهور
- وقوع اختلاف‌ها و درگیری‌های بسیار
- وقوع مصائب
- هجوم یأجوج و مأجوج
- هوشیدر
- هوشیدرماه
- ابدال
- ابر رام
- ابر سخت
- ابراهیم بن ادریس
- ابراهیم بن محمد تبریزی
- ابراهیم بن محمد همدانی
- ابراهیم بن مهزیار اهوازی
- ابروهای حضرت
- ابقع
- ابن ابی العزاقر
- ابن ابی زینب
- ابن الحسین
- ابن انباری
- ابن بابویه
- ابن جنید
- ابن حسام
- ابن حوشب
- ابن خلدون
- ابن شاذان
- ابن متیل
- ابن مغازلی
- ابن یمین
- ابو ابراهیم
- ابو اسحاق ابو عبیده ثقفی
- ابو الادیان
- ابو الحسن
- ابو الدنیا
- ابو العنبس
- ابو القاسم حسن بن احمد
- ابو القاسم
- ابو بکر بغدادی
- ابو جعفر
- ابو حامد عمران بن مفلس
- ابو دجانه انصاری
- ابو دلف کاتب
- ابو سهل نوبختی
- ابو صالح
- ابو عبد الله بزوفری
- ابو عبد الله
- ابو علی حجدر
- ابو غالب
- ابو محمد حسین بن ابراهیم
- ابو محمد
- ابو هاشم جعفری
- اثبات الوصیه
- اثبات امامت حضرت
- اثبات وجود مهدی
- اثنی عشری
- احبشیه
- احجار الزیت
- احسان
- احکام جدید
- احمد الکاتب
- احمد امین مصری
- احمد بن ابراهیم
- احمد بن اسحاق اشعری
- احمد بن عبد الله هاشمی
- احمد بن محمد زجورجی
- احمد بن هلال
- احمد
- احمدیه
- احیای سنت محمدی
- اخباریه
- اخلاق حضرت
- اخنس
- اخیار
- ادعای ارتباط با حضرت
- ادعای مهدویت
- ادعای نیابت
- ادعیه امام زمان
- اذاعه
- اذن سامعه
- اربعینیات درباره حضرت
- ارتباط با حضرت
- ارشاد
- ارمینیه
- ارنون
- ازد
- ازدواج حضرت
- اسامی حضرت در کتب ادیان
- اسب حضرت
- استخاره امام زمان
- استخلاف
- استضعاف
- استغاثه به حضرت مهدی
- استکبار جهانی و مهدی‌باوری
- اسحاق احمر
- اسحاق بن اسماعیل
- اسحاق بن یعقوب
- اسدی
- اسراء
- اسرافیل
- اسکافی
- اسم اصلی حضرت
- اسم حضرت
- اسماعیل بن جعفر الصادق
- اسماعیل بن صادق
- اسماعیل بن علی
- اسماعیل بن موسی بن جعفر
- اسماعیلیه
- اشتراط الساعه
- اشعیا
- اصحاب حضرت
- اصحاب طالوت
- اصحاب کهف
- اصل
- اصهب
- اعاجم
- اعتقاد به منجی
- اعتقاد به مهدی
- اعلام الوری
- اعلام ظهور
- اعیان الشیعه
- افضل الاعمال
- افیق
- اقامتگاه حضرت
- اقتصاد در عصر ظهور
- اقلیت‌ها در حکومت حضرت
- البیعه لله
- الر
- الغیبه
- الفصول العشره فی الغیبه
- المهدی
- الواح موسی
- الیاس
- ام ایمن
- ام خالد
- ام محمد
- امام زمان
- امام مهدی(ع)
- امامیه
- امان زمین
- امت امت
- امت معدوده
- امر به منکر
- امر ناگهانی
- امکان رجعت
- امن یجیب
- امنیت پس از ظهور
- امنیت پیش از ظهور
- امیر الامره
- امیر المؤمنین
- انا انزلنا
- انتظار در مسیحیت
- انتظار فرج
- انتظار مثبت
- انتظار منفی
- انتظار و بهداشت روان
- انتظار و صهیونیسم
- انتظار
- انجیل و بشارت موعود
- اندام حضرت
- انصار حضرت
- انطاکیه
- انکار حضرت
- انگشتر سلیمان
- انگشتری حضرت
- انوری
- اوپانیشاد
- اوتاد
- اوقات مخصوص حضرت
- اوقات و حالات دعا برای حضرت
- اوقیدمو
- اولین برنامه حضرت
- اولین پرچم
- اولین جنگ حضرت
- اولین خطبه حضرت
- اولین دادگاه پس از ظهور
- اولین رجعت‌کننده
- اولین سپاه حضرت
- اولین کشتار
- اولین مدعی نیابت
- اولین نایب خاص
- اهداف نیابت
- اهل سنت و مهدی
- اهل کتاب
- اهلی شیرازی
- ایام الله
- ایدی
- ایرانیان
- ایزدشناس
- ایزدنشان
- ایستاده
- ایلیا
- ایوب بن نوح
- آتش و دود
- آثار انتظار
- آثار حضرت
- آثار دعای فرج
- آثار ظهور
- آخر الزمان
- آخرین دولت
- آخرین دیدار عمومی حضرت
- آداب ملاقات با حضرت
- آدینه
- آرماگدون
- آزمون غیبت
- آزمون یاران حضرت
- آس
- آسیب‌شناسی تربیتی مهدویت
- آشوب‌های جهانی
- آل اعین
- آمادگی برای غیبت
- آینده جهان و نظریه‌پردازان
- آیین جدید
- باب الله
- باب غیبت
- باب لد
- باب
- بابا فغانی شیرازی
- بابیه
- باد زرد
- باد سرخ
- باد سیاه
- باران بی‌موقع
- باران‌های فراوان
- بازرگانی در عصر ظهور
- بازوی حضرت
- باسط
- باسک
- باقریه
- باقطانی
- بانوی کنیزان
- باهله
- بتریه
- بحر العلوم
- بخش دوم:برشمردن دعاها و زیارات مربوط به امام عصر
- بخشش حضرت
- بداء
- بدر
- براق
- برکت در عصر ظهور
- برهان الله
- برهان
- بشر بن سلیمان
- بشقاب پرنده
- بشیریه
- بصره
- بطن ارزق
- بغداد
- بغوطه
- بقیه الانبیاء
- بقیه الله
- بکمینابدو
- بلد الامین
- بنده یزدان
- بنی اصفر
- بنی شیبه
- بنی ضبه
- بنی قنطوره
- بنی هاشم
- بنیان‌گذار بهائیت
- بواسیر
- بهاییه
- بهداشت در عصر ظهور
- بهرام
- بیت الحمد
- بیت المقدس
- بیداء
- بیر معطله
- بیعت
- بی‌نیازی در عصر ظهور
- بیوح
- پاتیکل
- پایان تاریخ
- پایان حکومت حضرت
- پدر حضرت
- پرچم پیامبر
- پرچم پیش از قیام
- پرچم زرد
- پرچم سبز
- پرچم سفید
- پرچم سیاه
- پرچم قیام
- پرچم هدایت
- پروژه بولیمود
- پرویز
- پسر انسان
- پنج سالگی حضرت
- پیراهن حضرت ادم
- پیراهن حضرت
- پیروان ادیان
- پیشانی حضرت
- پیشگویی ارماگدون
- پیشگویی غیبت
- پیشگویی ولادت حضرت
- پیشگویی‌های کتاب مقدس
- پیشگویی‌های نوستر اداموس
- پیشگویی‌های واقع شده
- تابوت سکینه
- تابوت موسی
- تادیب
- تالی کتاب الله
- تالی
- تالیف قلوب
- تأیید
- تجدید دین
- تخت سلیمان
- تخریب مساجد
- تخریب مسجد الاقصی
- تداوم امامت
- تذکره
- تردید در حضرت
- ترس حضرت
- ترس
- تسبیح حضرت
- تشرف
- تقیه
- تکریم اماکن منسوب به حضرت
- تکریم ایمه از حضرت
- تکریم پیامبر از حضرت
- تکریم نام حضرت
- تمارین
- تمام
- تمنیحا
- تناثر نجوم
- تورات و بشارت موعود
- توسل به حضرت
- توقیت
- توقیع ابتدایی
- توقیع اسحاق بن یعقوب
- توقیع
- تهران در اخر الزمان
- ثایر
- ثویه
- جابر
- جابلسا
- جابلقا
- جابیه
- جارودیه
- جاماسب‌نامه
- جامعه
- جاموس
- جبرییل
- جبیر بن خابور
- جده
- جذام
- جزیره خضراء
- جزیه
- جعفر کذاب
- جعفر
- جعفریه
- جفر
- جمادی
- جمعه
- جمکران
- جموداندیشان
- جن
- جنب
- جنگ و کشتار
- جوار الکنس
- جوانان
- جویای تبریزی
- جهان‌گشایی امام
- جهانی‌سازی حضرت
- جهینه
- جیحون
- جیش الغضب
- چراغ مخفی
- چشمان حضرت
- چهارمین نایب خاص
- چهره‌شناسی حضرت
- چهل روز قبل از قیامت
- چهل
- چهل‌روزگی حضرت
- حاجز بن یزید
- حارث بن حارث
- حاشر
- حافظ شیرازی
- حبابه والبیه
- حبه
- حج در اخر الزمان
- حج کردن به نیابت حضرت
- حج و مهدی
- حجاب
- حجاز
- حجت پنهان
- حجت ظاهر
- حجت
- حجتیه
- حجر الاسود
- حجه الله
- حجی نبی
- حدیثه
- حذیفه بن یمان
- حرب و قیس
- حرز حضرت
- حرستا
- حزقیال نبی
- حزین لاهیجی
- حسن بن حسین عسکری
- حسن بن علی وجناء
- حسن بن قاسم بن علا
- حسن بن مثله
- حسن بن محبوب
- حسن خالص
- حسین بن الحسن العلوی
- حسین بن روح
- حسین و مهدی
- حصینه
- حضرت شوونیه
- حق
- حقوق حضرت بر شیعیان
- حکم داود
- حکومت اسلامی در غیبت کبری
- حکومت واحد جهانی
- حکیمه
- حلاج
- حمد و حامد
- حملاها
- حمیری قمی
- حیره
- خاتم الایمه
- خاتم الایمه
- خازن
- خاقانی
- خاک‌سپاری حضرت
- خال حضرت
- خاندان نوبختی
- خبر ولادت حضرت
- ختم وصایت
- ختنه
- خجسته
- خداشناس
- خدمت به حضرت
- خراسان
- خروج دجال
- خروج سفیانی
- خروج یاجوج و ماجوج
- خروج یمنی
- خزیمه
- خسرو
- خسف بیداء
- خسف
- خسوف و کسوف
- خشک شدن نیل
- خضر
- خطبه امام سجاد
- خطبه‌های حضرت
- خلف صالح
- خلفای دوران غیبت صغری
- خلفای عباسی
- خلوت حضرت
- خلیفه الاتقیاء
- خلیفه الله
- خلیل
- خماهن
- خمط
- خنس
- خواب مخزومی
- خواجوی کرمانی
- خورشید پشت ابر
- خورشید و ماه
- خونخواهی حسین
- خیر الفوارس
- دابه الارض
- دادتگ
- داعی
- دام‌پروری در عصر ظهور
- دانش حضرت
- دانش در عصر ظهور
- دانشمندان اخر الزمان
- دانیال
- داوری حضرت
- دجال
- دروازه اصطخر
- دروزی
- دریاچه طبریه
- دزدان کعبه
- دست بر سر گذاردن
- دست حضرت
- دشواری انتظار
- دعا برای امام زمان
- دعا برای سلامتی حضرت
- دعا برای فرج
- دعاهایی که در ارتباط غیرمستقیم با حضرت است
- دعاهایی که در مورد خود حضرت است
- دعای افتتاح
- دعای جدید
- دعای حضرت برای شیعیان
- دعای حضرت مهدی
- دعای سمات
- دعای صلوات
- دعای عبرات
- دعای عهد
- دعای غریق
- دعای غیبت
- دعای فرج
- دعای قنوت
- دعای ندبه
- دعای نور
- دعبل خزاعی
- دلدل
- دمنسیان
- دندان حضرت
- دو خون
- دو غیبت
- دوازده امام
- دوران حیرت
- دوشنبه
- دولت کریمه
- دومین نایب خاص
- دید
- دین اینده جهان
- دین جدید
- دینداری در عصر غیبت
- دین‌فروشی
- ذو السویقتین
- ذو الفقار
- ذو القرنین
- ذی حجه
- ذی طوی
- ذی قعده
- راحت‌طلبان
- راضی بالله
- راویان احادیث مهدی از اهل سنت
- راویان احادیث مهدی از صحابه
- راه اثبات نیابت
- راهنما
- رایقه
- رب الارض
- ربا
- ربیع
- رجب
- رجعت امامان
- رجعت پیامبران
- رجعت در ادعیه و زیارات
- رجعت در امت‌های پیشین
- رجعت در روایات
- رجعت در قران
- رجعت زنان
- رجعت و اندیشمندان
- رجعت
- رجعت‌کنندگان
- رجل
- رحبه
- رشوه
- رشیق
- رضوی
- رفاه در عصر ظهور
- رفتار امام با دشمنان
- رفقا
- رقعه حاجت
- رکن و مقام
- رمضان
- رمیله
- رنگ چهره حضرت
- روح القدس
- روز قیام
- روزها در عصر حضرت
- رومیان
- رونی
- رویای نرجس
- ری
- ریحانه
- ریزش و رویش
- ریگ ودا
- زاهره
- زبور
- زبیده
- زرتشت و بشارت موعود
- زره پیامبر
- زکریا
- زلزله
- زمامداران اخر الزمان
- زمان ظهور
- زمانی بیاید
- زمینه‌سازان ظهور
- زمینه‌سازی غیبت
- زنان اخر الزمان
- زنان در دوران ظهور
- زنان در غیبت صغری
- زنج
- زند افریس
- زند
- زندیق
- زوراء
- زهد حضرت
- زیات
- زیارت ال یاسین
- زیارت امام زمان
- زیارت جامعه
- زیارت عاشورا
- زیارت مادر حضرت
- زیارت ناحیه مقدسه
- زیدیه
- زیور بیت المقدس
- ساعت مخصوص حضرت
- ساعه
- سال فرد
- سامرا
- سباییه
- سبیکه
- سبیل
- ستاره دنباله‌دار
- سجده حضرت
- سحاب
- سخاوت حضرت
- سدره المنتهی
- سرخی اسمان
- سرداب سامرا
- سردابیه
- سرگذشت نرجس
- سرمه در چشم
- سرور اهل بهشت
- سروش ایزد
- سطیح کاهن
- سعیده
- سفط
- سفیانی
- سلاح حضرت
- سلاح یاران حضرت
- سلار
- سلام بر حضرت
- سلطان مامول
- سلمان فارسی
- سمات
- سمان
- سمری
- سمیه
- سن حضرت هنگام ظهور
- سنا
- سنایی
- سنت جدید
- سند دعای ندبه
- سنگ موسی
- سنوسی
- سوار بر ابر
- سوره کهف
- سوسن
- سوشیانس
- سومین نایب خاص
- سه جور استخاره امده است
- سهم امام
- سیحون
- سید بن طاووس
- سید حسنی
- سید خراسانی
- سید شمس الدین
- سید هاشمی
- سید
- سیره حضرت
- سیصد و سیزده
- سیف
- سیما
- سیمای دوران ظهور
- شاخص‌های دینداری
- شادمانی جهان از ظهور
- شاکمونی
- شام
- شاهدان ولادت حضرت
- شب جمعه
- شباهت حضرت
- شجاعت حضرت
- شرعه التسمیه
- شروسی
- شرید
- شریعی
- شعار پرچم قیام
- شعار یاران حضرت
- شعبان
- شعر مهدوی
- شعیب بن صالح
- شفاعت حضرت
- شکر امام
- شلمغانی
- شماطیل
- شمایل حضرت
- شمشیرهای اسمانی
- شمعون
- شنوءه
- شواذ ال محمد
- شوال
- شورش بر حضرت
- شوق دیدار
- شهاب ثاقب
- شهادت در رکاب حضرت
- شهادت کنیزان به رویت حضرت
- شهادت وکلا به رویت حضرت
- شیخ الاوصیاء
- شیصبانی
- شیطان
- شیعه در عصر ظهور
- شیعه و مهدی
- شیلو
- شیوه حکومت حضرت
- صاحب الامر
- صاحب الدار
- صاحب الدوله الزهراء
- صاحب الرجعه
- صاحب الزمان
- صاحب السیف
- صاحب العصر
- صاحب الغیبه
- صاحب الناحیه
- صاحب سرداب
- صاحب کره البیضاء
- صاحب
- صاعقه
- صافیه
- صالح
- صاید بن صید
- صایدیه
- صبح مسفر
- صبر بر غیبت
- صبر حضرت
- صحاح
- صدای زمینی
- صدق
- صدقه
- صدوق
- صراط
- صفر
- صفنیا
- صلوات
- صله با حضرت
- صمصام الاکبر
- صندل
- صورت حضرت
- صورتی در خورشید
- صورتی در ماه
- صهیونیسم مسیحی
- صیاح
- صیانه ماشطه
- صیحه اسمانی
- صیقل
- ضحی
- ضیاء
- طاعون
- طاغوت
- طالب التراث
- طالب املی
- طالب
- طالقان
- طلوع خورشید از مغرب
- طلوم
- طوسی
- طول عمر حضرت
- طی الارض
- ظریف
- ظهور
- عاشورا و انتظار
- عاشورا
- عاق والدین
- عاقبه الدار
- عالم
- عاموس نبی
- عباس فاطمی
- عبای حضرت
- عبد الله بن شریک عامری
- عبد الله بن شریک
- عبد الله بن صالح
- عبد الله بن عباس علوی
- عبد الله
- عبقری الحسان
- عثمان بن سعید
- عجله‌کنندگان
- عدالت مهدی
- عدل
- عذاب ادنی
- عرب
- عرض اعمال
- عرض حاجت به حضرت
- عرفات
- عرق و علق
- عریضه به حضرت
- عریضه‌نویسی
- عزاقریه
- عزه
- عسکر
- عسکری
- عسکریه
- عصای موسی
- عصایب
- عصر امام خمینی
- عصر
- عطار نیشابوری
- عطر حضرت
- عطسه
- عقل
- عقید
- عقیقه حضرت
- علامه حلی
- علت غیبت
- علم مصبوب
- علم منصوب
- علی بن ابراهیم بن مهزیار
- علی بن بلال
- علی بن زیاد
- علی بن عاصم کوفی
- علی بن فاضل مازندرانی
- علی بن فرات
- علی بن محمد سمری
- علی بن مطهر
- علی بن مهزیار
- عمامه حضرت
- عمانی
- عمر بن زید
- عمرو الاهوازی
- عمری
- عناطیس
- عنصری بلخی
- عوف سلمی
- عهد عتیق
- عیسی
- عیسی بن مهدی جواهری
- عین
- غار انطاکیه
- غار ثور
- غانم
- غایب
- غایه الطالبین
- غایه القصوی
- غرب و اخر الزمان
- غرب و مهدویت
- غربت حضرت
- غرقد
- غریم
- غضباء
- غلام
- غنی
- غوث الفقرا
- غوث
- غوطه
- غیب
- غیبت شانیه
- غیبت صغری
- غیبت کبری
- غیبت
- فارس الحجاز
- فارس
- فاضل
- فایده امام غایب
- فایده حضرت
- فایده غیبت
- فتح
- فترت
- فتن و ملاحم
- فتنه سرا
- فتنه فلسطین
- فتنه
- فجر
- فرات
- فراگیر شدن ظلم
- فراید السمطین
- فرج الاعظم
- فرج المؤمنین
- فرج
- فرخنده
- فردوس الاکبر
- فرزندان حضرت
- فرزندان مهدوی
- فرشتگان
- فرقه
- فرقه‌گرایی
- فرماندهان سپاه حضرت
- فرود امدن عیسی
- فضل بن شاذان
- فضل بن یحیی
- فضیلت انتظار
- فطحیه
- فطرت و مهدویت
- فقیه
- فقیهان
- فلان
- فلسفه انتظار
- فلسفه غیبت
- فواید الشمسیه
- فوتوریسم
- فیذموا
- فیروز
- فیض کاشانی
- قابض
- قابله حضرت
- قاتل الکفره
- قادیانی
- قاسم انوار
- قاسم بن علاء
- قاسم بن علی
- قاطع
- قانون ارث
- قاهر بالله
- قایم الزمان
- قایم
- قبیله کلب
- قتاد
- قتل نفس زکیه
- قد حضرت
- قدر
- قدرت حضرت
- قذف
- قرامطه
- قران و بشارت موعود
- قران
- قرقیسیا
- قریش
- قزوین
- قسط
- قسطنطنیه
- قشری‌گری
- قصیده ابن عرندس
- قضای جدید
- قطایع
- قطب
- قطران تبریزی
- قطع رحم
- قطوانی
- قم
- قنواء
- قوه
- قیام با شمشیر
- قیامت
- قیس
- قیم الزمان
- کار
- کارگزاران حکومت مهدی
- کاسر عینه
- کاشف الغطاء
- کافور بن ابراهیم
- کافور
- کافی
- کامل بن ابراهیم
- کامل سلیمان
- کبریت احمر
- کتاب جدید
- کتاب حضرت
- کتابنامه دعای ندبه
- کتابنامه رجعت
- کتاب‌های غیبت
- کذاب مفتر
- کرخ
- کرعه
- کسادی
- کسروی
- کسوف
- کشاورزی در عصر ظهور
- کشته شدن شیطان
- کشف الغمه
- کشف هیکل
- کف دست
- کفایه الاثر
- کفش حضرت
- کلمه الحق
- کلینی
- کمال الدین و تمام النعمه
- کمال
- کمالات در عصر ظهور
- کمبود باران
- کمسلیما
- کنگره
- کنیز اذری
- کنیه حضرت
- کوفه
- کوکما
- کهیعص
- کیسانیه
- کیقباد دوم
- گات‌ها
- گرسنگی
- گریه کردن برای حضرت
- گل نرگس
- گنج‌های نهفته
- گونه حضرت
- لا اله الا الله
- لسان الصدق
- لطف وجود حضرت
- لقب حضرت
- لندیطارا
- [[لواء اعظم
- لوح فاطمه
- لوح محو و اثبات
- ما منا الا مقتول
- ماء معین
- مادر حضرت
- ماریه
- ماشع
- مالک اشتر
- مامور
- مامول
- مایده
- مبدا الایات
- مبلی السرایر
- متشحط
- متمهدی
- مثلث الهی
- مثلث برمودا
- مجازی بالاعمال
- مجالس المؤمنین
- مجالس حضرت
- مجلسی
- محاسن حضرت
- محاضیر
- محبت حضرت
- محبوب کردن حضرت
- محجه
- محرم
- محسن
- محل ظهور حضرت
- محمد بن ابراهیم بن مهزیار
- محمد بن احمد قطان
- محمد بن ادریس
- محمد بن ایوب بن نوح
- محمد بن بشیر
- محمد بن جعفر اسدی
- محمد بن حسن صیرفی
- محمد بن شاذان بن نعیم
- محمد بن عبد الله محض
- محمد بن عثمان
- محمد بن علی بن بلال
- محمد بن فضل موصلی
- محمد بن نصیر نمیری
- محمد بن نفیس
- محمد حنفیه
- محمد
- محمد،علی و حسن
- محمدیه
- مخالفان حضرت
- مخبر بما یعلن
- مخفی بودن ولادت
- مد هامتان
- مدبر
- مدت حکومت حضرت
- مدعیان مهدویت
- مدعیان نیابت
- مدینه فاضله مهدی
- مدینه
- مرابطه
- مراقبه
- مربوع
- مرجیه
- مردان اخر الزمان
- مردی از قم
- مرکز بیت المال در عصر ظهور
- مرکز حکومت حضرت
- مرکز قضاوت حضرت
- مرگ جاهلیت
- مرگ حضرت
- مرگ سرخ
- مرگ سفید
- مرگ ناگهانی
- مروانی
- مروزی
- مریم
- مزامله
- مسبحات
- مستضعفین
- مستنصر
- مسجد الحرام
- مسجد النبی
- مسجد براثا
- مسجد جمکران
- مسجد زید
- مسجد سهله
- مسجد صعصعه
- مسجد کوفه
- مسخ
- مسلمیه
- مسیح الزمان
- مسیح دروغین
- مسیح
- مسیحیت سیاسی امریکا
- مسیحیت صهیونیستی
- مسیحیت یهودی
- مشرق
- مشیخه
- مصباح الشدید الضیاء
- مصحف امیر المؤمنین
- مصحف فاطمه
- مصر در دوران ظهور
- مضطر
- مظهر الفضایح
- [[معتضد بالله
- معتمد بالله
- معجزات حضرت مهدی
- معراج
- معرفت امام
- معمرین
- معنویت پس از ظهور
- معنویت پیش از ظهور
- مغرب
- مغیریه
- مفاسد اخر الزمان
- مفتوحه عنوه
- مفرج اعظم
- مفضل
- مفید
- مقام ابراهیم
- مقام امام زمان
- مقبوله عمر بن حنظله
- مقتدر بالله
- مقتصر
- مقداد
- مقدره
- مقدس اردبیلی
- مقدس‌ماب
- مقنع
- مکان‌های دعا برای حضرت
- مکتفی بالله
- مکه
- ملاحم
- ملاقات‌کنندگان حضرت
- ملاک تعیین نواب
- ملخ سرخ
- ملعون ملعون
- ملیکه
- ممطوره
- ممهدون للمهدی
- من لم یجعل الله له شبیها
- منادی اسمانی
- منافقان
- منان
- منبر سلیمان
- منتظر
- منتظر
- منتظران حقیقی
- منتقم
- منجم یهودی
- منجی اعظم
- منجی
- منصور
- منعم
- موالی خاصه
- موتور
- موسوعه الامام المهدی
- موعود در اقوام و ملل
- موعود یهود
- موعود
- مولی
- مومل
- مؤمن ال فرعون
- موی حضرت
- مهدویت از دیدگاه اهل سنت
- مهدویت از دیدگاه شیعه
- مهدویت شخصیه
- مهدویت نوعیه
- مهدویت
- مهدی بن محمد
- مهدی در روایات
- مهدی در قران
- مهدی سودانی
- مهدی عباسی
- مهدی موعود
- مهدی و نشانه‌های پیامبران
- مهدی هرعی
- مهدی
- مهدی‌باوری در ادیان
- مهدیه
- مهمید اخر
- میراث پیامبر اکرم
- میراث پیامبران
- میرزا حسین نوری
- میرزا علی محمد باب
- میزان الحق
- میکاییل
- میلخاء
- ناامیدی از ظهور
- ناجی النجار
- ناحیه مقدسه
- ناشناخته بودن حضرت
- ناصبی‌ها
- ناطق
- نافله
- ناقور
- ناووسیه
- نجبا
- نجف
- [[نجم
- نجم الثاقب
- ندای اسمانی
- نرجس
- نسب حضرت
- [[نسیم
- نشانه‌های حتمی ظهور
- نشانه‌های نزدیک ظهور
- نظامی گنجوی
- نعمانی
- نعمت باطن
- نعمت حضرت
- نعمت ظاهر
- نفس زکیه
- نفس
- نقبا
- نماز امام زمان
- نماز بر پیکر پدر
- نماز تسبیح
- نماز جماعت
- نماز جمعه
- نماز حاجت
- نماز عید
- نماز هدیه به حضرت
- نمازگزاران بر پیکر امام عسکری
- نمک در طعام
- نمیریه
- نواب اربعه
- نوبختیه
- نور ال محمد
- نور الاتقیاء
- نور الاصفیاء
- نور الرب
- نور حضرت
- نوروز
- نوستر اداموس
- نهار
- نهج البلاغه و مهدی
- نیابت خاصه
- نیابت عامه
- نیابت
- نیمه شعبان
- نیه الصابرین
- وادی السلام
- وادی یابس
- وارث
- واعظ قزوینی
- واقفه
- واقفیه
- واقیذ
- وتر
- وتر
- وتیره
- وتیره
- وجه
- وشن جوک
- وظایف منتظران
- وظایف نواب خاص
- وقاتون
- وقت ظهور
- وقت معلوم
- وکالت
- وکیلان حضرت
- ولادت حضرت
- ولایت فقیه
- ولایتی‌ها
- ولی الله
- ولی عصر
- ولی نعمت
- وهوه‌ل
- ویژگی یاران حضرت
- ویژگی‌های حضرت
- هادی
- هالیوود و اخر الزمان
- هالیوود و مهدویت
- هدف قیام
- هراوه
- هرج‌ومرج
- هرشا
- هزاره‌گرایی
- هفت تکبیر
- همدان
- همسر حضرت
- هندوها و بشارت موعود
- هوشع نبی
- یا لثارات الحسین
- یاجوج و ماجوج
- یادکرد حضرت
- یاران حضرت
- یاری کردن حضرت
- یاوران حضرت
- ید الباسطه
- یشوعا
- یعسوب الدین
- یعفور
- یعقوب بن منقوش
- یعقوب بن یوسف
- یک‌سوم
- یمانی
- یمن در دوران ظهور
- یمین
- ینابیع الموده
- یوشع بن نون
- یوفولوژی
- یوم الخلاص
- یوم الفتح
- یوییل نبی
- یهود در اخر الزمان
- یهود و مسیح موعود
- یهود و نصاریو مهدویت
- یهودا
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۳۲تا۱۳۴.
- ↑ لسان العرب
- ↑ در بحار الأنوار، ج ۶۴ باب لزوم البیعه.... مورد مطالعه قرار گیرد، نیز دائرة المعارف تشیّع، ج ۳ ص ۵۸۱
- ↑ ارشاد، مفید، ص ۱۳۰
- ↑ نهج البلاغه، صبحی صالح، خطبه ۱۷۳
- ↑ امالی، شیخ طوسی، ص ۷۲۶
- ↑ «مأمور بودم که با ناکثین (پیمان شکنان بصره) و قاسطین (ستمگران شام) و مارقین (خوارج نهروان) بجنگیم و من طبق آنچه مأمور بودم عمل کردم». الغدیر، ج ۱ ص ۱۰
- ↑ الغدیر، ج ۱ ص ۲۷۱ و ارشاد، ج ۱ ص ۱۷۷ با عبارت‌های مختلف
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۳۲تا۱۳۴.
- ↑ سوره فتح آیه ۱۰
- ↑ سوره ممتحنه، آیه ۱۲
- ↑ باب لزوم البیعة و کیفیتها و ذم نکثها(بحار الانوار، ج ۶۴، ص ۱۸۱ چاپ بیروت)
- ↑ مروج الذهب، ج ۳، ص۲۷ درباره بیعت گرفتن معاویه برای یزید، ر. ک. الغدیر، ج ۱۰، ص ۲۴۲
- ↑ مقتل الحسین، مقرم، ص ۱۶۸
- ↑ بحار الانوار، ج ۴۴، ص ۳۹۳
- ↑ بحار الانوار، ج ۴۴، ص ۳۹۳
- ↑ ر. ک. محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا صفحه ۸۹ الی ۹۱.
- ↑ معارف و معاریف، ج ۳، ص ۳۳۲.
- ↑ مفاتیح الجنان، دعای عهد.
- ↑ البیان، ص ۲۱۰ و ۲۱۸؛ الزام الناصب، ص ۵۲ و ۲۵۲.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۹۵ و ۱۲۱؛ الزام الناصب، ص ۲۲۳.
- ↑ منتخب الاثر، ص ۴۶۹؛ الملاحم و الفتن، ص ۴۹؛ روزگار رهایی، ج ۱، ص ۴۶۵.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۸۵.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۰۳.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۸۷.